Sjeik geeft miljoenen voor moskee in Rotterdam
Canker '99: 'Niet grimmig, maar ook niet te vrolijk'
Arbeidsplicht moeders in bijstand werkt niet
'Bijlmerdiscussie
bloedt wel dood als
Van Gijzel opstapt'
Binnenland
Gratis krant
Niet alleen
kinderen
hyperactief
ANP Algemeen Nederlands Persbur
3s van wees
naam kwam
afgelopen we-
tientallen ke-
voorbij. Rob
Gijzel, het
dA-Kamerlid dat
symbool werd
uv n de jacht naar
waarheid rond
Bijlmerramp,
parlementaire
quête naar de
[merramp kwam
dankzij zijn vast-
udendheid. Van
jmf is geen spra-
„Wat me het
est raakt, is dat
im als burger van
lij land in zo'n ver-
i situatie te
lt kan komen."
Rob van Gijzel.
van Gijzel kan
Inog steeds ont-
door raken. Hij heeft het
;e keren gehoord de laat-
Ijaren; en toch treft het hem
keer weer. Dat er werd ge-
d: 'het gaat hem om de pu-
iteit' en 'die Bijlmerramp
kt altijd aandacht en daarom
hij door'. „Dat hakt er in,
hakt er écht in. Dat raakt
in de kern, daar kan ik heel
otioneel van worden."
)e parlementaire enquête
ir de Bijlmerramp is achter
rug. Van Gijzel, jarenlang de
ïjager van het parlementair
lerzoek naar de ramp met
El Al-Boeing, maakt een op-
hte en tegelijkertijd aange-
;en indruk. De herinnering
i de PvdA'er aan het jaren-
!y ge gevecht laat hem niet on-
oerd. ,,lk heb me vaak een-
in gevoeld", zei hij tegen de
juétecommissie.
Dat ik me eenzaam voelde,
it in geen enkele verhouding
de eenzaamheid die de
nsen, die bij de ramp be
tken waren, hebben ge
ld", zegt hij nu. „Als je jaren
idacht vraagt voor je ge-
idheidsklachten en ze zeg-
l nee, er kan niks zijn, er is
i, het zit tussen uw oren.
dan na vijf jaar alsnog te
en: ja, er is wel wat, maar we
en er waarschijnlijk niks van
ïg vinden want het is nu te
Dat is toch om misselijk
te worden?"
erontwaardiging is wat hem
afgelopen jaren heeft gedre-
„Carel Boer, brandweer-
i, heeft een keer gezegd: je
N(A it daar op vrijwillige basis
de Staat, maar ik heb het
oei dat de Staat me sinds-
in de modder heeft laten
ken. Dat gevoel hebben ve-
VVat me het meest raakt, is
je als burger van dit land in
verlaten situatie terecht
komen. Dan moet de Staat
Nederlanden er ook zijn. En
Staat maakt die rol niet
ir."
lij heeft zelf het idee dat hij
?r steun kreeg dan gaf. Tele-
ntjes, brieven. De bood-
was steevast dezelfde: ga
In debatten werd wel
gezegd: laat het rusten,
m kwam ik uit zo'n debat en
stond er iemand uit Am-
dam die zei: Rob, ga dóór."
let was steun die hij hard
had. Want in de Tweede
ner en in zijn eigen PvdA-
tie was onbegrip regelmatig
deel. „Er zijn momenten
eest dat het heel aantrekke-
was om ermee te stoppen,
erd weggelachen."
ie tegenstand had ook een
rdeel. Steeds weer moest hij
ïzelf de vraag stellen of hij
ie goede weg was. „Die twij-
duurde nooit lang. Ik had
:n, bronnen, mensen. En
er stukken niet boven water
men. Als er geen probleem
waarom kwamen dan die
iken dan niet? Maqr ik
rht geen fouten maken. Ik
me ook nooit met complot-
Drieën beziggehouden. Dan
iS
'Deze man heeft maar één drijfveer: zijn geloof
rotterdam gpd
Hamdan Bin Rashid Al Maktum is de naam. In
de Verenigde Arabische Emiraten staat hij be
kend ais een succesvol zakenman. In Rotter
dam kent men hem inmiddels als de gulle ge
ver van 7,4 miljoen gulden voor de bouw van
een ruime moskee - mits dat, zoals de islam-
wetten dat vragen, op eigen grond kan ge
schieden. Wie is deze man, die de gemeente
Rotterdam zover heeft gekregen om ter omzei
ling van erfpachtgewoonten een grondruil toe
te passen?
