Geen reisadvies Turkije
Servië klaar voor oorlog met NAVO
Buitenland
'Duitse coalitie is dood'
'Tudjman is
stervende of
al overleden'
jan den Broek: 'Verwijten
ïgereehtvaardigd en onjuist'
Europeanen merken nog niets van bestuurlijke crisis
Zeven vragen over de
Europese Commissie
JENSDAG 17 MAART 1999
resident Joegoslavië-tribunaal weg
President Gabrielle Kirk McDonald van het Joegosla-
^bünaal in Den Haag stapt in november op. Dat heeft ze
teren bekendgemaakt. McDonald (56) gaf geen redenen voor
irvertrek. Het gerucht gaat echter dat ze goede kans maakt
ite treden tot het Hooggerechtshof van de Verenigde Staten.
•Donald werd in 1993 bij het tribunaal als rechter aangesteld.
1997 werd ze door haar mederechters tot president gekozen.
y ritrea brengt Ethiopië slag toe
gisABEBAHet Ethiopische leger heeft zware verliezen geleden
een offensief tegen Eritrese troepen aan de grens tussen bei-
landen Eritrea zei het offensief te hebben weerstaan en 25
ils te hebben vernietigd. Ethiopië wijst de beweringen van de
nd, maar ooggetuigen zeggen dat het Ethiopische leger forse
ppen heeft opgelopen. Verslaggevers meldden vele honder-
jdode Ethiopische soldaten te hebben gezien. De gevechten
sen beide landen gaan om een omstreden grensregio, en
iden na een pauze van acht maanden in februari op.
lerlaag voor leger in Congo
goBft De opstandelingen tegen het bewind van de Congolese
sident Kabila hebben maandag ongeveer 210 militairen van
regeringsleger en zijn bondgenoten gedood, onder wie on-
reer tachtig Zimbabwanen. Dit is vernomen in kringen van
opstandelingen en in het buurland Rwanda. De gevechten
iden plaats bij Kabinda, een belangrijke stad in het noord-
Jsten van de provincie Katanga. De opstandelingen, gesteund
°8% Uganda en Rwanda, begonnen hun strijd tegen de rege-
vorig jaar. Kabila krijgt militaire steun van Zimbabwe, An-
Namibië en Tsjaad.
anslag op Kroaat in Sarajevo
ucvo» Jozo Leutar, de Kroatische onderminister van bin-
ilandse zaken van de moslim-Kroatische federatie in Bosnië,
jsteren zwaargewond geraakt, toen in Sarajevo een bom on-
zijn auto ontplofte. Zijn toestand is ondanks enkele opera-
izeer kritiek. De aanslag vond plaats op ongeveer 150 meter
de Amerikaanse ambassade in de Bosnische hoofdstad. De
erikaanse federale politie FBI heeft agenten gestuurd, die
eten helpen bij het onderzoek. Er is geen enkele duidelijk-
tlover de daders. Leitar maakt zich echter sterk voor de be-
jding van corruptie in Bosnië. Het is nog niet duidelijk is of
de reden voor de aanslag is.
ak brengt toch pelgrims naar Mekka
IAD» Een Iraaks vliegtuig is gisteren van Bagdad naar Saudi-
jië gevlogen, met aan boord 110 'bejaarde en zieke pel
ts'. Zij nemen deel aan de hadj, de jaarlijkse bedevaart naar
ka. De vlucht is in strijd met het vliegverbod voor Iraakse
gtuigen, dat de VN in 1990 na de Iraakse inval in Koeweit af-
digden. De Amerikaanse regering sprak gisteren van een
ibruik van godsdienst'. De woordvoerder verzekerde echter
de pelgrims niets te duchten hebben van de Amerikaanse
echtsvliegtuigen die het vliegverbod boven het noorden en
lenvan Irak controleren.
