Sport
De ziel is eruit
Danny Blind: 'Ajax heeft een leuning nodig'
Koevangen
ZATERDAG 27 FEBRUARI 1999
CHEF WILLEM SPIERDIJK, 071-5356464, PLV.-CHEF JANET VAN DIJK, 071-5356463
Spitz Kohn ziet liefde plaatsmaken voor dollartekens
„Ik lag in Karlsruhe in het ziekenhuis. Meniscus. Wat zijn je plannen,
vroeg de man naast mij. Ik wil een grote voetballer worden, zei ik. Hoe
oud ben je...Negentien...Oh, dan heb je nog een leven voor je. Als ik nu
terugkijk, is het alsof hij dat gisteren tegen me zei." De jaren zijn hem
voorbijgevlogen. Vorig jaar november werd Antoine 'Spitz' Kohn 65
jaar en trok hij de deur bij Ajax achter zich dicht. Tijd om te gaan
rentenieren. Niet dus. Een paar dagen later lekte uit dat hij ging
scouten voor het Italiaanse Udinese. „Bij alle clubs waar ik als trainer
heb gewerkt, kan ik met opgeheven hoofd binnenkomen."
Spitz Kohn is geen spat veranderd. Een
paar grijze haren, een bollend buikje on
der de zwarte pullover, voor de rest is hij
nog altijd dezelfde, beminnelijke Luxembur
ger. Twee kinderen zijn er, uit z'n tweede
huwelijk: Nicola van 17, Antoine van 14. Bei
den zitten op de middelbare school. „An
nette, mijn vrouw, zou het liefst uit Diemen
vertrekken en teruggaan naar Enschede.
Haar moeder en zus wonen er. Mij maakt
het niet zoveel uit. Ik weet niet hoe Ensche
de geworden is, we zijn er nu al zeventien
jaar weg. Ik kan me voorstellen dat Ensche
de wat rustiger is dan Amsterdam, en dat
bedoel ik dan speciaal voor m'n kinderen.
Die twee gaan nu nog niet uit, komen niet in
het openbare leven, anders zou ik me nog
drukker maken."
Ajax ging er vorig jaar stilzwijgend en ge
makshalve vanuit dat hij zou blijven. Die
vlieger ging niet op. „Ik kreeg zo'n mooie
aanbieding van Udinese, daar kon ik geen
nee tegen zeggen. Of ik verbaasd was? Op
mijn leeftijd wel, ja." Hij is net terug uit Ar
gentinië, waar hij zeventien dagen voor Udi
nese heeft gescout bij het Zuid-Amerikaans
kampioenschap onder 20 jaar. Straks gaat
hij naar Uruguay, het WK onder 17. Die
baan past hem wel. „Ik ben toch een beetje
een avonturier. Rondreizen over de wereld
is me op het lijf geschreven. Ik heb pen con
tract tot 1 november, daarna zien we wel
verder."
Spitz Kohn geniet van het leven, maar is
bovenal een voetbalkenner pur sang. Met
een zesde zintuig voor talent. De laatste drie
jaar stroopte hij voor Ajax de velden af op
zoek naar versterking voor het eerste elftal.
Hij vond ze, maar wil - met een scheef oog
naar Tonnie Pronk - niet zeggen om welke
spelers het gaat die nu in Ajax 1 spelen.
„Als Ajax had gezegd: Spitz, luister: we
zijn tevreden, in november word je 65, maar
je mag rustig doorgaan, dan had ik gezegd:
oké. Want ik heb het bij Ajax altijd prima
naar m'n zin gehad, daar ging het helemaal
niet om. Vijftien jaar is een stukje van je le
ven, ik ben een beetje ver-Ajaxt. En het zijn
niet de slechtste jaren geweest die ik bij Ajax
heb meegemaakt. Ja, het heeft me pijn ge
daan dat ik tegen Ajax moest zeggen: ik ga
met pensioen, maar ik heb er ook meteen
bij gezegd: ik heb wel een andere club waar
ik voor ga werken. Ik Vbel me nog te leven
dig om niks meer te doen. Ik moet actie
hebben."
