>k
HPf
'De natuur handje helpen'
Veldsla doet het
leuk in de border
In Natura
Vliegenlarven genezen geinfecteerde wonden
Steel narcis niet afsnijden
I
VRIJDAG 19 MAART 1999
Laten we de eerste lentedag
eens beginnen met het zaaien
van een gewas, dat tot voor kort
te boek stond als herfstgroente:
veldsla. Nu vrijwel het gehele
jaar door te koop in de handel
en in elk geval de hele zomer te
kweken op een stukje grond in
de tuin. Maar dan niet om het
gehalte aan ijzer. In een of an
dere krant stond namelijk het
onzinnige bericht dat veldsla
meer ijzer bevat dan spinazie.
Dank je de koekoek. Als je voe
dingsanalyses nakijkt
dan klopt het dat
veldsla per 100 gram
meer ijzer bevat dan
spinazie. Maar van
spinazie gebruik je
per maaltijd wel an
dere hoeveelheden
dan van veldsla. De
vergelijking slaat dus
nergens op. al heeft
me het bericht me
wel op het idee ge
bracht om eens over
veldsla te schrijven.
Er zijn op het ogen
blik veel verschillen
de soorten zaad voor
veldsla in de handel,
bedoeld om er een
heel jaar mee te kun
nen werken. Veldsla blijkt een
ideale groentesoort voor de
amateur die van een klein plek
je vlug wat oogst wil hebben.
Bovendien zien de plantjes er
aardig uit aan de rand van een
border. Mooi groen en laag blij
vend.
Veldsla is inheems en groeit in
het wild in vrijwel alle streken
van Europa tot Azië toe. Veldsla
is familie van de valeriaanachti-
gen die bekend zijn om hun
kalmerende werking.Volgens
velen heeft ook de simpele
veldsla dit effect. Ideetje voor
als de kinderen druk zijn? Veld
sla stelt weinig eisen aan de
grond, of beter gezegd: dit ge
was heeft een hekel aan grond
waarin teveel stikstof (N) zit.
Bovendien houdt de plant van
luchtige, doorlatende grond.
Uiteraard is veel licht en liefst
flink wat zon van belang voor
een goede opbrengst. Wanneer
je kunt oogsten hangt uitslui
tend samen met de weersge
steldheid. In augustus kan het
GREET BUCHNER
illustratie han van der ven
Cryptogram
HORIZONTAAL:
1. Tweedelig deel (8); 5. Volgens de lijn komt grootvader terug
met het onderwerp (8); 6. Blik om een paard terug te zien (4);
8. Socialisten schamen zich niet voor deze kleur (4); 10.
Vertrouwd met een verward genie (5); 12. Vluchtig wezen voor
de inspiratie (5).
VERTICAAL:
1. Jasje van een trompettist (6); 2. In Portugal krijgt men drank
tussen twee rondjes door (6); 3. Uskoude vis (5); 4. Door zani
ken de wanden slopen (5); 7. Zwelgpartij in de groei (5); 9. Het
landbouwwerktuig is voor de bakker (4): 11. Nog maar pas in
gebruik bij de visserij (3).
Oplossing van donderdag:
Horizontaal: 1. Odalisk; 7. ui; 8. al; 10. lat; 13. aam; 15. op;
16. oef; 18. la; 19. warm; 21. aval; 23. te; 24. eb; 25. chic; 27.
Irak; 29. ei; 30. dan; 32. ma; 33. eed; 35. hal; 36. ik; 38. na;
39. feature.
Verticaal: 2. Dut; 3. ai; 4. ia; 5. sla; 6. blow; 9. smal; 11. apa
thie; 12. re; 14. Alabama; 16. om; 17. fa; 20. rei; 22. ver; 25.
ceel; 26. cd; 27. in; 28. kali; 31. au; 34. die; 35. har; 37. ka; 38.
Het succes van Ecostyle
zijn dat je al na vier weken kan
oogsten. Dan is de grond im
mers door en door warm. Is het
wat kouder dan kan het wel
twee tot drie maanden duren.
