n
n
1
'Ik beschouw boekhandel als mijn huis'
(ff
,U1
Natuur met een handicap
KQUMar
Extra
Suml
r
945 MAAN DAG 8 MAART 1999
Lud&Un 'IJL -itc^VXAJ.
cjtft qvitt; jvhvk*
cLz, e^-a^ uittik Lta coi
U/L&V OA- tWi OC'tsi, QOZtL; I b AA
r/o7xtJd
kt\Mt Mceytt'Vi, CLXM. vit&vv^ ft tocJo
CvC{&rvu>xoL^ *ht cuxAnLttcLiv^
rLui 4TCUVI WtftfO
Klantenkaart 50% korting
Maximaal 12 per artikel per klant.
Croma gekruid
Brengt uw vlees gekruid op
r ^0/° smaak. Kies uit 3 verschillende
smaken. In het koelvak.
Met Klantenkaart &99
m
Coberco Milk Fruit
Een fruitige zuiveldrank van
melk. Kies uit 3 smaken.
In het koelvak.
Pak 1 liter. f
Met Klantenkaart 2t59
Honig zilvervliesrijst
het beste van de rijst
behoudenis.
Pak 375 gram.
Met Klantenkaart 2A9
Honig
Mix voor kerriesaus
ÊjO-y/O Handige mix vooreen
-ggjBbH» heerlijke saus.
Per doosje.
Met Klantenkaart 1S9
Remia Top Down
Schudden voor gebruik is
n'et nodig! Kies uit oa.
knoflooksaus of mayonaise.
Tube 500 ml i
Met Klantenkaart 1&9 M
Potato joe
Ween se worstjes in een aardap-
peljasje voor in de magnetron.
vindt ze in de diepvries.
Doos 4 stuks a 90 gram.
Met Klantenkaart 3-9^
Mad milkshake
Snelle shake vanuit de
'"iQ t diepvries. Kies uit vanille of
V-JgP^ Doos 2 bekers a 300 ml.
Met Klantenkaart -&9S
Jordan's Crunchy Bar
Krokante mueslirepen in de
smaken Honey Almond.
>jSpicg. Maple Pecan of Apple Fibre.
Pak 6 stuks.
Met Klantenkaart 2A9
CHEF JAN RIJSDAM. 071-5356444. PLV CHEF ANNET V
N AARSEhi
Your's chips
Van ons huismerk MasterSign.
In de smaken naturel of paprika.
Zak 200 gram van 1.59 voor
Hero frisdrank
De kampioen der dorstlessers Cassis.
4k Ih 1«¥ Cassis light. Cerise of Bosvruchten y
light. JL
Fles 1.5 liter van 2.98/2.69 voor
Hols Compleet
Een complete voeding voor u
hond.
Pak 3 kilo van 9.95 voor
Sunil wastabletten
Gedoseerd wassen, een fluitje
van een cent met deze tabletten.
Doos a 32 stuks van 12.49 voor
Franse kaas
Port Salut of Caprice des Dieux. Met gratis
receptenfolder. Maak kans op
een Sony Hifi set. Per stuk
150/125 gram van 3.79/3.19 voor 4
iglo
Nieuw! Iglo bladspinazie
In de diepvries, voor een hartver
warmende prijs. Pak 450 gram
a 4 porties van 2.79 voor
Duo Penotti
Hazelnootpasta in twee kleuren.
DUO Penotti K'es uit hazelnoot, caramel of
crispy.
Pot 400/350 gram van 3.49 voor
ilf
Haust Toast 'n Chips
Dunne getoaste broodschijfjes. Zo opeten,
beleggen of lekker dippen!
Kies uit knoflook, pizza of ui
Zak 125 gram van 1.99 voor
Campagne groenteconserven
Van ons huismerk MasterSign.
Kies uit o a. doperwten of
Hollandse bruine bonen.
Pot 370 ml van 1.39/0.99 voor
Douwe Egberts Select koffie
Speciaal geselecteerd voor de echte koffie-
Bsusisnrs ^(j
Pak 250 gram van 3.85 voor
Mensen
Mevrouw Kooyker', Mieneke Hage, over het Leidse boekenvak
BEELDENDE KUNST
RECENSIE SANDRA SPIJKERMAN
Expositie: Vereeuwigd leven, foto's 1984-
1994 van Paul den Hollander Te zien
t/m 11/4, di t/m zo van 12.00 tot 18.00
uur, galerie van NaturaJis, Darwinweg
Leiden Toegang gratis.
