'Onze manier van leven past niet bij deze tijd
Transportbedrijven zinnen op
maatregelen tegen verstekelingen
Rijk en arm samen in de Bijlme
Hall® wereld
Binnenland
WOENDAG 3 AAAART 1999
Psycholoog Theo Meijman en de WAO
Vier van de tien werknemers heben last van stress. Ge
woon de tanden op elkaar, reageerde kort samengevat
MKB-voorzitter De Boer. Gewoon doorwerken, dat doen
ze in de VS ook. „Schandalig. Het probleem moet juist
worden erkend. Die domme machocultuur is zich tegen
zichzelf aan het keren", zegt daarentegen hoogleraar ar
beidspsychologie Meijman.
GRONINGEN PETER VAN DER HOEST
Onlangs sprak Theo Meijman
bij een grote Nederlandse bank
een aantal jonge, aanstormen
de talenten. En hij was stom
verbaasd over de vaardigheid
waarmee deze jongeren van
rond de 25 jaar met hem diep
in debat gingen, maar tegelij
kertijd voor tientallen miljoe
nen guldens aan orders plaats
ten. Tijdens de lunch vroeg
Meijman aan een van hen wat
hij nou ging doen na zijn werk.
Dan ga ik naar het café en doe
ik precies hetzelfde. „Dan praat
ik met vijf, zes mensen tegelijk.
Waarom weet ik niet, ik weet al
leen dat ik dat nodig heb", had
hij gezegd.
Meijman: „Mensen spelen in
hun vrije tijd hun werk na. Een
timmerman gaat voor familie
en vrienden stoelen timmeren,
een boekhouder doet de belas
ting voor de hele straat. Ik ver
zeker u, daar gaan we een hoge
prijs voor betalen. We snappen
nog steeds niet dat moderne
vormen van arbeid moderne
vormen van herstel nodig heb
ben."
Meijman kieperde onlangs
van verbazing uit zijn stoel toen
hij de voorzitter van de onder
nemersorganisatie MKB hoorde
zeggen dat werkdruk en stress
geen reden zijn om in de WAO
te belanden. Als iemand over
spannen is,gaat dat wel weer
over, meende Hans de Boer. In
de VS werken deze mensen
zelfs gewoon door. De Boer
vond het onaanvaardbaar dat
werkgevers moeten opdraaien
voor werknemers die psychi
sche klachten krijgen door om
standigheden buiten het werk.
En hoewel alle politieke partij
en afstand namen van De Boers
in een voorstel verpakte opvat
tingen, ijlen zijn woorden nog
steeds na. Meijman schudt het
hoofd en zegt: „Het is schanda
lig, maar mensen als De Boer
hebben nooit langer dan dertig
seconden nagedacht over het
probleem. Vijftig jaar psycholo
gie heeft toch echt wel wat
meer opgeleverd."
Stress. Een woord uit de
IVanaf nu belt u met Libertel
iZi vontueen Daltarief van
fO,25^flpHfië 'd -ftkbaar
beÉHmaar j&k in reel i l
LIBERTEL
Een muzikant met bamboefluit neemt de stress weg bij zijn cliënten.
bouwkunde dat aangeeft hoe
veel druk een gebouw kan heb
ben zonder dat het bezwijkt.
Het ideale stressniveau ontstaat
wanneer evenwicht bestaat tus
sen iemands draaglast (belas
ting) en draagkracht (belast
baarheid). Is deze balans bij
voortduring verstoord, dan ont
staat stress. Bum out is wat an
ders. Iemand die opgebrand is,
vertoont ander gedrag. Meij
man: „Die maakt de balans op
van zijn leven en denkt: waar
doe ik het allemaal voor? Het
zijn mensen die een grote
plichtsbetrachting hebben, een
enorme werklust ook, maar nu
zijn uitgeput en twijfelen aan
hun competentie. Ze zeggen: ik
kan het niet meer; ik ben geen
goeie dokter, want ik kan dat
gezeur niet meer aan mijn
hoofd hebben. De drugswerker
roept ineens 'het is ook alle
maal tuig', en gelooft niet meer
in zijn werk. Bum out is een
enorme disbalans tussen weg
geven en terugkrijgen."
