Golden Earring vlamt als vanoudf
Eshuijs beschikt
over grote kracht
Cultuur Kunst
fl
Mauritshuis in strijd
om 'Britse' Rem bram
Matthaus Passion door 'Hallelujah' grote klasse
Harige houthakkers, geen poppedijntjes
WOENSDAG 24 MAART 1999
chef jan rijsdam. 071-5356444. plv chef annet van aarsen 07]j
Italiaanse Prijs voor Lulu Wang
salzburc Lulu Wang heeft voor haar roman 'Het Lelietheater'
de Nonino Prijs voor Literatuur 1999 gekregen. Deze prestigieu
ze onderscheiding wordt jaarlijks uitgereikt tijdens de Salzbur-
ger Festspiele aan een schrijver van wie er werk in Italië is ver
schenen. Lulu Wang neemt de prijs, ongeveer 25.000 gulden
groot, maandag in ontvangst. In ons land was 'Het Lelietheater'
een van de grootste boekenhits van de afgelopen paar jaar.
Sinds de roman in 1997 uitkwam zijn er meer dan 100.000
exemplaren van verkocht.
Voorleesivedstrijd in Leidse bibliotheek
leiden In de Openbare Bibliotheek Leiden wordt zaterdag de
regionale voorronde van de Nationale Voorleeswedstrijd gehou
den. De winnaars op twaalf basisscholen in de Leidse regio, uit
de groepen zeven en acht. lezen vanaf 14.00 uur fragmenten
voor uit hun favoriete kinderboek. De winnaar van zaterdag
gaat naar de provinciale voorronde op 21 april en wellicht daar
na naar de landelijke finale op 19 mei.
muziek
recensie sabine van den berg
Concert: 'Step into the light' jubileumtour
'98/'99 door Margriet Eshuijs en band.
Gehoord: 23/3, Stadsgehoorzaal, Leiden
Ze draagt het zilverkleurig col
bert niet voor niets. Popzange
res Margriet Eshuijs heeft iets te
vieren. Een kwart eeuw na haar
doorbraak zit ze nog steeds in
het artiestenvak. Haar jubile
umtour Step into the light' gaat
vergezeld van een gelijknamig
eerste live-album met nieuwe
songs en oud werk in een
nieuw jasje. Het concert blijkt
markant en de ferme stem krijgt
voldoende instrumentaal te
genwicht. Deze vtouw weet van
wanten en pakt haar publiek
zonder moeite in. Ook met de
manier waarop zij haar num
mers aankondigt. Niet teveel
woorden, maar net dat kleine
beetje tekst en uitleg waarmee
je contact maakt met het pu
bliek.
Ze benadrukt dat nostalgie in
haar optreden niet de boven
toon zal voeren, maar om
'Black pearl' en haar allereerste
tophit 'House for sale' kan zij
niet heen: „Dit ben ik verplicht
aan het meisje van toen." In
zijn nieuwe bewerking moet
deze laatste volgens Eshuijs
zelfs nog 'seventieser' klinken
dan hiervoor en zij belooft niets
teveel. Het blijft een werelds
ong.
Spiegelende panelen hangen
achter de vijf muzikanten, Es
huijs incluis. Zij neemt plaats
achter de enorme vleugel en
zingt een ballad tussen een half
geopend doek: 'I've learned
how to climb, how to fall'. Di
rect is daar de intieme sfeer die
je als muzikant kunt oproepen
in het theater. En deze blijft,
niet alleen als zij het breekbare
'Magic moments' zo gevoelig
vertolkt. Maar ook als haar hele
band het swingende en gloed
nieuwe 'Sometimes I wish I was
mv dog' speelt. „Hij schrijft al
mijn liedjes", vertelt Eshuijs als
zij haar vriend en gitarist Maar
ten Peters aankondigt. Samen
zingen zij het sfeervolle duet 'I
can't have it all' van zijn hand.
