Dirk Scheringa: van politieman tot miljardair
Economie
Theetijd
Bio-boer kan slachtoffer worden van buurm;
Ie
VRIJDAG 26 MAART 1999
Peking Chinese
vrouwen verkopen in
de straten van Peking
thee aan voorbijgan
gers. De thee wordt
geproduceerd op de
talloze landerijen in
de zuidelijke provin
cies van China.
FOTO AP
GREG BAKER
Bij kruisbestuiving van genetisch gemaniplueerde zaden met gewoneplanten
barneveld gpd
Een biologische boer kan nog zo hard zijn
best doen om natuurlijke mais te produce
ren, het heeft geen zin als zijn akker wordt
omsloten door land van agrariërs die gene
tisch gemanipuleerd gewas telen. Door
kruisbestuiving komen genetisch gemani
puleerde zaden in aanraking met 'gewone'
planten.
Dat is de conclusie van de Barneveldse
importeur van biologische levensmiddelen
Do-it. Deze importeur heeft eind vorig jaar
een grote partij maischips laten vernietigen
omdat zich daar genetisch veranderde be
standdelen in bevonden. Zo'n product mag
dan niet meer als biologisch aangeboden
worden.
Het gaat om bijna 64.000 zakken van het
merk Apache. De importeur heeft de twee
groothandels aan wie hij in Nederland le
vert, gevraagd alle verpakkingen van die
bepaalde partij terug te sturen. De 350 Ne
derlandse natuurvoedingswinkels heeft hij
verzocht zelf alle chips te vernietigen.
Volgens directeur R. Comelisse is het een
schadepost van ongeveer een ton. Interna
tionaal zijn er namelijk dertig distributeurs
en 1.500 winkels voorzien van dit genvoed-
sel. Het Barneveldse bedrijf heeft inmiddels
een claim ingediend bij zijn leverancier,
Terra Prima. Die is ingewilligd.
Genetische manipulatie is het verande
ren van het erfelijke materiaal van gewas
sen. Doel is doorgaans weerstand op te
bouwen tegen bestrijdingsmiddelen. De
zaak is aan het rollen gebracht door het
Duitse alternatieve consumentenblad Oko-
test. Dat heeft de chips onderzocht, onder
meer op vetgehalte en op ingrediënten. Uit
dat onderzoek kwam naar voren dat de
snacks 0,8 procent met gentechnologie be
werkte maïs bevatten.
De leverancier heeft vervolgens uitge
zocht, waar die 'foute' granen vandaan
kwamen. Terra Prima heeft Do-it gemeld,
aldus Comelisse, dat de genetisch gemani
puleerde maïs het resultaat is van kruis
bestuiving.
„Mais is een gewas dat werkt met kruis
bestuiving via de wind. De theorie is, dat de
bio-boer het slachtoffer is geworden van
overwaaiende 'vijandige' pollen. Inmiddels
is het inzicht dat de biologische maïs min
stens twee kilometer verwijderd van gen-
maïs geteeld moet worden. Omdat de wind
niet rechtlijnig is, werken schuttingen of
soortgelijke voorzieningen niet. Alleen af
stand."
De Amerikaanse leverancier is samen
met Greenpeace een rechtszaak begonnen
tegen de instantie die genetische manipu
latie bij gewas goedkeurt en gaat over de
vestiging van dat soort bedrijven. Dat is in
Amerika de EPA, een onderdeel van het mi
nisterie van landbouw.
Terra Prima heeft volgens Corneliss js
vast een claim ingediend voor het
mensen ziek worden na het eten van
technologisch bewerkt voedsel. „Welis li
staat nu nog de schade nog niet vast
was met roken ook zo. Maar inmiddel m
er wel degelijk een relatie tussen het t ié
van sigaretten en het voorkomen vanl
kanker. Wellicht dat over dertig jaar
soortgelijks zich voordoet bij gen-voe tt
Dan is nu de weg alvast bereid."
De producent in de VS heeft inmi
lering getrokken uit het incident. In ét
de duizend gevallen neemt hij een if
van het eigen product en laat het ei
materiaal ervan door een gentechnolo
bureau onderzoeken. Dit heeft een
scan. Tot nu toe zijn er geen gemanipiAej
de ingrediënten meer gevonden.
