Raad voor Cultuur was weer slordig
James Ensor een controversiële avant-gard
Alles anders bij
Kronos Kwartet
Cultuur Kunst
Muzikaal vuurwerk
blijft uit bij Dru Hill
RO weer
op reis
Krabl;
weert;
de plan:
DINSDAG 2 MAART 1999
CHEF JAN RIJSDAM, 071-5356444. PLV CHEF ANNET VAN AARSEI
Sam Brown te gast bij Jools
leiden De Britse zangeres Sam Brown is vrijdagavond te gast bij
het Jools Holland Rhvtm Blues Quintet. Jools en zijn muzi
kanten treden dan op in het LVC in Leiden. Het concert in het
LVC begint om 21.00 uur. Kaarten (a 17.50 gulden) zijn verkrijg
baar bij Plato. Velvet Music, de WW en WV Leiden. Bezoekers
buiten Leiden kunnen kaarten reserveren via tel: 071-5146449.
Zangmiddag in Bacchus
leiden Muziekcafé Bacchus aan de Breestraat in Leiden begint
met zangmiddagen op elke laatste zondag van de maand. De
eerste is op zondag 28 maart. Iedereen, die eens wil zingen on
der begeleiding van een professionele band. kan zich tot 14
maart opgeven bij Bacchus of bij Muziekstudio's Rob Elsenaar
aan de Draadbaan 29 in Leiderdorp (tel: 5820565). Kandidaten
wordt verzocht een bandje en liefst ook de bladmuziek van het
nummer dat ze willen zingen in te leveren.
Muziekhuis workshops
leiden Het Muziekhuis in Leiden begint maandag 8 maart met
een nieuwe reeks voorjaarswerkshops. Het thema is wereldmu
ziek. In tien lessen worden de cursisten wegwijs gemaakt met
stromingen als salsa, samba, rumba, merengue, reggae en Afri
kaanse muziek. Deelnemers moeten minimaal een jaar instru
mentervaring (akoestisch) hebben en enige kennis is gewenst.
Meer informatie bij het Muziekhuis, tel: 071-5130984/5145755.
Concert Kenny Rogers in Barneveld
barneveld De Amerikaanse countryzanger Kenny Rogers komt
naar Nederland. Hij geeft op 1 mei een eenmalig concert in de
Veluwehal in Barneveld. Met het optreden wil de zanger zijn
nieuwe album After Dark promoten. Rogers zou eind septem
ber vorig jaar al een concert in Barneveld geven, maar dit optre
den werd geannuleerd doordat de release van de nieuwe cd
voor onbepaalde tijd was uitgesteld. Het album After Dark komt
naar verwachting in de loop van april op de markt.
Indrukwekkende expositie in Haags Gemeentemuseum
den haag thea figee
Oostende plast dit jaar eigenlijk
een beetje naast de pot. Het En-
sorjaar, ter herinnering aan de
vijftig jaar geleden overleden
Belgische schilder/graficus Ja
mes Ensor (1860-1949), is in
Den Haag begonnen met de
grootste en meest indrukwek
kende tentoonstelling uit het
hele programma. In Museum
Het Paleis zijn 25 schilderijen,
150 etsen, 50 litho's en 70 teke
ningen te zien afkomstig uit di
verse Nederlandse en Belgische
musea, het meest uit het Muse
um voor Schone Kunsten in
Oostende, eigenaar van de
grootste collectie Ensors. Pas
half mei, na de primeur in Den
Haag, reist de totale collectie
terug naar het museum in
Oostende, de geboorteplaats
van Ensor. .Ahwel." vertelt de
museumdirecteur, „het moest
zo lopen omdat het Museum
voor Schone Kunsten destijds
dacht dat het in het Ensorjaar
gesloten zou zijn voor een
grootscheepse verbouwing. De
verbouwing ging niet door,
maar de afspraken met Den
Haag waren al gemaakt."
recensie louis du mouun
Concert Dru Hill. Gezien: 28/2. Ahoy,
Rotterdam.