jdental treinramp VS op veertien
tco» Het dodental door het treinongeluk van gisteren bij
cago is opgelopen tot veertien. Vier personen worden nog
nist. Van de 123 gewonden is een onbekend aantal in zie-
huizen opgenomen, sommigen in kritieke toestand. Het on-
ik gebeurde toen een nachttrein op een overweg op een
htwagen botste. Op het moment van het ongeluk brandden
ens de autoriteiten de waarschuwingslichten en waren de
irbomen naar beneden. Er zaten 214 mensen in de trein. De
ste slachtoffers bevonden zich in de voorste wagons.
llonvaarders breken afstandsrecord
De ballonvaarders Bertrand Piccard en Brian Jones
tijdens hun poging om nonstop om de wereld te vliegen
it de Mexicaanse kust bereikt. Ze hebben daardoor met
Ireitling Orbiter III meer dan 31.000 kilometer afgelegd, en
tandsrecord voor nonstop ballonvluchten verbroken. Dat
op naam van de Amerikaan Steve Eossett. Piccard en Jo-
:okken op 1 maart vanuit het Zwitserse Chateau d'Oeux.
reis net zo voorspoedig blijft verlopen als tot dusver, lan-
twee zondag in Noord-Afrika of Zuid-Europa. Wanneer
de acht graden oosterlengte passeren, zijn zij als eersten
met een ballon om de wereld gevlogen.
Toeristen worden alleen gewaarschuwd
Groene minister kiest de aanval
BONN*"* Rtr
De Nederlandse reiswereld zal toeristen voorlopig niet
afraden om naar Turkije op vakantie te gaan. Wel zullen
de reisbureaus hen waarschuwen voor mogelijke aansla
gen. Dat heeft het overkoepelende orgaan van reisbu
reaus ANVR gisteren besloten na overleg met het minis
terie van buitenlandse zaken.
aan toe dat dergelijke dreige
menten niet nieuw zijn, en dat
reizen naar Turkije in het verle
den altijd hebben kunnen
doorgaan.
Op dit moment zijn voor de
ze zomer al 100.000 reizen ge
boekt, tegen 240.000 over het
hele afgelopen jaar. Turkije
bleek in de eerste weken een
HOOFDDORP ANP
De Koerdische Arbeiderspartij
PKK verklaarde maandag de
oorlog aan toeristen die Turkije
bezoeken, omdat die volgens
de partij de oorlog tegen de
Koerden mee financieren. De
ANVR neemt de dreiging seri
eus, maar voegt er onmiddellijk
topbestemming. Sommige
touroperators melden de helft
meer boekingen, een enkele
een verdrievoudiging.
Ze vrezen echter dat daar nu
de klad in komt. De NBBS heeft
enkele tientallen telefoontjes
ontvangen van ongeruste reizi
gers. Oad kreeg vakantiegan
gers aan de lijn die van hun
boekingen af wilden. Dat kan,
maar wel tegen betaling. Over
boeken naar andere bestem
mingen kan in sommige geval
len zonder kosten.
De Turkse regering zei giste
ren de veiligheid van buiten
landse vakantiegangers te kun
nen waarborgen. Daarvoor zijn
alle benodigde maatregelen ge
troffen. Toeristen hoeven dus
niet af te zien van hun reisplan
nen, zo liet Turkije in een ver
klaring weten.
De PKK heeft haar dreige
ment de afgelopen week al tot
uitvoering gebracht met een
aantal aanslagen. Gisteren vie
len opnieuw twee doden bij een
bomaanslag in het zuidelijke
Kirikhan. De bom was in een
geparkeerde auto verstopt. In
Istanbul zijn in de afgelopen
zeven dagen dertien doden ge
vallen.
De Groene minister voor mi
lieu, Jürgen Trittin, heeft de nog
jonge regeringscoalitie met de
sociaal-democratische SPD
vandaag dood verklaard. „Als
een project van hervormingen
is de coalitie niet meer. We
hebben op zijn best een aantal
gemeenschappelijke belan
gen", zo meent Trittin.
Volgens de minister kan zijn
partij na het aftreden van de
linkse SPD-minister van finan
ciën Lafontaine, vorig week, net
zo goed een coalitie met de
christen-democraten aangaan.
