Huismerk spreekt consument aan
Egyptenaren als cosmetica-meesters
Minder vette dressing
verdringt mayonaise
Smaak
Oplossing van woensdag:
Horizontaal: 1. Remarque; 5. gedachte; 6. eend; 8. norm; 10. effen; 12.
ernst.
Verticaal: 1. Raggen; 2. modder; 3. ruche; 4. uiten; 7. enfin; 9. mede; 11.
net.
de vinaigrette: een saus van
azijn, olie en vrijwel altijd een
likje mosterd. Deze saus be
hoort evenals de mayonaise
tot de emulsiesauzen. Daarbij
is de kans groot dat de bin
ding terugloopt en de saus
een geschift uiterlijk krijgt. Bij
de vinaigrette is geen echte
emulgator aanwezig en daar
om moet de saus voor elk ge
bruik weer opnieuw met een
garde worden opgeklopt. Af
leidingen van de vinaigrette
zijn met name in alle engels-
talige landen bijzonder popu
lair. De saus wordt er french
dressing genoemd. De Ameri
kaanse Thousand Islanddres-
sing is een inmiddels klassiek
geworden voorbeeld van een
van de afleidingen van de vi
naigrette.
Het zijn de dressings die de
mayonaise in de toekomst
gaan nekken. Nu al worden
de meeste slaatjes en salades
met dressings aangemaakt.
Elk jaar verschijnen er nieu
we creaties op de schappen
in de supermarkten. De
meeste dressings bevatten
emulgatoren met minder vet.
Er zijn zelfs dressings waarin
geen spoortje vet meer voor
komt. Echt lekker zijn ze niet,
want vetten zijn nu eenmaal
de dragers van de smaak.
Een ander bijkomend voor
deel van dressings boven
mayonaise is dat ze vrijwel al
lemaal een frisse smaak heb
ben en dat past heel goed bij
de huidige smaakopvattin-
gen. Dressings kunnen, ook
thuis, heel gemakkelijk wor
den samengesteld. Er schuilt
wel een addertje onder het
gras: zout. Zout laat zich na
melijk niet in olie oplossen.
Daarom moeten eerst zout en
peper met azijn worden ver
mengd en net zolang worden
geroerd tot het zout is opge
lost. Pas daarna kan de olie er
door worden geklopt. De éch
te Franse vinaigrette stelt
men samen met 1 deel azijn
en 3 delen olie. In de dres
sings zoals die in Engeland en
in de V.S. van Amerika thuis
worden samengesteld wordt
veel meer olie verwerkt. Een
verhouding van 1 deel azijn
en 5 delen olie bijvoorbeeld.
Vaak verwerkt men bizondere
smaakstoffen in de dressings.
Naast zout, peper en mosterd
ook honing, maple syrup en
gewone suiker. Die zoete
dressings veroveren nu lang
zamerhand het vasteland van
Europa, met name Neder
land.
zoek met röntgenspectroscopie blijkt
dat een zwart schminkpoeder, dat vol
gens de begeleidende hiërogliefen 'mes-
demet' werd genoemd, uit fijngemalen
loodglans of loodsulfide bestaat. En een
wit poeder blijkt loodwit of loodcarbo-
naat te zijn. Als groene make-up ge
bruikten de Egyptenaren volgens de
scheikundige analyses verschillende ko
perertsen als malachiet, atacamiet en
chrysokol.
Dat waren in het oude Egypte allemaal
mineralen die in de natuur ruim voor
handen en dus geenszins zeldzaam wa
ren. Anders is het gesteld met in de na
tuur wel zeldzame loodverbindingen als
fosgeniet (di-loodchloride-carbonaat)
en lood-hydroxichloride die in witte ma
ke-up werden gebruikt. In de natuur
ontstaan fosgeniet en lood-hydroxy-
chloride alleen wanneer loodhoudende
ertsen toevallig met chloor- of carbo-
naathoudend water in contact komen.
De natuurlijke aanmaak van deze stof
fen is echter zo gering, dat het voor de
Egyptenaren onmogelijk was om in de
natuur de enorme hoeveelheden te vin
den die zij eeuwenlang voor hun cosme
tica nodig hadden.
Het ligt dus voor de hand dat zij deze
stoffen via de chemische weg hebben
geproduceerd. De Franse wetenschap
pers hebben daarvoor aanwijzingen ge
vonden bij klassieke Romeinse auteurs
als Plinius de Oudere, die in de eerste
eeuw na Christus leefde. Plinius be
schrijft een methode waarbij loodoxide
en steenzout in water worden ver
mengd. Gedurende enkele weken wordt
de daarbij gevormde alkalische oplos
sing dagelijks gefilterd en wordt telkens
vers water toegevoegd.
