Coltraneshow: wel humor, geen
Concordia blijft steken in aanzetten
De Waag praat
met Leids accent
Cultuur Kunst
Incident bij concert Norman
Trefzekere Pro-Pain levert hardcore op maat
Onafhankelijk filmgenie wilde aarde doen bevf
leiden onno havermans
Zes Leidse gebouwen gaan
bezoekers van de stad hun
eigen verhaal vertellen. Het
Academiegebouw, het Brou-
chovenhofje, de Burcht, de
Lakerhal, de Pieterskerk en
de Waag zijn door het Zuid-
Hollands Bureau voor Toe
risme uitgekozen om de ge
schiedenis van Leiden onder
de aandacht te brengen. Dat
gebeurt door middel van een
draagbare cd-romspeler,
waarop acteurs de stem van
de zes gebouwen vertolken.
Toeristen die bij het kan
toor van Leiden Promotie
WV voor vijftien gulden het
pakket 'Sprekende Gevels'
aanschaffen, worden door de
gebouwen op een wandeling
door de stad gestuurd. Hoor
spelregisseur Peter te Nuyi
heeft de gebouwen elk hun
eigen karakter gegeven. Zo
maakte hij in de Nederlandse
versie van de Waag een
volksvrouw met een Leids ac
cent, die verhaalt over de
markt langs de Rijn en van de
Burcht een generaal, die te
leurgesteld is dat hij zijn stad
nooit heeft kunnen verdedi
gen.
Het pakket is vanaf 20
maart te koop. in het Neder
lands, Engels, Frans en Duits.
Behalve gesproken tekst be
vat het aanbiedingen van ho
reca, musea en rondvaarten.
Het maakt deel uit van Het
Geheim van Holland, een sa
menwerkingsverband tussen
Delft, Dordrecht, Gouda,
Haarlem, Schiedam en Lei
den op cultuur-historisch ge
bied. Leiden is de eerste van
deze zes steden die met Spre
kende Gevels begint.
MAANDAG 8 MAART 1999
Schilderijen Leidse School geveild
leiden Zo'n 40 schilderijen van Chris van der Windt, Willem
van der Nat en Arend Jan Driesten, kunstenaars van de Leidse
School, worden op 16 maart geveild in Sotheby's in Amsterdam.
Deze kunstenaars ontwikkelden eind vorige eeuw-begin deze
eeuw een eigen stijl die sterk lijkt op de Haagse School. Zo
werkten ze graag in de openlucht, en legden ze landschappen,
dorpsgezichten, boerenerven en dieren vast. De schilderijen
hebben een richtprijs van 5000 tot 15.000 gulden. De werken
zijn afkomstig uit de Collectie Tendeloo. De veiling op 16 maar
is om 10.30 en 14.00 uur. Kijkdagen: 12-15 maart.
--
Leidschendam aan de overkant van de Vliet, een olieverf van Arend
Jan van Driesten (1878-1969). foto sothebvs
Madonna blaast tournee af
londen De Amerikaanse zangeres en actrice Madonna heeft
haar tournee later dit jaar afgeblazen. Zij koestert zich in het
succes van haar cd Ray of Light en heeft het gevoel dat het nu
het verkeerde moment voor een slopende tournee is. Voor Ray
of Light kreeg de zangeres vorige maand drie Grammy's, waar
onder die voor de beste cd van het afgelopen jaar. Een woord
voerder van haar platenmaatschappij zei tegen het Britse show-
bizzpersbureau WENN dat Madonna haar beslissing pas kort
geleden heeft genomen.
Spielberg krijgt regisseursprijs
los angeles De Amerikaanse filmregisseur Steven Spielberg
heeft zaterdag de prijs van de Amerikaanse bond van regisseurs,
het Directors Guild of America (DGA), gekregen voor zijn film
Saving Private Ryan. Dat betekent dat deze film een grote kans
heeft op 21 maart de Oscar voor de beste regie in de wacht te
slepen. In het verleden heeft de winnaar van de DGA-prijs bijna
altijd ook een of meer Oscars behaald.De andere genomineerde
regisseurs waren Roberto Benigni (La vita e bella), John Mad
den (Shakespeare in love), Terrence Malick (The thin red line)
en Peter Weir (The Truman Show).
amsterdam hans jacobs
Een verwarde jonge vrouw heeft zondagavond voor een kort op
onthoud gezorgd tijdens een concert van Jessye Norman in het tot
de nok gevulde Amsterdamse Concertgebouw. Op het moment dat
de gevierde Amerikaanse zangeres zich halverwege de eerste helft
van haar concert even in de coulissen had teruggetrokken om haar
stem even rust te geven, stapte de Amsterdame vrouw op het podi
um. Het verbaasde publiek reageerde met een welwillend applaus.