Een lekker beschut plekje be
kort de wachttijd.
Een beetje zaadhandel heeft
momenteel diverse soorten
veldsla in voorraad. Er zijn er
met licht- en met donkergroen
blad, met grotere of kleinere
blaadjes. Dat is een persoonlij
ke keuze. In elk geval maken we
de vooral niet be
meste grond goed
gelijk. We trekken
er met een scherp
voorwerp keurig
rechte rijtjes in op
een afstand van
vijf centimeter,
niet te diep. In de
ze geultjes gaat het
zaad redelijk dicht
op elkaar. Daarna
afdekken en licht
aandrukken. Als
de opgekomen
planten te dicht
staan kunnen we
immers uitdunnen
en het dunsel met
een gebruiken in
de sla. Ook kleine
blaadjes zijn lekker, zo vers uit
de tuin.
Echte groentekwekers zaaien
veldsla wel tussen de uien of de
wortelen, omdat de veldsla al
weer geoogst kan worden eer
deze groenten de plaats nodig
hebben. Zuinigerds oogsten
nooit de hele plantjes, die men
met een mesje af kan snijden,
maar beginnen met de buiten
ste blaadjes en gaan zo door tot
alles op is. Het gebruik van
veldsla mag als bekend veron
dersteld worden, maar op de
boterham onder wat kaas blijkt
veldsla met zijn bijzondere
smaak onovertroffen.
Wat de plaats in de border aan
gaat: als de veldsla geoogst is
komt er plaats vrij voor zomer
bloeiende eenjarige planten.
Daarmee kan men rekening
houden bij het kiezen van de
juiste plaats in de siertuin waar
in we elk plekje gedurende het
groeiseizoen immers zo goed
mogelijk willen gebruiken.
Natuurvriendelijke producten
voor in de tuin zijn duur, het
gebruik is onpraktisch en de re
sultaten zijn maar zo-zo. De
vooroordelen over biologische
bestrijdingsmiddelen en mest
stoffen zijn legio. Maar er is een
ommekeer gaande. Nederlan
ders willen 'schoon' tuinieren.
Ecostyle in Appelscha profiteert
van de milieutrend en zet de
tuinierende mens aan het den
ken.
Ecostyle werpt zich niet uitslui
tend op als verkoper, maar ook
als adviseur. „We werken pro
bleemoplossend. Dat is onze
kracht", zegt marketingmana
ger Peter van den Broek. Zo
oogstte het bedrijf lof voor een
zeven-stappenplan ter voorko
ming van mosgroei in het ga
zon. „Wij werken preventief.
Vaak hoef je de natuur alleen
maar een handje te helpen."
Uit het niets heeft het Appel-
schaster bedrijf in de jaren ne
gentig de Nederlandse markt
veroverd. Ook in België en De
nemarken zijn kantoren ge
opend. „Doordat we marktlei
der zijn, houden we geld over
om te blijven investeren", ver
klaart Van den Broek het suc
ces. Ecostyle heeft zo langza
merhand een alternatief voor
elk giftig middel gevonden. .Al
leen tegen slakken hebben we
nog niks goeds. Maar daar wer
ken we hard aan."
Het natuurvriendelijke gedach-
tengoed wordt uitgedragen tij
dens bio-seminars voor 'groen-
verkopers' in Appelscha en pre-
senatie in het land. Sinds drie
jaar zijn dertig vrijwilligers op
pad om de zeventig producten
te demonstreren bij fuchsia- en
rozenclubjes. Een reizend thea
tergezelschap gaf in 1996 biolo
gieles aan twintigduizend kin
deren. Verder brengt Ecostyle
jaarlijks een eigen magazine uit
met een oplage van 200.000.
Voor vragen kunnen klanten te
recht bij de groenlijn of op de
internetpagina.