De consumentenbeweging is gekan iet
gen versleutelen van gewassen. Eerder ik
week maakten zeven supermarktketen rd
kend, dat zij de krachten willen bun ro
om voedsel dat aangepast is uit de s< 101
pen te weren.
Behalve maïs wordt ook soja geregel ed
felijk verbouwd'. De olie en eiwitten
van zitten in vijftig tot zeventig procen
de levensmiddelen. Sinds twee jaar
de gentechnologische bewerking op
etiket staan vermeld, maar dat gebeur
altijd adequaat.
I<
West-Friese zakenman bouwt met zijn financieringsmaatschappij door aan een onwaarschijnlijke geldmachine
In amper twintig jaar tijd is Dirk
Scheringa van politieagent uit
gegroeid tot miljardair. Zijn ster
is nog steeds rijzende. Hij heeft
een eigen voetbalclub (AZ), be
heert één van de meest preten
tieuze kunstcollecties van het
land en bouwt met Frisia Fi
nancieringen door aan een on
waarschijnlijke geldmachine.
Een zoektocht naar het geheim
van de man en zijn bedrijf. ,,Ik
vertel je alles, maar dat niet."
wognum frank hendrickx
Dirk Scheringa steekt zijn duim om
hoog en verdwijnt weer achter de
zware deur van het tot hoofdkantoor
van Frisia omgebouwde klooster in
het Noord-Hollandse Wognum. Ruim
drie uur heeft hij gesproken, erg lang
voor een man die 'het verschrikkelijk
druk' heeft, voor een man die door
iedereen benaderd wordt 'van Ivo
Niehe tot Karei' bovenal erj» lang
voor een man die de 'schrijvende
pers' in een wachtrij van acht weken
zet.
Maar er moest iets worden rechtge
zet, want de directeur en eigenaar
van Frisia is anders dan sommigen
beweren. Hij is geen 'dictator' en
heeft zeker geen discutabele belas-
tingmoraal. Dirk Scheringa is een
eenvoudige Noord-Hollandse zaken
man met visie, dynamiek en grote ge
meenschapszin, zegt Dirk Scheringa.
En als sommige mensen iets anders
beweren, is er simpelweg met de 'ver
keerde mensen' gesproken.
Verkeerd is bijvoorbeeld Ron Bak
ker, een oud-medewerker van Sche
ringa. Volgens hem is het beeld dat
de zakenman van zichzelf schetst in
de media een farce. De hoogste
van Frisia is 'een wolf een schaaps
kleren', een man die geen tegen
spraak duldt, die zichzelf overschat
en die alle eigenschappen van een
dictator 'al is dat een zwaar woord'
in zich bergt.
Als Scheringa merkt dat zoiets over
hem verteld wordt, komt hij in actie,
dan worden bevriende journalisten
ingeschakeld, wordt er gebeld met
andere bronnen en valt er 'toevallig'
een afspraak uit waardoor er plotse
ling tijd is voor een gesprek zonder
tijdslimiet. Scheringa: „Ik vertel je de
waarheid, de rest moetje vergeten."
De voormalig concurrent G. van
Geet spreekt bijvoorbeeld niet de
waarheid als hij zegt dat zijn bedrijf
aan ING is verkocht, omdat die partij
nu eenmaal gerenommeerder is dan
Frisia. „We zaten al bij de notaris,
maar zij bleken een geheime agenda
met ING te hebben", zegt Scheringa's
rechterhand en vertrouwenspersoon
Bert Rozemond. „Dat zijn mensen
die het geen zier interesseert wie het
koopt. Het ging niet om de kwaliteit,
maar om het geld."
Dat geldt ook voor Frisia, maar niet
in alle gevallen. Het bedrijf heeft en
kele bedrijven op Guernsey, een er
kend belastingparadijs. Volgens een
belastingdeskmidige van accoun
tantskantoor KPMG bedraagt de ven
nootschapsbelasting daar hooguit
enkele procenten, maar is het wel een
constructie die bij de belastingdienst
'alle stekels' overeind doet gaan
staan.
Maar volgens Scheringa kun je op
Guernsey kiezen of je nul of 20 pro
cent belasting betaald. En: „Wij beta
len 20 procent belasting." Waarom?