,,Ik ben niet schizofreen" zei de vrouw, die vervolgens plaats
nam achter de vleugel, kennelijk in afwachting van de terugkeer
van Jessye Norman. Inderhaast toegesnelde suppoosten haalden
de vrouw over haar plek op te geven. Zonder tegenstribbelen werd
ze onder begeleiding buiten de zaal gebracht. Een lid van de staf
van het Concertgebouw onderhield zich daar met haar. Aan de
wens om Jessye Norman te spreken kon echter niet worden vol
daan. „Ze heeft zelfs geen tijd voor ons", aldus het staflid.
Stanley Kubrick (1928-1999)
In gesprekken geeft Jan Oldenhof blijk van een aan hys
terie grenzende passie voor de in 1967 overleden saxofo
nist John Coltrane. In zijn gratis toegankelijke 'Coltrane
Sound Show', zaterdag in de tot het randje gevulde
Waag, werd ineens duidelijk dat het element humor in
zijn liefde voor de 'Jezus van de Jazz' wel degelijk sub
stantieel is.
Dat maakte het evenement zeer
verteerbaar, ook voor bezoekers
voor wie de muziek van Coltra
ne nog een doolhof is. De angt
vooraf voor een soort séance,
waarbij alleen ultieme Coltra-
ne-liefhebbers zich welkom wa
nen, bleef daardoor ongegrond-
Oldenhof, voormalig politie
man en radiomaker, verzorgt al
een paar jaar de Coltrane
Sound Show. Jazzclub Hot
House, die dertig jaar bestaat,
haalde de manifestatie naar de
Waag. De weduwe van de saxo
fonist heeft Oldenhof in een in
terview gevraagd de muziek van
haar man uit te dragen en le
vend te houden. Oldenhof
voerde ook zaterdag die op
dracht voorbeeldig uit met Col-
trane-muziek, films en aan zijn
idool gewijde poëzie.
Geluid
Alles was tot in de puntjes ver
zorgd, niet in de laatste plaats
het geluid. Terecht kreeg daar
geluidsman Roy van Sprang
een staande ovatie voor. Het is
geen kinnesinne om lang niet
altijd even goede geluidsopna
men uit de jaren vijftig in de
Waag aanvaardbaar te laten
klinken. Ook de snoeiharde
stukken, zoals Tranesonic, kwa
men fraai door. De neiging om
te applaudiseren was telkens
groot maar kon beter worden
onderdrukt, met al die plechti
ge gezichten om je heen. La
chen mag best bij de Coltrane
Sound Show maar als feest
heeft Oldenhof zijn avond toch
ook weer niet bedoeld. Al was
hij zelf wel de enige die af en
toe aan het heupwiegen sloeg,
juist als er een volkomen 'un-
danceable' nummer door de
Waag tetterde.
De Coltrane Sound Show be
vatte een aantal goed uitgeko
zen stukken, al blijft het onmo
gelijk om een representatieve
dwarsdoorsnede van zijn oeu
vre in elkaar te draaien. Op dat
probleem zijn ook de samen
stellers van de maar liefst acht
cd's tellende box van Coltrane
gestuit. Zij hebben zich volledig
gewijd aan de
trane in de
nomen met
Garrison en
alle andere
heeft gedaan,
paden
schouwt
als een
Hij
doorgeefluik e
pretentie dat 1
hij een van de
ne-autoriteiten
Nederland is, d
zal filteren.
