ir Kunst
Show in sprookjesachtige sfeer
r
Wie wil er nou twee keer in dezelfde vuilniszak worden gezien?"
Spigt grijpt je naar de keel
>chone
Schijn
En weer dondert een lijk uit de kast
Frans Bauer
beloont
trouwe fans
'Zweiland' aanstekelijke voorstelling
jan rijsdam 071 -5356444, plv chef annet van aarsen 071-5356443
Jf
lini 100.000 bezoekers bij Introdans
m Het Arnhemse balletgezelschap InUodans heeft over
I ruim 104.000 bezoekers getrokken, 42 procent meer dan
jaar ervoor. Het gezelschap kan zich al jaren verheugen in
stijging van tientallen procenten per jaar, maar kwam ook
niet eerder boven de 100.000 belangstellenden. Met meer
400 mensen per voorstelling in de zaal, zit Introdans ook
boven het landelijke gemiddelde aan dansliefhebbers. Het
ïlschap is ook al tot en met het volgende jaar door binnen-
luiteniandse theaters geboekt. Ondanks de grote successen
pt Introdans op meer subsidie in het komende Kunsten-
Alleen dan kan het gezelschap zijn positie handhaven en
;r uitbouwen, ook voor de - minder betalende - jeugd.
reeduizendste industrieel ontwerper
i» Michael van Rees is gisteren gehuldigd als de tweedui-
1ste student die afstudeert aan de opleiding Industrieel Ont-
pen van de Technische Hogeschool Delft. Met meer dan
1 ingeschreven studenten is dit jonge vak een van de groot-
ngenieursopleidingen van Nederland. Industrieel ontwer-
ontving in 1969 goedkeuring van het ministerie van Onder-
Het duizendste diploma werd in 1992 uitgereikt. Industri-
ntwerpers verwerven niet zelden faam met hun werk. Delft
rde spraakmakende ontwerpen zoals de ANWB-alarmpaal
set vrouwenurinoir dat voor Sphinx werd ontworpen en de-
;ek in Frankfurt met een Design Award Plus werd onder-
iden.
leiden pablo cabenda
Hij ontwerpt niet zozeer kleding als wel
draagbare kunst. De uitbundige gewa
den en jurken van D.J. Gramann roepen
herinneringen op aan jaren vijftig Holly
wood-ikonen. Maar Grace Kelly of Mari
lyn Monroe zou je niet zo snel in een
draperie van oude kranten of pedaalem
merzakken zien rondlopen. Aan de crea
ties van Gramann komt geen meter tex
tiel te pas. De man die een indrukwek
kende verzameling krantenpapier en ei-
erdozen omtovert in sprookjes van
cocktailjaponnen en flamencodromen
verzorgt de kleding voor de modeshow
in 'Enkeltje Leiden'. De totaalshow aan
staande woensdag in De Leidse
Schouwburg georganiseerd door drie
Leidse zaken: Alex-kappers, Borg
Daphne sieraden en Fiori Bloemen. Een
tentoonstelling van vuilniszakkensculp-
turen en krantenkimono's die de model
len op het lijf zijn geschreven.
Gramanns wegwerpglamour is niet
vanuit een ecologisch standpunt ont
staan. „Het is ten dele een commentaar
op de huidige haute couture die voor
maar een select publiek toegankelijk en
betaalbaar is. En zo gauw je in de main
stream van de confectie komt, word je
geconfronteerd met kledingstukken die
nooit zijn gemaakt om lang mee te gaan.
Aan de ene kant vind ik het te beper
kend om me alleen maar met dat smalle
couture marktsegment bezig te houden,
aan de andere kant weiger ik om alleen
maar fabrieksmatig confectie te maken.
Op deze manier maak ik exclusieve crea
ties die bijna niets kosten. Daarbij moet
je natuurlijk het humoristische aspect
niet vergeten. Ik vind het prima als men
sen deze manier van werken als gim
mick betitelen. Dat is het ook tot op ze
kere hoogte. Maar er zit wel een bepaal
de gedachte achter."