„Dat is een ingewikkeld verhaal."
Verdere uitleg blijven Scheringa en
Rozemond schuldig. Dat Frisia über
haupt vestigingen op het kanaalei
land heeft, is het gevolg van een over
name. „De directie van het krediet
verzekeringsbedrijf woont daar nu
eenmaal", aldus Scheringa's waar
heid.
Het zakelijk instinct van Dirk Sche
ringa is bij iedereen onomstreden.
Niettemin wordt hij vaak onderschat:
„Ik krijg vaak bankiers over de vloer
en dan denken ze naar mijn gevoel
toch vaak: Die jongen kan niets, die
pakken we in". Maar met een mulo
opleiding is de West-Fries een van de
meest succesvolle Nederlandse en-
trepeneurs van na de oorlog. Nadat
hij in 1977 als politieman begon met
het invullen van belastingformulieren
voor collega's, heeft hij een bedrijf
opgebouwd dat volgens ingewijden
gezonder is dan de Nederlandsche
bank en dat volgens hem zelf zeker
1,5 miljard waard is.
Marktleider
Zijn opmars verliep parallel aan de
opkomst van de consumptiemaat
schappij. Hoewel Nederland geen
land is van leners, kopen met het jaar
meer mensen een auto of boot op
krediet. Scheringa heeft er optimaal
van geprofiteerd en is inmiddels de
absolute marktleider als het gaat om
kredietverschaffing en bemiddeling.
Zelf zegt hij dat hij groter is dan de
Postbank.
Inmiddels heeft Scheringa naar ei
gen zeggen een bestand van een mil
joen klanten. Opmerkelijk daarbij is
dat 95 procent van de recentelijk af
gesloten leningen volgens Frisia meer
dan 50.000 gulden bedraagt. Hier
door heeft het bedrijf zeker 5 miljard
aan kredieten uitstaan. Kenners van
de markt schatten dat lager in. „Sche
ringa overschat zijn eigen bedrijf
volgens Bakker, die nog steeds actief
is in de kredietverlening.
De cijfers die Dirk Scheringa Be
heer, zoals de overkoepelende orga
nisatie heet, deponeert bij de Kamer
van Koophandel geven geen enkel
uitsluitsel over de omvang van de on
derneming. Het is allemaal zo sum
mier weergegeven, 'dat niemand er
wijs uit wordt', zoals Bert Rozemond
het uitdrukt.
Bovendien loopt Frisia achter met
de deponering van de resultaten. Op
4 maart kreeg de Kamer pas de cijfers
over 1996. „Blijkbaar is er daar iets
fout gegaan", aldus Rozemond, die
zegt al veel eerder de stukken gede
poneerd te hebben. Volgens een me
dewerker van het handelsregister is
dat uitgesloten.
Tot de jaren negentig was Dirk
Scheringa één van de velen. Ver
spreid over het hele land schoten de
kantoortjes waar je goedkoop geld
kon krijgen als paddestoelen uit de
grond. De drempel om er binnen te
stappen was er een stuk minder hoog
dan bij de banken. Scheringa en zijn
concurrenten boden service, kennis
van zaken en bovenal discretie, ter
wijl iemand bij een reguliere bank
onder het bordje krediet moest
plaatsnemen. „Als hij de volgende
dag een nieuwe auto had, wist het
hele dorp dat het met geleend geld
gebeurd was", aldus Scheringa.
Het geld kwam uiteindelijk toch
van de banken vandaan, want de kre
dietbureautjes waren niet meer dan
tussenpersonen. Ze haalden de klan
ten binnen, brachten de lening onder
bij een financieringsmaatschappij en
streken provisie op. Een overzichtelij
ke handel, waar menig ondernemend
type rijk van is geworden.
Afgeknepen
De enige die echter tot miljardair is
uitgegroeid, is Dirk Scheringa. Hij
heeft al zijn concurrenten uit de jaren
zeventig en tachtig verslagen. Roona,
Wolthers. In der Hees, Van Geet, ooit
waren het serieuze rivalen, maar de
enige die nu nog overeind staat is de
oprichter van Frisia. De anderen lie
ten zich afschrikken door de nieuwe
ontwikkelingen op de markt. Door de
fusies in de bankenwereld in die tijd,
slonk ook het aantal financierings
maatschappijen, meestal dochteron
dernemingen van de banken.