Een interview met Hamdan Bin Rashid Al Mak
tum? Dat wordt moeilijk. Zijn telefoonnummer
is geheim en niemand reist op goed geluk naar
een oliestaat in Azië om zo'n gerespecteerde
sjeik aan de keukentafel wat antwoorden te ont
futselen. Bovendien praat een gefortuneerd man
als hij niet met journalisten.
Al Maktum wil best geld schenken voor de
bouw van moskeeën her en der in de wereld of
minderbedeelden op andere manieren tege
moetkomen. Maar vraag hem niet naar zijn be
weegredenen. Die houdt hij liever voor zich. Hij
vindt het al vervelend genoeg dat in Rotterdam
zijn naam is gevallen. Dat de gemeente per se
een brief van hem wilde ontvangen waarop hij
zijn toezegging hard maakte, zinde hem ook niet
erg.
Al wat bekend is over Hamdan Bin Rashid Al
Maktum is dat hij woont in Umm Al Qaiwain,
een kleine stad aan de Perzische Golf. Dat hij
voorzitter van de Kamer van Koophandel aldaar
is, dat hij in oliezaken vele, vele keren miljardair
is geworden en dat hij op goede dagen zomaar
zestig miljoen binnenhaalt. Bovendien is bekend
dat hij binnen de Arabische wereld als weldoe
ner wordt gezien. Zo'n gulle sjeik die arme lan
den graag wat centen toestopt, hier en daar de
bouw van moskeeën betaalt en er graag voor
zorgt dat arme moslims tijdens offerfeesten een
copieuze maaltijd wordt voorgezet. Voorzover
bekend laat Hamdan Bin Rashid Al Maktum zich
leiden door zijn rotsvast geloof in Allah. Al wat
hij verlangt in ruil voor zijn liefdadigheid is 'eeu
wigdurende beloning'. Precies zoals islamwetten
vinden dat een weldoener als hij behandeld
dient te worden.
Yassin Hartog, directeur van de stichting Plat
form Islamitische Organisaties Rijnmond (SPI-
OR): „Deze man wil zich helemaal niet op de
borst kloppen. Deze man heeft maar één drijf
veer: zijn geloof. Daar zal dan wel wat achter zit
ten, zeggen Nederlanders dan. Nou, niet dus."
Hartog heeft zich deze week grondig geërgerd
aan het Rotterdamse gemeenteraadslid Kneep-
kens van de Stadspartij. Die sprak deze week wat
badinerend over de behoefte van de Arabische
geldschieter om te eisen dat de moskee op eigen
grond zou worden gebouwd. „Waarom was hij
niet tevreden met een eeuwigdurende erfpacht
voor 99 jaar", vroeg het raadslid zich af. „Tegen
die tijd is God echt nog niet dood hoor."
Hartog: „Het had iets denigrerends. Zo van:
iemand die om religieuze redenen iets vindt, dat
kan nooit goed zijn. Wij verstandige mensen we
ten wel beter. Die moslims zijn wel erg kortzich
tig. En die zakenman? Die is verdacht'." „Hoe
hij aan zijn geld komt? Of hij vuile handen heeft?
En wie die man eigenlijk is?" Maaike Groen,
projecüeider moskeebeleid van de gemeente
Rotterdam, zucht eens diep. „Dat zijn van die
typerende vragen, die altijd worden gesteld als
een Arabier zich als weldoener meldt. Hadden
we die man dan moeten screenen. Hadden we
moeten kijken of het geld wel koosjer was en of
deze man niet toevallig ooit een jas had gesto
len? Als iemand de bouw van een kerk finan
ciert, hoor je dit soort vragen niet. Maar gaat het
om een moskee, dan is dat opeens verdacht, ter
wijl er in onze samenleving tal van projecten
met particulier geld worden ondersteund."
De Rotterdamse wethouder Meijer: „Vele ka
tholieke kerken zijn vroeger gefinancierd door
particulieren. Dat zijn wij in deze geseculariseer
de wereld allang vergeten. Daar, in de Emiraten,
is de samenleving nog niet geseculariseerd en
hebben mensen nog de behoefte om een religi
euze daad te stellen."
foto cpd phil nijhuis
staat meteen je geloofwaardig
heid ter discussie." Vanaf het
begin had Van Gijzel het idee
dat er echt iets mis was met die
Bijlmerramp. De Kamercom
missie Verkeer en Waterstaat
werd vier dagen na de ramp ge-
informeerd zonder dat minister
Maij daarbij aanwezig was. Een
jaar later kreeg hij op zijn eerste
vragen over wat er in dat toestel
had gezeten een nogal onbevre
digend antwoord. „Vervolgens
meldde de plaatsvervangend
directeur van de Rijksverkeers
inspectie aan mijn collega Cas-
tricum: 'Zeg tegen Rob dat hij
door moet vragen over de la
ding, want het klopt niet'. Dan
gaan er bellen rinkelen."
