OPEC wil prijs
olie opschroeven
Omzet van Gasunie staat onder druk
Scandinavische energiereus komt op Nederlandse markt
merikaanse erkenning
>or medicijn Pharming
Economie
'Verzekeraars geven
slechte informatie'
teun stroomsector ligt
amer zwaar op de maag
Vertrouwen
consument
blijft stabiel
RJ eorganisaties drukken resultaat Brill
[iEN_ï De Leidse uitgeverij Koninklijke Brill heeft het afgelopen
jreen lagere nettowinst geboekt dan een jaar eerder. De uit-
rerij moet een daling met zeven procent tot 1,37 miljoen in-
pp iseren. Reorganisatiekosten waren verantwoordelijk voor dit
I IE! >ere resultaat. De omzet van Brill nam met bijna 12 procent
etot 19,1 miljoen gulden. Die toename kwam onder andere
or de overname van Humanities Press. De integratie van deze
?uwe aanwinst in de organisatie van Brill bracht extra kosten
ft zich mee. Verder had Brill het afgelopen jaar te maken met
igaven door herinrichting en uitbreiding van de marketing-
(distributie-activiteiten. Voor dit jaar verwacht Brill een toe-
me van de omzet, het bedrijfsresultaat, de nettowinst en de
rist per aandeel. De uitgeverij maakte geen schatting bekend
er de omvang van de verwachte winstgroei.
ietsverkoop stijgt vier procent
irdam De verkoop van nieuwe fietsen is vorig jaar met vier
ocent gestegen tot 1,35 miljoen exemplaren. Het aandeel van
urdere fietsen boven duizend gulden is sterk toegenomen,
(segment maakt nu 37 procent van alle verkochte fietsen uit,
wijl dat in 1996 nog 21 procent was. De gemiddelde prijs van
nieuwe fiets is de afgelopen jaren flink gestegen. Vorig jaar
de gemiddelde prijs 881 gulden, een jaar eerder was dat
g773 gulden. Het aantal gestolen fietsen is de afgelopen vijf
irmet een kwart gedaald. In 1993 werden nog een miljoen
isen ontvreemd. Dat ligt nu op een niveau van 733.000 per
ctiedreiging Van Gend Loos
wuk» De 4.000 pakjesbezorgers van Van Gend Loos moe-
ihet voorlopig zonder CAO doen. Dinsdag zijn de vakbonden
ad van tafel gelopen bij de onderhandelingen. De komende
weken raadplegen zij de leden over eventuele acties. Vol
os een woordvoerder van FNV Bondgenoten is de arbeidstijd-
ikorting het grootste probleem. Vorig jaar was afgesproken
i per 10 oktober 1998 de werkweek zou teruggaan naar 36
r, Daarvoor was 2 procent van de loonsom gereserveerd, stel
de bonden. De kortere werkweek ging echter niet door en
willen de bonden die 2 procent bovenop de loonsom. Vol-
is de directie van het bedrijf is dat geld er niet. Daarnaast
den de bonden het loonbod niet hoog genoeg. Ze wilden 3,5
•cent plus een verlaging van de pensioenpremie met 3 pro
nt. De werkgever bood 2,75 en een premieverlaging van 1,5
jcent.
raden stellen ultimatum bij GTI
terdam Nederlands grootste installatiebedrijf GTI moet het
isoneel evenveel betalen als vergelijkbare bedrijven doen. Er
gen acties vanaf vrijdagmiddag als de 7000 werknemers niet
(ïimaal vijf procent meer loon krijgen. Dat ultimatum hebben
V Bondgenoten en CNV Metaaltechniek vandaag gesteld aan
I. Al jaren hebben zijn zij in conflict over de salarissen. Bij
:e installateur zijn de schalen gemiddeld tussen de vijf en
procent lager dan bij concurrenten in de sector. Onderhan-
ingen over verhoging hebben volgens de bonden niets opge
ld. GTI vindt de eisen van de bonden te duur. De eergiste-
afgesloten CAO voor de kleinmetaal is een minimum-CAO.