Wereldliga
De huidige ontwikkeling in het profvoetbal
verrast hem niet. „Wie goed naar mij geluis
terd heeft, weet dat ik al twintig jaar geleden
heb voorspeld dat er een Europese liga zou
komen. En misschien straks wel een wereld
liga. Die ontwikkeling is niet tegen te hou
den. Het voetbal wordt zo vercommerciali-
seerd, plus dat de grote clubs toch tegen el
kaar moeten spelen. Daar springt de televi
sie op in. Het zou een keer moeten ophou
den, maar het houdt niet Op, zolang er nog
iets is wat ze kunnen creëren."
„Of het mij te ver gaat? Nee hoor, want ik
heb er nog maar weinig mee te maken, be
grijp je. Wat mij wel te ver gaat zijn de kos
ten die ermee gemoeid zijn. De rijken wor
den rijker en de armen steeds armer. Het
betekent dat clubs die niet kunnen meedin
gen eraan onderdoor gaan. Ik zeg niet dat ze
kapot gaan, maar ze spelen straks nog voor
een appeltje en een stuk brood. Tuurlijk
vind ik dat jammer, het is ook niet gezond.
Alleen: in de maatschappij is het niet an
ders. De ene multinational gaat samen met
de ander, of het nu banken zijn, of grote be
drijven. De voetballerij is niet anders."
Gaat de voetballerij niet ten onder aan z'n ei
gen grootheidswaanzin?
„Dat weet ik niet, ik kan niet in de toe
komst kijken. Wij zijn nog van de oude
stempel, als wij van een club houden, dan
houden we van een club. Ajax heeft de
grootste supportersclub van Nederland. Die
supporters lopen net zo hard met Ajax mee
als dat ze bij Ajax weglopen. Maar de men
sen die echt iets met Ajax hebben, die ster
ven allemaal uit. Er zijn toch bijna geen
mensen meer die iets voor niets doen. Ja,
een enkeling, bij een amateurclub, die de lij
nen trekt, maar voor de restTuurlijk is dat
slecht, maar die ontwikkeling is niet te stop
pen."
„Ik maak dingen mee...Een voetballer van
19 jaar die tien miljoen dollar moet kosten,
dan zeg je: waar gaat het naar toe? Dat moet
toch een keer ophouden. Alleen: wie zegt
mij dat het ophoudt? Voetbal is op dit mo
ment zo populair, er is zoveel geld te verdie
nen... Ik vraag mij wél eens af hoe lang de
mensen het nog pikken dat die knapen zo
veel geld verdienen. Ik gun ze het wel, daar
gaat het niet om. Maar de liefde verdwijnt
als je alleen maar dollartekens in de ogen
hebt."
„De liefde voor Ajax, dat familiaire, dat
gaat er allemaal een beetje af. Alles is in tien
jaar in een stroomversnelling gekomen. Er
worden directeuren aangetrokken, een ma
nager voor dit en dat, ze moeten het alle
maal zo goed mogelijk doen, financieel hè.
Dat betekent dus ook dat ze van die dollar
tekens in hun ogen hebben."
„En elke keer wordt het budget maar weer
opgeschroefd - de begroting is 15 miljoen,
die moet naar 20 miljoen. Moeten ze wéér
meer skyboxen verkopen om nog meer geld
te krijgen. Maar het zijn straks toch alleen
maar de groten die overblijven. Als ze de
boot gemist hebben, kunnen ze nog onder
elkaar spelen. Van Praag zegt dat Ajax tegen
Heerenveen wil blijven voetballen, maar ook
tegen Milan, Manchester United of Barcelo
na. Waar moeten de clubs dan de tijd van
daan halen?"
Zou jij nog passen in deze voetbalwereld?
„Dat is een gewetensvraag." Na een stilte:
„Nee, ik geloof het niet. Waarom niet...Om
dat ik te eerlijk ben. Te menselijk ook. Ik wil
niet zeggen dat de voetbalwereld oneerlijk
is, het is wel een aparte wereld, een tikkeltje
a-sociaal. Je hebt met zoveel mensen te ma
ken, het is zo commercieel geworden ...Ver
liezen is er niet meer bij. Sport hangt samen
met emoties. En die emoties zijn winnen, la
chen, verliezen, huilen. Die emoties zijn niet
meer zo. Nu word je door keiharde zaken
mensen in een corset gedreven dat je din
gen moet gaat doen, waarvan je zegt: dat
ben ik helemaal niet, dan moet ik mezelf
verloochenen. Daar moet je wel geknipt
voor zijn."