Chemische tegenhangers Bay
er, Pokon en Asef, volgen de
bloei van Ecostyle met argus
ogen. ,,De concurrentie zit niet
De 200.00 exemplaren van het
magazine Bio-Tuinnieuws vinden
gretig aftrek. foto pr
stil," zegt directeur Anne Jan
Zwart. „Ook het biologische
hoekje van de markt is de laat
ste jaren aanmerkelijk groter
geworden."
HENK HELLEMA
De methode dateert al uit het begin van de
ze eeuw, maar is sinds de opkomst van de
antibiotica goeddeels verlaten. Door de
toenemende re
sisten
tie van bacteriën tegen antibiotica lijkt het
inzetten van larven van de keizersvlieg (Lu-
cilia sericata), verwant aan de huiselijke
bromvlieg, bij de behandeling van geïnfec
teerde wonden en wonden waarbij weefsel
afsterving optreedt, weer enige aandacht te
krijgen.
In British Medical Journal van deze week
schrijven Engelse onderzoekers, verbonden
aan een ziekenhuis in Wales en aan de In
ternational Biotherapy Society, dat het
klinisch gebruik van (gesteriliseerde)
vliegenlarven sinds een jaar of drie weer
in de lift zit. Volgens hen is deze vorm
van 'biochirurgie' in bijna 400 centra (in
Engeland en elders) met succes toege
past. Goede resultaten zouden met na
me bij de behandeling van open wonden
als gevolg van een diabetische voet zijn be
reikt.
Larven van de keizersvlieg vertonen van
nature een voorkeur voor afstervend en
rottend weefsel. Op welke manier ze hun
desinfecterende werk doen is nog onduide
lijk. Gedacht wordt aan de productie van
natuurlijke antibiotica-achtige stoffen, aan
een verandering van de zuurgraad in de
wond en aan het consumeren en vernieti
gen van bacteriën als normaal onderdeel
van hun dagelijkse voedingspatroon.
In de afscheidingen van de larven zijn ook
groeibevorderende stoffen gevonden. Dat
zou, volgens de onderzoekers, een verkla
ring kunnen zijn voor de waarneming, dat
chronische wonden na het inzetten van lar
ven soms snel kunnen genezen. De larven
van de keizersvlieg worden nu nog uitslui
tend toegepast als laatste redmiddel bij niet
meer te behandelen wonden. Volgens de
Engelse onderzoekers zouden de larven
echter eerder ingezet moeten worden om
het gebruik van antibiotica terug te drin
gen.
Vraag en antwoord
Een zeer interessante brief ont
ving ik van C.J. Krosschell uit
Noordwijk. Altijd heb ik ge
hoord, gelezen en doorgegeven
dat narcissen pas na een dag
apart in water te hebben ge
staan bij andere snijbloemen
mogen worden gezet. Fout vol
gens deze briefschrijver. Deze
bloemen worden al op de kwe
kerij in water gezet om daar
overtollig slijm kwijt te raken.
Daama worden ze vaak bijna
droog gehouden en dat is goed.
De narcis behoudt dan eventu
ele voedingsstoffen die in de
stengel zitten en blijft lang
goed, ook samen met andere
bloemen. Bij opnieuw afsnijden
raakt ze weer slijm, waarin veel
voedingsstoffen zitten, kwijt en
blijft dus minder lang goed. Dit
alles is nieuw voor mij. Wie
kent deze theorie? Dan zou ik
dat zeer graag vernemen. Lijkt
me belangrijk.
M. Roos uit Haarlem is in het
bezit van een kerstster die nog
rode bladeren heeft sinds de
feestdagen. Een andere kerst
ster heeft opnieuw groen blad
gemaakt en begint nu rood te
kleuren. Hoe kan dat? De zoge
naamde korte dag behandeling
die men bij kerststerren toepast
is bedoeld om ze precies met
de feestdagen te laten bloeien.
In het land van herkomst, o.a.