„Wat me veel zorgen baart, is
de enorme nadruk die in onze
samenleving wordt gelegd op
inzet. Het wordt voorgesteld
alsof er maar één doel is: wer
ken voor déze organisatie. Die
machocultuur van 'going over
the edge' is een hele slechte
ontwikkeling. Kijk, mensen zijn
prooidieren. Voor prooidieren
is het van buitengewoon groot
belang dat ze zich niet helemaal
afsluiten van hun omgeving.
Want dan scannen ze die om
geving niet op gevaren. Dus is
het voor een mens erg onna
tuurlijk om zich voortdurend,
in zijn werk, op één ding te
moeten concentreren. Maar in
deze tijd moeten mensen wel.
Vroeger was dat anders. Een
havenarbeider sjouwde welis
waar zware zakken kolen van de
boot naar de kade, maar hij kon
onbelast teruglopen en in die
dooie tijd herstelde hij zich."
„Ik kan helaas vrij gemakke
lijk de loopbaan van hoger op
geleide jongeren uittekenen.
Geen aansluitkosten
en bellen voor f 0,25 /min.
BREDA WIM VONK
Chauffeurs van Breda Trans
port zijn in Marokko extra op
hun hoede. Zeker als ze plotse
ling door een bromfietser wor
den gedwongen vaart te minde
ren. Tien tegen een dat op het
zelfde moment een jonge Ma
rokkaan op de vrachtwagen
combinatie klimt en probeert
via het dak van de oplegger
naar binnen te komen. Daar
zoekt hij een plek tussen de Van
Gils-pakken of andere kleding
stukken.
Het vermeende luxe leven in
West-Europa heeft een enorme
aantrekkingskracht op jeugdige
inwoners van het Noord-Afri
kaanse land, weet directeur Pe
ter Stoof (50) van het transport
bedrijf. Geïnspireerd door Ma
rokkaanse gastarbeiders die tij-
Geen opzegtermijn
en bellen voor f 0,25 /min.
dens vakanties met 'deftige' au
to's en mooie verhalen op be
zoek gaan bij familie, willen ze
zelf ook de oversteek wagen. Als
dat niet legaal lukt, dan maar il
legaal, bijvoorbeeld als verste
keling in een Nederlandse trai
ler.
Bij Breda Transport weten ze
er alles van. „In de vijftien jaar
dat wij nu op Marokko rijden,
probeerde af en toe wel eens ie
mand clandestien mee te lif
ten", vertelt Stoof. „Dan kropen
ze op een reserveband. Maar de
laatste tijd wordt het steeds
gekker. Die jonge gasten klim
men op het dak, maken een gat
in een stuk kunststof en kmi-
pen naar binnen. Het is elke
week een keer raak.
De ongewenste passagiers
beschadigen zowel de oplegger
als de kleding die wordt ver
voerd. „Ze zitten soms een paar
dagen binnen en doen daar
hun behoefte. Op die viezigheid
zitten onze klanten niet te
wachten."
De meeste verstekelingen
worden in de haven van Tanger
ontdekt, net voordat de vracht
wagens met de boot naar Span
je gaan. Stoof: „Ze hebben bij
controles weinig kans, want een
gat in het dak valt natuurlijk op.
Maar de schadepost is er niet
minder om."
Soms lukt het een Marokkaan
in Tanger onopgemerkt te blij
ven, omdat hij tijdens het laden
elders in Marokko naar binnen
is geglipt. Dan wordt hij pas
ontdekt tijdens het lossen in
bijvoorbeeld Spanje of Frank
rijk. „Ze springen er dan als rat
ten uit", verhaalt Stoof. De ver
stekelingen lopen grote risico's,
benadrukt hij. „Vorig jaar is er
zelfs iemand gestikt door de
hoge temperatuur. Dat ontdek
ten we in Frankrijk."
Voor het transportbedrijf uit
Breda is de maat nu vol. Stoof:
„Als we niets doen, loopt het uit
de klauw. Elke week rijden zes
tig vrachtwagens van ons van
en naar Marokko: heen met
grondstoffen voor kleding - van
rollen stof tot ritssluitingen - en
terug met confectie uit Marok
kaanse ateliers."