iis gebruikelijk in deze branche dat grotere bedrijven daar
tot tien procent bovenop betalen.
onno havermans
ming hoopt volgend jaar
nieuw medicijn voor de
iame ziekte HAE te kunnen
n op patiënten. Het Leidse
irmaceutische bedrijf is op-
gen over de erkenning van
iddel door de Amerikaan-
phan Drug Act (wet op de
sgeneesmiddelen'). De
rikanen hebben hun ver
ven uitgesproken in ont-
eling van het medicijn om
waal zowel te voorkomen
bestrijden. Het is de twee
eer dat een product van
ming Amerikaanse erken-
krijgt.
oenten die aan HAE lijden,
en last van het zwellen van
luid, ingewanden en de
wegen. Ze kunnen zoda-
ademnood komen dat ze
en. De zwelling ontstaat
een afwijking in het DNA,
erfelijke materiaal van de
Omdat het enzym Cl Es-
inhibitor niet werkt, slaat
immuunsysteem op hol.
schatting tienduizend tot
(duizend mensen in de VS
uropa lijden aan HAE. In
eiland zijn dat een paar
'erd patiënten,
dusver wordt de ziekte
leun aan de elektriciteits
bij het oplossen van niet-
iconforme kosten uit het
den laat de Tweede Kamer
Het CDA vindt dat de
een groot deel zelf moet
n en twijfelt samen met
of Brussel de steun wel
leurt. PvdA twijfelt of
tussen de twee en acht
rd gulden niet te hoog is,
•lijkt dat Amerikanen zo
viereneenhalf miljard
een stroombedrijf neertel-
Besluit om productie te verminderen
Nauwelijks overzicht resultaten beleggingen
den haag gpd
De landen van de OPEC, de Organisatie van Olie Expor
terende Landen, zijn het gisteren in Wenen eens gewor
den hun olieproductie te verminderen met in totaal 1,72
miljoen vaten (van 159 liter) per dag. De nieuwe produc
tieovereenkomst gaat in op 1 april en zal zeker voor een
jaar gelden. De organisatie hoopt met deze beperking de
olieprijs te kunnen opkrikken tot een niveau tussen de
15 en 20 dollar, aldus Rilwanu Lukman, secretaris-gene
raal van de OPEC.
wenen afp/rtr
Het oliekartel mikt al jaren op
een prijs van 21 dollar per vat,
maar heeft dat streven in die
tijd nooit gehaald. Een verhou
dingsgewijs groot aanbod op de
wereldoliemarkt is daar de oor
zaak van. Eerdere afspraken
binnen de OPEC om minder
olie te winnen, werden niet
door alle leden nageleefd zodat
het overschot op de markt bleef
bestaan.
Door het nieuwe akkoord
moet de de olieproductie van
de OPEC-landen dalen met on
geveer zeven procent tot bijna
23 miljoen vaten per dag. Vorig
jaar juli waren dat nog 24,7 mil
joen vaten. De winning van olie
door Irak is niet meegerekend.
Dat is ook moeilijk te bepalen
door de economische sancties
waarmee het land sinds de
Golfoorlog heeft te maken.
De Irakese minister van olie,
Amir Mohammed Rasheed,
zorgde in Wenen nog voor op
hef door doodleuk te verklaren
dat Saudi-Arabië de productie
beperking wel helemaal alleen
had kunnen dragen. De relaties
tussen de twee landen zijn
sinds de Golfoorlog niet echt
goed te noemen. De Saudi's
gaan overigens 585.000 vaten
olie minder uit de grond pom
pen, bijna eenderde van de be
perking.
De ministersvergadering van
de OPEC leverde zo snel resul
taat op, omdat de overeen
komst voor het grootste deel
was voorgekookt. Begin deze
maand kwamen enkele oliepro
ducenten in Wassenaar al met
elkaar overeen dat de productie
met ruim twee miljoen vaten
per dag omlaag moest.