Spanje is dat niet nodig. Daar
passen ze de bloeiperiode aan
de seizoenen aan. Blijft de open
vraag waarom die ene kerstster
nu zo snel na de feestdagen
weer mooi rood wordt. Ik weet
het niet zeker, maar de*moge-
lijkheid dat hij met een bepaald
hormoon of iets van dien aard
was behandeld om op tijd te
bloeien lijkt me niet onwaar
schijnlijk. In dat geval zou die
stof eventueel nog doorgewerkt
kunnen hebben. Kortom pre
cies weet ik het niet want mijn
kerststerren bleven de hele zo
mer knalgroen totdat ik ze een
korte dag behandeling gaf. In
elk geval veel dank voor de
brief. Misschien zijn er lezers
die meer van kerststerren afwe-
voor al wat groeit en bloeit
welkom bij:
bloemendaal bv.
rijksstraatweg wassenaar
HEINZ
rev guiTeHKAfrje. H£HSÉH! aezr
H/SOCT-CT/ISÉ ANTTÉKÉ KLOK' VAN D£
etanser ha/toe vax sléchts
'Hjrr/É eti/KK
TOMPOES
Heer Bommel en de Killers
Uit de zwarte wolken, die laag over
het landschap hingen, begon
sneeuw te vallen. Al spoedig was al
les dan ook bedekt met ëen witte
laag, die het rijden glibberig en het
uitzicht onduidelijk maakte. „Daar
ligt het stadje", prevelde heer Ollie
met stijve lippen. „Ik heb het toch
maar weer knap gevonden, al zeg ik
het zelf. Ach, het is wonderlijk wat
een heer met een nobel doel voor
ogen alleen kan bereiken. Als het
maar niet zo koud was - en als dat
plaatsje maar wat gastvrijer zou
zijn..." Nu, dat was het verlaten stad
je beslist niet. Het rees zwart en
wormstekig uit de witte vlakte om
hoog en bij het naderen klonk het
piepen van houtwerk en het klappe
ren van luiken op akelige wijze bo
ven het huilen van de wind uit. Heer
Bommel bracht zijn voertuig tot stil
stand en stapte met stijve benen op
de grond. „Nu is het de kunst om dat
café te vinden", mompelde hij. „Dat
kan niet moeilijk zijn voor iemand
met een fijn richtinggevoel. Kijk, hier
schijnt licht; ik ben er al! Toch
knap..." Hij zweeg plotseling, toen
een invallende gedachte hem trof.
„Ach wat, het is helemaal niet
knap", vervolgde hij met een droevig
lachje. „Een misdadiger keert altijd
naar de plaats van zijn misdrijf terug,
als men begrijpt wat ik bedoel." Met
deze gedachte sloop hij naar de
bouwvallige herberg en gluurde om
de hoek. Een gelig lichtschijnsel viel
op de sneeuwvlokken, die vrij naar
binnen dwarrelden, want de zaak
was slechts door klapdeurtjes geslo
ten. „Dit is het laatste spelletje, Bud!
sprak een temerige stem uit het in
wendige. „Het bevalt me niks om
hier een kaartje te leggen, terwijl er
zoveel tijd te doden is om deze tijd
van het jaar." Heer Ollie huiverde.
Toen vermande hij zich en schuifel
de met besneeuwde voeten naar de
ingang.
REDACTIE MARCOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINCA 023-5 Tj
Vooral om de geur
De boerenjasmijn trof
je enkele eeuwen gele
den vooral aan in de
tuin van 'mensen van
stand'. In de loop van
de jaren zijn enkele
mooie kruisingen on-
staan, waarvan de Phi-
ladelphus Virginal er
een is. Deze plant wordt
vooral gekozen om de
heerlijke geur, die hij
half juni prijsgeeft. De
bijna honderd jaar ou
de struik wordt ruim
twee meter hoog en
even breed. Snoeien is
niet nodig. Zuid-Euro
pa, Oost-Azië en het
zuidelijk deel van
Noord-Amerika zijn de
'thuisbasis' van deze
decoratieve struik.
