'Ik was niet voorbereid op succel
Cultuur Kunst
'UT
'Het mooiste dier op aarde'
Ontroering tot diep in de ziel
i
Woyzeck èrg Büchne
èrg Alex d'Électriqk
WOENSDAG 17 MAART 1999
v) rijsdam, 071-5356444, plv chef annet van aarse
RPhO legt Gianandrea Noseda vast
Rotterdam Het Rotterdams Philharmonisch Orkest (RPhO)
heeft Gianandrea Noseda gecontracteerd als vaste gastdirigent.
De Italiaan neemt de volgende drie seizoenen telkens 4 tot 6
programma's voor zijn rekening. In totaal staan volgend sei
zoen 21 dirigenten voor het orkest.
Cranberries, Kravitz en Aerosmith
tilburg/numegen Na zich twee
jaar te hebben teruggetrokken
staan de Ierse Cranberries bin
nenkort weer op de poppodia.
Op 18 april treedt de groep op
in 013 in Tilburg. Aerosmith
doet deze zomer Nederland
aan. Op 1 juli staat de band in
het Goffertpark in Nijmegen. In
het voorprogramma staan de
Black Crowes. Een dag later is
het podium in de Goffert voor
Lennv Kravitz. Zijn concert
wordt voorafgegaan door een
optreden van Anouk. Barry
White en Earth Wind Fire,
soulgiganten van weleer, staan
op 23 november in Ahoy' Rot
terdam. Kaarten voor alle con
certen zijn vanaf heden verkrijg
baar bij de grotere postkantoren
in Nederland.
Pauline Slot over het succes van haar debuut Zuiderkruis
ruuuriz oiui uvtr uti AtftctrA vciii ticuu utuuui z^uiutiKruid
recensie udy van der spek
Concert Johannes Passion door het Leids
Kamerkoor ol.v Ton Beckers. Gehoord:
14/3. Petruskerk. Leiden.
Het eerste deel van Bachs Jo
hannes Passion is moeilijk op
alle fronten en zeker voor het
orkest. Maar zelfs daarvan uit
gaande blijft het een raadsel
hoe een orkest zich zo kan ver
heffen uit het slijk, uit een bui
tengewoon moeizaam musice
ren. Het tweede en beduidend
langere deel van deze 'realis
tisch' genoemde passie is van
een indrukwekkende schoon
heid. Ton Beckers haalt op on
verklaarbare wijze zijn orkest
en daardoor ook zijn Leidse Ka
merkoor uit een behoorlijke
impasse.
Bij de strijkers was dit herle
ven eventueel nog te verwach
ten, maar bij de blazers was wat
mij betreft alle hoop opgege
ven. en zie, ook deze sectie re
habiliteert zich overtuigend.
Evenzo hebben drie solisten, de
sopraan, de countertenor en
zeker de tenor (John Vrede-
veldt) na de pauze het licht ge
zien. De evangelist Paul van
den Bemt, de bas Bas Ramse-
laar en de bariton Jelle Draijer
beschikken over constante
kwaliteit. De twee lage stem
men zijn beide prachtig in
klank, in dictie en in interpreta
tie. Jelle Draijer valt altijd weer
op door zijn volmaakt natuurlij
ke en schijnbaar vanzelfspre
kende liedkunst. In diepste
eenvoud hebben woorden als
'Siehe, das ist deine Mutter' en
'Es ist vollbracht' meer te zeg
gen dan tien preken van een
kwartier.
Zijn Leids Kamerkoor heeft
Beckers op grote hoogte weten
te brengen. Transparant en
licht, maar toch met een zekere
wellustige spanning in de
streng gestructureerde wirwar
van loopjes, weerklinken turbae
als 'Lasset uns den nicht zertei-
len, sondem darum losen, wess
er sein soll'. Het gaat hier om
het verloten van Jezus' kostbare
naadloze overkleed. Was de
steeds wisselende dynamiek
soms wat flakkerend en niet al
tijd even duidelijk, in het twee
de deel is het doseren van het
volume juist heel fijnzinnig.
Een prachtvoorbeeld valt nog
net in het slotkoraal van deel
één, waarin Beckers kiest voor
een zeer geleidelijk diminuen
do. Het slotkoor 'Ruht wohl',
afgesloten door het koraal 'Ach
Herr, lasz dein lieb Engelein'
ontroert tot op de bodem van
de ziel.
