ANW soms een financiële tijdbor)
Waar is mijn
euro het
meeste waard
Budgetteren,
de evolutie van grootmoeders potjestheorie
j Huishouden
T
Tijdelijkheid uitkering kan nabestaanden hard treffen
ANW kort
De Algemene Nabestaandenwet is op 1 juli
1996 in de plaats gekomen van de Algemene
Weduwen- en Wezenwet van 1 oktober 1959.
Belangrijkste uitgangspunt van de wet is dat de
burger alleen een uitkering krijgt wanneer hij
of zij niet kan voorzien in het eigen levenson
derhoud. De ANW is daardoor veel beperkter
van opzet dan de AWW. waarbij nabestaanden
automatisch een uitkenns kresen tot aan de
AOW.
Sinds de invoering van de wet is het aantal
nieuwe uitkeringen al gedaald van ruim 22.000
per jaar tot ongeveer 15 .000. Die daling zal
naar verwachting doorzetten. Op termijn zal
het aantal ANW;-ontvangers dalen van ruim
180.000 nu tot ongeveer 15.000.
Recht op ANW
Voor ANW komen in aanmerking:
- nabestaanden die voor 1 januari 1950 zijn ge
boren. of
- een of meer kinderen hebben onder de acht
tien jaar. of
- nabestaanden die tenminste 45 proeent ar
beidsongeschikt zijn verklaard, of
- mensen die tussen 1950 en 1956 zijn geboren
en die voor 1 juli 1996 waren gehuwd met een
partner die voor 1 juli 1999 overlijdt.
Hoogte uitkering
De uitkering bedraagt in principe 1830 per
maand (plus ƒ118 vakantiegeld), maar is af
hankelijk van het zelfstandige inkomen van de
nabestaande. De eerste 1172 per maand (de
helft van het minimumloon) is vrij bij te ver
dienen. Het meerdere wordt voor tweederde
gekort op de uitkering. Bij een inkomen boven
3917 per maand bruto krijgt de nabestaande
helemaal geen ANW meer Het recht op de uit
kering, bijvoorbeeld als het inkomen daalt,
blijft overigens wel bestaan.
De uitkering voor mindeijarigc kinderen be
draagt 406 per maand (plus 34 vakantie
geld). Het aantal mindeijarige kinderen maakt
voor dit bedrag niet uit. Deze uitkering is ver
der onafhankelijk van het inkomen van de
overblijvende ouder.
Uitkeringstermijn
- Als het jongste kind achttien jaar wordt,
- als de nabestaande weer gaat samenleven, al
dan niet via een huwelijk,
- als de nabestaande 65 jaar wordt (en dan
AOW gaat onvangen).
Eén euro is twee gulden en twee
dubbeltjes waard. Tenminste, dat
is de omrekenwaarde die Neder
landers wordt ingeprent. Voor die
euro krijg je in Portugal meestal
het 'volle pond' en in Finland heb
je geluk als je voor een daalder in
de boodschappentas mag stoppen.
In elf landen komt de euro vanaf 1
januari 2002 in de knip als een
heidsmunt. De eenheidsvaluta
staat echter niet garant voor een
heidsprijzen.
..Waar krijg ik het meeste terug voor
mijn euro?" Een vraag die niet alleen
zuinige Nederlanders zich stellen als zij
hun boodschappen doen of een vakantie
plannen. De vraag heeft ook weinig met
zuinigheid te doen. Immers uitgangspunt
is het uitgeven van geld en het liefst aan
zoveel mogelijk verschillende producten
en diensten. Dat lijkt meer op prijsbe
wuste hebzucht dan op zuinigheid.
In de elf eurolanden die per 1 januari
2002 volledig overstappen op de een-
heidsvaluta worden met grote regelmaat
de consumentenprijzen bijgehouden en
doorgegeven aan Eurostat. het statistisch
bureau van de Europese Unie. Dat bu
reau. zetelend in Luxemburg, signaleert
dat de prijzen in Europa naar elkaar toe
groeien. Maar van echte eenheidsprijzen
is nog geen sprake. Wel is duidelijk dat
er verschuivingen zijn waar te nemen
waaruit blijkt dat de prijsverschillen tus
sen dure en goedkope landen wat afne
men. Lokale en landelijke prijsverschil
len zal ook de euro niet snel wegnemen.