Hij heeft van deze hoge amb
tenaar nooit vernomen wat er
niet klopte. Drie keer ging een
gesprek om uiteenlopende re
denen niet door. „Toen het uit
eindelijk wel tot een afspraak
zou komen, kreeg ik de mede
deling: heel vervelend, maar die
meneer is twee dagen geleden
overleden. Toen kreeg ik het
niet meer boven tafel."
Hij vermoedt dat reikhalzend
is uitgekeken naar het moment
dat het politieke lot van Van
Gijzel beschoren was. „Ik heb
altijd het idee gehad dat ze
dachten: die Van Gijzel zit ook
niet eeuwig in het parlement,
dat waait wel over, en dan
bloedt het dood."
Twee keer in al die jaren is hij
echt woedend geworden. De
eerste keer toen hij in een ge
sprek met voorzitter Bodewes
van de Raad voor de Luchtvaart
over de lading werd beschul
digd van lekken naar de pers.
Nova zou gebruik hebben ge
maakt van door Van Gijzel gele
verde informatie. „Ik heb Nova
gebeld. Ze hadden die stukken
opgevraagd onder de Wet
Openbaarheid van Bestuur. En
ze waren aangeleverd door Bo
dewes zelf."
„Ik ben ook echt pissig ge
worden toen naar buiten kwam
dat het vliegtuig ook grondstof
fen voor gifgas vervoerde en
minister Netelenbos meldde
dat de Kamer dat al twee jaar
wist. Zo van: Van Gijzel maakt
zich nu wel zo druk, maar die
informatie had-ie al twee jaar.
We hebben altijd gevraagd: hoe
zit dit, hoe zit dat, en altijd
kostte het moeite die informatie
boven water te krijgen. Als je
dan te horen krijgt: je wist het,
dan word je kwaad."
Hij weet dat zijn verklaring
tegenover de enquêtecommis
sie dat minister lorritsma 'naar
verhouding' veel heeft gedaan
om de waarheid boven tafel te
krijgen verbazing heeft gewekt.
„Dan wordt meteen gezegd dat
ik de coalitie probeer te redden,
maar dat heeft geen rol ge
speeld. Ik heb ook gezegd dat
ze de Kamer onjuist en onvolle
dig heeft geïnformeerd, maar
dat laat onverlet de vele inspan
ningen. En dan heeft Jorritsma
zeker in vergelijking met ande
ren erg haar best gedaan."
Amsterdam Vanaf september wordt op de stations het gratis nieuwsblad Metro verspreid. Hoofdredacteur Jelle Leenes (voorheen werkzaam bij ANP en NOVA) bekijkt het
Zweede voorbeeld. Krantenconcerns vrezen dat advertentie-inkomsten naar de nieuwe ochtendkrant weglekken. Daarom onderzoeken het Telegraaf-concem en de PCM Groep de
mogelijkheid om ook een gratis ochtendkrant te verspreiden. foto paul van weel
utrecht florien van rees
De arbeidsplicht voor alleenstaande bijstandsmoeders
met kinderen ouder dan vier jaar, brengt deze vrouwen
maar zelden terug op de arbeidsmarkt. Ze willen in elk
geval een aantal dagen van de week voor hun kinderen
zorgen. De sociale diensten hebben daar begrip voor
en hebben de helft van de bijstandsmoeders (gedeelte
lijk) van de arbeidsplicht vrijgesteld. Die gegevens ko
men naar voren in een onderzoek onder ruim duizend
alleenstaande bijstandsmoeders in Utrecht, Amers
foort, Apeldoorn, Den Haag en Zaanstad.
Het onderzoek naar het effect van de arbeidsplicht
voor alleenstaande moeders is uitgevoerd door de so
ciologe Trudie Knijn en cultuurpsycholoog- en socio
loog Frits van Wel van de Universiteit Utrecht. Hun be
vindingen staan in het boekje Zorgen voor de kost.
Ongeveer 110.000 alleenstaande moeders genieten
gemiddeld zeven jaar een bijstandsuitkering. Eenvijfde
heeft er een deeltijdbaan naast, maar verdient niet ge
noeg om zonder uitkering te kunnen leven. Sinds de
invoering van de nieuwe Bijstandswet in 1996 moeten
bijstandsmoeders op zoek naar een volledige baan op
het moment dat hun jongste kind vijf jaar wordt. Wie
die plicht niet nakomt, kan worden gekort op haar uit
kering, maar dat gebeurt nog bijna nergens.