Ze heeft de foto van de uluru, de vuurrode monoliet in
de Australische woestijn niet zelf gemaakt, maar ze vindt
hem prachtig. De door haar uitgever ontworpen kaft van
haar romandebuut Zuiderkruis waarop de gigantische
steenklomp in al zijn schoonheid te zien is, heeft volle
dig haar instemming. „Het is precies goed zo." Schrijf
ster Pauline Slot uit Oegstgeest, nog nauwelijks bekomen
van de successen van haar eersteling, werkt alweer aan
een tweede roman. Dat kan ze alleen als ze de gebeurte
nissen in haar dagelijks leven keurig heeft geordend en
gerubriceerd, zodat ze „in een serene, zen-achtige toe
stand" kan schrijven, zegt ze spottend.
door Australië, Nieuw-Zeeland
en Fiji. Gaandeweg wordt dui
delijk wat de vriendschap bete
kende voor Emma en vallen de
puzzelstukjes van de levens van
de romanfiguren in elkaar. Het
mysterie rond de dood van
Floor wordt niet opgelost, maar
de lezer reist mee door een
landschap waarin gevoelens,
dromen, wensen en werkelijk
heid samensmelten tot één ge
heel.
In de wateren van de Fiji-ei-
landen ziet Emma in gedachten
het lichaam van haar dode
vriendin voor zich. In de ko
raalriffen zag ik haar overal: zij
die daar beneden was geweest.
Tussen de kleurige vissen, die
doelbewust door het water scho
ten, zag ik hoe haar lichaam
zachtjes naar beneden viel, en
dan weer werd opgetild en mee
gevoerd. Zij had zich als een as
tronaute onttrokken aan de
zwaartekracht. Haar haar golf
de mee met het water, en werd
alle kanten op gedragensoms
een stralenkrans, dan weer een
school zeeslangen, soms gladge
streken, uitgestrekt, dan weer
windend om onzichtbare vin
gers. Haar blik was uitdruk
kingsloos als die van de vissen,
met hun ogen altijd gedrukt te
gen het vloeibare venster dat de
zee is. Wezens die geen liefde
kennen. Zij was helemaal opge
vuld met water.
leiden caroline van overbeeke
Pauline Slot (38) zag de immen
se, driehonderd meter hoge
steenmassa in Australië met ei
gen ogen. Net gepromoveerd
als Neerlandica, zegde ze om
streeks 1994 haar baan aan de
Universiteit van Amsterdam op,
ontruimde haar huis en begon
aan een lange reis. „Dat is het
moment om zoiets te doen, la
ter begin je er misschien niet
meer aan."' Samen met haar
vriendin doorkruiste ze fietsend
het oneindige werelddeel, zag
van die andere kant van de
aardbol de sterren in het heelal.
Geboeid door astronomie, koos
ze het sterrenbeeld Zuiderkruis
als titel van haar roman. „Het is
ook echt een kruis aan de he
mel, tenminste als je de lijntjes
doortrekt vanaf de stippen. Het
Zuiderkruis is eigenlijk de Grote
Beer van het zuidelijk half
rond."
Slot zag, al fietsend door het
uitgestrekte land, de immense
leegte in zich opnemend, de
contouren van een verhaal on-
staan en werkte het idee bij
thuiskomst uit tot haar eerste
boek. „Op zo n reis laat je spo
ren achter, je hebt vluchtig con
tact met mensen. Ik vroeg mij
af wat je daarvan nog terug zou
vinden als een ander jouw reis
overdoet. Zo ontstond dit ver
haal. Ik heb schrijven altijd leuk
gevonden, maar heb nooit ge
droomd van een roman. Pas na
de reis bedacht ik dat dit een
boek zou kunnen worden. In
middels wil ik niet anders dan
schrijven."
In Zuiderkruis reist hoofdper
soon Emma Schager haar twee
jaar daarvoor verdronken vrien
din Floor Ponsioen achterna
ld
ana j.en
len
gü
Pauline Slot weet waar ze het
over heeft als ze de natuur van
Fiji en Australië in al zijn
schoonheid en onherberg
zaamheid beschrijft, want ze
maakte vrijwel precies dezelfde
reis. „Het is goed om alle ban
den los te laten en zoiets te on
dernemen. Je neemt risico's,
bent kwetsbaar. Het voelt veili
ger om niets te ondernemen.
Maar èls het lukt om je doelen
te verwezenlijken, is het fantas
tisch. Ik wilde na mijn terug
komst in Nederland een roman
schrijven en dat is mij gelukt."