Politici dringen wel aan op afstemming
van de landelijke belastingmaatregelen
op Europese maatstaven. Maar zolang
daar geen sprake van is zullen factoren
als goedkopere productiemogelijkheden,
transportkosten, afwijkende belastingta
rieven en grote lokale verschillen in
Tot nog niet zo lang geleden was het een
voudig: als van een stel een van beiden
overleed, kreeg de overblijvende partner
een uitkering op minimumniveau. Maar
bij het snoeien in de sociale zekerheid
bleef ook de uit 1959 stammende Algeme
ne Weduwen- en Wezenwet niet gespaard.
Sinds 1996 is de uitkering aan de nabe
staande partner sterk afhankelijk van het
eigen inkomen en de vraag of er minder
jarige kinderen zijn.
Als rechtvaardiging voor de ingreep, die het aan
tal nabestaandenuitkeringen op termijn met meer
dan een factor tien vermindert, is datje alleen
uitkeringen moet geven aan mensen die ze echt
nodig hebben. Wie voor zichzelf kan zorgen,
moet geen beroep doen op de gemeenschap,
vindt het kabinet.
Dat klinkt redelijk, maar toch was de vervanging
van de AWW door de Algemene Nabestaanden
wet (ANW) een van de meest omstreden bezuini
gingen van het eerste paarse kabinet. Dat is ver
klaarbaar. De ANW betekende ook voor tal van
bestaande weduwes en weduwnaren een financi
ële aderlating zonder dat zij de kans hadden ge
had om zich daarvoor in te dekken via bijvoor
beeld een particuliere verzekering. Bovendien
was de ANW de eerste ingreep in de sociale ze
kerheid w aarbij mensen echt zelf moeten naden
ken en beslissen over de vraag of en in hoeverre
ze zich willen bijverzekeren Bij de eerdere kor
ting op de WAO werd die bijverzekering goe-
deels collectief geregeld via de CAÓs.
Bijverzekeren
Door de vele overgangsregels lijkt de vraag of
bijverzekeren zinvol is moeilijker dan hij in feite
is. Het is vooral een kwestie van de balans op
maken van de financiële situatie als een van beide
partners overlijdt. Grote eventuele minnen zijn
daarbij het wegvallende inkomen van de overle
den partner en de nieuw te maken kosten voor
kinderopvang. De mogelijke plussen zijn de
ANW, het aanvullende nabestaandenpensioen,
andere levensverzekeringen en financiële voor
zieningen als koopsompolissen, en tenslotte de
woonlasten. De minnen behoeven nauwelijks toe
lichting. al is het voor eenverdieners waarschijn
lijk zinvol om eens na te vragen wat kinderop
vang (al dan niet via de werkgever) kost.
Dan de plussen. Bij vrijwel alle aanvullende pen
sioenen is een nabestaandepensioen standaard
meeverzekerd. Op de jaaropgave van het pensi
oenfonds is te zien hoe hoog de uitkering is aan
de achterblijvende partner en de eventuele kinde
ren. De woonlasten zijn vooral een factor bij hui
zenbezitters. Wie ook maar een greintje verstand
bezit, heeft bij de hypotheek een overlijdensris-
cioverzekering afgesloten waarbij de lening (vrij
wel) is afgelost als een van de beide partners
overlijdt. Bij levensverzekeringshypotheken, zo
als de populaire spaarhypotheek, is zón verzeke
ring standaard. Het onderdeel overige levensver
zekeringen spreekt voor zich.
Bijverdienen
Tenslotte is er de ANW. De grootste veranderin
gen ten opzichte van de AWW is dat de uitkering
tijdelijk is geworden en afhankelijk van het inko
men. Nabestaanden mogen een half minimum
loon 1172 bruto per maand) bijverdienen, zon
der dat zij worden gekort op de ANW-uitkering.