Het doel van de arbeidsplicht is drieledig: bezuini
gen op uitkeringen, financiële zelfstandigheid en be
vordering van deelname aan de maatschappij om iso
lement tegen te gaan. Volgens sociologe Knijn worden
de eerste twee doelen niet bereikt. Met de maatschap
pelijke participatie gaat het wel goed. „Dat komt door
dat veel wordt geïnvesteerd in scholing. Eén op de drie
vrouwen volgt nu een cursus of opleiding om zich op
de arbeidsmarkt te oriënteren. Voordat de arbeids
plicht werd ingevoerd, gebeurde er helemaal niks."
Het streven om bijstandsmoeders aan een volledige
baan te helpen, blijkt niet aan te sluiten bij de wensen
van de vrouwen zelf. Die willen niet de hele dag bui
tenshuis werken, want dan moeten ze de zorg voor de
kinderen helemaal uit handen geven. Dat geldt vooral
voor de laagopgeleide meerderheid van de vrouwen.
Bovendien zijn er voor hen nauwelijks mogelijkheden
om uit de bijstand te komen.
Laag opgeleide vrouwen komen veelal terecht in bij
voorbeeld de bejaardenzorg of aan de lopende band.
Dat zijn vaak slecht betaalde deeltijdfuncties. Knijn
pleit daarom voor een vorm van zorgvergoeding om de
armoede te ontstijgen.
De gemeentelijke sociale diensten hebben begrip
voor de houding van de vrouwen en realiseren zich dat
de volledige arbeidsplicht niet reëel is. Bovendien
snappen ze dat een vrouw die volledig werkt, beroep
zal doen op toch al schaarse kinderopvang.
'Liever drang dan dwang', zeggen de bijstandsconsu
lenten die de wouwen begeleiden dan ook. Ze vinden
het allang mooi als er een stabiele deeltijdbaan uitrolt.
Grofweg de helft van de bijstandsmoeders heeft een
vorm van vrijstelling van de arbeidsplicht.
Knijn en Van Wel concluderen dan ook dat de
hoofddoelstelling van de wet (financiële zelfstandig
heid) vrijwel onhaalbaar is. „Het idee achter de wet is
goed, maar de volledige arbeidsplicht moet worden
omgezet in een gedeeltelijke arbeidsplicht", zegt Tru
die Knijn. „Dat is veel realistischer. Veel vrouwen wa
ren getrouwd en hoefden niet te werken voordat ze in
de bijstand kwamen. De overgang naar de combinatie
zorg én een volledige baan is veel te groot."
DEN HAAG ANP
Hyperactiviteit kan ook voorko
men bij volwassenen. Lange
tijd namen wetenschappers aan
dat alleen kinderen last zouden
hebben van deze aandoening,
maar nu blijkt dat ook één pro
cent van de volwassen aan de
ziekte lijdt.
„Hyperactiviteit bij volwasse
nen is minder herkenbaar dan
bij kinderen", zegt psychiater
Kooij van het psychiatrisch
centrum Joris in Delft. „Ieder
een is wel eens chaotisch of
heeft last van concentratiepro
blemen. Maar als dit dagelijkse
praktijk is, is er meer aan de
hand."
De moeilijke diagnose van de
ziekte is volgens Kooij de reden
dat ADHD (Attention Deficit
Hyperactivity Disorder, de offi
ciële benaming voor hyperacti
viteit) niet eerder bij volwasse
nen werd geconstateerd. .Art
sen gingen ervan uit dat de
ziekte na de puberteit helemaal
verdween. Nu blijkt echter dat
ruim vijftig procent van de kin
deren met ADHD ook op vol
wassen leeftijd nog last heeft
van de stoornis." De ziekte is
bovendien moeilijk te onder
scheiden van andere psychi
sche stoornissen, zoals het bor-
derline-syndroom en psycho
ses. „Pas na intensief onder
zoek komen artsen erachter dat
de patiënt hyperactief is", zegt
Kooij. „Bij een eerdere diagno
se kan veel leed worden voor
komen."
De oorzaken van de ziekte
zijn divers, maar de erfelijke
component speelt een grote rol.
Bij vijftig tot zeventig procent
van de kinderen met ADHD zit
de aandoening in de genen.
„Dat is ook de reden dat het bij
volwassenen voorkomt", zegt
Kooij. „Wat eenmaal in je li
chaam zit, krijg je er niet meer
uit." Het overige gedeelte van
de patiënten krijgt de ziekte
door omstandigheden, zoals
een slechte üiuissituatie. Ook
roken en drinken tijdens de
zwangerschap kan AJDHD bij
kinderen veroorzaken.