Van de tweehonderd vracht
auto's die de onderneming
heeft, krijgen er 150 een nieuw
dak van een speciale zinklege-
ring. De eerste serie van dertig
wordt momenteel omgebouwd.
„Dat kost drieduizend gulden
Geen rekening
en bellen voor f 0,25 /min.
Tijdens hun studie bouwen ze
een vriendenkring op, gaan laat
naar bed, gaan veel naar het ca
fé, doen aan sport, koesteren de
gezelligheid. Ze hebben, kort
om, een rijk sociaal leven. Dan
gaan ze werken en binnen een
maand merken ze dat doorzak
ken er niet meer bij is, want
daar betaal je een te hoge prijs
voor de andere dag. Ze merken
ook dat ze steeds vaker de
agenda moeten trekken voor
die vrienden bij wie ze vroeger
onaangekondigd^ binnenstap
ten. En ineens heet het: we zien
elkaar wel weer eens. Enfin, ze
trouwen, krijgen kinderen die al
op bed liggen als ze thuisko
men, de sport schiet er bij in en
hun echtgenote begint zich af
te vragen wat ze eigenlijk nog
samen hebben. Op hun veertig
ste zitten ze compleet gevangen
in hun werk en belanden ze bij
de bedrijfsarts met de vraag:-is
dit nou alles? Zo is het echt, ik
hoor dat van alle bedrijfsartsen
die ik gesproken heb."
„In deze tijd worden ze tot
zo'n leven op een ongelooflijke
manier verleid door werkge
vers. Ze worden in de illusie ge
bracht dat als je dat nu maar
doet, dat je dan later een be
langrijk persoon wordt, een di
recteur. Maar één directeur is
het resultaat van pakweg twee
honderd mensen die het ook
wilden worden. Die onstuitbare
bal is vooral gaan rollen door
de manier waarop jongeren in
de jaren tachtig op de arbeids
markt kwamen, namelijk via tij
delijke banen en arbeidsbu
reaus. Als je flink je best deed,
mocht je misschien wel blijven.
Er ontstond een ongelooflijke
concurrentie onder jongeren en
dat is nog steeds zo. Het is een
aspect dat nauwelijks aandacht
krijgt, jongeren die elkaar kei
hard de loef afsteken en daar
werkelijk alles voor over heb
ben".
„Je kunt de managers niet
van alles de schuld van geven.
Managers zijn resultaten van
selecties. Je wordt geen mana
ger zonder hjet zelf allemaal te
Landelijke dekking
en bellen voor f 0,25 /min.
hebben gedaan. Managers zijn
door alle testcases gegaan. Ze
hebben laten zien dat ze hard
konden zijn voor zichzelf én
voor anderen. Erkennen dat ze
te veel vdn hun mensen verlan
gen? Dat zit er niet in. Ik heb
voor twee ondernemingen, die
behoren tot de tien grootste
van deze wereld, onderzoek ge
daan onder het personeel. Daar
kwam uit dat aspecten van
mentale en emotionele belas
ting en daaraan gekoppelde
problemen als thuis piekeren
over je werk, dat managers daar
veel meer last van hebben dan
hun personeel. Als antwoord op
Hans de Boer kan ik de stelling
zo langzamerhand heel goed
verdedigen dat managers een
veel grotere kans lopen om op
grond van psychische klachten
in de WAO terecht te komen
dan het gewone cao-personeel.
Maar je kunt er met managers
absoluut niet over praten. En ze
realiseren zich ook niet hoe ze
naar de rand toeglijden. Kan de
gewone werknemer al moeilijk
huilen op zijn werk, omdat hij
beseft dat het dan wel gedaan is
met z'n carrière, de manager al
helemaal niet. En ook niet
thuis, welnee. En maar tegen
elkaar opbieden dat zij er geen
last van hebben, van stress of
van burn out. Nou, die hele
machocultuur gaat zich tegen
ons keren."