In juni verspreidt de boerenjasmijn
heerlijke geur in dre tuin k
Tafel altijd op maat
Voor een balkon of een niet al
te groot terras is er een tafel
die je naar believen een stukje
groter of kleiner gemaakt kan
worden. Via een vernuftig
kliksysteem klap je de zijkan
ten naarbeneden. De tafel
(Fiorina) kan helemaal
den ingeklapt en is daaroit
ook heel geschikt voor de
camping. Meer informatie
Grosfillex BV, tel. 0413-
337474.
Kamerplanten uit de gratie
De verkoop van kamerplanten
is vorige jaar, net als in 1997,
met drie procent gedaald. Ge
middeld gaf de* Nederlander
vorig jaar 46 gulden aan ka
merplanten uit. In het bijzon
der mensen boven veertig jaar
zien een kamerplant nog wel
zitten; jóngere huishoudens
daarentegen schaffen nauwe
lijks nog exemplaren aan. Zij
hebben geen tijd om het
groen te verzorgen of vinden
een plant oubollig.
Bloemenbureau Hollandi
daarom een offensief begi
nen om kamerplanten in
kunstzinnige potten alse
eigentijds en sfeervol woo
tikel te presenteren. Heli
wenblad Libelle heeft de
boodschap van de proi
organisatie begrepen. Io
recente uitgave wordt nit
meer over kamerplanten
maar over woonplanten
sproken.
De serre en wat er aan vast zil
Een serrebouw je om vroeger
van het voorjaar te kunnen ge
nieten. Die eerste uurtjes in de
zon, wegen iet op tegen een
hele zomer. De eisen waaraan
een goede serre moet voldoen
worden vaak onderschat. De
gids 'Alles voor Serres' maakt
wegwijs op het gebied van
bouwvoorschriften en geeft
daarnaast een overzicht van
de technische en decoratieve
mogelijkheden, want een ser
re kun je zo duur maken als je
wilt. Wel of geen vloerverwar
ming, inbraakpreventie, isola
tieglas enz. De gids is te koop
bij boekhandel, supermarkt
en warenhuizen.
Batikpotten
Een lekker brede bodem is het pluspunt van deze potteni «nt
een batikmotief. Compleet met binnenpot past de planth slaap
zonder datje de lelijke rand van de teeltpot ziet. De batikf 'ijke
met bijpassende schotel, is er in vijf afmetingen. Meer tol !t
tie: tel. 026-3253317.
IIS0|
20
24.C
men. Evenals het feitdi q$s
de goudsbloem onder b otis
Latijnse naam Calendu akoij
zoeken om maar een
voorbeeld te noemen,
zwaar weegt nauwel
gen het gemak vvaarme
Beste Tuinplanten
Een simpele titel voor een
boek dat in geen enkele boe
kenkast van een tuiriliefheb-
ber zou mogen ontbreken.
Het bevat vrijwel alle informa
tie die men over planten no
dig heeft en dat helder en dui
delijk en in klein bestek, inclu
sief kleurenfoto's. Het boek is
vertaald uit het Engels en tot
stand gekomen in samenwer
king met de prestigieuse Royal
Hortical Society. Tweeduizend
planten, zowel eenjarig als
vaste plant dan wel struik of
bol, staan beschreven met
aanduiding van al dan niet
winterhard, geschikt voor zon
of schaduw enzovoorts. Alleen
de aanduiding vaste plant dan
wel een of tweejarig is niet
duidelijk en dat kan voor be
ginners een probleem vor-
?ai f)ü
lüjto 'V
is.:
onder diverse hoofdstu 'of v\
planten kan vinden vo( Jjah.
voorbeeld droge of natt
duw, planten met geurt
bloemen, fraaie herfst):
bomen voor kleine tuin
nog veel meer. In eenl
hoofdstuk vindt inenr
de aanbevolen
voor de diverse groenrt Ege
ten. Completer kan het SnL|
(G.B.).
Terras gids voor
planten, Uitgave Terra, ?n
9062558631 Prijs tot U J.30
f29,90, nadien f34,90
2
HetT
Chint
