Leidsch Dagblad | 1999 | 2 april 1999 | pagina 10

>k

Werk aan de winkel in de tuin

Rijp en Groen

Pasen, een lentefeest

Blauwe of rose bloemen in hortensia

Lekker luchte00
in de lente

VRIJDAG 2 APRIL 1999

REDACTIE: MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA 023-51

Pasen is het lentefeest bij uit
stek. Een feest dat als het ware
smeekt om iets groens of wat
bloemetjes in huis, Pasen moet
gevierd worden. Dat deden on
ze verre voorouders, de Germa
nen al. Voor hen was het het
feest van de wederopbloei van
de natuur, na een lange, donke
re en koude winterperiode. De
Germanen luidden dit feest in
met allerlei rituelen en het
Christendom dat rond diezelfde
tijd de verrijzenis van Christus
herdenkt heeft een deel van de
ze rituelen gekerstend. Over de
juiste datum om het paasfeest
te vieren waren ze in de eerste
eeuwen van onze jaartelling
niet helemaal eens. Er ontstond
zelfs een paasstrijd die pas be
slecht werd tijdens het Concilie
van Nicea in 325. Toen werd
besloten dat het christelijk
paasfeest voortaan altijd ge
vierd zou dienen te worden op
de eerste zondag, na de eerste
volle maan na 21 maart.

Zo kan het gebeuren dat een
zeer vroege Pasen al valt op 22
maart en een zeer late op 25
april. Wij hebben dit jaar een
redelijk vroeg paasfeest maar
het zachte weer en het feit dat
het totale groeiseizoen in onze
streken de laatste jaren met 10
dagen is verlengd, maakt dat er
al redelijk veel groene blaadjes
en bloemen in tuin en in het
vrije veld te bekennen zijn. Het
zal dus gemakkelijk zijn om zelf
een of meerdere paasstukjes te
maken ter opluistering van het
huis.

Het begin van hetgeen we ge
makshalve een stukje noemen
is altijd een mooi bakje, een
mandje of iets van dien aard. Is

het een mand dan moeten we
ervoor zorgen dat deze aan de
binnenkant bekleed wordt met
stevig plastic om lekken en
eventuele vlekken op de onder
grond te voorkomen. Mand of
bak vullen we dan naar wens
op met mos, turf of aarde, hoe
dan ook, we kiezen iets dat we
tot onze beschikking hebben.
Dan komen eerst de kleurige
bloemen en daarbij is er volop
keuze. Om een paar suggesties
te noemen: polletjes madelief
opgestoken in het gazon, bloei
ende primulas, een bosje tul
pen of narcissen. Heel mooi en
dankbaar is het als we deze
snijbloemen flink inkorten zo
dat ze in een drinkglas passen.
Dat zetten we midden in ons
stukje en daaromheen brengen
we ander plantaardig materiaal
aan. Mijn ervaring is dat vooral
sterk ingekorte tulpen fraai
staan en een lange levensduur
hebben. Voor hen die ook aan
de leefomgeving denken is het
zinvol te weten dat er ook bio
logisch gekweekte bloemen in
de handel zijn. Gewoon even
informeren. Hoe meer belang
stelling voor milieukeur des te
groter wordt het aanbod. En
dus ook de keuze aan bloemen
met keur.

Over de belangrijkste kleur in
ons paasstuk valt te twisten. De
meesten zullen onmiddellijk
antwoorden dat er niets gaat
boven geel, maar kijken we te
rug in de historie dan ontdek
ken we dat in de Middeleeuwen
de eieren, die toen al als paas-
symbool dienst deden rood
werden gekleurd. Simpelweg
omdat men toen dacht dat de
kleur rood zou beschermen te-

traditioneel en toch ieder jaar nieuw,

dat zijn de paasdagen, beleef ze bewust in uw tuin.

bloemendaal bv.