Verdient een rechthebbende zelf 3917 of meer,
dan krijgt de nabestaande geen ANW-geld. Al
leen de uitkering voor kinderen is niet afhanke
lijk van het inkomen.
De adder onder het gras van de ANW is vooral
de tijdelijkheid ervan. De uitkering loopt maar tot
het moment dat het jongste kind achttien jaar is.
Vanaf dat moment wordt de overblijvende partner
geacht te kunnen werken en dus in het eigen on
derhoud te kunnen voorzien. De meeste mensen
krijgen hun kinderen als ze tussen de 25 en 40
jaar oud zijn, wat betekent dat achterblijvende
Een huis kopen met euro's kan weer
goedkoop in Lissabon in Portugal. Ge
lukkig doen de Britten nog niet mee met
de euro want wie in Londen een huis wil
kopen is voor een vergelijkbare woning
drie keer meer kwijt dan in Lissabon. In
Nederland is de prijs 'slechts' het dub
bele van die in Portugal. Maar de koken
de Nederlandse huizenmarkt loopt snel
uit.
Aantrekkelijk is ook de aanschaf van
huisraad in Portugal. Op dit gebied is dat
land in de eurolanden ook al het goed
koopst. De meubelboulevards in Neder
land zijn slechts een paar euro's duurder.
In Finland, toch een grote producent van
hout, kost een stoel of tafel daarentegen
al gauw de helft meer dan in Nederland.
Ook de gezondheidszorg is nog lang niet
in evenwicht als het gaat om afrekenen
in euro's. Oostenrijk en Finland zijn van
de eurolanden relatief het duurst met
verzekeringen. Wie in Frankrijk een
ziektekostenverzekering afsluit kan al
snel tientallen euro's goedkoper uit zijn.
Reizen met het openbaar vervoer is vol
gens de statistieken het goedkoopst in
Italië en Spanje. In Finland is het nog
niet af te raden, al is de prijs per kilome
ter al gauw 20 procent hoger.
Eurostat concludeert uit de eigen cijfers
dat het leven in euroland het goedkoopst
is in Spanje en Portugal. Italië en Neder
land zijn wel wat duurder, maar nog al
tijd goedkoper dan het gemiddelde van
de eurolanden. Voor wie dat gemiddelde
zoekt, is Ierland een aanrader, het zit
amper 2 procent boven het gemiddelde.
Wie niet op een euro meer of minder
hoeft te kijken, kan Finland kiezen, daar
is de euro gemiddeld 19 procent minder
koopkrachtig.
Dagtaak
Wie helemaal prijsbewust wil leven in
euroland, heeft er een dagtaak bij. Voor
wie op basis van de meest recente prijs
gegevens een ritje langs de winkels en
dienstverleners in euroland wil maken,
alvast een voorstel: Koop een gemeubi
leerd huis in Portugal. Liefst dicht bij
een station van de Spaanse spoorwegen.
Sluit uit voorzorg een Franse ziekten-
kostenverzekering af. Kleren en schoe
nen uit Nederland meenemen. En als er
toch een auto gekocht moet worden dan
maar bij de dealer in Luxemburg die ge
bruik kan maken van fikse belasting
voordelen. Zo blijven er nog flink wat
euro's over voor videobanden uit dat
hertogdom en een fles parfum van Cha
nel waarvoor je nog wel even naar Brus
sel moet.
Voor de cd van de Italiaanse zanger An
drea Bocelli maken we een ommetje
naar Duitsland want die is daar wel even
drie euro's goedkoper dan in Rome.
Maar in Italië is de spijkerbroek van Le
vi's weer bijna twintig euro's goedkoper
dan in Berlijn. Een boormachine hadden
we in Duitsland al ingeslagen, want die
blijkt dertig euro's duurder in Spanje
Maar in Spanje is speelgoed weer stuk
ken goedkoper dan in Frankrijk en Italië.
Voor het onderweg verloren schcerappa-
raat moeten we nog wel terug naar Ne
derland. scheelt al gauw tien euro's met
de prijs voor zo'n apparaat in Oosten
rijk.