Gramann noemt zijn kleren experi
mentele artistieke creaties, bedoeld om
één keer te worden gedragen. „Het zijn
geen duurzame materialen. En trou
wens wie wil er nou twee keer gezien
worden in dezelfde vuiniszak?"
De Amerikaanse ontwerper die met hu
mor en een elegante uitbundigheid al
naam heeft gemaakt doet meer dan het
ontwerpen van uitzinnige creaties. Na
zijn opleiding aan de North Carolina
School for the Arts in Winston-Salem
werkte hij twaalf jaar lang in New York,
Los Angeles en Londen als costumier en
couture- ontwerper. In New York maak
te hij bij Jim Henson Productions, de
aartsvader van de Muppets de poppen
voor Sesamstraat en diverse Muppets-
films.
„Voor mij is er geen wezenlijk verschil.
Ik ben evengoed een ambachtsman als
een ontwerper. De manier waarop ik
een kostuum maak komt niet voort uit
een vooropgezet plan of ontwerp. Ik
bouw vanuit drie dimensies in plaats
van vooropgezette patronen waarbij een
bepaalde gevoelsmatigheid voor de stof
mij de kant opwijst. Van daaruit is het
een kleine stap naar het ontwerpen van
poppen."
Leidse ondernemers op planken van Leidse Schouwburg
rkoopexpo Henk van den Ende
«U Galerie Art Deco heeft van zondag 28 maart tot en met
«dag 24 april een verkooptentoonstelling van de schilder
ik van den Ende. Van den Ende overleed vorig jaar op 90-ja-
leeftijd. Hij was de laatste van de oudere generatie Leidse
Iders. Van den Ende schilderde vele onderwerpen: bloem
envelden, landschappen, stadsgezichten, interieurs, dieren
iloemen. De Lakenhal heeft een werk van de schilder in haar
nanente collectie, voorstellende een boerderij aan de Veur-
eg in Voorschoten. Galerie Art Deco, Morsstraat 45-47 in
len, is geopend van dinsdag tot en met zaterdag van 9.00 tot
Duur en op zondagen van 13.00 tot 16.00 uur.
asterclass Roberta Alexander
rburg Operazangeres Roberta Alexander verzorgt op zon-
Jni 18 april vanaf 14.00 uur een masterclass in De Ruygenhoek
izil oorburg. Drie zangers zijn uitgenodig om aan de master-
i ideel te nemen, gezongen worden uitsluitend aria's uit de
'leii Ponte-opera's van Mozart. Voor geïnteresseerde toehoor-
is er een beperkt aantal kaarten beschikbaar (a 20 gulden),
erveren kan via telefoonnr.: 070-3475782.
26/3. Stadsschouwburg, Leiden
wwe hese stem van Frédé-
Spigt kennen we van I've
he Bullets en van het ver-
girl called Johnny. Tot ie-
n verbazing nam ze vorig
leel aan het Nederlands
festival. Huub van der
t van De Dijk schreef een
son op maat en dat
kte kennelijk naar meer.
e kwaad wil spreken zal
ioek irlijk onmiddellijk roepen,
groti pigt op de golven van de
<0°f rlandstalige hype wil mee-
l Maar wie gisteren in de
IER schouwburg zat, zag een
bre t vrouwelijke Jaques Brei
irding. Voor de pauze zong
Up vooral nummers van haar
2* ngel'. De dood, het beëin-
neri i van een relatie of verve-
ïda jaloeziegevoelens staan
517 n centraal.