KATWIJK» SILVAN SCHOCj 31
Katwijkse tekening^!
litho's en olievenflf"
hand van Willy SlipJ1
zien in de vierde lui1*
sitie van galerie
Sluiter studeerde aa|8es
mies van Rotterdai
Haag voor hij eind fel
Scheveningen voorj
ruilde, waar hij Ep-9J
verbleef in hotel Dujeei
de eeuwwisseling |>er
villa neerzetten waf n/j
intrek nam. W™
Vaak zet Sluiter KF
Katwijkers op het df n|
wijkse Uitwatering i13'
kerij beeldt hij af Lni
zijn schetsboeken lll(
hoekige visserskop»
minente Katwijkers^
schetsen laten hui»er!
wijk zien, waarcr'J
'Honk' waar hij v|J3a
1909 woonde; ook
keningen uit zijn F"
ven. Is10'
Sluiter werd overr.8'
bekend door zijl1)"
prenten en affiche!
kende landarbeidi
het oogsten terwijl! A
schrift meldt: 'EIki
niet geleverd aan
berooft 200 MEN:
een pond brood!' Y
kwam pas nadat hijfc;
tigd had in Den Haabo
jarenlang Pulchrivm
De expositie
Witte Duif in Katsf ja
ginneweg 12a, tot 0"
dag 3 april is te zieij
dag van 11-13 en \f
uur.
muziek
recensie hans keuzers
Hardcore@LVC Festival met Travoltas,
Undeclinable Ambuscade, Die Allergie,
Temple of the Absurd, Run Devil Run,
Pro-Pain. Gezierr6/3, LVC, Leiden.
De zanger Perry van het lekkere
eigenwijze bandje Travoltas
geeft het in het begin van het
hardcorefestivalletje al meteen
aan. ,,Ik houd eigenlijk hele
maal niet van metal!." Even la
ter gooit hij nog wat olie op het
vuur door glashard te roepen.
„Jullie komen toch voor de
hoofdact hè, de Undeclinable
Ambuscade toch?"
Liehbbers van heftige hardcore
moeten zich zaterdag in het
LVC eerst door twee punkband
jes worstelen. De pakkende,
melodieuze punkie songs van
de Travoltas hebben een hoog
swinggehalte, lekkere zang en
goede aanvullende koortjes.
Een zonnig geluid brengt de
band voort en elk nummer lijkt
rijp voor een hit.
Daarna raffelt Undeclinable
Ambuscade z'n optreden met
toegankelijke punk flink af. De
zanger Jasper Vergeer valt nog
het minst te verwijten. Zijn lan
ge zanglijnen staan stevig ver
ankerd, maar de rest van de
band rommelt in de marge en
vooral de drummer laat heel
wat steken vallen. Lieten de
Travoltas 'Denise' van Blondie
in punkversie langskomen, Un
declinable geeft 'Sound of
Silence' een wat heftiger bewer
king.
De zwart geklede zangeres
van het Duitse Temple of the
Absurd komt op met twee
Sam Mitchell.
brandende toortsen. Twee
vuurspuwers spugen een tiental
waanzinnige vlammen tot in de
nok van het LVC. Zij staat als
een zwarte prinses uit de on
derwereld op het toneel en laat
haar deathmetal-stem in alle
toonaarden zwaar laag en krij
send hoog gorgelen. Door de
grappige gitaarpartijen blijft het
concert tot het eind toe boeien.
Wie de meeste t-shirtjes ver
koopt is meestal de hoofdact.
De merchandising van Pro-
-Pain loopt als een tierelier en
het is grappig om te zien dat de
laatste concertplaats op de rug
van het t-shirt van Pro-Pain
Leiden aangeeft. De band
wordt daarom op het toneel
ook omgeven door zijn eigen
support-acts. Het zwarte
schaap van de New Yorkse
hardcore levert een rete-strak
concert af waar alles in zit.
Voorop de brulboeienzang van
Gary Meskil, daarachter de op
zwepende volvette sound, met
voortdurend heerlijke tempo
wisselingen. En toch ondanks al
foto loek zuyderduin
dat geweld blijft er ruimte voor
subtititeit in de nummers. 'Act
of God' is er zo één en juist de
gitaarpartijen geven de heftige
hardcore van Pro-Pain een
snerpend afwisselend tintje.
Nog een paar jaar en dan wil
frontman Gary Meskil zich te
rugtrekken uit de hardcore.
Akoestische countryrock uit de
jaren zeventig wil hij dan gaan
spelen. Veel fans van Pro-Pain
gruwen alleen al bij die gedach
te.