„Op de middellange termijn is
er net zo veel te zeggen voor de
CDU", aldus Trittin in het Duit
se weekblad Stern.
In het Bosnisch-Servische stadje Visegrad demonstreerden gisteren zo'n duizend mensen voor het behoud van Kosovo als Servisch grondgebied en tegen de aanwezigheid van NAVO-
troepen in de regio. foto epa mom a dabic
WASHINCTON-PARUS Rtr-DPA
In het conflict om de Servische provin
cie Kosovo lijkt een oplossing nog steeds
niet in zicht. Terwijl de vredesconferen
tie in Parijs voortduurt, bereiden de Ser
viërs zich volgens de Verenigde Staten
voor op een oorlog met de NAVO. Het
Amerikaanse ministerie van defensie
meldt dat het Joegoslavische leger meer
dan 30.000 man in en nabij Kosovo heeft
gestationeerd.
In Parijs weigeren de Servische gede
legeerden in te stemmen met het vre
desplan van de Contacgroep voor ex-
Joegoslavië, tenzij er ingrijpende veran
deringen worden aangebracht. De Koso-
vo-Albanezen hébben voor de zoveelste
keer laten weten dat zij het vredesplan
onderschrijven, maar handtekeningen
zijn nog niet gezet.
De Serviërs leken gisteren tot veel be
reid om de internationale gemeenschap
te tarten. In Parijs bleven de onderhan
delingen opnieuw steken op hun hals
starrige weigering een buitenlandse vre
desmacht toe te staan. Bovendien vaar
digde Belgrado een internationaal arres
tatiebevel uit tegen Hashim Tha^i, de
leider van de Albanese delegatie. Hij zou
nog tien jaar moeten uitzitten wegens
'aanvallen op de politie'.
De Serviërs bleken niet eens meer be
reid het politieke deel van het akkoord te
tekenen. Zij eisten dat het op belangrijke
punten wordt aangepast. De wijzigingen
zijn volgens de Servische president Mi-
lutinovic niet strijdig met het door de
Contactgroep opgestelde interim-ak
koord uit Rambouillet.
De Contactgroep veegde de eisen ech
ter resoluut van tafel. „Ze ondermijnen
de basis van het akkoord en zijn onaan
vaardbaar", aldus een woordvoerder. De
bemiddelaars lieten bovendien eerder al
weten dat het niet mogelijk is nog een
keer te gaan onderhandelen over de be
palingen van het vredesakkoord.
Sinds het verdwijnen van La
fontaine heeft de SPD een veel
vriendelijker toon jegens het
Duitse bedrijfsleven aangesla
gen dan in de eerste vijf maan
den van haar regering. Zo gaan
er stemmen binnen de partij op
de belasting voor bedrijven
aanzienlijk te verlagen.
Lafontaine pakte vorige week
onverwacht zijn biezen als mi
nister en als SPD-voorzitter. Hij
kon zich niet meer vinden in
het beleid van zijn partijgenoot
en kanselier Schroder. Boven
dien vond de samenwerking in
de rood-groene coalitie niet
goed. Het vertrek van Lafontai
ne werd door velen uitgelegd
als de overwinning van Schro
der in een langdurige strijd om
de macht.
ZAGREB-SARAJEVO GPD
De militaire inlichtingendien
sten van de NAVO hebben ster
ke aanwijzingen dat de Kroati
sche president Tudjman op ster
ven ligt of wellicht al is overle
den. Inlichtingenofficieren van
de luchtmachtbasis Leeuwar
den, die in Italië gelegerd zijn,
zeggen te beschikken over geco
deerde berichten van het Kroati
sche opperbevel, waaruit blijkt
dat Tudjman al op 5 maart zou
zijn overleden.
Zagreb zou de dood van de
president, die tijdens de afschei
dingsoorlog met Joegoslavië
voor de Kroaten uitgroeide tot
een vader des vaderlands, ge
heim willen houden vanwege de
zwakke positie van Tudjmans
partij HDZ en de politieke ver
deeldheid. Tudjmans dood kan
grote gevolgen hebben voor de
stabiliteit van het land, omdat
de machtsstrijd over zijn opvol
ging nog niet is beslist.