Leids
De echte I^idenaar herkent in
Zuiderkruis plekjes die dichter
bij huis zijn. De romanfiguren
Emma en Floor verblijven ge
durende hun vriendschap re
gelmatig in restaurant De Klok-
poort. Floor werkt als suppoost
in de Lakenhal en Emma be
woont tijdelijk een kapitaal huis
aan het Plantsoen. De plek
waar ze elkaar ontmoetten, stu
dentenhuis De Poort, is afgeleid
van studentencomplex De Wei
poort, een voormalige inrich
ting voor geestelijk gehandicap
ten, die vóór die tijd dienst
deed als klooster.
„Met De Klokpoort heb ik
geen duidelijk restaurant voor
ogen gehad", vertelt Slot die ja
renlang in Leiden studeerde en
woonde. „Het is meer een sa
menraapsel van eetgelegenhe-
den. De apothekersgast die ik
beschrijf komt wel uit een res
taurant aan het Rapenburg,
maar de rest niet." Over de au
tobiografische elementen in
haar roman, doet ze niet ge
heimzinnig. „De reis heb ik zelf
bi
gemaakt, maar de hc
en de constellatie d;
heb ik verzonnen."
dender: „Wel heb ik
en details uit mijn
en levens van
bruikt."
„Een onschuldig
Floors voorliefde voq
chures", zegt ze lad
heb die vroeger zelf o
meld en gerubriceerd
die mij kennen herkg jb
van mij, maar dat alli
dienst van een anderl
een ander verhaal. 1
puur
ook niet spannend,
een boek wel iets
beuren, anders vind
nig aan. Het mooie
ook kan. Dat je achterj
dingen kunt verzinn
belangstelling hebbc g$
die je nooit zelf hd
maakt."
Uitgeverij De Art* rda
wilde haar debuut m ave
geven. Lovende ree chi
een televisieoptreden
verkoopcijfers van
vervolgens snel stijg 22
boek bereikte sinds jj Ine
vijfde druk met 20.0 m
plaren-, ondanks he eni
een andere uitgever
lanceerde met dezi
(van de hand van thri
ster Patricia Corm
staat met haar debu
kenlang in de boeki
van dag- en weekb! net
was niet voorbereid i nh
Aan die lovende
moest ik wel wennen
gin dacht ik: gaat dii
Maar het succes kwa
jes en het went. Ik
vier jaar het leven
schrijfster."
Haar volgende ra
over de liefde en dr
van seriële monoga
sen hebben teg
meerdere langdurige
hun leven. Ik wil di
van het verleden
stiefkinderen - op
nieuwe relaties li
Haar debuut droeg
op aan haar eigen
„Dankzij haar ben ik us
gaan. Aan haar heb
danken. Dit leek mij
send eerbetoon.
iht
*1
m
run
)d
et enige eksem-
plaar - met een
M M omslag uit een
versleten kleedje van mijn vrouw -
draagt tot titel '3 mensen tussen
muren'. Jarenlang is het zoek ge
weest, het blijkt nu bij mijn zoon
achter slot en grendel te zitten. Een
schatrijke Hollander heeft hem voor
dit enige eksemplaar honderddui
zend frank geboden. Toen ik dit
hoorde heb ik drie dagen schele
hoofdpijn gehad.'
De Vlaamse schrijver Louis Paul
Boon heeft het hier over een door
hem gemaakte tekening. Boon was
een dubbeltalent. Hij schreef niet al
leen een aantal indrukwekkende ro
mans, waaronder natuurlijk 'De Ka-
pellekensbaan', een 'monsterlijk dik
boek waarmee je een boer van zijn
paard kon slaan', maar liet ook een
aantal erotische schilderijen en te
keningen na. In 1969 presenteerde
hij zich met een knevel a la Salvador
Dali aan de pers om te vertellen dat
hij zijn lier aan de wilgen zou han
gen en voortaan ging schilderen.
Zover is het nooit gekomen.
Toch heeft de 'ontspoorde schil
der' nog vrij veel schilderijen ge
maakt. Ontroerend is het doek 'Ge
lieven' uit 1969, waarop we een vrij
end paartje in een dreigende stede
lijke omgeving zien staan. Warmte,
geluk, intimiteit in de slagschaduw
van onpersoonlijke kantoorkolos
sen. Twee mensen, in elkaar weg
duikend voor de rest van de wereld.