1 Spigt schrijft zeker geen
telijke hapklare teksten en
voor prachtige beeldspra-
De voorliefde voor de viool
uit het strijkkwartet op het
im. Aan de andere kant
A iet toneel staat de meer
aardrockbezetting. De af-
Hfeing van de muziek maakt
nu zo'n veertien maanden
Op recepties van gemeen
de schuifelt hij nog wel
'oorbij. Korte groetjes en
ve hoofdknikjes deelt hij
lit. Verongelijkt slaat hij
-idse gepeupel gade. In de
istad begrijpen ze hem
Anste. Het Amsterdamse
il strategie en beleid van de
t infrastructuur en verkeer
lullige Sleutelstadje in een
van tijd ontgroeid.
0 vorig jaar kwam hij nog
langs om een koninldijke
rscheiding op te halen. Je
[t je af of de adjudant van
Majesteit ze wel allemaal
m rijtje had toen hij met al
nonarchistisch blik ging
en. Pex Langenberg, van
tot 1998 lid van de Leidse
lenteraad, waarvan de laat-
ier jaar als wethouder. Drie
fan was hij wethouder cul-
En over die periode wil
and in de Leidse gemeen-
Ütiek het meer hebben, ook
|n partij D66 niet. Geen
Ier. Telkens als het L-
td valt, zakken de demo-
n verder in de peilingen,
indert er weer een lijk uit
st waarvoor de nieuwe
ouder cultuur, ook een
er, de teraardebestelling
1 regelen.
uitgestrekt de Killing Fields
He het parmantige krullen-
heeft achtergelaten, bleek
de avond zo «sterk. 'Vogel' is ei
genlijk het enige nummer wat
geheel wordt ondersteund door
strijkers. Vaak is het een men
gelmoesje van stijlen. 'Alles
draait om jou' en 'Liefdeselixer'
ruiken naar de zuidelijke staten
van Amerika en ademen sterk
naar het werk van Tom Waits.
'Hemelse regen' heeft prachtige
wollige basldanken en een lek
ker akoestisch gitaartje en het
stuwende over zelfmoord han
delende 'Panorama-gordijn'
krijgt aangename lo-fi geluidjes
mee en wordt afgewisseld met
een prettig strijkje.
Frédérique Spigt steekt de he
le avond in een bloedvorm.
Geen vlakke vertolkingen, maar
op het juiste moment een flink
portie raspende blues in haar
stem, om later weer op een
prettige manier gas terug te ne
men.
„Het is een beetje een vreem
de avond, want mijn vader zit
in de zaal", meldt de Rotter
damse. Bij de afkondiging van
het nummer over haar pa klinkt
de emotie in haar stem door.
Bij de lekkere rocksong 'Twee
maal zoveel power' leeft Fré
Spigt zich aan het eind van de
avond nog even uit. De Rotter
damse Brei greep je gisteren
naar de keel zonder je één mo
ment los te laten.
Op het toneel worden geen modellen geknipt of geföh
nd. De show van Alex-kappers, Borg Daphne Sieraden,
Fiori Bloemen en Heerenleed Damesmode moet vooral
geen voorspelbare avond worden, maar een artistieke
performance en spetterend theater. De kleine Leidse
'kwaliteitszaken' presenteren komende woensdag enkele
staaltjes van hun kunnen in de Leidse Schouwburg.
leiden in 1996 hun eerste show in de
Stadsgehoorzaal. „We zijn za
ken met een specifieke klanten
groep die iets bijzonders willen.
Bij ons brandt een heilig vuur
tje, we willen de klanten heel
persoonlijk van dienst zijn en
net iets meer biedenaldus
Van Egmond.
Joan Stam van Fiori Bloemen:
„We maken allemaal kleine
spullen en het is moeilijk om
daar een hele zaal mee te vul
len. We werken dan ook met
grote takken en een balletgroep
in plaats van een boeketje en
een bloemstukje." Daphne van
Hunenstijn-Biekart: „Wij willen
speciale sieraden maken die
waarschijnlijk niet voor de ver
koop geschikt zijn vanwege de
grootte." Jan: „Het wordt meer
dan een commerciële presenta
tie. We krijgen bovendien ver
sterking van andere kleine win
keltjes zoals Het Hoedengilde."