rijksstraatweg wassenaar

Vraag en antwoord

H. Molenaar uit Oegstgeest is in het bezit van een
aantal hortensia's die alleen maar rose bloemen
voortbrengen. Kunnen die blauw worden luidt
de vraag. Het antwoord is: welke kleur hadden
deze bloemen toen de planten gekocht werden.
Waren ze toen blauw dan wel rose. Indien de
bloemen oorspronkelijk blauw waren dan zullen
ze door toevoeging van 10-15 gram aluin weer
blauwe bloemen vormen. Waren ze oorspronke
lijk rose dan zal de toevoeging van dit zout niet
succesvol zijn. De bloemen zullen paarsachtig
worden, blauw zal niet gemakkelijk lukken. Hoor
ik nog of het een en ander succes heeft gehad?
En nu het probleem van de rozen die vorig jaar
hun blad hebben verloren. Hierop is moeilijk
antwoord te geven. Het waren klimrozen, dus
luidt de vraag: is er iets gebeurd met de muur
dan wel schutting waartegen ze staan? Hebben
ze wellicht teveel extra voeding gehad of teveel
water om de een of andere reden. Het was vorig
jaar zeer nat en veel rozen hebben het slecht ge
daan. Ik zou de wortels verwennen met goede
compost, takken die niet meer zo best zijn weg
snoeien en wachten op de dingen die komen.
Tenzij het mogelijk is om de echte oorzaak: te
veel vocht bijvoorbeeld door een lekkende dak
goot of zo, weg te nemen.

De familie Jellema uit Haarlem heeft een nieu
we kamerplant en wel een Radermachera, een
fraaie bladplant die bij zeer goede zorg citroen-

Doorlopende
tuinmeubelshow

Tuincentrum Overvecht heeft
vanaf februari tot september
een permanente tuinmeubel
show in alle filialen. Wie nog
geen nieuwe set tuinmeubelen
heeft gekozen, kan advies in
winnen bij de medewerkers van
het centrum in het showgedeel
te. De klant die zijn keus al
heeft gemaakt, kan direct de ge
wenste artikelen verzamelen in
het doe-het-zelf deel. Overvecht
levert ook houten tuinmeube
len met het FSC-keurmerk. Dat
hout is afkomstig uit verant
woord beheerde bossen. Het
tuincentrum heeft filialen in
onder meer Lisse, Wateringen
en Zaandam.

GREET BUCHNER

geeft antwoord op
al uw tuinvragen

Brieven naar:

POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM

gen boze geesten. Wij kiezen de
kleur die we het mooiste vin
den, zo eenvoudig is het. Na het
bloemige middenstuk goed ge
plaatst te hebben, steken we
ons bakje nog vol met alle soor
ten pas ontloken takjes die we
kunnen vinden. Er is niets zo
mooi als pas ontloken groen,
die kleur is door niets einders te
evenaren. Met kleine takjes en
blaadjes dekken we de onder
grond af en binnen de kortste
keren hebben we een prachtig
zelf gemaakt paasstuk. Als er
kinderen zijn dan kan er nog
een paashaasje in. Dat herin
nert dan aan de Saksische go
din Eastre die een haas had als
symbool. Zo ver terug reiken
onze paastradities. Reden om
deze in ere te houden. Traditie
is en blijft belangrijk.

Huis met koperen dak

De tuin wordt meer en meer het verleng
stuk van de woonkamer. In de zomer is het
goed toeven tussen geurende bloemen en
bloeiende planten en struiken. Als het weer
een beetje meewerkt, brengen veel mensen
de zomer graag buiten door. Vaak zoekt
men even verkoeling of wat schaduw om
bijvoorbeeld ongehinderd een boek te kun
nen lezen. Dat kan in een prieel, het open
huis in de eigen tuin. Die zijn in vele vor
men en stijlen te koop. Zo ontwiepr Twan
van Duifhuizen een moderne uitvoering,
strak vorm gegeven, in een duidelijke
kleurstelling en met koperen dak. Maar ook
andere uitvoeringen zijn verkrijgbaar, zoals
een elegant ogend model, opgebouwd uit
boog- en koepelvormen in naturel hout. De
priëlen hebben een standaard doorloop
hoogte van 1.95 meter, maar voor langere
mensen kan de doorloop naar wens wor
den verhoogd.