Misschien is dat verlangen naar
geborgenheid wel Boons drijfveer
geweest om zich zijn leven lang be
zig te houden met de erotiek. Louis
hield veel van zijn vrouw, maar stak
zijn liefde voor jqnge meisjes en
vrouwen niet onder stoelen of ban
ken. In zijn roman 'Mieke Maaike's
obscene jeugd', een 'pornografisch
verhaal, voorafgegaan door een
proefschrift in en om het kutode-
lisch verschijnsel waarmee student
Steivekleut promoveerde', beschrijft
hij tot in de details de woeste, hori
zontale avonturen van een meisje
met nymfomane trekken. Het is een
relaas waar de damp vanaf slaat.
Mieke Maaike, 'die zich op elke man
neerzet alsof het een hobbelpaard
is', is een klaarkommachine van de
eerste orde. De goegemeente in Bel
gië sprak schande van het boek.
Maar het werd stuk gelezen. Grap
pig is Boons verhaal over een abt,
die hem schrijft: 'Verdomd, ik raak
niet aan uw Mieke Maaike, ik vind
het nergens.'
Al tijdens zijn leven maakte Boon
gewag van een speciaal project: De
Fenomenale Feminatheek, meer
Alle kunst is erotisch. Een uitdagend statement van Bauhaus-architect Adolf Loos (1870-1933). In de horizontale lijn zag Loos
een liggende vrouw, in de verticale een man die de liefde met haar bedreef. Die Freudiaans gekleurde visie gaat wellicht iets te
ver. Maar dat veel belangrijke kunst een erotische lading heeft, is een onwankelbaar gegeven. In de serie 'Het blote oog' zwerven
wij van de fraai gewelfde schouder naar de tere knieholte, laten wij een strelend oog gaan langs een aantal erotische
kunstuitingen en gaan wij nader in op de achterliggende thematiek. Aflevering 4: De Fenomenale Feminatheek van de schrijver
Louis Paul Boon.
versieren der tieten en nog meer van
dat fraais. De schrijver geeft bij de
verschillende categorieën telkens
een korte analyse. Zo merkt hij op
dat negenjarigen nog enige schroom
hebben om 'het sneetje onbehuld te
tonen'. Maar zo'n jaar of zes later
blijken de gefotografeerde meisjes er
geen enkele moeite mee te hebben
om met nadruk 'de reeds beboste
omgeving van het splitje te tonen.'
Boon laat zich in dit werk zien als
een geestdriftig erotomaan. 'Moest
het sexuele nu nog misdadig zijn',
zo schrijft hij, 'zou ik de eerste zijn
om hiertegen te protesteren. Maar
het kwetst ons niet. De taboes kwet
sen ons. Het sexuele bevrijdt ons
van onze complexen.'
De schrijver voert de toeschouwer
aan de hand van zijn collectie meter
voor meter 'het land Taboe' binnen.
De dames die tijdens de daad wat
tegenstribbelen, hebben een aparte
bekoring voor hem. 'zoals ook vreze
en angst de sierlijkheid der hinde in
haar wegrennen verhogen kunnen.'
Schelms schrijft Boon dat we de
vrouw natuurlijk niet alleen moeten
beoordelen op haar uiterlijk maar
ook op haar 'achttien centimeter in
nerlijk'. Aan de bijschriften is af te
lezen, hoe Boon van zijn eigen col
lectie geniet en met enige deernis de
'vergane en vergeelde uitspattingen
van onze voorvaderen en vooral -
moederen' bekijkt. Bij sommige fo
to's wordt zelfs een brilletje gele
verd, zodat de smakelijkheden in
drie dimensies te zien zijn.
De kleding vormt een hoofdstuk
apart in de Fenomenale Feminat
heek. Bij de introductie van de mo-
no-kini houdt Boon een pleidooi
voor de seksuele vrijheid: 'Hoe een
gansche eeuw moest voorbijgaan
vooraleer de vrouw met blote tieten
op het strand mocht komen. Wel
mochten er twee wereldoorlogen
komen en miljoenen jonge mensen
op de slagvelden weggemaaid, maar
een paar blote tieten op een zon
overgoten strand, dat bleef verbo
den.'
cees van hoore
George Michael voor het eei
in twee jaar weer op podiun u
kankerbestrijding gi *'c
moeder is evenaJs li ,n
ziek
londen anp
De Britse zanger George Mi
chael staat in april voor het
eerst in twee jaar weer op het
podium. Hij neemt op 19
april deel aan een concert ter
nagedachtenis van Linda
McCartney. Het is dan pre
cies een jaar geleden dat de
vrouw van ex-Beatle Paul
McCartney aan kanker over
leed.