De show vergt een grote
voorbereiding. De onderne
mers zijn al een jaar met elkaar
aan de praat. „Heerenleed is
vanwege drukte vooraf afge
haakt bij de organisatie, maar
doet gelukkig wel mee met de
kleding", aldus Van Egmond.
„Het samenwerken gaat goed.
We zijn drie verschillende za
ken, maar willen wel hetzelfde.
Door zo'n show word je ge
dwongen om na te denken over
de artistieke kant van je zaak.
We vinden dat zelf leuk en ho
pen dat anderen dat ook vin
den. Voor ons was de artistieke
overweging doorslaggevend."
De kaarten voor de show kos
ten 39,50 en zijn te krijgen in
de winkels die meedoen. De
ondernemers maken geen
winst op de verkoop. „Als we
400 kaarten verkopen, komen
we uit de kosten, maar we mik
ken op 300. Dan blijft het zicht
goed. Ieder van ons legt hier
met plezier op toe."
caroline van overbeeke
„De clichés van een modeshow
halen we eruit", zegt Jan van
Egmond van Alex Kappers.
„Het wordt bovendien allemaal
nog wat theatraler en ambitieu
zer dan onze vorige show."
Mensen die een 'Enkeltje Lei
den' kopen, kunnen een avond
vullend programma verwach
ten waarbij ze zelfs in de pauze
koffie kunnen drinken met de -
nog verklede - modellen. De
producten van de vier zaken -
haar, kleding, sieraden en bloe
men - spelen in de 'wervelende
totaalshow' de hoofdrol. Het
optreden begint in sprookjes
achtige sferen en eindigt spette
rend met muzikale ondersteu
ning van een soulband. De or
ganisatoren willen er nog niet
teveel over zeggen. „Anders is
de verrassing weg."
Een modeshow van de Ame
rikaanse mode-ontwerper en
poppenmaker D.J. Gramann en
theatergroep Salt The Band, be
kend van het Oerol-festival, ge
ven het spektakel kleur. Gra
mann komt speciaal over uit de
VS waar hij bekend is van zijn
kledingstukken gemaakt uit af
val: oude kranten, huisvuilzak-
ken en eierdoosjes. Van Eg
mond: „Ik heb hem bij een
show in de VS ontmoet: hij
maakt waanzinnige dingen en
heeft binnen.r/te scene een grote
naam."
De naam van de show, 'En
keltje Leiden', verwijst naar de
geschiedenis van de drie zaken.
„We zijn allemaal een jaar of 25
geleden naar Leiden gekomen
en hebben ons hier gevestigd.
Hier hebben we onze eigen stek
gevonden", vertelt Daphne van
Hunenstijn-Biekart. „Ook de
show heeft een vertrek- en een
eindpunt."
De winkeliers presenteerden
FOTO ANATOMISCH MUSEUM
afgelopen donderdag weer eens
in de raadscommissie cultuur.
Zijn opvolger en partijgenoot
Alexander Pechtold zag zich
daar gedwongen een boete
kleed aan te trekken met de
maten van een voetbalveld. Een
half miljoen gulden moest de
wethouder als de sodemieter
lospraten om de volksuniversi
teit K&O van een wisse dood te
redden.
In het debatje viel niet één keer
het L-woord. Toch is niemand
anders dan hij verantwoordelijk
voor de zwartste periode die
het eerbiedwaardige instituut,
opgericht in 1945 en goed voor
9500 leden en 2500 cursisten in
Leiden en verre omgeving, ooit
heeft doorgemaakt. Onder ver
antwoordelijkheid van Langen
berg werd K&O destijds ont
daan van zijn muziekactivitei-
ten, voor meer dan de helft van
zijn subsidie beroofd en losge
koppeld van directeur T. Weber
om aan Langenbergs kunst
stukje, de Stadsgehoorzaal, te
worden toegevoegd. Vlak nadat
Webers nieuwe visitekaartjes
waren gedrukt, gaf Langenberg
hem te verstaan dat hij weer
kon inrukken. Terug naar het
gestripte K&O, maar dat kon
zijn directeur eigenlijk niet lan
ger op de loonlijst hebben. K
&0-bestuurders die verhaal
gingen halen bij Langenberg
(door zijn tegenstanders sinds
dien Slangenberg genoemd),
kregen te horen dat de volks-
Kledingstukken gemaakt van oude kranten door de Amerikaanse mode-ontwerper DJ. Gramann.