Dru Hill had spetterend spekta
kel beloofd. Die belofte maakte
het r b-kwartet uit Baltimore
zondagavond in een bijna uit
verkocht Ahoy ook volledig
waar. Want tussen alle sugges
tieve capriolen door presen
teerden Sisqo, Woody. Nokio
en Jazz een partij vuurwerk als
of er een Chinees Nieuwjaar
moest worden ingewijd. In mu
zikale zin kon het jeugdige vier
tal echter niet voldoen aan de
hooggespannen verwachtingen
van de ongeveer 9000 fans.
Pas na vijf kwartier, bij de
tweede toegift (annex grootste
singlehit) 'How Deep is Your
Love', slaagde Dru Hill erin vo
caal en instrumentaal te pieken.
Tot dan had de al sinds 1992
actieve groep niet veel meer ge
daan dan naar dat voor de
hand liggende hoogtepunt
niet te verwarren met de gelijk
namige klassieker van The Bee
Gees toe te werken. Daarbij
werd het Rotterdamse sportpa
leis niet alleen opgewarmd
door een hele rits reguliere sup
port acts (waaronder Image en
Saturday), maar ook nog eens
door twee directe aanjagers van
de hoofdattractie: dolle spring-
kikkers die het fenomeen on-
derbroekenlol wel erg letterlijk
opvatten door tijdens het afspe
len van flarden geleend hitwerk
(Jay-Z, 2Pac, Busta Rhymes) ge
regeld met veel poeha de blote
bips te vertonen.
Dat Dru Hill zelf, door tal van
vakgenoten als buitengewoon
getalenteerd reeds op een voet
stuk geplaatst, vervolgens ook
nog zou terugvallen op dit soort
goedkoop effectbejag was ei
genlijk nog veel teleurstellen
der. In plaats van op het podi
um te willen demonstreren dat
het fraaie, gepolijste studioge
luid van de twee succesalbums
geen laboratoriumproduct is,
leek het kwartet er vooral op uit
om zo macho mogelijk over te
komen. Het aantal keren dat de
aanwezige dames werden uit
genodigd voor een 'heet' be
zoekje aan de hotelkamer was
niet te tellen. En als elastieke
'kruisridders' sloofden de jon
geheren (allen de 20 net gepas
seerd) zich enorm uit om de re
gerende 'vorsten' in die catego
rie (Keith Sweat, R. Kelly) naar
de kroon te steken.
Dergelijke uitdagende fratsen
kunnen even leuk zijn, als bij
komend ritueel dat dan het
liefst ook meteen wordt gerela
tiveerd, maar bleken bij Dru
Hill tot hoofdingrediënt verhe
ven. Zonde. Wanneer neemt
een ervaren regisseur deze 'En
ter The Dru-show alsnog eens
onder handen, opdat de lief
hebbers meer waar krijgen voor
hun dure geld?
Een detail uit een affiche voor de Ensortentoonstelling in de Salon des
Cent in Parijs (1898). foto gpd
Het Paleis blijkt een zeer ge
schikte locatie om van Ensors
kunst te genieten. In de grote
statige en voorname beneden
zalen komen de fraaie impres
sionistische zonsondergangen
boven de zee bij Oostende goed
tot hun recht. Een schilderij van
een zee na de storm is eigenlijk
al voldoende reden om naar
Den Haag af te reizen. Je krijgt
er werkelijk een brok van in de
keel. Zoveel concentratie, kleu
renpracht, gelaagdheid en raak
typeren van stemmingen. Je
voelt aan deze voorstelling van
een tot rust gekomen zee wat er
aan dreigends vooraf is gegaan.
Ensor was een fantastisch
schilder, die in deze fase van
zijn kunstenaarschap heel dicht
Turner naderde, maar ook an
dere stijlen was hij meester.