Tudjman verscheen vorige
week nog op de televisie, maar
westerse inlichtingenofficieren
betwijfelen of om het actuele
beelden ging. Van meer beteke
nis is volgens hen dat een brief
wisseling over het onlangs be
reikte akkoord over het bestuur
van de Bosnische stad Brcko
niet is ondertekend door Tudj
man, maar door diens persoon
lijke adviseur en vertrouweling
Ivic Paselic.
De 76-jarige Tudjman is al
lange tijd ernstig ziek. Hij heeft
maagkanker.
Eind vorige maand zouden de
artsen hem hebben opgegeven,
toen bleek dat de chemothera
pie was mislukt en uitzaaiingen
in de hersenen werden gecon
stateerd. Tudjman zou kort
daarop zijn ingestort.
L'PAUL KOOPMAN
begin van het
al meteen het cynisme,
zet de GSM maar uit.
mij nu nog bellen?", in-
Van den Broek zijn
erder op bitterzoete
[Veel zin in het zelf op
engen van de discussie
Nederlandse eurocom-
ris, nog maar net een hal-
li afgetreden, niet. „Ik kan
maar beginnen met de
met veel leedwezen geven
nnisvan..."
boodschap van Van den
is dezelfde als die van
lissievoorzitter Jacques
het dagelijks bestuur
Europese Unie is door
nmité van vijf 'zogeheten
mannen' veel onrecht aan
IL
'den Broek: „De verwijten
ft Comité van Wijze Man-
tos in zijn slotconclusies
zijn ongerechtvaardigd
juist. Er zou bij de com
missie vrijwel niemand te vin
den zijn die ook maar enige
verantwoordelijkheid wil ne
men. Nou, ik weet echt niet
waar men dat aan ontleent. Ik
kan zó het tegendeel bewijzen!
Wat heb ik anders al die hon
derden uren in het parlement
gedaan dan verantwoording
afleggen over mijn beleid?"
Het Comité van Wijze Man
nen heeft óók nog een vuil
spelletje gepleegd, suggereert
Van den Broek. Hij onthult:
„De meest dodelijke conclusie
was die passage over onver
antwoordelijkheid. Zondag
nacht kregen wij allemaal
voorinzage in de relevante
hoofdstukken. Noch Santer,
noch ik kreeg deze allesvernie
tigende conclusie onder ogen.
Ik dacht, nadat ik het vonnis
had gelezen: dat valt allemaal
nog mee. Maar maandag bleek
er dus een valkuil te zijn. Ik
vraag me nog af hoe een comi
té in zes weken in staat kan
zijn zo'n vergaande politieke
conclusie te trekken."
Zegt u nu dat de commissie is
afgetreden op grond van valse
besch uldigingen
„Inderdaad. Zonder die ene
passage zaten we in een com
pleet andere situatie." Deemoe
dig: „Maar wij moeten buigen
voor de realiteit. Aanblijven was
ondenkbaar. Wij voelden er
niets voor om een nieuwe mo
tie van wantrouwen af te wach
ten."
Zo'n motie was, vermoedt
Van den Broek, in april met de
vereiste tweederde meerder
heid door het parlement aange
nomen en dan was de schade
voor de Europese commissie
nog veel groter geweest.
Als Europees commissaris
Edith Cresson, op wie het parle
ment de meeste kritiek had, in
december vrijwillig was afgetre
den, dan was het beter afgelo
pen?