rotterdam rens muller
Als je dan toch je fans wil belo
nen, kan je het maar beter di
rect goed doen ook. Zo onge
veer moet Frans Bauer gedacht
hebben toen hij voor zijn trou
we schare volgelingen een vijf
tal concerten in Ahoy' organi
seerde. Want wat de vertolker
van het sentimentele Hollandse
lied het publiek donderdag
avond tijdens de première
voorschotelde, kon de vergelij
king met willekeurig welke Joop
van den Ende-productie dan
ook moeiteloos aan.
Alles, maar dan ook alles had
Bauer op advies van z'n artis
tiek leider Lee Towers („Als je
45 keer in Ahoy' hebt gestaan,
weet je natuurlijk wel hoe het
werkt") uit de kast gehaald om
het de meer dan achtduizend
toeschouwers naar de zin te
maken. Romeinse prinsessen,
gastzangeressen als Bobbie Ea-
kes (beter bekend als Macy uit
The Bold The Beautiful),
Glennis Grace en Tatjana, een
mini-uitvoering van West Side
Story, een peloton tango-paren,
niets was Brabantse Franske te
veel geweest. Omdat, zoals
Bauer na afloop ons verklapte,
de trouwe fans dit gewoonweg
verdienen.
Frans Bauer maakte een ge
lukkige indruk en dat kwam
niet alleen omdat hij vriendin
Mariska („Ik ben zo trots op
hem") en z'n ouders direct in
zijn nabijheid had. Nee, mis
schien was de 25-jarige inwo
ner van Fijnaart nog wel het
meest gelukkig omdat voor
hem een langgekoesterde wens
in vervulling ging: het zingen
van het duet 'Diep in mijn hart'
samen met Corry Konings.
„Zingen met Corry is altijd een
wensdroom voor mij geweest.
Ik bewonder die vrouw al zo
lang en als je dan de gelegen
heid krijgt met haar te kunnen
samenwerken, is dat natuurlijk
heel mooi."
Corry Konings dacht daar
overigens net zo over. „Ik was
zeer vereerd. Frans is zo'n lieve
en eerlijke jongen".
universiteit helemaal niet ver
plicht was om zo'n dure man
als directeur aan te houden.
Pechtold, die het dossier K&O
met van schaamte kromgetrok
ken tenen heeft doorgespit, is
nog meer losse eindjes, slordig
heden en absurditeiten tegen
gekomen. Zo is vijfjaar na dato
de overgang van K&O-perso-
neel naar de Stadsgehoorzaal
nog altijd niet geregeld. „De ge
meente", omzeilt Pechtold het
L-woord, „heeft weinig blijk ge
geven van goed werkgevers
schap: wij zijn toch de indirecte
werkgever van personeel van
gesubsidieerde instellingen."
Is Pechtold het nu niet zat om
alsmaar het puin van zijn voor
ganger te ruimen? Na een lichte
zucht: „Een nieuwe wethouder
neemt de hele inboedel over: de
mooie en de lelijke dingen.
Maar inderdaad, ik zou zo
graag eens wat meer inhoude
lijk met de Leidse kunst en cul
tuur bezig zijn."