De tussenpersonen vreesden hier
door steeds meer afgeknepen te wor
den door hun afnemers. Bovendien
veranderde hun vergoedingssysteem.
In het verleden kregen ze altijd in één
klap een bepaald bedrag voor elke le
ning die ze aanbrachten, maar vanaf
de jaren negentig werd de provisie
gespreid over de looptijd van de le
ningen. Eén keer honderd gulden,
werd daardoor honderd keer één gul
den.
„Waar anderen alleen maar proble
men zagen, zag ik alleen maar kan
sen", zegt Scheringa in een one-liner
die hij vaker gebruikt. Hij kocht de
ene na de andere concurrent op. De
gegarandeerde provisie-inkomsten
gebruikte de zakenman als onder
pand om zijn acquisities te financie
ren. Bovendien investeerde hij elke
gulden weer in het bedrijf, waardoor
er een stevige oorlogskas ontstond.
Daarmee bouwde Scheringa een net
werk van elf kredietbemiddelaars op.
Er hoeft slechts een televisiegids
open geslagen te worden om het in
kaart te brengen (Scheringa geeft per
jaar 35 miljoen gulden uit aan adver
tenties). Bladzijde na bladzijde dui
ken de bedrijven op. Frisia, Roona,
Moonen, Becam, Nationale Geldser-
vice, Postkrediet, allemaal hebben ze
dezelfde eigenaar en bestuurder: Dirk
Scheringa uit Wognum.
Dat de verschillende merknamen
blijven bestaan, maakt deel uit van de
marketingstrategie. De bedrijven ge
nieten vaak grote bekendheid in de
regio. Bovendien zijn er klanten die
FRISIA financieringen
CREFINASSTopkrediet
Postkrediet
BROFINCA Financieringen
BECAM
MOONEN
MOHR
Nationale Geldservice
ELDA Financieringen
Roona Financieringen
AMSTEL Financieringen
TKS Telefonische Kredietservice
er problemen mee hebben twee keer
bij dezelfde instelling te lenen. Dan
stappen ze naar een ander, terwijl het
in werkelijkheid deel uit maakt van
dezelfde organisatie.
Kinnesinne
Het adverteren gebeurt op een agres
sieve wijze. Opzichtig omzeilt Sche
ringa de voorwaarden van de wet op
consumptief krediet, door steeds met
bedragen boven de 50.000 gulden te
werken, vaak 50.001 gulden. Hierdoor
hoeven geen uitgewerkte voorbeel
den gegeven te worden. „Netjes is
anders", aldus Bob Westphal van de
Vereniging van Financieringsonder
nemingen in Nederland (VFN). „Kin
nesinne", aldus Rozemond van Fri
sia. „In hun direct-mailing houden
de banken zich niet aan hun eigen
voorschriften."
Scheringa is inmiddels geen lid
meer van de VFN. Hij stapte op nadat
de leden regels kregen opgelegd voor
het adverteren. „Scheringa zag dat als
een beperking van zijn ondernemer
schap", aldus Westphal. Bij de adver
tenties van Frisia prijkt nu het logo
van de NVF (Nederlandse Vereniging
van Financiële dienstverleners). Erg
onafhankelijk lijkt die club niet. Roze
mond is voorzitter en ruim twintig
procent van de leden behoort tot het
Frisia-concern. De rechterhand van
Scheringa erkent het probleem,
„maar de leden wilden mij unaniem
als voorzitter."
Inmiddels is Frisia al veel meer dan
een tussenpersoon. Onder leiding
van Rozemond is een eigen voor
schotbank opgezet. Bijna vijftig pro
cent van de kredietaanvragen finan
ciert Frisia anno 1999 zelf. Daarnaast
doet Frisia nog aan krediet- en le
vensverzekeringen en hypotheken.
Verder houdt het bedrijf alles in eigen
beheer, van de automatisering tot de
training van het personeel, van de re
clame tot de bouw van nieuwe kanto
ren.
Het waardevolste is waarschijnlijk
het gegevensbestand, van honderd
duizenden mensen weet Frisia alles.