Niet voor niets wordt hij gere
kend tot een van de belangrijk
ste Belgische kunstenaars, een
inspirerende bron voor -het
twintigste-eeuwse expressionis
me. In schildertechniek was hij
zijn tijd ver vooruit.
Ensor werd in 1860 in Oost
ende geboren. Zijn moeder was
een Vlaamse, zijn vader een En
gelsman. Oostende zou de
mondaine Belgische badplaats
worden waarmee de kunste
naar een haat/liefde-verhou-
ding kreeg. Hij schilderde niet
alleen de schoonheid van de
zee, maar ook een banaal en
onooglijk met badenden gevuld
strand. Toch zou hij er - op zijn
studie aan de Brusselse kunst
academie en enkele reisjes naar
bijvoorbeeld Holland na - zijn
leven lang blijven wonen. De
stad Oostende blijkt een niet af
latende bron van inspiratie. De
zee met haar vele gezichten,
portretten van familieleden,
stillevens van de maskers en
Aziatische producten uit de
winkel van zijn moeder, het ei
gen portret en later ook religi
euze onderwerpen komen in
Ensors kunst voor. Holland is
eveneens door Ensor getekend,
zoals te zien is op de tentoon
stelling.
Na zijn academietijd in Brus
sel nestelde hij zich in het rond
De bedroefde Pierrot, een olieverf op doek van James Ensor.
1880 bruisende Brusselse
kunstleven en ontmoette grote
kunstenaars, onder wie Jan
Toorop en Kandinsky. In 1883
was hij de mede-oprichter van
de groep Les XX, twintig kun
stenaars die zich ten doel stel
den de gevestigde artistieke op
vattingen in België het vuur aan
de schenen te leggen.
Aanvankelijk schilderde En
sor vrij realistisch en onder in
vloed van de symbolisten in
een vrij donker palet. Hij lijkt
makkelijk te schilderen, een
losse toets, een wonderschoon
palet, dat van donker naar licht
evolueert, van zuiver realisti
sche voorstellingen naar poin
tillistische impressies en de we
reld van de fantasie, waar hij
niet meer van los raakt. Ensor
zou zich steeds meer isoleren
en terugtrekken in een eigen
fantasiewereld, waarin de
meest bizarre wezens, demo
nen, maskers en duivels vooral
veel met de hoofdpersoon En
sor te maken kregen. Het cynis
me druipt er vanaf.
Zijn belangrijkste werken
heeft hij tussen 1888 en 1892
gemaakt. Na 1900 bleek hij niet
meer de vurige, controversiële
avant-gardist, de wonderbaar
lijke subversieve geest en leek
de bron opgedroogd. De na-
velstarende, zich in zijn succes
rondwentelende kunstenaar
begon zichzelf zelfs te herhalen
als het hem zo uitkwam.
Ondanks het succes dat En
sor na een eerste periode van
miskenning verwierf duurde
het vrij lang voordat de stad
Oostende een eerste werk van
hem aankocht. Een deel van de
daarna verworven werken ging
verloren tijdens het bombarde
ment aan het begin van de
Tweede Wereldoorlog. De col
lectie Ensors die het museum
in Oostende thans bqu
1946 verzameld. EroM
ook de kostuums, n<
voor zijn ballet Lhi
d'Amour maakte. Zevc
Den Haag te zien.
d'Amour is Ensors |bi
totaalkunstwerk te gi
muziek, ballet, kostuer
cors werden door hke
componeerd, bedacEi
worpen. Wie de tentje
in Den Haag op lil
zoekt zal tussen twfe
uur 's middags de ivc
ren, gespeeld door cfcli
aard. Misschien welp:
ste moment om een pt
de tentoonstelling be
sluiten. p
tiï
ar
James Ensor t/mhc
Museum Het Palga
Voorhout 74, Denaa
t/m zo. 11- 7 uur. Hi
Pi
L2
Opnieuw heeft een rechter de Raad voor Cultuur en het
ministerie van OCW veroordeeld wegens het slordig om
springen met subsidie-aanvragen. Haalde vorig jaar het
dansgezelschap Djazzex zijn gelijk bij de rechter in Den
Haag, nu heeft het Dutch Jazz Orchestra de rechter in
Amsterdam op zijn hand gekregen.