Het verrassende lichtplan
past uitstekend bij de zorgvul
dige opbouw in repertoirekeu
ze. De bundels strooien rood en
paars over de artiesten die hun
sporen reeds verdiend hebben
maar die nog lang niet zijn uit
gespeeld. Er is een accordeon,
een bas. akoestische gitaarmu
ziek en toetsen. De arrange
menten zijn nooit saai en in
verschillende stijlen: rock en
stevige blues, een ander num
mer doet weer heel Oosters
aan.
Bijzonder hoe deze zangeres
heel sobere rustige nummers
zingt, maar zich evenzeer thuis-
voelt in een ruiger, veel wilder
repertoire. Bij aanvang heet zij
iedereen welkom op haar feest,
om te vieren dat zij al die jaren
het leukste deed wat bestond:
popzangeres zijn. En het en
thousiasme spat er nog steeds
vanaf. In 'Step into the light'
bewijst de 46-jarige Eshuijs de
popwereld door en door te ken
nen zonder op haar lauweren te
willen rusten. Die vernieu
wingsdrift gecombineerd met al
die podiumeivaring geeft haar
performance grote kracht.
'Portret van een oude man' uit 1667 van Rembrandt van Rijn.
Het Mauritshuis in Den Haag
mag Rembrandts 'Portret van
een oude man' uit 1667 voorlo
pig niet kopen van de Britse
particulieren met wie het mu
seum al wel overeenstemming
over de aanschaf heeft bereikt.
Het ministerie van cultuur in
Londen heeft een stokje voor de
transactie gestoken.
Het Mauritshuis kwam met
de erven van Lord Cowdray een
prijs van 31 miljoen gulden
overeen. De Britse overheid
geeft eventuele kopers uit eigen
land nu echter de kans het doek
voor hetzelfde bedrag te kopen.
Een kandidaat moet zich voor
22 juni hebben gemeld, anders
komt het Mauritshuis weer in
beeld.
Het Haagse museum heeft al
twintig miljoen kunnen reser-
ven uit eigen middelen en
dankzij het ministerie van
OCW, de Vereniging Rem
brandt en de stichting Natio
naal Fonds Kunstbezit (dat vo
rig jaar 110 miljoen gulden voor
kunstaankopen van De
landsche Bank ontving ei
tachtig spendeerde aan i'
riaans 'Victory Boogie Wc
Het Mauritshuis hoopt
terende elf miljoen te
van onder meer het VSB f
het Prins Bemhard Fonfc;
sponsors.
Het belang van het doel
Nederland en in het alge
is onomstreden, zegt ad tiali
directeur R. van Koetsvel stzij<
het Mauritshuis. „Bovend nen
dit een unieke kans. Er b< kelt
zich verder nergens mee rlat
dergelijk schilderij van me
brandt in particulier bezit, ader
Nederland probeert zei ure
belangrijke kunstwerken ickb
de eigen nationale collet atse
behouden. Ons land ha istr;
een vaste lijst met kunstw wee
die niet aan het buitenlani reau
gen worden verkocht. Eei (t{
se adspirant-koper kan
juni nog drie maanden
krijgen. „Als hij bijvoorbe d vc
een deel van het bedrag
maar de rest nog moetz ig
krijgen", aldus Van Koetst akte
trt I
Oscar-winnaar voor rechtt X
De makers van de film 'Shakespeare in Love', die deze we®
ven Oscars in de wacht sleepte, worden waarschijnlijk opn'
aangeklaagd wegens plagiaat. De Amerikaanse toneelsr
Richard Haase zegt dat belangrijke gedeeltes van de film
seerd zijn op zijn musical 'Star-Crossed Lovers' die in DB
première ging. Ruim een week geleden werd er al een ree
zaak tegen 'Shakespeare in Love' aangespannen door de sch
ster Faye Keilerman. Die zag in de de film een aftreksel van'
boek 'The Quality of Mercy', uit 1988. Ook is al gewezen1o
overeenkomsten tussen de succesvolle film en het boek 'N*
for Bacon', van Caryl Brahms en SJ Simon uit 1941.
recensie li dy van der spek
Concert: Matthaus Passion door het Chr. Oratorium Koor
'Hallelujah' o.l.v. Sytze Stel. Gehoord 23/3, Dorpskerk,
Katwijk aan den Rijn.