Het zijn pure beelden die Ku
brick in de collectieve herin
nering van de cinema grifte:
de 'War room' in 'Dr Strange-
love', de technopunk van een
futuristisch Londen in 'A
clockwork orange', het benau
wende spookhotel (én de
grijns van Jack Nicholson) in
'The shining'. De gisteren
overleden Stanley Kubrick
creëerde als geen ander werel
den op film volgens een eigen
visueel concept.
Voor hem geen reizen naar lo
caties ver weg, zijn wereld
maakte hij bijna eigenhandig,
kunstmatig, in een studio. Zijn
Vietnam in 'Full metal jacket'
was het Londense terrein van
een half verwoeste gasfabriek,
de palmen werden er voor uit
Spanje geïmporteerd en via
een duizendtal foto's van Viet
nam liet hij er de decors bou
wen. „Wanneer je over de
grootste filmmomenten na
denkt, vind je eerder beelden
dan scènes. En zeker geen dia
loog. Film is beelden met mu
ziek."
Stanley Kubrick was absoluut
uniek in de filmwereld. In
New York geboren als zoon
van een Hongaars-joodse arts,
maakte hij van zijn jeugdhob-
by (fotografie) zijn beroep en
werd een van de weinige vol
komen onafhankelijke filmre
gisseurs die weliswaar voor
Hollywood werkte, maar artis
tiek precies deed wat hij wilde.
Een 'controll freak'. Zelfs de
advertenties voor zijn films
moesten door hem goedge
keurd worden. En hij wilde ze
kerheid over de stand van de
techniek in de internationale
bioscopen waar zijn films
draaiden.
Jaren werkte hij aan zijn films,
zo lang dat velen om hem
heen er gek van werden. Dit
najaar moet zijn allerlaatste
film uitkomen, 'Eyes wide
shut' (met onder meer Tom
Cruise en Nicole Kidman in
hoofdrollen), waaraan hij een
heel jaar filmde en die in het
montage-stadium verkeerde.
Harvey Keitel had er een rol
in, maar perfectionist Kubrick
In 1961 ging hij in En(
wonen, al verfilmde
Amerika nog Nabokoi!
ta' als een zwarte en aL:
nogal geruchtmakend^"
die. „In Engeland krijl
in beeld voor minderjr|
zei hij over die keus. li
maakte er de satire 'D^1
gelove or how I learns
stop worrying and 1cm
bomb', en zijn meest foy
juichte en meest bekrftr
film: '2001: a space 0|
Een science fictionfilii mi
de mens in het mechjme
tijdperk, met de mensjhei
den computer Hal. Bifere
vonden de fans. Prete&ag
zeiden de tegenstandma
de film zette de toon fust
genre en werd een kla m;
Dat gold ook voor zijneer
ming van Anthony Biker
clockwork orange': Myin
McDowell als de strafont
ner wiens vrije keuzegkei
goed en kwaad hem (bet
men wordt door de hèibi
spoeling van een psyafai
Met op de geluidsbarjersl
sieke muziek in 'Moopg
thesizer versie. ade
Kubrick gaf weinig ofjede
terviews, schermde ate ii
leven af en vertoondefds^
op festivals. Dat maa& k
dianenverhalen om hpor
steeds wilder. Het erabpi
hem mateloos. „Meiiuss
ken dat ik een kluizel er
die tussen computer-) ik
hoge muren leeft, diei he
helm op heeft terwijljre:
kilometer per uur rijdSpie
zijn tuin laat besproejoot
een helicopter en vod za
scène zeventig 'takes'toei
bruikt. De enige keera,
een scène over laat dtker
een acteur zijn tekstijan
kent." de
'Een vakman', noemlpla
zichzelf eenvoudig, „la n
echt zou willen", zei', w
dan tien jaar terug bi or
voorlaatste film, „isifm;
structuur van een filif
zen. Ik wil iets doenójere
aarde doet beven." hij
BERTJANSMA»l Op
theater
recensie «dick van teylingen
De wetten van Kepler speelt Concordia.
Regie: Wim Berings. Gezien op 6 maart in
het LAKtheater, Leiden.