Informatie: Van Duifhuizen, 0487-
517857.

Een strak vormgegeven prieel.

Plant en plaag

Er is een derde boek uit bij Roodbont over milieuvrien
delijk tuinieren, nu over Plant en plaag.We vinden in
dit boek heel veel over het voorkomen van plagen, zo
als kiezen van goede grondsoorten en standplaats,
goede bemesting en het behouden van een zo goed
.mogelijk evenwicht. De meeste ruimte is besteed aan
het vermelden van de vele aantastingen door dierlijke
dan wel andere plagen. Daarvan wordt niet alleen een
goede beschrijving gegeven maar ook zijn duidelijk
kleurafbeeldingen in het boek te vinden.Tot zover niets
dan goeds over een boek dat ik ieder kan aanbevelen.
Alleen bij de bestrijding vindt men evenveel niet als
wel. Waarom niet de bereiding van simpele huismid
delen als brandnetelgier vermeld en waarom bij de op
gesomde bestrijdingsmiddelen geen vermelding van
goede oude bekenden als Spruzit en nieuwere midde
len van Ecostyle zoals Plantschoon? Toegegeven, er
komen steeds nieuwe ecologisch verantwoorde mid
delen op de markt, maar een beetje meer recent zou
geen kwaad kunnen in een volgende druk die zeker zal
komen.

Ultrasonisch geluid tegen lastpakken

Motten, vlooien, muizen en ratten
moeten er niets van hebben en kie
zen daarom het hazenpad, maar
mensen hebben er absoluut geen last
van. Dit beloven de Weitech-onge-
dierteveijagers. De kleine elektrische
apparaten verspreiden ultrasonische
geluidsgolven die een bepaalde fre
quentie en bereik hebben. De zoge
noemde MR-50 bijvoorbeeld jaagt
motten de stuipen op het lijf en is
vooral bedoeld voor voorraadkasten,
terwijl de Transonic ESP De luxe twee
luidsprekers heeft om muizen, spin
nen, ratten en insecten over een op
pervlakte van 464 vierkante meter
.weg te jagen. Er zijn negen verschil
lende modellen te koop. De MR-50
kost bijna zestig gulden en de Bird
Gard ABC is de kostbaarste variant.
Deze heeft een microchip waarop
angstgeluiden van vogels staan,

Een draagbare ongedierteverdrijver, een
ware plaaggeest voor alle ongenode
gasten. foto cpd

waardoor deze dieren het luchti^ujm
kiezèn. Dit model kost bijna vierhon
derd gulden.

Informatie: Gebr. J&A van de Wardt,
Laren, tel. [phone]

FRANS WEGMAN

gele bloemen kan voortbrengen. Het is een vrij
nieuwe plant in het assortiment kameijilanten
en ook een vrij moeilijke. Oorspronkelijk afkom
stig uit China daarom ook R. sinensis, groeit hij
daar kennelijk in streken met een vochtige lucht
en dat is dan ook de eis die deze plant stelt. Veel
licht, vooral geen zon en een hoge luchtvochtig
heid. Sponsjes tussen de bladeren? Op een scho
teltje met water of veel sproeien naar keuze. Ver
der kamertemperatuur, in de winter iets koeler
maar nimmer koud en gieten met lauw water.
Kortom een mooie plant die veel zorg vraagt en
waarvan mij de verzorging doet denken aan de
Adianthum.