Wie heeft er nooit postzegels,
schelpen, dinky toys of sigaren
bandjes verzameld? Het is de
mens eigen dingen te sparen en
vervolgens te ordenen. Niet ie
dereen verzamelt echter dode
of levende dieren en planten.
Het zijn meestal de plantkundi
gen, natuurhistorici en dieren
tuindirecteuren die dat doen.
Hun verzameling is net een
groot archief. In dat archief is
volgens bepaalde systemen
vastgelegd hoe de natuur er in
een bepaalde tijdperk, duizend
jaar geleden of nu, uit heeft ge
zien. Fotograaf Paul den Hol
lander legt op zijn beurt in zijn
foto's fragmenten van die ar
chieven vast. Je zou kunnen
zeggen dat hij beelden (lees fo
to's) verzamelt van stukjes na-
tuurarchief. Maar hij doet
meer.
Het werk op de tentoonstelling
valt duidelijk uiteen in twee
groepen. De ene helft is in kleur
en de andere helft in zwartwit.
Dat Paul den Hollander soms
voor kleur dan weer voor zwart
wit kiest is niet toevallig. Met
zijn kleurenfoto's probeert hij
de illusie van de werkelijkheid
zo dicht mogelijk te benaderen.
Een opgezet roofvogelpaar met
op de achtergrond portretten
van een man en een vrouw, een
zwemmend zeehondje onder
water in een bassin van een of
ander dierenpark en een brul
lend - opgezet - hert naast een
dennenboom; het lijkt allemaal
net echt. De glasheldere kleu
renfoto's toveren een wereld
voor je ogen die herkenbaar is.
In je achterhoofd blijft er echter
iets knagen. Is het de onnatuur
lijke omgeving waarin de dieren
verblijven of het feit dat ze zijn
opgezet, dat deze foto's tegelij
kertijd fascinerend en onge
makkelijk maakt?
In zijn zwartwitfoto's zoekt
Den Hollander niet de illusie
van de werkelijkheid maar wil
hij juist de essentie ervan vast
leggen. De fotograaf presenteert
hier uitsneden uit herbaria. En
kele foto's tonen een composi
tie met bloemen, alsof er zwart
witfoto's zijn gemaakt van Ro
meinse fresco's. Op andere fo
to's is zo ver ingezoomd dat de
structuur van de planten en de
manier waarop ze op het papier
bevestigd zijn, tot een abstracte
compositie zijn geworden.
Kleur zou hier alleen maar af
leiden.
Titels hebben de foto's van Den
Hollander geen van allen nodig.
Het is immers niet van belang
dat de kijker weet dat het hier
bijvoorbeeld om een zeldzame
winterakoniet of een torenvalk
gaat. Relevant is dat je herkent
dat stukjes natuur in een ande
re dan hun natuurlijke context
worden gepresenteerd.
Hoewel de beide soorten foto's
gaan over de manier waarop de
mens met de natuur omgaat,
hoe hij daar ordening in pro
beert aan te brengen, komt dat
het sterkst naar voren in de
zwartwitfoto's. Prachtig en poë
tisch zijn ze. maar ook een
beetje treurig. Het ruwe, vezeli
ge papier van het herbarium
met hier en daar vochtvlekjes
en de platte, tere en kleurloze
planten, duiden op de vergan
kelijkheid. Ook de vergankelijk
heid van dit soort systemen
waarmee we de natuur nu juist
proberen te bewaren. De mees
te tragiek bezitten nog wel de
armetierige smalle strookjes die
de gedroogde planten op hun
plaats dienen te houden. Zij
roepen associaties op met
pleisters en verband. Hier
wordt alles pas echt duidelijk.
Dit is geen natuur, dit was na
tuur. Ontdaan van leven en
context. Enigszins gehandicapt
dus, maar voor de eeuwigheid
vastgelegd. Daar doet Paul den
Hollander met zijn foto's nog
een schepje bovenop. Hij legt
alles nogmaals vast. Voor de
eeuwigheid.