Van den Broek zucht. ,,Als,
als, als... Ik weet het niet, en ik
heb ook niet de behoefte daar
op in te gaan. Wij gaan elkaar
niet de maat nemen. Maar het
Eurocommissaris Hans van den Broek staat de pers te woord na afloop van het aftreden van de hele Europe
se Commissie. foto anp wim van cappellen
zou verstandig zijn als het par- volgen hebben, besluit hij. „Ik opnieuw zou voordragen, als de
lement de bevoegdheid kreeg hoop dat het beeld blijft han- situatie dat binnenkort zou ver-
individuele commissarissen tot gen dat het parlement zijn con- eisen?
aftreden te dwingen." trolerende taken nu beter uit- Hij lacht: „Ik durf er geen fles
De crisis rond de commissie voert." champagne op te zetten."
kan intussen ook positieve ge- Denkt u dat premier Kok u
PQPERKORN
commissaris Van Miert
iurrentiebeleid) buffelt gewoon
op r.Pe dag na de vreselijke avond
ontslag is hij naar eigen zeg-
0 alleen 'iets minder fluitend' naar
°°r gegaan. „Die stapels moeten
ï®taal afgewerkt", wijst Van
'naar de dossiers op zijn over-
bureau. „Dreigende fusies en-
Muiden geen uitstel."
^gisterochtend. 'Business as
lijkt het devies nog geen twaalf
dCl todat de Europese Commissie
collectief aftreden heeft aange-
Niks crisis in Europa. De fi-
1 ijn net zo lang als anders, de bak-
ctft vers brood en de post wordt
bezorgd. Aan niets merken de 370
miljoen burgers in de Europese Unie
dat hun dagelijks bestuur zojuist de
handdoek in de ring heeft gegooid.
„We moeten de huidige situatie niet
dramatiseren", bezweert de Duitse
bondskanselier Schroder als tijdelijk
voorzitter van de EU. Hij kan ook
moeilijk anders, want de gevolgen
van de gebeurtenis zijn nog groten
deels onbekend. Nooit eerder immers
in de geschiedenis van de Europese
Unie trad de commissie voortijdig te
rug. Nooit eerder dus kampte de unie
met een bestuurlijke impasse van op
zijn minst enkele maanden, waarin
een uitgeregeerde commissie alleen
de lopende zaken mag behartigen.
Bovendien, wat 'lopende zaken' pre
cies zijn, weet niemand in Europa.
Het Europees Verdrag biedt weinig
houvast. „Dit is een politiek novum",
analyseert een bedrukt kijkende di
plomaat. En de oplossing van deze
'niet-crisis' houdt de regeringschefs
in alle hoofdsteden behoorlijk bezig.
Want de geruststellende woorden van
Schroder ten spijt is er toch wel iets
gebeurd. De commissie is 'knock out'
gegaan door het snoeiharde frau
derapport en wacht 'groggy' in de
hoek op aflossing. Een slechter tijd
stip om zijn vertrek aan te kondigen
had voorzitter Santer niet kunnen
kiezen, want over precies een week
moet in Berlijn de financiering van de
EU tussen 2000-2006 worden veilig
gesteld.
De zuidelijke lidstaten zien de bui al
hangen. De commissie was hun
bondgenoot in de strijd om het geld
van Europa. De commissarissen laten
het EU-budget namelijk met twintig
procent stijgen, zeer tegen de zin van
landen als Nederland en Duitsland.
Nu de rol van de commissie is uitge-
«speeld, moeten Spanje, Portugal en
Griekenland hun eigen boontjes dop
pen.
Kan dit voor Den Haag gunstig uitpak
ken, anders ligt dat bij de verdeling
van het EU-fonds voor armere regio's.
Nederland aast op een fors hoger aan
deel uit dit fonds, maar daarvoor
moeten de steunregels veranderd
worden. En dat is bij uitstek een taak
voor de commissie. Vleugellam ge
maakt is het zeer de vraag of de com
missie die rol nog kan, wil en mag ver
vullen.
Ook het tweede grote project in Euro
pa - de uitbreiding van de unie met
zes lidstaten - dreigt in de problemen
te komen. Want besluiten over het
EU-lidmaatschap van bijvoorbeeld
Polen en Tsjechië kunnen moeilijk als
'lopende zaken' beschouwd worden.