Van Bart Spoortenberg uit Haarlem een aardige
brief met onder andere de mededeling dat hij se
dert enige jaren de trotse bezitter is van een tuin
die rond 1980 aangelegd werd door niemand
minder dan Mien Ruijs. De tuin is min of meer
nog in zijn oorspronkelijke vorm en mijn vraag is
nu: zijn er in dan wel rond Haarlem wellicht
meer tuinen die door deze befaamde tuinarchi-
tecte werden aangelegd. Zou het misschien aar
dig zijn indien de bezitters ervan contact met el
kaar zouden zoeken. Het is maar een idee, maar
nu er tengevolge van de dood van Mien Ruijs
geen door haar aangelegde tuinen meer bij ko
men zijn de oorspronkelijke ontwerpen des te
kostbaarder. Voor suggesties houd ik me aanbe
volen.

De dagen worden langer, zodat nu me
de door de ingevoerde zomertijd al 's
avonds kan worden getuinierd. Laat de
werkjes niet te veel oplopen. Profiteer
ook van de mooie weekeinden!
Misschien moeten er struiken die het
loodje hebben gelegd worden vervan
gen? Twijfelt u of zo'n bruine tak dood
is, krab dan even met een duimnagel
de bast los. Wordt er bruin hout zicht
baar, dan is het mis. Waar licht hout te
voorschijn komt is nog leven. Zo kunt u
nagaan waar geknipt moet worden. In
april kunt u nog groenblijvende plan
ten en coniferen (ver)planten, evenals
in het najaar bloeiende. Veel rozen in
pot geteeld kunnen heel het seizoen
worden geplant.

Meng door de grond waarmee u het
plantgat vult flink wat gedroogde koe
mest. Voor rozen, coniferen en rodo
dendrons zijn er specifieke mestsoor-
ten, vaak voorzien van onontbeerlijke
sporenelementen. Heideachtigen zoals
rododendrons hebben graag wat turf
molm als extraatje. Nooit verse stalm
est gebruiken. Door te schoffelen en te
harken houdt u de bovengrond rul, zo
dat ze niet snel zal uitdrogen en er
komt lucht (zuurstof) in de grond.

Voor pas verplante gewassen geldt dat
je ze op z'n minst een paar emmers wa
ter per week geeft. Verder moet er al
leen bij aanhoudende droogte worden
gesproeid. En dit voorjaar is vóór in de
middag het beste tijdstip. Dan kan de
grond nog voor de nacht bekomen van
de koude douche, zodat de groei door
kan gaan. U kunt beter één maal per
week een uur sproeien, afhankelijk van
de grootte van uw tuin, dan elke dag
een kwartiertje.

Door het rooien van de uitgebloeide

De kortstelige botanische tulp Turkish Delight' is goed bestand tegen een winderig
voorjaar. foto gpd

bolbloemen ontstaan er vaak open
plekken in de tuin. Maak de grond klaar
voor het volgende maand uitplanten
van de binnenshuis gekweekte eenjari
ge zomerbloemen. De bloembakken op
het balkon kunnen daarvoor ook in ge
reedheid worden gebracht. Tegen mos
in het gazon zijn er diverse middelen.
Voor het leggen van grasrollen of zelf
zaaien is 't nu ook een goede tijd!

In de gebruikstuin kunnen de meeste
groenten voor de tweede maal worden
gezaaid. Gebruik zogenoemde volgras-
sen en later de zomerrassen. Van de
aardappelen ziin de middelvroege ras
sen nu aan de beurt.

In een grote pot kunnen peterselie of
snijselderij worden gezaaid. Ook leuk

op 't balkon. Laat de zaadjes eerst in
een bakje met vochtig zand voorkie-
men. Na ongeveer anderhalve week uit
zaaien op een zonnige plek. Na enige
weken kimt u telkens blaadjes oogsten.
Sla zaait u om de drie weken, zodat u
steeds aanvoer van nieuwe plantjes
hebt. Peulen kunt u ook nog zaaien. Als
de plantjes zo'n 10 cm hoog zijn kunt u
er rijshout of gaas bij zetten, zodat ze
kunnen klimmen, wat straks het pluk
ken vergemakkelijkt. Vóór half april
zaait u voor het laatst tuinbonen en ui
en.