Volgens het Britse persbu
reau WENN heeft Michael
ondanks zijn afkeer van live
optredens besloten aan het
concert deel te riemen, om
dat de opbrengst naar de
Cartney aan de zit
ven.
De Britse
vorig jaar een werel
af, omdat hij de geve
een aantal traumali
varingen nog onva
had verwerkt. De
van Wham!, geboren
orgios Panayiotou, ki
rig jaar openlijk uit
homoseksuele gea
Hij werd in mei inQ
veroordeeld tot ees
van ruim 1600
gens onzedelijk gedi
openbaar toilet.
dan twintigduizend foto's van vrou
welijk naakt. Boon noemde het een
standaardwerk over het vrouwelijk
mensdier. „Je word gek van de na
tuurprogramma's. 'Luipaard op
schoot' is een groot succes. Waar
blijft het programma over het wezen
dat het mooiste dier op aarde mag
worden genoemd?'
Jeanneke Boon, de echtgenote
van Louis, het haar man maar be
gaan. Ze gunde hem dat pleziertje.
In haar 'Memoires' zegt ze dat zij de
seks in haar leven nooit voorop
heeft gesteld. Toen Louis eens
klaagde over het afnemen van zijn
potentie, zei ze: 'Ach, jongen, trek
het je niet aan. Je weet dat seks voor
mij niet hoeft. Als we elkaar maar
graag zien.'
Boon rangschikte zijn verzame
ling erotische foto's keurig naar on
derwerp. Zo zijn daar de categorie-
en: het kindvrouwtje of de Lolita, de
geschiedenis van de pin-up, ge
waagde straat- en avondkleding, de
uitnodigende vrouw, 'Kom je in bed
of op het matje?', het ontbloten en
recensie dick van teylingen
Voorstelling' Woyzeck van Georg Büch-
ner door Alex d'Électnque. Tekstbewer
king: Ko van den Bosch. Regie: Pieter
Bouwman. Muziek: Wim Conradi. Ge
zien: 16/3, Leidse Schouwburg. Nog te
zien: 31/3 t/m 3/4, Theater aan het Spui,
Den Haag; 14/4, Stadstheater, Zoeter-
Voor het spelen van Woyzeck
heb je al gauw zo'n twintig man
nodig op het toneel, maar Alex
d'Électrique doet het met drie.
De schrijver, Büchner, was 23
toen hij het stuk honderdvijftig
jaar geleden schreef en ging
toen dood. Op het podium
wordt het ons allemaal uitge
legd. Alsof we even hadden ge
dacht dat ons een normale
Woyzeck te wachten stond, na
het voorspel waarin de hoofd
persoon zich krampachtig con
centreert op twee dingen: een
blik met capucijners leegeten
en honderd keer een open
zwaaiend kastdeurtje dicht
doen.
De peulvruchten (en alleen
dat) moet hij eten van de regi
mentsarts. Om zijn vrouw Ma
rie en haar kind te onderhou
den verdient de arme soldaat
wat bij door zich bloot te stellen
aan medische experimenten en
officieren te scheren. Als Marie
het aanlegt met de knappe tam
boer-majoor, slaan de stoppen
door.
In een uur slaat Alex
d'Électrique zich door het klas
sieke stuk heen. De groep be
gon met cabaret, int J|J
met agressief ketting
ter in jongerencend eer
inmiddels genoeg p
een schouwburg te'
Alex dat gelukt is zoa
reuze koerswijziging
over de kwaliteit en'
zinnigheid van
Het behoort tot «k
de stijlmiddelen dal
met een mond voiï
wordt uitgesproken.'
scheerschuim overl
kloddert en dat ent [«u
libberd wordt ove
maar de groep blijft'
steken. Bijvoorbeeld
spel en de mimiek'
den Bosch als hij J101'
monde de Kuyperi tg-
verwend wordt. der'
Spannet speelt dep ™Va
demonische rollen® etei
ook goed. De
vooral in de scèB
Woyzeck door dief
hallucineert niet al!i
send, maar ook mrf f F
bruikelijk effectief'
neel, met vallende i
een wandelend dres^Jls
de tekstuele ingr#
rangement van de
humor en de muzia 'd<
op zichzelf, maar" 113
aan een geconcenn® pi
stelling. De heftig®
staat de ontreddeé
hoop van het stuk
weg. Deze Woyz®®
èrg Alex d'Électn?
u:.
schf
heef
robe
den
put