Pechtold verdient ons medele
ven. De ijverige stadsbestuur
der gaat nu al weer een paar
jaar met de lijmkwast door het
culturele leven, om van Pex' ru
ines weer mooie kunstpaleisjes
te maken. Voorlopig heeft hij
zijn handen nog vol om de her
inneringen aan een ongekende
brokkenpiloot te verdrijven. Op
zijn nachtkastje ligt nog een to
renhoge stapel dossiers, van het
LVC, Muziekhuis/LVP, Laken
hal, atelierbeleid, tweede zaal
Stadsgehoorzaal, Vredesmonu-
ment en de ambtelijke afdeling
cultuur educatie, waar het
uitspreken van het L-woord het
ziekteverzuim onmiddellijk
doet pieken. Pechtolds eega
klaagt al een paar weken over
een lijklucht in de slaapkamer.
wim koevoet
recensie maarten baanders
Voorstelling. 'Zweiland' door Sasha Waltz
Guests. Gezien: 25/3, Leidse Schouw
burg.
In het opkomende licht doemt
een gestalte op met vier benen,
twee rompen, twee armen en
één hoofd. Juist de natuurlijke
armgebaren geven deze Siame
se tweeling iets mysterieus.
De Siamese tweeling heeft in
'Zweiland' van de Duitse cho
reografe Sasha Waltz een sym
bolische lading. 'Zweiland'
wordt aangekondigd als een
portret van Duitsland, een ge
spleten land, dat ook een een
heid is, maar het is de vraag of
de voorstelling werkelijk zo ty
pisch Duits is. De tweeling van
de opening wordt uit elkaar ge
haald. Het heeft iets van een
doos die opengaat en waaruit
een overvloed aan geestige,
bruisende scènes te voorschijn
komt. Ten dele weerspiegelen
deze scènes Duitse onderwer
pen, maar er is zoveel meer in
te beleven, dat de typering 'por-
tret van Duitsland' te smal is.
'Zweiland' gaat over erotiek,
agressie en het absurde van het
dagelijkse leven. Erotische
spanning doortrekt de voorstel
ling op een tintelende manier.
In de avances en de aandrin
gende verleiding zit een enor
me felheid en in het ontwijken
ervan wordt de spanning nog
eens extra opgevoerd. Deze
scènes zijn zo prachtig visueel
en met zo'n mooie symboliek
uitgewerkt! Een vrouw laat bij
voorbeeld een LP met het gaat
je op haar vinger balanceren en
stormt dan op een man af met
de woorden "Hello, I like you so
much", telkens opnieuw, steeds
feller, terwijl de man in zijn
bouwvallige kleine hokje niet
weet welke kant hij uit moet.
De agressie in 'Zweiland'
heeft niets venijnigs. Er wordt
soms op een geraffineerde,
prikkelende manier mee ge
speeld. De dans van een vrouw
op een tafel bijvoorbeeld, waar
bij ze met haar harde hakken
telkens net niet op de bewegen
de handen van een man trapt,
is zo speels en zo spannend om
naar te kijken! Bijzonder knap is
ook de afwisseling en de orga
nische overgang van de scènes.
Na zo'n tafeldans volgt volko
men vloeiend een scène waarin
een vrouw sprookjesachtig
zwevend voortbewogen wordt
en aan het uiteinde van een
ladder, met een man aan de an
dere kant, rondgedraaid wordt.
Een bouwsel van afvalhout,
schijnbaar klunzig in elkaar ge
timmerd, blijkt vernuftig multi
functioneel ontworpen te zijn.
Het is een bar, een loket, een ki
osk met een rij wachtenden, en
een kermistent met grappige le
vende hoofden waar de bezoe
kers met ballen naar mogen
gooien. Onvergetelijk zijn ook
de passages met meisjesachtige
gebaren en een meesterlijk
soort heksenspel van de drie
danseressen. Moeiteloos ma
ken de zeven dansers spectacu
laire bewegingen, soms op het
halsbrekende af. Daarnaast zijn
het ook prachtige theaterper
soonlijkheden met een boeien
de mimiek en een komische
uitstraling. 'Zweiland' is van
een aanstekelijkheid die geen
grenzen kent.