Er is nog steeds kans op nachtvorst!
Houd plastic huifjes en rietmatten ge
reed ter bescherming van alle jonge
plantjes.

Geur is persoonsgebondi n

INGE VAN DEN BLINK

.57

Bij het opbloeien van de lente gaan d(.
neusvleugels open. Vanzelf. Heerlijke;
luchtjes waaien aan op zoele windjes.
Deuren en ramen open. We schaffen ;28
nieuwe lichaamsluchtjes aan, want h(
oog valt met verse interesse op de mej
mens. De was kan weer buiten drogeipO
en in de voorjaarswind het frisse buitt30
luchtje krijgen dat nog geen fabrikant
de fles heeft gekregen. Laat staan eruiflO
Zucht. Snuif. Hoe komt het eigenlijk d
geuren in het voorjaar zo'n belangrijk
rol spelen? Alsof ze terug zijn van veel
lang weggeweest? Inderdaad, er bloeij
weer bloemen, plantjes schieten de
grond uit, knoppen barsten open. Da;
ruik je. Maar er is meer, verklaart Dr. I?
Stephan Jellinek, geurendéskundige.
werkte jarenlang bij PFW in Amersfocj
een fabrikant van grondstoffen voor jj
fums.

„Geurwaarneming is sterk van tempel
tuur afhankelijk. In zeer koude lucht i
je minder goed dan in warme lucht. B
als de temperatuur stijgt, worden geu:
intensiever. Bevroren grond, bijvoor-!
beeld, ruik je helemaal niet. Maar in B
voorjaar, als het heeft geregend en de
zon gaat schijnen, dan ruik je die typi;
sche lucht van vochtige aarde."

Geur bestaat niet zonder een neus dit
ruikt, zoals geluid niet bestaat zondei29
een oor dat hoort. Jellinek: „Geur be
staat uit moleculen die in aanraking li
men met het reukorgaan in de neus. f
is dus direct contact met de substantj
die je ruikt. Wat je ruikt, dat is er. Ik bi
ervan overtuigd dat dat fysieke contaf 1
de oorzaak is van het sterk emotionei
de effect dat geur kan hebben. "Als 59
voorbeeld noemt Jellinek een weduw;
die de kledingkast van haar man opei
en zijn persoonlijke geur ruikt. „Dat i
een heel intieme ervaring, die meer
emoties oproept dan bijvoorbeeld ee M
foto die zij van haar overleden man t
rugvindt."

Een geur is sterk aan de persoon geb
den. Maar ook aan bepaalde situatie!
Jellinek: „Zelfs het fijnste parfum kan
storend zijn. Zeg, je zit met iemand k
fie te drinken en een zakelijk gespreid
voeren. Als er dan een serveerster kol
die bedient in een wolk van parfum,
stoort dat. Vooral 's morgens. Maar 'i
avonds, als ze uitgaat, is diezelfde g
oké." Er is een onderscheid tussen bi
logisch slechte geuren en sociaal sle<T
geuren. Voorbeelden van het eerste
de luchten van verderf, ziekte, verrotf'
en vooral uitwerpselen. Maar zelfs d$dg
blijkt relatief. Jellinek: „De gevoeligh?rie
voor stank en lichaamsluchtjes begoi
pas in de achttiende eeuw op te kom
Lodewijk de veertiende stonk zo, dat
•mensen het niet uithielden in zijn onA
ving. In het paleis in Versailles was gr
wc of badkamer te bekennen.
Met de ontdekking van onder meer ly'L
teriën als veroorzakers van ziekte nar
de gevoeligheid voor 'kwade luchtjes^
toe. In de taal zijn associaties met gei
vooral in negatieve zin terug te vindej|EA/
De Amerikanen zeggen kortweg 'it
stinks' als iets niet deugt. Duitsers di< KI
mand niet kunnen luchten zeggen 'Ift7
kann den nicht riechen'. Hollanders ;ba
melden met opgetrokken neus 'dat e,ek
gens een luchtje aan zit' als ze corruh p
vermoeden. En de duivel stinkt uiteryp
als de hel. Naar zwavel, om precies t^t
zijn. jet