zwaar aan bij de bezwaarschrif
tencommissie van het departe
ment, dat oordeelde dat de mu
zikanten in elk geval recht had
den op meer duidelijkheid over
de wijze waétrop de negatieve
beslissing tot stand was geko
men. Volgens de rechter in Am-
amsterdam anp
De Raad voor Cultuur adviseer
de in 1996 negatief over de sub
sidie-aanvraag van het orkest
uit Venlo. De toenmalige staats
secretaris, Nuis, nam dat advies
over. Het orkest tekende be-
sterdam is de Raad er ook in dit
tweede - wederom negatieve -
advies niet in geslaagd helder
heid omtrent het eigen functio
neren te verschaffen. Het ad
viescollege heeft zelfs flink ge
blunderd.
Onjuist
„In het nadere Raadsadvies
werd nog steeds niet inzichte
lijk gemaakt op grond van wel
ke waarnemingen de Raad voor
Cultuur is gekomen tot zijn in
houdelijke waardering en om
schrijving van de kwaliteit van
het orkest. Volstaan werd met
de mededeling dat radio- en tv-
registraties van het orkest zijn
beluisterd. „De mededeling
moet deels voor onjuist worden
gehouden, nu is gebleken dat
sinds 1988 geen tv-opname van
het orkest is uitgezonden", al
dus de rechter.
Verder heeft de Raad ver
zuimd te vermelden welke ex
pertise er nu eigenlijk op het
gebied van de jazz in de eigen
gelederen aanwezig was. De
rechter is van oordeel dat de
staatssecretaris ook het nieuwe
advies van de Raad niet had
mogen overnemen.
Schadevergoeding
Vorig jaar betaalde het ministe
rie van OCW het Haagse dans
gezelschap Djazzex, dat door de
negatieve beoordelingen ter
ziele was gegaan, een schade
vergoeding van een half mil
joen gulden. Ook toen had de
Raad de adviezen veel te slordig
gemotiveerd en had Nuis dit
nooit mogen overnemen.
De kwestie leidde vorig jaar
september tot vragen in de
den haag anp
Het Residentie Orkest neemt
komend seizoen voor het
eerst sinds 1995 weer een
kijkje buiten de grenzen.
Door financiële problemen
waren buitenlandse tour
nees enkele jaren onmoge
lijk, maar vijf sponsors zor
gen dat in het nieuwe sei
zoen de orkestleden hun
koffers weer incidenteel
kunnen pakken.
Dat heeft directeur H. van
den Akker gisteren gezegd
bij de presentatie van het
nieuwe jaarprogramma. Zijn
nieuwe chefdirigent Jaap
van Zweden hecht ook grote
waarde aan spelen op we
reldpodia. Van Zweden volgt
de huidige chefdirigent Ev-
genii Svetlanov officieel pas
in 2000 op, maar de Amster
dammer neemt komend sei
zoen al af en toe het diri
geerstokje ter hand in de
Haagse Dr. Anton Philips-
zaal. Hij gaat zich bezighou
den met een serie kinder
concerten, de Matthaus Pas
sion, de Millenniumserie en
het Koninginneconcert. Di
recteur Van den Akker meld
de gisteren dat verleden jaar
de zaalbezetting eindelijk
weer wat is gestegen. De op
brengst van de kaartverkoop
steeg 7 procent.
Het Residentie Orkest
(RO) ziet zichzelf als vooruit
strevend. Zo krijgt bijvoor
beeld dit seizoen de 16-jari-
ge componist Marijn Si
mons een kans zijn stuk
'Noises in the Night' door
het orkest te laten spelen.
Ook wil het RO verder wer
ken aan een combinatie met
popmuziek.