De wetenschappers herhaalden dit ex
periment in hun laboratorium en ont
dekten tot hun verrassing dat zij dezelf
de loodhydroxichloride produceerden,
die zij in de korrelige en fijngemalen
Egyptische poeders met behulp van
röntgenspectroscopie hadden gevon
den. Ook fosgeniet bleek op dezelfde
manier te ontstaan wanneer loodoxide
met carbonaten werd gemengd.
De kleurstoffen die de Egyptenaren vol
gens deze eenvoudige maar tijdrovende
methode verkregen, werden vervolgens
in allerlei zalven en crèmes verwerkt!
Dat verklaart het hoge gehalte aan vet
zuren die de onderzoekers met behulp
van de gaschromatografie in de Egypti
sche cosmetica ontdekten.
Blijkbaar werden deze loodverbindingen
ook voor geneeskundige doeleinden ge
bruikt, want op papyrusrollen zijn meer
dan honderden recepten gevonden voor
onder meer de behandeling van oog
ziekten.
In onze tijd wekt het enige verwonde
ring dat de toch ervaren Egyptenaren zo
lang en zo overdadig een zwaar metaal
als lood als ingrediënt voor make-up en
voor medische doeleinden hebben ge
bruikt. Lood en loodverbindingen zijn
immers zeer schadelijk voor de gezond
heid en de Romeinen hadden reeds
weet van loodvergiftiging. Maar blijk
baar verkozen vrouwen door de eeuwen
heen deze risico's voor lief te nemen,
want kleurstoffen uit loodverbindingen
werden ook bij ons tot in de zestiende
eeuw in cosmetica gebruikt.
Mayonaise, ooit omschreven
als de koningin van alle kou
de sauzen, valt langzaam
maar zeker van haar troon.
Helaas valt niet meer te ach
terhalen waar de mayonaise
oorsponkelijk vandaan komt,
wie de ontdekker was en hoe
die saus van azijn, eierdooi
ers en olie aan haar naam is
gekomen. Wel kan waar
schijnlijk nog worden achter
haald waarom we in ons land
mayonaise met slechts één
'n' schrijven, terwijl men dat
in de rest van de westelijke
wereld met twee n's doet.
De Fransen kunnen wijzen
op een aantal plaatsen waar
de mayonaise voor het eerst
werd gemaakt. Dat zou in
1756 tijdens het beleg van de
stad Port-Mahon op het
Baléareneiland Menorca ge
beurd zijn. De Franse opper
bevelhebber, de hertog van
Richelieu (of zijn kok), zou de
bedenker zijn geweest. Ande
ren wijzen naar de stad
Bayonne en menen dat de
naam van de saus een ver
bastering van Bayonnaise is.
Weer anderen, en daartoe be
hoorde ook de Franse keu
kenmeester Antoine Carème,
zeggen dat mayonaise is afge
leid van het Franse werk
woord manier en oorspron
kelijk magnonnaise heette.
En volgens een collega van
Carème, Prosper Montagné
(1864-1948), is mayonaise
een verbastering van moyeu-
naise (met slechts één n),
hetgeen zou kunnen duiden
op het oud-Franse woord
moyen (eierdooier).
Met die eierdooier is het alle
maal begonnen. Die fungeert
als emulgator en bindt azijn
met olie. Daarvoor dienen al
le ingrediënten wel van te vo
ren op kamertemperatuur te
worden gebracht, want an
ders gaat de saus nog tijdens
de bereiding schiften. De
saus van eierdooier, azijn en
olie is tevens een basissaus,
want mayonaise leent zich
ervoor om er tuinkruiden, au
gurkjes, sjalotten of uitjes,
kappertjes en dergelijke aan
toe te voegen.
Dergelijke sauzen staan sinds
een aantal jaren in een kwaad
daglicht, omdat ze te veel vet
bevatten. Met ongeveer 90
procent aan vetten behoort
de mayonaise tot een van de
meest vette koude sauzen die
we kennen.