Wat de sociaal acceptabele geuren bide
treft: denk aan de lucht van een viswop
kei. Heerlijk, voor de liefhebber van 2
te haring, gerookte paling en vette le^ h
kerbekjes. Maar we ruiken het liever e ti
in de badkamer of bij de kapper. Laads
staan in de slaapkamer. juk

Zoals iedere geurgevoelige maar zuitsp
huisvrouw weet, ruikt een wasje dat jd
draaid is met een goedkoop wasmidfeei
aanzienlijk minder lekker dan een wJial
die met een duurder wasmiddel is g§
daan. Jellinek: „Dat komt doordat dqel
parfumering verreweg het duurste bfye
standdeel van een wasmiddel is. De j a
zen van de werkzame grondstoffen v»c<
een wasmiddel liggen tussen de vijf t
de tien gulden per kilo, terwijl de prij
van de parfumering tussen de vijftig
de zeventig gulden liggen. Een wasm
del bevat weliswaar slechts een fracti
van een procent parfum, maar de go
koopste waspoeders moeten door d(D
sterke concurrentie op alles bezuinig
gen" n:

Vrouwen die zwanger zijn of pas eeij n
kind hebben gekregen, zijn extra gevi h
lig voor geurtjes. Ze ruiken beter. Dam.
komt door hun veranderde hormoorLa
huishouding. Dus zullen vaders, hoe°g
zorgzaam ook, nooit echt kunnen m( s
praten over de geur van een pasgebd^
baby. De bekende babyverzorgingsp.gj
dukten -Zwitsal, Johnson Johnson» t(
vea - hebben een ijzersterke marktppe,
tie. Ze ruiken veilig en vertrouwd, zon
moeders dat willen.

T

u

HORIZONTAAL:

1. Onbeschoft en waanzinnig (8): 5. Betoverende krachtterm (8); 6. Stel de af
stand tussen duim en pink (4); 8. Product van een suffe bakker (4); 10. Aardap
pelplanter (5); 12. Die kwast is allesbehalve lui (5).

VERTICAAL:

1. Beet, ik ben in het bezit van een vrucht! (6); 2. Dit dier doorelkaar nadoen (6);
3. Hoe heet die tennisspeelster ook weer?(5); 4. Houd op tijd rekening met deze
uitvoering! (5); 7.Partijtje met weinig inzet (5); 9. Hij vangt insecten met effect
(4); 11. Ondergrondse etappe (3).

Oplossing van donderdag:

Horizontaal: 1. Engerling; 9, neon: 10. oker: 11. te: 12. Ino: 14. be; 15. agent; 17. nep; 19.
elp: 21. spa: 22. ere: 23. Ate: 25. een; 27. loven: 30. ei: 32. aar: 33. ka; 34. neus; 36. wiek:
38. attentaat.Verticaal: 1. Enten; 2. nee: 3. go: 4. enig; 5. loon: 6. ik; 7. neb: 8. greep; 13.
net; 15. appel: 16. teren: 18. Est; 20. lee: 23. arena; 24. eva; 26. naakt: 28. oase; 29. erwt:
31. Let; 33. kea: 35. ut: 37. ia.

1

2

3

4

5

6

7

8

9

L

10

11

12

HEINZ

WAT?/

vooe zo'*/ 0£PU/m£LP,

STl/K&SlSZ&J £X£MP/AA/S