In de vestiging van Kooyker/Ginsberg
aan de Leidse Breestraat is het dood
stil die doordeweekse ochtend. De
winkel is in opperste staat van paraat
heid gebracht voor de Boekenweek
die woensdag begint. De zaak lijkt
toegerust op de enorme stroom klan
ten die hun weg die dagen naar Kooy
ker zullen vinden en die de winkel on
getwijfeld zullen verlaten met het be
geerde Boekenweekgeschenk onder
de arm. Stilte voor de storm, dus.
Bij binnenkomst struikelt de klant
haast over de enorme stapels goedko
pe herdrukken van bestsellers van
Connie Palmen, Donna Tartt en John
Irving. Een bombardement van kilo's
papier dat de uitgevers geen windeie
ren zal leggen. Mieneke Hage (49) zit
op haar vertrouwde stek achter de in
formatiebalie op de begane grond. Ze
is hoofd van de afdeling Literatuur en
is in die hoedanigheid een bekend ge
zicht in de boekhandel.
„Waar staat het laatste boek van Vos
kuil?" Of: „Kan ik dat uitverkochte
leerboek geschiedenis nog ergens krij
gen?" En: „Ik zoek een goed kookboek
over vis: wat raadt u me aan?" Zulke
vragen zijn alledaagse kost voor Hage.
„Mijn collega van de non-fictie en ik
bemannen samen de begane grond.
Dat betekent dat we inspringen voor
elkaar en we ook vragen op terrein
van de ander beantwoorden. Dat
maakt het extra leuk."
Vliegensvlug tikt ze een paar gegevens
in in haar computer en na enig speur
werk weet ze de meeste vragen te be
antwoorden. Hoewel ze van zichzelf
weet dat ze wel eens kribbig kan zijn
als ze moe is, worden de meest lastige
klanten altijd naar haar toegestuurd.
„Gelukkig is dat de minderheid: met
het gros van onze klanten hebben we
fijn contact. Op de een of andere ma
nier fungeer ik vaak als directeur bij
wie mensen komen klagen. Dat komt
ook doordat ik beneden zit."
„Onze bedrijfsleider heeft een eigen
kamer op de derde verdieping. Daar
om is het logischer dat mensen mij
aanspreken. Ik sta immers op de
werkvloer. De klant met een klacht
heeft meer aan mij dan aan de direc
teur. Nou ja, behalve als je over mij
klagen, natuurlijk. Dan moeten ze
naar de bedrijfsleider, ha, ha. Waar ik
zelf niet goed tegen kan en weinig ge
duld mee heb, zijn mensen met topin
komens die tegen mij zeuren over de
prijs van een boek. En dan heb ik het
over 35 gulden bijvoorbeeld. Dan vind
ik gewoon kinderachtig."
Mieneke Hage, van origine Haagse,
werkt inmiddels zestien jaar bij Kooy
ker maar begon haar boekencarrière
bij De Boeckhalle aan de Leidse Prin-
sessekade waar ze via een omvang be
landde. „Ik heb Engels gestudeerd aan
de Leidse universiteit en ben vervol
gens in het onderwijs terecht geko
men. Toen ik zes was wilde ik dat al.
Ik heb eerst een half jaar gewerkt in
boekhandel Blackwell's in Engeland,
omdat ik ook wat buitenlandse erva
ring wilde opdoen, en ging vervolgens
voor de klas staan op een middelbare
school in Zoetermeer."
Ze kwam er achter dat leraar zijn toch
minder leuk was dan ze dacht. „Ik was
zelf nogal een ijverige leerling geweest
en kon me dus niet voorstellen dat er
kinderen waren die niet graag naar
school gingen. Dat school iets was
waar je met tegenzin kwam, kon ik
niet aanvoelen. Toen besloot ik iets
anders te gaan doen.
Hage kwam terecht in wat ze zelf
noemt „de meest chaotische maar
misschien ook wel de leukste boek
winkel van Nederland": De Boeckhal
le. In de winkel annex antiquariaat
van I^idenaar Joop Sweris kon ze na
dat ze er was binnengelopen, aan de
slag als manusje van alles. Ze kreeg
volledig de vrije hand van haar baas.
„Ik had me voorgenomen er één jaar
te blijven maar al na een week dacht
De Graal."