Van alle zo behaalde voordeeltjes en
voordelen is gemakkelijk een avondje
theater te financieren annex een gedegen
maaltijd in een exclusief restaurant Dat
wordt dan wel luisteren naar een fado
zanger in Lissabon en een gezond maalt
je vis. Want na een klassiek concert in
Oostenrijk zijn er niet meer genoeg eu
ro's over voor een Wiener schnitsel.
KAREL BECKMANS
partners ergens tussen de 50 en 60 jaar g
op ANW meer hebben. p
Appeltje
Kunnen ze de zaken financieel niet rondt
de resterende jaren tot aan de AOW, danr
ze een beroep doen op de bijstand. Wie
theekvrij eigen huis of anderszins eigen fi
gen heeft, moet eerst dat vermogen aansn
Het appeltje voor de dorst verdwijnt dan^
sneeuw voor de zon. Zeker voor eenvenL
het aan te raden om voor die AN W-loze:'
een particuliere verzekering af te sluiten
mie daarvan is overigens aftrekbaar voor
lasting. En let wel: bij (echt)paren zonde
ren bestaat er sowieso geen recht op ANI
Voor het steeds meer voorkomende anda
dienershuishouden (man hoofdverdiener,
werkt in deeltijd, eigen huis, kinderen) k
nieuwe ANW een behoorlijke inkomens!
gang betekenen ten opzichte van de oudj
In hoeverre een particuliere bijverzekerij
heeft, hangt vooral af van de vraag of de
vende partner op eenzelfde welvaartsnivj
kunnen blijven doorleven. Wel is het goc
achterhoofd te houden dat hoe dan ook d
uitkering ophoudt als het jongste kind at,
jaar is.
Dat laatste geldt nog veel sterker voor e{.
nersparen. Omdat het als regel de man ï'1
vroegtijdig overlijdt, kan het wegvallen P
- ANW op termijn vooral daar voor een hf"
klap zorgen Zeker op de huidige arbeidT
kunnen vrouwen van boven de vijftig he^
wel vergeten om werk te vinden wanneer
tien of twintig jaar niet hebben gewerkt r
opvoeding van de kinderen. En dan betel
huidige ANW armoede op termijn.
vraag en aanbod, eenheidsprijzen in de
weg zitten.
Stel je koopt in Rome een pondje kaas.
kost gemiddeld vier euro. Dat zelfde
pondje, van een vergelijkbare kaassoort,
blijkt je in Amsterdam al gauw vijf euro
te kosten. En dat is nog niet duur, als je
bedenkt dat in België nog een zesde eu
ro moet worden aangebroken voor net
zo'n soort kaas. Wie met de euro op stap
gaat is volgens de onderzoekers van Eu
rostat in Nederland het goedkoopst uit
bij de aankoop van halvanne. Meene
men naar de camping in Frankrijk dus.
want daar kost het pakje al gauw eens
zoveel.
Wie voor zijn euro kleren wil kopen
hoeft het land niet uit. Voor schoenen
evenmin. Behalve als ze gerepareerd
moeten worden, want de Ierse schoen
lapper is nipt de goedkoopste. Voor
schoenen en kleren geldt Frankrijk rela
tief als duurste. Maar het prijsverschil is
in procenten veel minder dan bij voor
beeld bij broodbeleg.
Huizenmarkt
Grootmoeder had er een oplossing voor in de
vorm van potjes met etiketten. Moeder deed het
ook, inclusief koopzegels. Vandaag nemen we
gewoon een tweede bank/girorekening Veel zat
er waarschijnlijk niet in grootmoeders potjes,
maar zij waarschuwde altijd: 'zorg dat ze nooit
leeg raken'. En zo is het generatie op generatie
gebleven. Het bestaan van potjes kan voorkomen
dat wisselende en onverwachte uitgaven tot
rampspoed leiden.
Budgeteren. In het bedrijfsleven is het gemeen
goed, njaar nog lang niet in de gezinshuishou
ding. Inkomsten en uitgaven calculeren voorkomt
dat de salarisrekening langere tijd bloedrood op-
kleurt, dat de vakantie er bij in dreigt te schieten
of erger, dat het gezin in financiële moeilijkhe
den komt.