„Ik heb er wel eens anders
over gedacht, hoor. Matf
veranderde toen ik in 195r
lezing hield voor de aiif]
Rijnmond van de Indet
bond FNV. Het ging overt/
der wordende werknenï
zei: gek eigenlijk dat sot
mensen al op hun vijV
worden afgeschreven. (L
loop kwam er een man n^"
toe en die vroeg: professcL
oud bent u? Ik zei: 48, L
vroeg me: hoe oud was u
ging werken? Op mijn ,c
twintigste, zei ik. Nou,
mijn veertiende. En nou^(
dat ik nog tien jaar doo^
Toen dacht ik ineens: wiejj
dat ik tegen zo'n man zoi^
gen, jij, die je hele leven
zes bent opgestaan, jij mat
nu je nog gezond bent,
lekker gaan genieten q
camping." H
„Weet je wat het is, w(s-
ben nog geen manier van^
ontwikkeld die hoort bi^(
tijd. We geven de werkL
geen kans zich te herstelL
heb een onderzoek geda(
een scheepswerf aan heta
schoterdiep, waar ze jsj
overgegaan op een nieuvk
nier van lassen. Lassers Sjv
ten hun werkgever of ze h
jeblieft weer op de oude i
mochten doen. Wat bief
het oude systeem keek de^
gedurende één werkuu^
kwartier in de vlam.
rest haalde hij materiaal, L
de af, vernieuwde zijn e£(
des, etcetera. In het nieutL
teem, waarbij enorme nrc
ten stalen platen tegej j
schip aankwakten, kekja
véértig minuten in de vlaja
efficiëntie ging ten kos{n
het werkplezier."
„Ikzelf?". De professo
even stil, start dan ee®
lachje op en zegt: „Ik 1
problemen van de manaP
den lijve. Maar ik heb rnfc
sluiten genomen. Allereere
ik een tuin begonnen r<?£
mijn huis. Dus kan ik R
weekend geen universiteit 1
meer doen. Als ik 61 be/e
ik. Dat wil zeggen, ik w®
wel twee dagen in de we*1
groep studenten beger1
maar ik hoef geen prt
meer te zijn. Maar ach, wj£
ik nou. Ik heb een goed j
het huis is afbetaald, de
ren zijn de deur uit."
Jonge Marokkanen aangetrokken door luxe leven in Europa
per stuk, maar dan komen ze er
niet meer in."
In de nieuwe dakbedekking
komen geen stroken meer met
licht doorlatend materiaal,
want juist daarin worden mak
kelijk gaten gemaakt. „Laden en
lossen moet in het vervolg dus
bij kunstlicht. Lastig, maar het
is niet anders", aldus de direc
teur.
Bovendien zijn bij het kan
toor van Breda Transport in de
havenplaats Tanger twee extra
mensen aangesteld. De taak
van deze Marokkanen is erop
toe te zien dat de Brabantse
combinaties vertrekken zonder
verstekelingen. „Dat moet vol
doende zijn", denkt Stoof. „Of
ze moeten met snijbranders
aan de gang gaan. Als het zover
komt, moeten we Marokko mis
schien vaarwel zeggen."
Het transportbedrijf uit Breda
is zeker niet de enige onderne
ming die met dit probleem
kampt, zegt Rick Oom van
Transport en Logistiek Neder
land. „Maar op welke schaal
dat gebeurt, is niet duidelijk. De
meeste bedrijven geven er geen
ruchtbaarheid aan. Als ze vaak
in het nieuws komen met ille
galen, zijn ze bang voor hun
imago. Het is ook iets dat
meestal buiten Nederland
speelt, aan de buitengrenzen
van de Europese Unie. De
meeste bedrijven zorgen dat er
toezicht is bij het laden en los
sen, maar helemaal waterdicht
is die controle natuurlijk
nooit."
AMSTERDAM CARINE NEEFJES
Een duur, splinternieuw koop
huis in de tuin van de roem
ruchte Bijlmerflats. Wie wil
daar in hemelsnaam wonen?
Projectmanager Robert Le
ferink, peinzend vanaf de gale
rij: „Deze vorm van stadsver
nieuwing is een gok. Elders in
Nederland zijn genoeg huizen
te koop waar geen flats vol met
minima voor je voordeur staan.
Maar wij willen geen goudkust
in de Bijlmer. Rijk en arm moet
hier gemengd kunnen wonen.
En dat is heel erg spannend."