De fanfare is de wereld in het
klein. Tijdens en na de repeti
ties worden roddels uitgewis
seld, vooroordelen bevestigd of
bestreden, ruzies uitgevochten
en machtsverhoudingen be
paald. Een besloten gemeen
schap met verhalen, contraste
rende karakters en dus conflic
ten: wat wil een dramaschrijver
nog meer? In films als Fanfare,
Fellini's Prova d'orchestra en
Brassed off werd dankbaar ge
bruik gemaakt van dat gegeven.
Toneelgroep De wetten van
Kepler heeft de dorpsfanfare
naar het theater gehaald. Twee
\Touwen en vijf mannen heb
ben speciaal daarvoor een jaar
lang muziekles genomen. Con
cordia heet hun stuk, ironisch
genoeg: direct bij binnenkomst
worden de eerste hatelijkheden
uitgewisseld en er volgen er nog
veel meer. Naast warme men
selijkheid natuurlijk, ontluiken
de en gefnuikte liefde, persoon
lijk leed, twijfel, vreugde, angst
en stress voor het naderende
Hafaconcours in Sint Hubert.
Wiel (Romijn Conen) heeft
een moeizame internetvriendin
uit Letland en een drankpro
bleem. Voorzitter Ad (Herman
van de Wijdeven) met zijn grote
mond heeft zijn vrouw verloren
in een auto-ongeluk dat hij zelf
veroorzaakte. Bionda (Caroline
Rochlitz) is de frikkerige tut die
de hypernerveuze Kevin (Freek
Brom) verleidt. Mohammed
(Hamid Boulghalegh) mag Ad
natuurlijk niet op zijn vingers
Stanley Kubrick.
werkte zo langzaam dat Keitel
zijn rol moest opgeven omdat
hij elders een engagement
had. Filmregisseur Sydney
Pollack viel voor hem in, maar
wilde geen commentaar ge
ven: Kubrick was een genie en
verder geen gezeur.
Zijn films waren steeds totaal
anders, Kubrick herhaalde
zich niet. Alleen was er steeds
het gevecht van de mens met
zijn creaties, om mens te blij
ven. In 1957 maakte hij 'Paths
of glory', een ijzersterke anti
oorlogsfilm waarin hij zijn ca
ra to epa
mera als een wapen de slag
velden van de eerste wereld
oorlog in stuurde. Kirk Doug
las speelde de hoofdrol, her
kende het grote talent en
vroeg Kubrick om de regie van
zijn productie 'Spartacus' van
collega Anthony Mann over te
nemen. Kubrick tilde het klas
sieke 'sandalen-epos' uit bo
ven het gemiddelde in dat
genre, maar 'zijn' film werd
het niet. Hij nam er later af
stand van: de enige film waar
hij niet de complete controle
over had.
Freek Brom
en Herman
van de Wijde-
leven.
foto pr
tikken, want dan wordt hij uit
gemaakt voor kamelendrijver.
De uitdagende Frankie (Domi
nique Hoste) is zwanger van
een getrouwdé man. Dirigent
Toon (Wiebe Gotink) gaat het
alleen om de muziek; wanneer
personen en emoties in het ge
ding zijn, haakt hij af. Zijn ac
cent isoleert hem als noorder
ling. Verder zijn vooral stevige
en soms moeilijk verstaanbare
Vlaamse en Limburgse dialec
ten te horen.
Concordia is samengesteld
uit materiaal dat de spelers zelf
hebben aangeleverd. De lassen
tussen de bijdragen zijn niet al
tijd elegant weggewerkt en de
scènes zijn soms voorbij voor
dat je er erg in hebt. Een acteur
is niet automatisch een toneel
bedenker, en veel voorstellen
die de voorstelling hebben ge
haald zijn niet sterk genoeg.
Meestal blijft het bij aanzetten
van wat mogelijk interessant
had kunnen worden. De perso
nages hebben op zich genoeg te
bieden, maar blijven te veel ste
ken in karikaturaal spel
(Frankie, Toon), te weinig pro
fiel (Mohammed) of te goedko
pe teksten (Kevin). In het begin,
als iedereen binnen is in het ca
fé en de jukebox James Brown
draait, speelt het gezelschap
onverwacht en spatgelijk één
akkoord mee. Zulke momenten
van verrassing zijn schaars. In
Concordia had naast muziekles
meer zelfkritiek, schaafwerk,
verdieping en detaillering geïn
vesteerd moeten worden.