Sytze Stel brengt ook dit jaar een Matthaus
Passie die veel respect afdwingt. Koor, or
kest en solisten vormen onder zijn directie
een hechte eenheid. Bovendien weet Stel
verrassend nieuwe accenten te leggen. Zo
zijn de koralen duidelijk langzamer geko
zen, beschouwender met een diep gevoel
voor inhoud. Alle extreme dynamische
contrasten worden achterwege gelaten.
Zelfs in 'Sind Blitzen, sind Donner in Wol
ken verschwunden' wordt de dynamiek
niet tot het uiterste opgevoerd. Door een
felle uitspraak en in zekere zin een gejaagd
heid in tempo opent zich de afgrond angst
aanjagend.
Niets wordt overschreeuwd, of grof. Het
Nederlands Radio Orkest geeft meteen in
het openingskoor al een enorme steun aan
'Hallejujah'. Mooie doortastende strijkers-
klank, uitgelezen tempo, helder coloriet
van het dubbele 'plenum'. Ook solistisch
komen de diverse instrumenten overtui
gend in de aandacht. De vocale solisten
zijn van grote klasse. De centrale Christus
partij wordt gezongen door Frans Kokkel
mans. In grote rust, een weinig introvert
zelfs, vertrouwt hij met een prachtige inte
gere stem de woorden van Jezus aan ons
toe. De sopraan Diane Verdoodt en de alt
Joke de Vin zingen met grote overgave en
glansrijk stemgeluid de onvergetelijke arias
'Aus Liebe will mein Heiland sterben' resp.
'Erbarme dich, mein Gott'. De bas Hans de
Vries is duidelijk expressiever geworden in
de huid van Judas en Pontius Pilatus. Ja
mes Doing heeft een uitstekende stem voor
de evangelistenpartij. Zonder overdrijving,
met een licht vlammende klank, vertolkt hij
het tragische verhaal over Christus' lijdens
weg. Het Haags Matrozenkoor bloeit en
straalt als een hoopvolle lichte driehoek
tussen beide koren ingepast.
Alle kunst is erotisch. Een uitdagend 'statement' van Bauhaus-architect Adolf Loos (1870-1933). In
de horizontale lijn zag Loos een liggende vrouw, in de verticale een man die de liefde met haar
bedreef. Die Freudiaans gekleurde visie gaat wellicht iets te ver. Maar dat veel belangrijke kunst een
erotische lading heeft, is een onwankelbaar gegeven. In de serie 'Het blote oog' zwerven wij van de
fraai gewelfde schouder naar de tere knieholte, laten wij een strelend oog gaan langs een aantal
erotische kunstuitingen en gaan wij nader in op de achterliggende thematiek. Aflevering 4: de
leather boys van Tom of Finland.
Nieuwe cd bewijst dat Haags viertal beste jaren nog niet achter zich heeft liggen
nichtenbars vermeed hij. Homoseksu
aliteit was een zaak van mannen tus
sen mannen en daar hoorden geen
poppedijntjes bij. Hij begon te reizen
en maakte kennis met de gay-scene in
steden als Parijs, Londen, Amsterdam
en New York.
Eind 1956 zond Tom zijn erotische te
keningen naar een Amerikaans blad
voor bodybuilders. Op de 'Physique
Pictoria' werd een geit-lachende hout
hakker afgedrukt. De publikatie wekte
veel belangstelling vanuit de gay sce
ne. Maar toch zou het nog zo'n zes
tien jaar duren voor de dirty drawings,
zoals Tom zijn prenten zelf noemde,
wereldfaam kregen. In 1978 maakte
Tom kennis met de bekende fotograaf
Robert Mapplethorpe en met de kun
stenaar Andy Warhol. Dat was het be
gin van Tom of Finland als cult-fi-
guur. In 1988 stierf hij aan longemfy
seem. Omdat zijn handen zo beefden,
had hij in het jaar voor zijn dood zijn
geliefde toy-boys alleen nog maar
kunnen schilderen.