Vier olielanden van buiten de
OPEC hebben eerder deze
maand toegezegd ook minder
olie te gaan produceren. Maan
dag nog beloofde Rusland zijn
productie te verkleinen met
100.000 vaten per dag. Al met al
zal de wereldproductie van olie
door de maatregelen afnemen
met 2,1 miljoen vaten per dag.
De olieprijs reageerde nau
welijks op de bekendmaking.
Op de Londense termijnmarkt
stond de notering van Brent-
olie voor levering in mei na de
ondertekening van het akkoord
op 13,70 dollar per vat. De slot-
notering van maandag lag op
13,88 dollar. Sinds het akkoord
van Wassenaar was de prijs al
met om en nabij de 1,50 dollar
gestegen.
De olieminister van Qatar,
Abdullah al-Attiyah, zei te gelo
ven dat iedereen vorig jaar zijn
lesje heeft geleerd. „Niemand
wil meer een olieprijs van 10
dollar", aldus de minister.
Analisten zegen dat de OPEC
in ieder geval weer een beetje
van zijn geloofwaardigheid
heeft teruggekregen. Een aan
houdend herstel van de olie
prijs is echter afhankelijk van
de vastberadenheid van de OP
EC-landen om zich aan de af
spraken te houden. De volgen
de vergadering van het oliekar
tel is op 22 september.
Verzekeraars geven slechte in
formatie over de kosten die ze
zelf in rekening brengen en
daarna van de premies voor be
leggingsverzekeringen aftrek
ken. Ze houden zich slecht aan
de Code Rendement en Risico.
En ze geven zowat geen infor
matie over de jaarlijkse stand
van zaken van de beleggingen.
Dit concluderen de onderzoe
kers van Nyfer, Tillighast-To-
wers Perrin en De Wildbaan
Groep in hun marktverkenning
beleggingsverzekeringen 1999.
Vooral onduidelijkheid over
de kosten maakt het voor con
sumenten moeilijk de verschil
lende verzekeringen te vergelij
ken. Iedere aanbieder maakt
kosten die van de premie af
gaan en dus niet belegd wor
den. Slechts een kwart van de
onderzochte producenten
meldt dit volgens de onderzoe
kers in de advertenties. De helft
meldt het ook niet in de offerte
waarop de klant zich voor de
aankoop baseert. En 15 procent
meldt het zelfs niet in de polis,
waardoor de consument het
niet weet en dus de verschillen
de aanbieders niet kan vergelij
ken.
De onderzoekers hadden zo
hun eigen problemen om infor
matie los te krijgen. Ze dachten
meer informatie te krijgen om
dat de Code Rendement en Ri
sico uitgebreid is. In de code
staat een aantal richtlijnen over
informatie die de verzekeraars
moeten geven. Zo moeten de
aanbieders resultaten uit het
verleden geven waarvan de kos
ten al zijn afgetrokken, de zoge
noemde geschoonde cijfers.
Deze opbrengsten kregen de
onderzoekers echter niet in alle
gevallen. Zo gaf een enkele
maatschappij cijfers waar al
leen de kosten van het beleggen
zijn afgetrokken en niet die van
de verzekering. Hierdoor lijkt
het alsof meer geld van de pre
mie belegd is waardoor de uit
komst uiteindelijk ook hoger
uitvalt. „Na veel vragen en ver
zoeken om extra informatie
kregen we uiteindelijk toch nog
de cijfers die we nodig had
den", aldus onderzoeker R. den
Hertog.
Hij acht het niet meer dan re
delijk dat de kopers meer infor
matie krijgen. „Je vertrouwt als
consument zo'n twintig jaar je
geld aan de verzekeraar toe,
dan wil je toch weten wat hij
precies doet." Waarop zijn col
lega onderzoeker I. Valkenburg
hem bijvalt: „Het lijkt mis
schien niet zoveel als de ene
verzekeraar een half procent
meer kosten heeft dan de ande
re, maar na twintig jaar kan het
verschil in de opbrengsten wel
tien tot twintig procent zijn."