„Gemiddeld lees ik één boek
week. Engelse literatuur heeft'
voorkeur maar ik lees ook Net
Palmen, Dorrestein, DurlacheJ
moet ook bijblijven, natuurlij!
van huis uit een sterke belang!
voor de 19de eeuwse literatuu. j
daarvan komt helaas weinig uiT
interesseer ik me voor Afrika:
boeken van André Brink bijvoi
Verder lees ik graag detectives
eerlijk gezegd liever een goedi
ven detective dan een 'zeer liti
werk' waar niet om doorheen
men is."
„Nee, voorbeelden geef ik niet
ze.,,Ik ben wel altijd eerlijk teg
klant die me vraagt of ik iets m
vind, al formuleer ik dat diplót
Zo van: „Over dat boek zijn de
gen verdeeld. Ik ken mensen
goed vinden maar zelfben ik e se
kapot van."
Ze vindt de Boekenweek een
nuttig initiatief maar ze geloof !IT
dat de boekhandel daarmee d
niet-lezers over de drempel tn
„Toch is het goed dat er twee
jaar extra aandacht is voor bot n-
Met het thema dit jaar, 'familii
nen we aardig uit de voeten. D
te thema's zijn wel goed beval
Zelfs die waar je het niet zo va
wacht, zoals 'Mijn god' of 'poe^siri
een paar jaar geleden. Het bot
weekgeschenk van Connie Pa
vind ik ook erg goed. Het is pl
dat je daar achter kunt gaan
boekwinkel. We hebben haar;
vraagd om te komen signeren
ze is al twee keer bij ons gewe
gaat dit jaar naar De Kier."
Hage vindt het jammer dat Ko
geen café heeft zoals sommige
grote boekhandels, zoals Don:
Rotterdam. „Maar zij hebben
3000 vierkante meter vloeropp
en wij maar 700 meter! Ter
heid van het nieuwe boek van
hebben we wel drankjes geser
maar een café zit er niet in. Jai
want ik beschouw de boekhai
mijn huis. Als er een café is, ki
echt gastvrouw spelen."
Hage woont inmiddels 25 jaar
den en voelt zich thuis. Dat kc
in de laatste plaats door haar!
met wie ze in sommige gevallt
innige band onderhoudt. „Toi )e
jaar werd heb ik dat groot gev [»j.
ook een aantal klanten over dr
gehad." Geroerd was ze door
blijken van medeleven toen ze R'
jaar geleden ernstig ziek werd
borstkanker en ben in het Diai
senhuis behandeld: chemothf
Gek genoeg heb ik toen eigenl
heel gezellige tijd gehad."
„Ik kon niet veel. Ik woon alle
omdat ik mijn arm niet kon o|
werd ik voortdurend overal te
vraagd. Ik ben in de periode
chemokuur ook kilo's aangeki
tot verbazing van de verpleegl i(
gen. Dat kwam van dat lekker
met een glaasje wijn erbij... Ik
ontzettend veel steunbetuigin lei
klanten. Een van hen bood ze
om mij naar het ziekenhuis te
Ontzettend aardig."
Hoewel ze als kind doodsbart|>ei
voor ziekenhuizen, is het Diat Dp;
senhuis haar zeer goed bevall i
heel fijn ziekenhuis waar ik m int
weg kan vinden, want ik moei
's terug voor controle. Ik hebi sta
ren gestel en heb gelukkig goe
geerd op de behandelingen. N
ben soms wel erg moe, zeker fha
hard gewerkt heb en er weinij p
neel is. Soms ben ik dan kortajiile
klanten. Je hebt mensen die I
tijde de rust zelve zijn en die
vriendelijk zijn. Hier werkte \i 1
iemand: 'meneer Kooyker' ze^
Zo iemand ben ik dus niet.
meer een mens van extreme
staan ook. Ja, ik ben nu 'me
Kooyker'. En dat vind ik wel
Vereeuwigd leven van Paul den Hollander.
ik: dit is zó leuk, hier ga ik niet meer
weg!"