Wat zij spelen speelt niemand
aaasterdam aap van der ven
Aan strijkkwartetten geen ge
brek. Er lijken er de laatste ja
ren steeds meer bij te komen.
Vaak zijn het jonge, talentvolle
musici, die inzien hoe wankel
het bestaan van een solist is,
maar die ook niet de collectivi
teit van een orkest zoeken. Ze
nemen deel aan masterclasses
en concoursen, geven koffie
concerten, maken cd's. Hoe
goed ook, die kwartetten zijn
over het algemeen onderling
inwisselbaar qua spel en qua
repertoire. Zo niet het Kronos
Kwartet. Ze zien er anders uit,
David Harrington, John Sherba,
Hank Dutt en Joan Jeanrenaud.
Ze klinken ook anders. En wat
de drie heren en die ene dame
spelen, speelt niemand anders.
Het Kronos Kwartet is 25 jaar
oud. Ze ogen nog steeds be
hoorlijk modieus en ze zijn nog
steeds flink controversieel, die
vier uit Amerika.
Een strijkkwartet speelt strijk
kwartetten. Inderdaad, de
naam strijkkwartet slaat zowel
op een ensemble bestaande
uit twee violisten, een altviolist
en een cellist als op een muzi
kale vorm. Dat die twee dingen
samenvallen heeft een beteke
nis, die we alleen kunnen be
grijpen als we ruim twee eeu
wen teruggaan. Toen Haydn
zijn eerste strijkkwartetten
componeerde was het middel
tevens het doel. Het ging om
het spelen, niet om het luiste
ren. Zoals het bij schaken gaat
om het spelen, niet om het toe
kijken. Niemand minder dan
Goethe omschreef het strijk
kwartet als 'een conversatie
voor vier intelligente personen'.
Pas veel later legden componis
ten vaak hun diepste gedachten
in hun strijkkwartetten: Beetho
ven (vanaf zijn late werken),
Schubert, Brahms, Dvorak, etc.
In onze eeuw deden Bartók en
Sjostakovitsj dat nog.
Eigen repertoire
Na de oorlog leek het schrijven
van strijkkwartetten steeds
meer bijzaak te worden, of in
elk geval iets incidenteels. Tot
dat het Kronos Kwartet kwam.
Het creëerde zijn eigen reper
toire. Speciaal voor dit ensem
ble zijn inmiddels meer dan
vierhonderd composities ge
schreven. Dat is ongeveer het
dubbele van wat Haydn, Mo-
zart, Beethoven, Schubert en
Brahms gezamenlijk voor deze
bezetting hebben gecompo
neerd.
Dat alles dankzij Charles
Crumb, de Amerikaanse com
ponist, die in 1970 'Black An
gels' schreef. De 22-jarige violist
David Harrington hoorde dat
spookachtige, obsederende
stuk op de radio. „Ik voelde me
als door een magneet aange
trokken. Ik begreep dat deze
muziek iets met de verschrik
kingen van de Vietnam-oorlog
te maken had. Het was de juiste
muziek op de juiste tijd."
Idee
Dat laatste gold ook voor Har
rington zelf. Hij had enige tijd
in een Canadees orkest ge
speeld, maar kon zijn draai niet
vinden. Charles Crumb bracht
hem op een idee. Hij belde zijn
Het Kronos Kwartet. Ze zien er anders uit, ze klinken ook anders en ze zijn nog steeds flink controversieel. Wat de drie heren en die ene dame uit
de Verenigde Staten spelen, speelt niemand anders. foto gpd
compositieleraar Ken Benshoof
op en zei: „Ik wil een strijk
kwartet oprichten." Benshoof
verklaarde zich meteen bereid
het eerste stuk voor het nieuwe
ensemble te schrijven. Dat is
het bijna twintig minuten du
rende 'Traveling Music'. Het
Kronos Kwartet speelt het stuk
nog geregeld. Het staat dan
ook, net als Crumbs 'Black An
gels', op één van de tien cd's,
uitgebracht ter gelegenheid van
het 25-jarig bestaan van de
groep. De aantrekkelijke com
positie bevat nogal wat Ameri
kaanse volksmuziek in de
trant van Charles Ives en staat
volkomen buiten de Europese
traditie van het strijkkwartet. In
dat opzicht was dit al een weg
wijzer, gezien de kant die het
Kronos Kwartet, met zijn voor
keur voor 'outsiders' onder de
componisten, zou uitgaan.