Toms favoriete figuur in de tekenin
gen was Kake (spreek uit: cake). Een
blonde, besnorde jongeman met een
fors ontwikkeld geslachtsdeel. Daar
naast figureerden in zijn werk talloze,
in jeans of strak leer geklede, jonge
mannen die met elkaar de daad ver
richtten alsof het een karwei op de
bouw was. Met die harde, ruige seks is
Tom of Finland de peetvader gewor
den van de leather scene. Aan seks
tussen mannen was niets vrouwelijks,
zo vond Tom, wat voor houding de
mannen ook innamen. Met zijn teke
ningen heeft hij, op enigszins karika
turale wijze, de frêle giechelnicht van
menig geschilderde canapé gestoten.
tekst: cees van hoore
foto's: tom of finland
De ironie druipt er vanaf,
wanneer zanger Barry Hay
aan het begin van het con
cert in het Scheveningse
strandpaviljoen Oscars
roept: „Ik hoop dat het
hard genoeg is." Gezien de
leeftijd van The Golden
Earring - de groep bestaat
bijna veertig jaar - is het
niet ondenkbaar dat het
gehoorapparaat, in elk ge
val bij een deel van de aan
wezigen, een prominente
rol is gaan vervullen in het
dagelijks leven.
scheveningen hans piet
Niets blijkt minder waar, want
zo oud is de verzameling vrien
den, familieleden, kinderen en
een selectie van de (internatio
nale) pers nu ook weer niet. Ge
meten aan het enthousiasme
dat het optreden oogst, zou je
zelfs gemakshalve kunnen con
cluderen, dat de midlife crisis
het hart jong houdt, zo uitbun
dig ging de volle tent tekeer.
Reden voor dit bijzondere
feestje is de komst van de nieu
we Golden Earring-cd Paradise
in distress". De fan heeft er erg
lang op moeten wachten, want
na 'Bloody Buccaneers' (1991)
leek het viertal van een comfor
tabele pensioenregeling gebruik
te maken. Of, laten we het an
ders verwoorden; ze zijn, zeker
creatief gezien, door middel
van een slim opnamenconcept
op een prettige manier door de
jaren negentig gemazzeld.
Rinus Gerritsen, Cesar Zuiderwijk, Barry Hay en George Kooymans lijken geïnjecteerd met hetzelfde wondermiddel als The Rolling Stones.
Toch moet na het concert
van gistermiddag worden ge
concludeerd, dat het Haagse
viertal zijn beste jaren nog niet
achter zich heeft liggen. On
danks de grijze kruinen van
drummer Cesar Zuiderwijk en
gitarist George Kooymans lijken en een enorme gedrevenheid,
ze geïnjecteerd met hetzelfde Wie niet beter weet, zou den
wondermiddel, dat The Rolling ken dat het hier gaat om een
Stones ook 'al eeuwen', over- groep die hoopt een platencon-
eind houdt: ze combineren hun tract in de wacht te slepen,
rijke podium- en platenervaring Het optreden, dat opent met
met een opvallende jeugdigheid 'Twilight zone' (volgens Barry
FOTO ANP/ED OUDENARDEN
Hay 'om even wat op te war
men') blijkt in zijn lange versie
zo fris en vol mooie soli, dat er
geen enkele sleet inzit. Vanaf de
allereerste tonen zorgt het vier
tal - voor deze gelegenheid bij
gestaan door het swingende
trio de Brigit Lewis l
Train - voor een enorn
kippenvel. Ze vlammen
vier nummers van 'Parai |p
distress' - met in de pra
ballade 'Whisper in a £H
een glansrol voor Kooyu mi
zelfs zozeer, dat rocla tn
zijn naam als levenselixer iel
weet waar te make W'
pompt in alle hevigheidd eel
aderen van alle aanwezig)
Natuurlijk is in die coi jj]
ties een aantal Golden E
stijlbloempjes terug te 1 fü!
maar nergens komt er g 'iei
zucht aan te pas. Mooi oi im
het einde van de eeuv
plaat uit te brengen,
je de nieuwe lichting pop
kanten nog even een j h]
laat ruiken. En tegelijk aa
dat leeftijd geen vat h<
rock 'n roll.