Wie in het gezin de betalingen verricht weet dat
de hoogte van de totale rekeningenstroom van
maand tot maand enorm verschilt. Bedrijven en
(semi-)overheid proberen uit kostenoverweging
het aantal betalingen zo gering mogelijk te ma
ken. Daarom komen acceptgiro's van verzekerin
gen, belastingen, contributies, maar ook die van
KPN niet maandelijks, maar per twee, drie of zes
maanden of per jaar. Dat kan er behoorlijk op in
hakken, vooral als er in dezelfde maand nog een
onverwachte uitgave tussendoor komt. Zelfs die
onverwachte tegenvaller is te begroten of te cal
culeren
Eenvoudig
Voor het opzetten van een zogenoemd 'egalisa
tiefonds' is geen specifieke boekhoudkundige
kennis nodig. Het is eenvoudig toe te passen en
op een paar velletjes A4 uit te rekenen.
Maak een lijst van alle vaste maandelijkse uit
gaven, inclusief huishoudgeld en tel deze op.
Maak een tweede lijst van alle niet-maandelijk-
se vaste uitgaven, zoals periodieke verzekerings
premies, contributies en abonnementen en onder
houd. Noteer ook de betalingsdatum.
Per maand is zo te zien of het nettoinkomen van
de vorige maand voldoende is om alle kosten te
kunnen dekken. De ene maand is geld over, de
andere maand is er wellicht te kort. Vooral wan
neer grote bedragen samenvallen, kan dit een
probleem zijn voor wie met zwarte letters het jaar
door wil.
Volgens grootmoeders wijsheid moeten de over
schotten van de ene maand in een potje worden
gedaan voor die maanden waarin de verwachte
uitgaven de inkomsten overstijgen. Op de salaris-
rekening laten staan voorkomt dat het toch wordt
uitgegeven. En zoals grootmoeder zei: geld datje
niet in de portemonnee hebt, kun je niet uitgeven
ook.
Moeilijker te calculeren zijn de variabele uitga
ven, zoals (tussendoor) vakanties, reparaties en/
of vervangingen.
Vakanties, bijvoorbeeld, moeten minimaal zes
weken voor de datum van vertrek worden betaald
en er wordt altijd een aanbetaling gevraagd. Met
een vroege vakantie en de uitbetaling van het va
kantiegeld met het salaris over de maand mei is
er al meteen een gat geslagen.
(Auto)reparaties en het moment waarop, zijn in
de praktijk moeilijk te voorspellen. Wanneer de
banden aan vervanging toe zijn is met het blote
oog te zien, maar voor de rest is het een kwestie
van navragen. Elke merkgarage hanteert een
standaard onderhoudsprogranima op basis van
het aantal gereden kilometers en kent redelijk
goed de daarbij bijbehorende kosten. Tel daarbij
wel een x-bedrag voor tegenvallers, want die zijn
er gegarandeerd!
Huishoudelijke apparatuur die een leven mee
gaat wordt niet (meer) gemaakt. Maar een le
vensduur van 5 tot 10 jaar is toch wel reëel
ook hiervoor wil reserveren moet de verva
gingswaarde van de apparatuur jaarlijks nt
afschrijven en dit bedrag apart zetten.
De jaarlijkse energierekening kan de huil
delijke planning behoorlijk verstoren. Het|
nogal een verschil of er een naheffing kom
enige honderden guldens of dat er te veel I
is. Beter maandelijks te veel betaald, dan I
nig. Wie twijfelt kan het energiebedrijf vrj
maandelijkse vooruitbetaling te verhogen.
Onroerendezaakbelasting (OZB) is ook zo
ne. In de meeste gemeenten komt de aansl
het begin van het jaar, te betalen in twee t<
nen. In de tweedejaarhelft al reserveren v
volgende kalenderjaar is soms geen overb
luxe.
In ieder huisgezin komen er ook periodiek
tjes binnen. Dertiende maand/eindejaarsui
ring, winstuitkering, vakantiegeld, wellicH
belastingteruggave en bedrijfsspaarregelii
die vrijkomen Ook deze zijn redelijk goe
groten en weg te strepen tegen grote uitge