Naast de mayonaise kennen
we in de Franse keuken ook
De buste van de Egyptische koningin Nefertete, zoals opgegraven in
1912. fotoarchief
Het delicaat gemaquilleerde gezicht op
de buste van de Egyptische koningin
Nefertete die in 1912 bij Amarna werd
opgegraven, intrigeert reeds lang weten
schappers en scheikundigen. Waar haal
den de oude Egyptenaren de verbluf-,
fend veelkleurige cosmetica vandaan,
waarmee de mooie Nefertete zich in de
veertiende eeuw voor Christus zo verlei
delijk opmaakte? Een wetenschappelijke
analyse van de kleurpigmenten in de
Egyptische cosmetica heeft aangetoond
dat de oude Egyptenaren vertrouwd wa
ren met de basisbegrippen van de mo
derne scheikunde.
Wetenschappers van het Parijse Louvre-
museum en scheikundigen van de cos-
meticafirma L'Oréal ontdekten dat de
Egyptenaren behalve natuurlijke pig
menten uit de natuur ook synthetisch
samengestelde kleurstoffen gebruikten.
Het was al bekend dat zij rond 2500 jaar
voor onze tijdrekening een blauwe
kleurstof gebruikten, die zij langs schei
kundige weg door verhitting verkregen.
Volgens het verhaal in het wetenschap
pelijk tijdschrift 'Nature' bewijst het re
cente Franse onderzoek dat de Egypte
naren ook op de hoogte waren van inge
wikkelde scheikundige reacties in stof
fen die met elkaar in water worden ver
mengd.
Het Louvre beschikt over een aantal
oud-Egyptische cosmetische poeders
die bij opgravingen in de Nijlvallei wer
den gevonden. De poeders werden be
waard in vaten en doosjes uit albast,
marmer, hematiet, keramiek, hout en
zelfs fijngevlochten riet. Uit een onder-
Stijlvolle schotelwarmer ve
Vooraan de Darkwood-scho-
telwarmer, daarachter de
Woodline. foto pr
In de nieuwe serie W,
line en Darkwood int
ceert fabrikant Braba Ke
een schotelwarmer n)
kaarsje. De schotelw
is voorzien van een
len dover en koudgre
Het Woodline model
een verchroomd
kost 49,95 gulden. Hl ne
teau van de Darkwoo Th
(59,95) is mat verchn Ar
De houten onderdeïi rie
gemaakt van het mili th<
vriendelijke 'rubbery
Fr,
Computergestuurd eten 1
Ruim 80 procent van de be
volking denkt gezond of zeer
gezond te eten, zo blijkt uit
onderzoek van TNO. En 90
procent denkt voldoende vi
taminen en mineralen bin
nen te krijgen. Uit consump-
tieonderzoek blijkt echter dat
Nederlanders gemiddeld nog
steeds te veel vet en te weinig
groente en fruit eten. Blijk
baar hebben we een gebrek
aan kennis over onze eigen
voeding. De nieuwe EetMeter
'99, die het Voedingscentrum
deze maand op de markt
brengt, is een computerpro
gramma, om bewuster met
voeding om te gaan. In het
programma zijn de meest re
cente wetenschappelijke in
zichten op het gebied van de
voeding verwerkt.
Op een inzichtelijke m
maakt de EetMeter van
computer een persoon
diëtist. Nog voor de g<
de gegevens over zijn
heeft ingevoerd vertelt
computer al of zijn gev
en buikomvang wel in
zijn, en hoeveel energj
rieën) hij dagelijks nod
heeft. Daarna moet wo
ingevoerd wat men op
bepaalde dag tijdens hi
bijt, de lunch, de avoni
tijd en tussendoor heel
ten en gedronken. In a
overzicht met duidelijk
fieken krijgt de pc-gebi
te zien of hij voldoendi
veel of te weinig heeft 1
nengekregen.
Computergestuurd eten 2
De EetMeter registreert de
hoeveelheid energie, eiwitten,
totaal vet, verzadigd vet, kool
hydraten, vezel, alcohol, de
mineralen natrium, calcium
en ijzer, en de vitaminen A,
BI, B2 en C. Als het eigen
voedingspatroon niet voldoet
aan de normen, past de com
puter de voeding aan. Wie
bijvoorbeeld zelden of nooit
zijn brood besmeert en alleen
in olie bakt, zal te zien krijgen
dat zijn voeding te weinig vi
tamine A bevat.
Iemand kan ook eigen wen-
'sen kenbaar maken, bijvoor
beeld dat men wil afvallen.
Het is dan van belang om een
tijdje bij te houden wat je eet.