„Ik heb me zeer vermaakt en zeer veel
geleerd over het boekenvak. Ook ont
dekte ik dat ik het contact met klanten
het allerleukste vind. Mensen, daar
gaat het om. Boeken zijn het middel,
mensen het doel." In de winkel van
Sweris was de klant koning. Zo kregen
sommigen de sleutel van het magazijn
waar ze vervolgens lekker mochten
rondneuzen - „Dan voelde je je heel
wat!" -, anderen mochten zonder toe
zicht snuffelen in het antiquariaat
waar zich ook kostbare boeken be
vonden. Klanten kregen zaterdagmor
gen een kop koffie en 's middags kon
den ze geregeld meeborrelen.
Mieneke Hage voelde zich bij De
Boeckhalle als een vis in het water en
kocht/verkocht veel boeken waar ze
zelf dol op was, waaronder de Britse
penguin-reeks. Die liefde voor deze
pockets bracht haar er zelfs toe een
grote hoeveelheid (speelgoed-)pin-
guins en ansichtkaarten met afbeel
dingen van dit dier te gaan verzame
len. een verzameling waarmee ze een
paar jaar geleden de krant haalde.
Aan de leuke tijd bij Sweris kwam een
einde toen haar baas op 54-jarige
leeftijd onverwacht overleed aan een
hartaanval. Sweris was inmiddels haar
levenspartner geworden. Hage: „Ik
was uitnodigingen aan het maken
omdat Joop 40 jaar in jiet vak zat en
we dat wilden vieren, op aandringen
van Joop Walenkamp met wie we be
vriend waren en die inmiddels ook is
overleden. Ironisch genoeg kon ik de
adreslijsten vervolgens heel goed ge
bruiken voor een heel ander doel:
Joops begrafenis"
Hage wilde niet in de boekhandel blij
ven werken, die al vrij snel werd over
genomen door De Slegte. „Met Joops
overlijden was het hart eruit. Ik ben in
1983 overgestapt naar Kooyker wat
me best zwaar viel, maar ik kon om
emotionele redenen niet in het pand
aan de Prinsessekade blijven." Hage is
blij dat veel van haar klanten vervol
gens de weg naar Kooyker vonden.
Kooyker was in die tijd vooral een uni
versitaire boekhandel met veel medi
sche vakliteratuur. Inmiddels valt 30
procent van alle boeken onder de ru
briek 'algemeen'. „De winstmarge op
literatuur is beter: 40 procent. Bij we
tenschappelijke literatuur is dat 30
procent."
Kooyker Ginsberg is onderdeel van
Boekhandelsgroep Nederland en
heeft ook vestigingen in Delft en Den
Haag. Hoewel het bedrijf winst maakt
is die winst niet gigantisch, benadrukt
de chef Literatuur. „Van die bruto-
-marge moeten onze vaste lasten nog
af: personeel, het pand, de automati
sering. promotiekosten en distribu
tie." Hage vindt het jammer dat Kooy
ker is gefuseerd met concurrent Gins
berg, iets verderop aan de Breestraat.
„Een concurrent houdt je wakker en
is om die reden nog niet zo slecht."
Zelf heeft ze eigenlijk niet zo veel tijd
om te lezen. „Ik ben veel in de boek
handel. Officieel werk ik 35 uur per
week, maar dat is altijd meer in een
leidinggevende functie. Zaterdag werk
ik trouwens altijd: dan is het erg druk
en daarom vind ik dat de leukste dag.
Ik merk dat klanten dat ook vinden.
Gepensioneerden komen ook vaak op
zaterdag. Ik weet zeker dat ze dat ge
zelliger vinden. Naast mijn baan doe
ik vrijwilligerswerk in de kerk - ik ben
lid van de doopsgezinde en remon
strantse gemeente - en zet ik me in
voor internationale vrouwenbeweging
Ze heeft een voorkeur voor Engelse literatuur en leest Nederlandstalige romans
vooral „om bij te blijven". Want eigenlijk heeft ze te weinig tijd om te lezen. Het
gezicht van boekhandel Kooyker/Ginsberg, Mieneke Hage, zit inmiddels 22 jaar
in 'het Leidse boekenvak'. Het contact met de klant vindt ze het allerleukst. „Als je
rijk wilt worden, moet je een ander vak kiezen." Een gesprek met 'Mevrouw
Kooyker' aan de vooravond van de Boekenweek. „Ik beschouw de boekhandel als
mijn huis"
jfl/iuJc djL c/JX^