Inkomen, werkgever, gezinssamen
stelling, woonlasten, één druk op de
knop en Scheringa heeft het boven
tafel. Voor dergelijke informatie
wordt tegenwoordig kapitalen be
taald. Maar Scheringa zegt er niets
mee te doen. „Omwille van de priva
cy gebruiken we het ook niet om an
dere producten aan te bieden."
Sobere leven
Frisia lijkt niet stuk te kunnen. Het
bedrijf zal alleen maar meer profite
ren van de groei van het consumptief
krediet. 'Regelmatig' komen er in
Wognum dan ook geïnteresseerde
kopers over de vloer, maar tevergeefs.
Scheringa: „Ik kan maar één boter
ham eten". De hoogste baas bemoeit
zich tegenwoordig nog slechts de
helft van de week met het bedrijf, de
rest gaat op aan zijn voetbalclub AZ,
aan zijn veel geprezen Frisia-muse-
um (werken van onder meer Dob-
benburgh, Koch en Willink) en aan
schaatsen (Frisia heeft nu ook een ei
gen ploeg met Henk Angenent en Piet
IQeine). „Het sobere leven is nu wel
voorbij."
Ooit hoopt hij nog eens minister
van economische zaken te worden
voor het CDA. De stem is zacht als al
tijd, maar de woorden zijn onbe
scheiden: „De werkloosheid is dan
verleden tijd".
Familiezak^
vormen één
superbakkei
culemborg anp
ke
Tien bedrijven van
kersfamilies gaan sanjee
in een groot brood-
banketbedrijf: Bakkes
land. De bedrijven
soms een eeuw gele ge
zijn begonnen als wai oo
bakker, dromen nu
internationale overaa
en zelfs van een bA.
gang. Om de wereld
de haute finance binne m
treden, werken de bald n
samen met twee partid oc
tiemaatschappijen: F
dentie Investments
Parcom. Die hebben i
een minderheid van
aandelen overgenonfcor
van de families.
Bedoeling is om
drie tot vijf jaar naai
beurs te gaan. Dan i
nen de families ook de >ci
van hun bezittingen te in
de maken. Door same rk
werken willen de faml ne
die vooral leveren aan ge
permarkten, sterker i
tegenover de steeds n
tiger winkelketens.
Met de vorming
Bakkersland ontstaat
een keer een
met een marktaandeel
32 procent in het dagv
brood voor de su eld
markt. De bakkers vifri
daarnaast groeien in
gevoegde waarde': ki iet:
jes, cake en afbakbn er.
jes.
Het samengaan van an
families ging moeiza ine
„Iedereen heeft toch
emotionele band met
bedrijf', legt directeu
van Helden van Bakl 2LF
land uit. Het gaat sonw n
bedrijven die meer
honderd jaar in dea oei
familie zitten. Grootvi 4r
is begonnen als wa ns
bakker, nu staat er
broodfabriek.
De tien bedrijven w»
ten al een jaar op
merciële basis s
„Het leek ons een
idee om ook finani pei
verbonden te zijn'
Van Helden. Het dui^rd
driekwart jaar om
eens worden over de
deelsleutel van de aai n
len van Bakkersland.
De bakkersgigant li ag.
negentien fabrieken, 2 or
werknemers en een
van 620 miljoen g
Van Helden verzekert If,
er geen fabrieken woi
gesloten of dat er
worden geschrapt,
bedrijven, Smarius
Klootwijk, bezitten ei
winkels. Die blijven tl w
groep behoren.
Van inkrimpen wil
Helden niets horen,
uitbreiden des te fl de
Dankzij de investeri >'d<
clubs heeft Bakkersl
een oorlogskas voor
quisities. Wellicht no 1
jaar gaat Bakkerslan y
overnamepad, vooral I!n
omringende landen. I
ving van broodfabri n
in Nederland is nauwi lfd'
nog mogelijk zondflMe
aanvaring te komen
de kartelautoriteiten.
Tot Bakkersland bi
ren: A.A. den Boer/Kl
wijk, Broekmans, Dot
cus, Egberts, Enpé,
Graafs Bakkerij#
Schipper Groep, Smal 'di
/Dekker, Veenman
Weiten.
iiii
■ui
Is