Met zijn rug gekeerd naar de
vervallen flat Fleerde wijst Le-
ferink naar een stukje kabbe
lend water, honderd meter ver
derop. Aan de oever komen
voor de prijs van vier ton luxu
euze 'drive-in-woningen'. De
bewoners daarvan kunnen
straks parkeren in hun privé-
garage aan huis in plaats van
speuren naar een plekje in de
duistere spelonken onder de
flats. „Die verschrikkelijke be
tonnen bakbeesten...", ver-
Geen contract
en bellen voor f 0,25 /min.
zucht Leferink.
Vorige week begon de tweede
fase van het vernieuwingspro
ject Bijlmermeer, sinds 1992
een van de grootste bouw- en
renovatieprojecten in Neder
land. Jarenlange leegstand in de
hoogbouw en een noodlijdende
woningbouwcorporatie dwong
Amsterdam-Zuidoost tot een
ingrijpende metamorfose. In
totaal gaat van de 13.000 hoog-
bouwwoningen een kwart te
gen de grond. Flats die blijven
staan, worden gerenoveerd. De
nieuwbouw bestaat voor een
derde uit koophuizen, die in
prijs variëren van twee tot ruim
vier ton. De overige zijn huur
woningen met een huur vanaf
650 gulden per maand. De tota
le operatie kost 900 miljoen
gulden.
In de eerste fase werd hoog
vervangen door laag. „Nu ver
dwijnt die strikte scheidslijn",
benadrukt Leferink terwijl hij
door de zogeheten F-buurt
loopt. Een deel van deze wijk is
tot noodgebied verklaard van
wege overlast van junks en dea
lers. Dwars over het uitgestrek
te groen staat de door midden
gehakte flat Florijn. Met een
beetje fantasie lijkt het net alsof
de El Al-Boeing hier naar bene
den is gestort. „Een blok wo
ningen is er tussenuit gezaagd
om die enorme betonkolossen
te verkleinen." In de open kloof
komt een strook laagbouw.
Zonder achtertuinen, want an
ders kan de flatbewoner te ge
makkelijk naar binnen gluren.
Wel een sfeervolle mediterrane
patio aan de voorzijde.
De vernieuwing die in 2005
voltooid moet zijn, spitst zich
nu toe op 'sociale integratie',
zoals dat zo mooi heet. Carriè
remakers en uitkeringsgerech
tigden op één hectare grond.
Uit onderzoek blijkt dat het me
rendeel van de belangstellen
den voor de koophuizen uit
goed verdienende allochtonen
bestaat. De overige kopers zijn
forensen die in Zuidoost wer
ken. Leferink: „Vooral onder
Surinamers groeit een belang
rijke middenldasse. Die willen
niet langer in die foeilelijke flats
wonen. Op een vitale ija
hebben zij zich keihard I'
vochten in onze maatscPr
en nu willen ze net als ie<£
der ook een mooi hui
liefst in de Bijlmer waar sq
hun familie en vriendé
nen." b
Al op de tekentafel hjv
architecten in Zuidoostm
ning met culturele wocya
sen. Zo worden in het hi>.ï
bied diverse 'kangoeroe-\ya
gen' gebouwd, met eenifi
vleugel waar opa en omit
nen gaan wonen. Zoweiia
Surinaamse als Afrikaanse
tuur is het immers niet jfo
kelijk dat ouderen naar
jaardenhuis gaan. [ta
In de flats die worder
noveerd, blijven de n|(
achter die leven van el
standsuitkering, ook v|U
melijk allochtonen. De eïii
complexen moeten voorie
ger worden. De hoogbih;
gebouwd op palen en deOc
er onder is dichtgetimmeze
bergingen. Die zijn weSri
kraakt door junks waarin
een duistere, groezelige 'af
straat' is ontstaan. tc
De eerste flat met eent
jasje is Hoogoord, in 19|
als eerste opgeleverd. VaLi
grasveld wijst Leferink r'
nieuwingen aan. „De bei^g
zijn verwijderd en daar zigt
zen voor in de plaats gelfia
Op de begane grond zi«s j
gewoon een net rijtje vojv;
ren in plaats van drugsfrc
kers." Dat de verni(
slechts het begin is van <Hi
ter leefklimaat in de Bn(
blijkt uit het rondslinglot
vuil in de uitgestrekte tujei
ferink: „De huizen zijn je
derd maar veel mensein
hetzelfde gebleven."