De cijferaars vinden verder
dat de assuradeurs ook duide
lijker moeten zijn over de jaar
lijkse opbrengsten. Uit hun on
derzoek blijkt dat slechts 3 van
de 40 verzekeraars jaarlijks aan
de klanten meedeelt tot hoeveel
gulden de inleg nu gegroeid is.
Laat staan dat ze aangeven wat
de kosten tot nu toe zijn ge
weest.
Weinig zicht op herstel door toenemende concurrentie en lage olieprijs
bestreden met hormonale the
rapieën en lapmiddelen. In en
kele landen wordt Cl nage
maakt uit bloedplasma en met
succes bij de patiënten inge
bracht. Nadeel is echter dat be
handelende artsen hiervoor af
hankelijk zijn van donorbloed.
Pharming gaat het enzym nu
produceren in de melk van ge
netisch gemanipuleerde konij
nen. Het eiwit is daardoor vrij
van tnenselijke virussen. Omdat
Cl remmend werkt op ontste
kingen denkt het bedrijf ook
aan andere toepassingen dan
alleen HAE-patiënten.
Pharming ziet de erkenning
als een eerste stap op weg naar
marktexclusiviteit voor de duur
van zeven jaar. Die krijgt het
bedrijf als het medicijn straks
ook wordt goedgekeurd voor
gebruik. De Orphan Drug Act is
in 1982 ingevoerd om de ont
wikkeling van middelen tegen
zeldzame ziekten te stimuleren.
Vooral de bescherming van de
markt is voor bedrijven als
Pharming aantrekkelijk, want
de ontwikkeling van nieuwe
medicijnen kost honderden
miljoenen guldens. Europa
kent een dergelijke wet nog
niet, maar regelgeving is in
voorbereiding.
De ondergaande zon boven het gasveld van Slochteren, één van de grootste in zijn soort in Europa. De Gasunie, die het veld exploiteert, kampt met een teruglopende omzet
FOTO ANP
groningen anp
een experimentele kolenvergas-
singscentrale en dure import
contracten. Drie wijze mannen
moeten nu deze gezamenlijk
aangegane verplichtingen over
de afzonderlijke bedrijven ver
delen omdat de sector er zelf
niet uitkomt. De steun is be
doeld als steuntje in de rug, zo
dat de energiebedrijven de vrije
markt op kunnen zonder 'bak
stenen uit het verleden' mee te
slepen.
De steun staat in schril contrast
met het buitenland. Zo heeft de
Zweedse energiereus Vattenfall
die zich gisteren op Nederland
se markt presenteerde het zon
der steun moeten redden. Gis
teren bleek dat minister Jorrits-
ma er niet zwaar aan tilt als Ne
derlandse stroombedrijven in
buitenlandse handen komen.
„Ik hou van een Oranjegevoel,
maar kan verkoop aan een bui
tenlands bedrijf niet verbieden.
Of een bedrijf juridisch gezien
van een buitenlander is, is niet
relevant voor de werking van de
markt", zegt zij in het blad
Prospect. Zij verwacht niet dat
alle bedrijven in buitenlandse
handen komen „Een enkeling
zal het misschien zelf kunnen
redden."
Concurrentie van Brits en
Noors gas, een lage olieprijs en
minder export hebben de om
zet van Gasunie het afgelopen
jaar gedrukt. Zicht op herstel is
er vooralsnog niet. De lage olie
prijs werkt nog door, de con
currentie neemt toe en een ex
portcontract naar Polen zal te
gen verwachting in dit jaar nog
niet van kracht worden.
De omzet daalde van 19,2
miljard naar 17,1 miljard gul
den. Het bedrijf verwacht dit
jaar een verdere daling naar 15
miljard gulden. Kostenbeheer
sing wordt dan ook het parool.