Via een specifieke test en het
ondervragen van partners, ou
ders en andere familieleden
kunnen artsen volwassenen
met ADHD opsporen. „Als
blijkt dat de patiënt vroeger al
druk was, kan er al een lichtje
gaan branden", zegt Kooij.
„Waarschijnlijk is toen de dia
gnose ADHD nooit gesteld."
De behandeling van de aan
doening is bij volwassenen het
zelfde als bij kinderen. Het me
dicijn Ritalin helpt het drukke
en chaotische gedrag te beper
ken en therapie moet ervoor
zorgen dat de patiënt goed met
zijn ziekte kan omgaan. „Op die
manier is er heel goed te leven
met de ziekte", zegt Kooij. „Al
moet je de invloed van de aan
doening op het dagelijks leven
niet onderschatten."
luk de dag', 'Blijf vechten' en 'Vandaag gaat het goed',
ihalve deze aanmoedigingen staat er nog niet veel op
!t bord met 'Hartenkreten' van het Koningin Wilhel-
ina Fonds (WKF). De beurs Kanker '99 in de Amster-
ünse RAI is dan ook nog maar net begonnen. Een me-
werker van de organisatie spoort bezoekers aan hun
todschap op het bord te noteren. „Maar ze vinden het
een beetje eng", geeft hij toe. „Mensen lopen niet
aag te koop met hun ziekte."
een grote openheid. Het woord
'kanker' wordt nergens verme
den. Integendeel: patiënten
spreken elkaar regelmatig aan
om ervaringen uit te wisselen
en elkaar tips te geven. „Voor
'STERDAM ANOUK MIDDELKAMP
veel mensen is contact met lot
genoten belangrijk", zegt J. van
der Ploeg, sinds een aantal ja
ren borstkankerpatiënte. „Je
hoopt van anderen iets te ho
ren wat je zelf nog niet weet.
Dan krijg je toch weer goede
hoop." Van der Ploeg wil graag
op de hoogte te blijven van de
laatste ontwikkelingen op me
disch gebied. „En daar is deze
beurs de goede gelegenheid
voor."
Dat anderen er hetzelfde
over denken, blijkt uit de hon
derden mensen die langs de
standjes lopen en folders in
hun speciale 'Kanker '99 tas'
stoppen. Velen maken een
praatje met de (voornamelijk)
vrijwilligers achter de kraam
pjes. De beurs is, omwille van
de overzichtelijkheid, verdeeld
in verschillende themapleinen,
waaronder 'het leefstijlplein',
het 'leven niet kankerplein' en
een gedeelte voor thuiszorgin
stellingen. Het geheel doet
enigszins aan als een huis
houdbeurs, maar is soberder
opgezet. A. Dekker, sinds okto
ber vorig jaar kankerpatiënt,
geeft toe dat hij niet wist wat
hij moest verwachten toen hij
op de uitnodiging las dat be
zoekers 'langs kraampjes kun
nen sjouwen.' „Het valt me erg
mee. De sfeer is niet grimmig,
maar ook niet te vrolijk", zegt
hij.
Naast patiënten en hun fa
milieleden zijn er ook bezoe
kers die beroepsmatig te ma
ken hebben met de ziekte. Ma
rion Kesse en Vivian Quaak,
beiden werkzaam in de thuis
zorg, begeleiden vaak termina
le kankerpatiënten. „We heb
ben het gevoel dat we nog niet
genoeg weten over de ziekte",
zegt Vivian. „Daarom zijn we
op de beurs." De vrouwen zijn
enthousiast over de opzet van
het evenement, maar vinden
de naam 'Kanker '99' niet hele
maal passend. „Het is veel te
hard", zegt Kesse. „Het kan
mensen afschrikken."
In een ander gedeelte van
het RAI-complex vindt tegelij
kertijd een congres over de
ziekte plaats. Hier kunnen pati
ënten, familieleden, artsen en
andere belangstellenden luiste
ren naar lezingen over (nieu
we) behandelingen, communi
catie tussen arts en patiënt en
het omgaan met vermoeidheid.
Ook vinden er workshops over
verschillende onderwerpen
plaats. De zalen zijn vaak tot de
nok toe gevuld.
Weekend- of
I.vakcursussen v
<-)5unkerpatiënti
'tasten
Een informatiemarkt voor patiënten, familieleden en andere betrok
kenen maakt deel uit van de beurs Kanker '99. foto cpd phil nij-