In een korte reactie laat M
ge Kooymans weten date
keer erg veel aandacht
steed aan de productie, [j
gangspunt was dat het afl
heel erg mooi zou klinket
omdat we gebruik hebbi fff
maakt van strijkers,
grondzangers en een b| en
sectie."
In Duitsland zijn ze
dels zo enthousiast overèm
- het titelnummer v
album - dat twintig joum
naar Scheveningen
„Die plaat gaat daar et
een speer."
Overigens is er voor de
Golden Earring-fan een! 1
edition (15.000 exemp
van 'Paradise in distre
koop. Wie die aanschaft BUI
o.m. ook een cd-rom met
op de nieuwste videoclip.
Lange tijd zijn homoseksue
le mannen vooral gezien
als 'verwijfde' types die met
hun pink omhoog thee dronken en -
met hun wijsvinger delicaat hun
wenkbrauwen nat makend - Oscar
Wilde lazen. Als giechelende tutjes
dus, niet voor enig mannenwerk ge
schikt. De tekenaar Tom of Finland
heeft er veel aan gedaan om dat ste
reotype beeld weg te gummen. Hij is
wereldwijd bekend geworden door
zijn homo-erotische tekeningen en
prenten, waarop stoere zeemannen,
houthakkers en motoragenten elkaar
ruig nemen of schor van hartstocht
fluisteren boven eikaars laarzen. Niks
geen verwijfd gedoe, maar rauwe,
mannelijke seks. Snor tegen snor,
schuurpapieren kaken tegen schuur
papieren wang. Een man van de high
way patrol die zijn collega in het op
barsten staande kruis grijpt. In een
andere prent staan drie binken naast
een lantaarnpaal te kijken naar een
negroïde man wiens lid zich zwaar als
een anker aftekent in zijn slip. De
klein geschapen man doet niet mee in
het oeuvre van Tom of Finland. Geen
Pinkeltjes in zijn werk maar horsemen.
Stoere boys, die lijken te solliciteren
naar een plek bij The Village People.
Tom of Finland heette eigenlijk
Touko, wat in het Fins 'mei' betekent,
i Hij zag op 20 mei 1920 het schelle,
noordelijke levenslicht in een stadje
aan de zuidkust van Finland. Tom
groeide op in een onherbergzaam
landschap, waar de mannen zich be-
zig hielden met graven, zagen en hak-
ken. Zijn ouders verdienden de kost
als onderwijzer en voedden de jongen
op in een atmosfeer van kunst, litera
tuur en muziek. Op zijn vijfde kreeg
Tom pianoles en tekende hij al komi
sche strips.
Tom ontwikkelde al vroeg een grote
belangstelling voor de eigen sekse. Hij
zag op tegen de kerels in zijn streek,
mannen met een borst als een dam en
vuisten als bankschroeven. Elke dag
begluurde hij de buurjongen, voor
wiens rollende spieren en spottende
glimlach hij een broeierige bewonde
ring koesterde.
In 1939 ging Tom studeren aan de
kunstacademie in Helsinki. Hij wilde
in de reclame. Na de invasie van Sta
lin werd hij luitenant. Hij genoot in
het leger, een paradijs van zweet en
leer. Hij had seks met Duitse soldaten,
raakte hevig opgewonden van hun
glimmende laarzen.
Na de oorlog begon hij zijn erotisch
getinte dagdromen te tekenen. In Hel
sinki leefde hij als een bohémien. Om
wat geld te verdienen, speelde hij pia
no in de kroegen. Maar de vrouwelijke