David Harrington wilde er
vanaf het begin 'niet uitzien als
een tapdanser uit de jaren der
tig'. Klassiek en toch een beetje
hip, dat is ongeveer de reputa
tie van deze groep, die zich
noemde naar de vader van de
Griekse oppergod Zeus. De wij
de blouses, de opvallende
schoenen, het wilde haar: de
outfit was van meet af aan eer
der die van een popgroep dan
van het Amadeus of Alban Berg
Kwartet.
Dan slepen die vier tijdens
hun tournees ook nog een stel
modieuze designstoelen met
zich mee. In combinatie met de
slimme belichting en de even
slimme geluidstechniek levert
dat een schouwspel en klank
beeld op, die nogal afwijken
van wat we gewend zijn van ka
mermuziek in Diligentia of de
Kleine Zaal van het Amster
damse Concertgebouw. Daar
speelt het Kronos Kwartet dan
ook al lang niet meer. Het
treedt bij voorkeur op in grote
zalen, waar enige elektronica
niet overbodig is.
Kamermuziek werd theatraal
gemaakt. Met als één van de
meest extreme voorbeelden de
enkele jaren geleden in het Am
sterdamse Concertgebouw uit
gevoerde 'Ghost Opera' van de
Chinese componist Tan Dun:
zweverig gedoe van zich als
exotische acteurs gedragende
musici, die kennelijk niet bang
zijn van 'New Age' te worden
beticht.
Belangrijker is, dat Kronos
het strijkkwartet weer tot een
belangrijk onderdeel van het
hedendaagse muziekleven heeft
gemaakt. En dat het ensemble
een traditionele, centraal-Euro-
pese stijlvorm niet alleen over
de oceaan, maar zelfs buiten de
grenzen van de westerse kunst
muziek heeft gebracht, modi
eus of niet.
di
Tweede Kamer. Df a
van Nuis, Van der10
loofde meer helde1'
procedures waren t<r
gescherpt. „En d£°
hierop staat bover1
agenda voor het overc
Raad." Begin deze
ook een aantal nie
voor de Raad voor
noemd.
Het ministerie he
rechter tien weken
kregen voor een hert 1
van de beslissing J
Dutch Jazz OrchestrE c
apeldoorn anp
Jeroen Krabbé staar
in Apeldoorn voor—
sinds vele jaren wj
planken. Hij doet
avonden mee aan 1
stuk Wilhelmina, me
Blankers in haar alo^
de titelrol. Krabbé vé*a
Enklaar in de rol vaifcl
na's veelbesprokei1"
Francois van 't Sai"
heeft andere vernn
Krabbé neemt zijn11
voor de vier extra en t(
voorstellingen. Wilnr
maintiendrai heeft a|e'
zoekers getrokken
mee één van de gi'1)
neeltoppers van de lt01
tallen jaren. !er
Nabokovs;;;
vecht vervb
Lolita aan
°i
ruswuk anpIVi
I d
De Italiaanse auteieg
moet zich binnenkosl
rechter verantwool h
haar fictieve vervolg ei
mir Nabokovs romler
De Italiaanse heeft zl o
de op de hals gehalk
zoon van de autk v
boek, Lo s Diary, wtrl.
senteerd als het veit.
boek van Nabokov ©u
sessie van een projdt
het twaalfjarige mèa^
Het zou het dagboel D
bevatten.De zaak fit:
maand voor een Als
rechtbank. re