Enkele weken terug kondigde
het bedrijf al aan in twee jaar
tijd 130 van de 1630 banen te
schrappen.
Vorig jaar zakte de gasprijs
met anderhalve cent per kubie
ke meter naar 21,4 cent. De lage
olieprijs van eind vorig jaar van
minder dan 10 dollar per vat,
zet de gasprijs nog verder onder
druk. De gasafzet daalde met
ruim vier miljard kubieke meter
naar 79,8 miljard. De daling
kwam vooral door minder ex
port.
Binnenlands werd er acht
procent minder verkocht aan
de elektriciteitscentrales die
voor een deel hun eigen gas uit
Noorwegen importeren. Door
toenemende stroomimport ver
wacht Gasunie dat de afzet aan
de centrales verder onder druk
komt te staan. De laatste drie
maanden kwam ook de import
uit Engeland op gang. Dat
scheelde Gasunie al afzet aan
een paar grote industriële klan
ten. Het bedrijf rekent er op dat
het Britse gas de eigen afzet
jaarlijks met 2,7 miljard kubieke
meter drukt. Door economi
sche groei en een toename van
warmte/krachtcentrales bleef
de binnenlandse schade be
perkt tot een verlies van 0,5 mil
jard kuub.
In het buitenland verkocht
Gasunie negen procent (3,7
miljard kuub) minder gas. Met
name de Duitse klanten koch
ten scherper in. Ook de milde
winter leidde tot minder afzet.
De pijplijn naar Italië wordt ge
moderniseerd. Daardoor stokte
de export naar dit land. Als dé
lijn weer open is, neemt Italië
alsnog de geplande 2,2 miljard
kubieke meter af.
den haag gpd
De consument blijft ver
trouwen houden in de ont
wikkelingen van de Neder
landse conjunctuur in de
maand maart. Na de forse
dalingen van het vertrou
wen in september en okto
ber vorig jaar is de indica
tor nu stabiel, zo blijkt uit
een onderzoek van het
Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS). Het ver
trouwen ligt lager dan de
twee voorgaande jaren.
De maand maart vond de
consument een goede tijd
om grote aankopen te
doen. Beter dan in februari.
Dat de consument de daad
bij het woord voegt, blijkt
uit de bijzonder hoge con
sumptieve uitgaven aan
duurzame goederen. Over
de eigen financiële situatie
oordeelt de consument
echter minder positief dan
in de voorgaande twee
maanden. Ook is hij min
der te spreken over de situ
atie van de komende twaalf
maanden.
Over de ontwikkelingen
in de economie is de con
sument pessimistisch. Voor
de zesde opeenvolgende
maand overtreffen de nega
tieve antwoorden de posi
tieve. Van een herstel van
vertrouwen na de dalingen
in september en oktober is
volgens het CBS nog geen
sprake. Deze situatie deed
zich eerder wel voor van fe
bruari tot augustus 1996.
Ondernemers zijn de afge
lopen maand ook pessimis
tischer geworden. Vooral
hun orderpositie stemt tot
nadenken. Ook zijn zij
somber over de voorraad-
vorming, hoofdzakelijk in
de chemie. Daardoor zakte
de stemming van het be
drijfsleven in februari tot
het laagste punt in de afge
lopen vijf jaar. Dat blijkt uit
de 'stemmingsindicator'
van het CBS. Na een lichte
stijging in januari, zakte de
ze graadmeter naar -1,1,
het laagste peil sinds begin
1994. In november 1997
waren de bedrijven het
meest optimistisch. De in
dicator stond toen op 7,2.
De afgelopen maand was
ook al geen sprake van pro
ductiestijging. zie eerder
wel was verwacht De on
dernemers verwachten de
komende maanden echter
geen verdere daling van de
verkoopprijzen.
Directeur Start
op een zijspoor
gouda anp
Directeur S. Attema van Start,
de op een na grootste keten van
uitzendbureaus van Nederland,
is op een zijspoor gezet. Hij zit
al maandenlang thuis met ziek
teverlof.