Krijgt bondskanselier Schroder het
woord crisis niet over zijn lippen, het
Europees parlement kan het niet ge
noeg horep. De parlementariërs ver
zilveren de 'knock out' van de com
missie als hun overwinning. Zij dwon
gen het fraude-onderzoek af dat San-
ters club de das omdeed. Het parle
ment heeft zijn machtspositie ver
sterkt ten koste van de commissie en
die winst wordt niet meer uit handen
gegeven.
DEN HAAG GPD
Wat zijn de Europese instellin-
gen?
De Europese Unie kent volgens
het Verdrag voor de Unie dat op
1 november 1993 van kracht
werd, vier instellingen. Dat zijn
de Europese Commissie, de
Raad van Ministers, het Euro
pees Parlement en het Europees
Gerechtshof.
Wat doet de Europese Commis
sie?
De Europese Commissie is het
dagelijks bestuur van de Euro
pese Unie en ziet erop toe dat
de Europese verdragen worden
uitgevoerd. Zij is gevestigd in
Brussel en bestaat uit twintig
commissarissen die afkomstig
zijn uit de vijftien lidstaten. Hun
ambtstermijn is vijf jaar. De gro
te lidstaten (Duitsland, Frank
rijk, Groot-Brittannië, Spanje en
Italië) hebben twee commissa
rissen, de andere landen één. De
commissie is onafhankelijk van
de regeringen van de lidstaten.
De commissie kan als enige
wetsvoorstellen maken. Deze
moeten worden goedgekeurd
door de ministers van de lidsta
ten die het desbetreffende on
derwerp in hun portefeuille
hebben (de Raad van Ministers).
Wie benoemt de Europese
Commissie?
De voorzitter van de Europese
Commissie wordt voorgedragen
door de regeringsleiders na
raadpleging van het Europees
Parlement. De kandidaat-voor
zitter stelt in overleg met de re
geringen van de lidstaten de
commissie verder samen. Als de
commissie eenmaal is samenge
steld, moet het Europees Parle
ment over het nieuwe college
stemmen. Het parlement kan al
leen voor of tegen de commissie
als geheel stemmen, niet over de
commissarissen afzonderlijk.
Hierna wordt de Europese Com
missie officieel geïnstalleerd.
Wat gebeurt er nu de Europese
Commissie voortijdig is afge
treden?
Officieel loopt de zittingstermijn
van de commissie nog tot 1 ja
nuari 2000. Het is nu aan de re
geringsleiders om te beslissen
of er voor die tijd een nieuwe
commissie moet komen of dat
de huidige commissie demis
sionair 'doorregeert'. Het is ook
mogelijk dat er tot het jaar 2000
een interimcommissie wordt
benoemd. Omdat Duitsland
momenteel voorzitter is van de
Europese Unie, is het nu aan
bondskanselier Schroder om in
overleg met de veertien andere
regeringsleiders een oplossing
te bedenken.
Wat is het Europees Parle
ment?
Het Europees Parlement werd
voor het eerst in 1979 door de
inwoners van de lidstaten geko
zen. Het telt 626 afgevaardig
den. Het aantal parlementariërs
per land hangt af van het aantal
inwoners. Er zitten 31 Neder
landers in het parlement. Het
parlement controleert de com
missie en kan het dagelijks be
stuur in zijn geheel naar huis
sturen. Daarvoor is een twee
derde meerderheid nodig. Af
zonderlijke commissieleden de
laan uitsturen kan het niet. De
parlementariërs keuren de be
groting van de commissie goed.
Wat is de Raad van Ministers?
De Raad van Ministers coördi
neert het beleid van de lidsta
ten. De raad brengt de minis
ters bij elkaar die in elk land
voor een bepaald beleidsterrein
verantwoordelijk zijn. Het voor
zitterschap wisselt per half jaar.
Wat is het Europees Gerechts
hof?
Het Europees Gerechtshof ze
telt in Luxemburg. Het bestaat
uit vijftien rechters en negen
advocaten-generaal, die voor
een termijn van zes jaar door de
regeringen van de lidstaten
worden benoemd. De lidstaten
of de commissie kunnen bij
meningsverschillen het hof vra
gen om een uitspraak over de
uitleg of de toepassing van de
Europese verdragen.