De weegschaal en de centi
meter vertellen of je op de
goede weg bent. Een handige
methode: vandaag alv<
de computer invoeren
morgen wilt eten. Datl
de mogelijkheid van te
te controleren of het g(
De EetMeter '99 is een
avanceerd programma
stemd voor minimaal
Windows 95 met een ii
geheugen van 16 MB.
rom bevat allerlei infoi
onder andere over E-n
mers, nitraat in groent
teoporose, milieubewi
eten en het voorkomei
voedselvergiftiging. De
rom is te bestellen doo
making van 39,50 guld
gironummer 4323700,
me van Voedingscentr,
Den Haag, onder verm
van: lx EetMeter '99 (b
stelnr. 132).
Gestroomlijnde koelkast
Carrozzati heet de koel-
/diepvriescombinatie van
Whirlpool, uitgevoerd in
roestvrijstaal. De gebruiker
kan de kast en deur inde
len naar eigen wens. De
combinatie heeft een zo
genaamd no-frost systeem
dat ijsvorming voorkomt.
Ontdooien hoeft niet
meer. Het systeem heeft
gescheiden temperatuur -
zones. Vlees, vis en gevo
gelte blijven in het specia
le nul-graden-comparti-
ment twee maal zo lang
vers in een normale ijs
kast. De gemiddelde ver
koopprijs ligt rond de 2900
gulden. Meer informatie:
Whirlpool, tel. 076 - 530
6530.
Koffielolly
WÊÊÊÊÊBÊÊÊÊtiÊtÊÊtÊSÊmÊÊiSÊÊmÊKÊÊÊMÊÊm
PUZZEL
HORIZONTAAL:
1. Stekel; 5. duinvallei; 6. wijfjesschaap; 8. denken; 11. rondedans; 13. tak
je; 15. voorzetsel; 16. familielid; 18. bijbelse stad; 19. lidwoord; 20. gereed;
21. muzieknoot; 23. vlug; 25. waterstand; 26. loofboom; 28. aanwijzend
vnw.; 29. voordat; 32. Turkse titel; 33. mollengang; 34. verdieping.
VERTICAAL:
1. Kledingstuk; 2. Spaanse uitroep; 3. vlaktemaat; 4. interval;7. schrijfstift
voor lei; 9. drinkbakje; 10. eerzuchtig persoon; 12. voegwoord; 14. thans; 16.
grondsoort; 17. speelkaart; 22.spil; 24. tennisterm; 25. vogelproduct; 27.
edelknaap; 28. cijfer: 30. dun stuk hout; 31. hevig.
Vooral imago van de supermarkt geeft de doorslag
Perla koffie, een van de huismerken van Albert Heijn.
De consument is grillig. Bood
schappen doet hij bij twee of
meer supermarkten. En steeds
vaker beslist hij pas in de win
kel wat hij zal kopen. Hoe aler
ter een supermarkt op dat ge
drag kan inspelen, hoe beter
het is voor de afname van de
artikelen. Met eigen producten
kan men de klant meer beïn
vloeden dan met merkartikelen
waarover men niets te zeggen
heeft.
Het huismerk is niet meer weg
te denken uit de winkels. Vaak
wordt dezelfde kwaliteit gebo
den tegen een lagere prijs. En
dat spreekt de consument aan.
Maar ook de detaillist is er mee
gediend. Door de concentratie
van de laatste jaren zijn er grote
winkelcombinaties ontstaan
met eigen producten. „Een
huismerk, dat in de smaak valt,
vergroot de klantentrouw",
licht Marjan Rozemeyer van Al-
bert Heijn toe. „Een lagere prijs
geeft niet altijd meer de door
slag. Het huismerk wordt geas
socieerd met het bedrijf waar
men de boodschappen doet. Is
dit een prettige winkel, dan valt
ook het huismerk in de smaak."
Het imago van een product is
voor een supermarkt van le
vensbelang. Perla koffie en De-
licata chocolade van Albert
Heijn hebben het imago van
een goede kwaliteit voor een la
ge prijs en kunnen dus concur
reren met gevestigde namen als
DE, Gala en Verkade. Maar niet
elk winkelmerk wordt een suc
ces. Het bier van Albert Heijn
met de naam Brouwers bijvoor
beeld is onlangs uit het schap
verdwenen en vervangen door
pils met AH-naam. Rozemeyer:
„Dat doen we omdat Albert
Heijn een goed imago heeft.
Daarmee waarderen we in feite
het bier op. Het bier wordt niet
anders, maar we breiden het
assortiment uit. Behalve het ge
wone bier brengen we onder
AH-naam ook amber, wit en
biologisch bier."