Een woordvoerder van Start
bevestigt dat er een 'vertrou
wensbreuk' is met" Attema. Hij
wil die breuk niet toelichten.
Attema was tientallen jaren het
boegbeeld van wat eens een
ideële uitzendorganisatie was.
Start heeft niet alleen proble
men met de directeur. Ook de
samenwerking met Vedior en
de arbeidsbureaus onder de
naam ASV Diensten, een jaar
geleden nog met trots gepre
senteerd, valt bitter tegen. „Het
integratieproces is moeilijker
gebleken dan gedacht", ver
klaart de woordvoerder.
Start is in 1977 opgericht
door de arbeidsbureaus, als
antwoord op de oprukkende
commerciële uitzendbureaus.
De stichting zonder winstoog
merk werd bestuurd door afge
vaardigden van werkgevers en
vakbeweging.
Sinds enkele jaren is Start
echter een vennootschap die
winst moet maken. Ook Attema
had die boodschap begrepen
en hamerde de laatste jaren op
een hogere winst.
Zweden voorspellen forse daling van stroomprijzen
den haag anp
Het Zweedse energiebedrijf Vattenfall slaat de
vleugels uit op de Nederlandse markt. Het bedrijf
is met twintig a dertig grootverbruikers van
stroom in bespreking. Met een aantal Nederland
se distributiebedrijven is al een leveringscon
tract. Ook een aandelenbelang in een Nederlands
distributiebedrijf behoort tot de mogelijkheden.
Het bedrijf denkt geld te kunnen verdienen
met de kennis die het in eigen land heeft opge
daan met de vrije stroommarkt. De Scandinavi
sche markt is al drie jaar volledig vrij en kent met
150 producenten en vierhonderd distributiebe
drijven heftige concurrentie. Kleine klanten kun
nen daar maandelijks van leverancier wisselen.
Grote klanten kloppen met enige regelmaat aan
om opnieuw over hun contracten te onderhan
delen.
„Het is de vrije markt en wij houden ervan",
zei topman C. Nyquist bij de Nederlandse pre
sentatie van zijn bedrijf. Hij verwacht veel van de
APX, de Nederlandse stroombeurs. Ook denkt hij
geld te kunnen verdienen met dienstverlening
die is afgeleid van stroomlevering, bijvoorbeeld
door het totale energiebeheer van grote bedrijven
over te nemen. „De marges op stroomlevering al
leen zijn erg laag. Op de beurs en met dienstver
lening zijn betere marges te halen."
Nyquist denkt dat binnen een paar jaar de
stroomprijzen zakken naar drie en halve tot vier
cent per kilowattuur. Momenteel is dat in Neder
land zeven tent. Minister Jorritsma van Econo
mische Zaken koppelt steun aan de energiesector
aan de stroomprijs. Hoe lager de prijs, des te ho
ger de steun. Zij baseert haar maximale steun
van acht miljard gulden op een prijs van vijf cent.
„Bij ons zijn de prijzen in drie jaar bijna veertig
procent gedaaldhelpt Nyqvuist de bewinds
vrouw uit haar droom. „Dat bepalen wij niet,
maar dat is de prijs die op de beurs tot stand
komt."
Vattenfall is in vergelijking met Nederlandse
bedrijven een gigant. Het concern heeft ruim 21
procent van de Scandinavische markt in handen.
Dat is bijna net zoveel als de hele Nederlandse
markt. Daarnaast in het ook actief in elf andere
landen als Duitsland, Polen, de Baltische staten,
Brazilië en Thailand.
Het bedrijf is niet van plan in Nederland zelf
stroom te gaan opwekken. Dat denkt het te ko
pen bij Nederlandse of buitenlandse producen
ten. In Zweden wekt het zelf wel stroom op.
Daarvan is bijna de helft met kernenergie en
ruim eenderde met waterkracht. Import daarvan
hoort ook tot de mogelijkheden.