Het grootwinkelbedrijf had ook
kunnen stoppen met eigen ger
stenat, omdat de concurrentie
met grootheden als Heineken,
Grolsch en Amstel erg moeilijk
is. „Maar de markt is toch inte
ressant genoeg om met bier
door te gaan", zegt Rozemeyer,
die overigens geen omzetcijfers
wil noemen. Brouwers hield 21
jaar stand, dat zegt wel wat.
Maar AH wil meer en denkt dat
met de eigen naam te kunnen
realiseren.
De huismerken hebben zich in
de loop der jaren bescheiden
ontwikkeld. Twintig procent
van de supermarktaankopen
bestaat er nu uit. Twaalf jaar
geleden was dat nog 17 pro
cent. Per supermarkt kan het
aanbod fors verschillen. AH
spant de kroon en verkoopt
voor 30 procent aan winkel
merken, op een jaaromzet van
bijna elf rhiljard gulden een in
teressant gegeven. In totaal gaat
het om zo'n 3000 producten.
Je zou denken dat het succes
van winkelmerken ten koste
gaat van de A-producten. Alice
Mathijssen van de Stichting
Merk Artikel (SMA), die 125
merkartikelproducenten verte
genwoordigt, kijkt echter elke
keer weer vreemd op als er ver
halen verschijnen over de op
mars van de huismerken. „De
cijfers bewijzen dat daarvan
geen sprake is. Het aantal mer
ken is al jaren stabiel en maakt
ruim 70 procent uit van de tota
le markt. Dat het lijkt of de
huismerken aan een opmars
bezig zijn, komt doordat ze in
steeds meer productgroepen
zijn te vinden."
Volgens haar is het winkelpro
duct geen echte bedreiging van
de A-merken. „Het aandeel
huismerken ligt al jaren rond de
20 procent. Een ruime meer
derheid van de consumenten
houdt een voorkeur voor merk
artikelen. Het is ook in het be
lang van de consument dat die
blijven bestaan. Want de A-
merken zorgen steeds voor in
novaties en staan garant voor
kwaliteit. Huismerken bordu
ren voort op een bestaand suc
ces. Zonder innovaties zou het
productaanbod verschralen."
Volgens SMA-directeur Dek is
daarvan al sprake, omdat fabri
kanten nu al minder steun er
varen bij de introductie van
nieuwe merkartikelen. De su
permarkten zijn volgens hem
mèer geïnteresseerd in kosten
besparingen en vergeten te in
vesteren in vernieuwingen en
winkelformules. Daardoor zou
den consumenten minder uit
geven aan levensmiddelen.
Tien jaar geleden werd hier nog
20 procent van het inkomen
aan besteed, nu nog 15 procent.
Een pijnlijk punt voor de Stich
ting Merkartikel is een vraag
naar de herkomst van de pro
ducten. Een aantal huismerken
wordt gewoon gefabriceerd
door een producent van A-mer-
ken, die daardoor in feite zijn
eigen concurrent is. Alice Ma
thijssen van de SMA: „Op die
vraag is geen pasklaar ant
woord. Er zijn zoveel factoren
die een rol kunnen spelen. Mis
schien heeft een producent een
tijdelijke overcapaciteit. Of, in
derdaad, levert hij huismerken
omdat anders een ander het
wel doet. Maar het is een wes-
pennnest waarin ik me liever
niet steek."
Niet alle artikelen lenen zich
overigens om onder eigen vlag
te worden verkocht. Chips bij
voorbeeld veranderen om de
haverklap van smaak of vorm
en dat is voor een low-budget
huismerk niet bij te benen. De
constante productontwikkeling
slorpt flinke budgetten op.
Sommige fabrikanten denken
dat er een sanering in het aan
tal merken komt. Ze verwach
ten dat sommige A-merken zul
len verdwijnen. Ook houden ze
er rekening mee dat producten
op termijn nog slechts drie vari
anten zullen kennen: een A-
merk, een B-merk (mindere
kwaliteit) en een huismerk. De
verwachtingen over het toe
komstig aandeel van huismer
ken in de supermarkten loopt
uiteen van 23 tot 50 procent.
Zoetwarenfabrikant Van Melle heeft een nieuw smaakj
zijn assortiment Chupa Chups lolly's toegevoegd: koffi
'Omdat we zo'n koffiedrinkend volkje zijn', aldus de
Er is keuze uit de smaken mocca, cappuccino en
Promotieteams delen de komende tijd gratis lolly's uit
Grand Cafés. De lolly's zijn te koop bij onder meer
ten en filialen van Kruidvat. Ze kosten een kwartje
per zakje (10 stuks) een rijksdaalder.