„Ze hebben me uitgelachen toen Ajax
ging verhuizen. In De Meer kwamen die
kleine jongens binnen om te trainen, ze
konden met de neus door het gaas kijken en
hebben Stanley Menzo of Jari Litmanen
aangeraakt. Nu kennen ze die jongens alleen
nog maar van de televisie. De ziel is eruit ge
trokken, begrijp je. Daar begint het al mee."
„De Toekomst is iets fantastisch, de Arena
Spitz Kohn: „Ze gaan alleen maar van het tactische uit, die moet zus lopen en die moet zo lopen. Maar je moet eerst kunnen voetballen dunkt me."
foto cpd
is meer een evenementenhal dan een voet
balstadion. Het ligt nog geen kilometer uit
elkaar, alleen: zij trainen daar, en daar traint
de jeugd. De jeugd moet het hebben van het
eerste elftal. Ik wil De Meer niet romantise
ren, maar daar was het: hai, hup, daar komt
Litmanen, en die aait zo'n jongen even over
de bol. Zo'n jongen moet zich met iemand
kunnen identificeren. Zonder opbouw kom
je nergens. Als je een huis bouwt zonder een
goed fundament kun je geen twee etages
bouwen. Dat fundament is wat jou als club
naar boven brengt."
„Nee hoor, met het grote aantal buiten
landers heb ik niet zoveel problemen. De
hele maatschappij wordt multi-cultureel.
We moeten Europees zijn en Europees den
ken, dan maakt het niet uit of je nou geel
bent, groen of zwart. Mij gaat het alleen
maar om de mens zelf."
„Ik geloof dat elke club in Nederland het
liefst zou spelen met voetballers met de Ne
derlandse nationaliteit. Amsterdammers
zullen het liefst spelen met Mokummers, al
leen: dat is niet meer te doen als je in de top
wilt meedraaien. De Nederlandse markt
wordt steeds meer afgeroomd. Eerder ver
trok alleen de eerste categorie, nu ook al de
tweede. Dus blijft de derde over.'
Eigen jeugd
„De eigen jeugd lijdt eronder, tuurlijk. Ajax
heeft de beste opleiding, maar ik zeg er met
een achteraan: ze moeten wel oppassen dat
het niet zo geüniformeerd wordt dat het al
lemaal lopende-handwerk wordt. Je moet
het individu vormen. Bij Ajax is de jeugdop
leiding zo geperfectioneerd...Dat is aan de
ene kant goed, maar aan de andere kant lijdt
het voetbal eronder. Je moet zorgen dat er
nog een beetje avontuur in blijft. Iemand die
kan dribbelen moet je laten dribbelen en
niet zeggen: je moet de bal in één keer af
spelen. Wat dat betreft ga ik een heel eind
met Cruijffmee."
„Wat nu met voetballers gebeurt, gebeurt
ook met trainers. Ik wil niet zeggen dat het
slechte trainers zijn, ik wil alleen maar zeg
gen dat het trainers zijn die het meer van de
wetenschap moeten hebben dan van het
avontuurlijke. Als je vanuit de wetenschap
alleen maar hetzelfde voor ogen hebt, krijg
je ook hetzelfde resultaat. Dat kan niet an
ders."
„Wij hebben nog hart gehad voor het vak.
Nou wordt er alleen getraind om carrière te
maken, met de atitosleutel in de hand. Trai
ning afgelopen, hup in de auto, en ze zijn al
weer weg. Wij zijn voetbaldieren geweest,
waren bezig van 's morgens vroeg tot 's
avonds laat. In bed waren we er vaak nog
mee bezig. Nu heb ik het gevoel dat de
meesten meer interesse hebben in andere
dingen."
„Er wordt nu ook heel anders over voetbal
gepraat. Ze gaan alleen maar van het tacti
sche uit, die moet zus lopen en die moet zo
lopen. Maar je moet eerst kunnen voetbal
len, dunkt me. Want als je niet kunt voetbal
len, kun je lopen watje wilt."
„Natuurlijk gaat het mij aan m'n hart.
Maar ik ga me niet meer druk maken om
wat die trainers doen, ik kan me wel druk
maken om Ajax. Als ik zie hoe het nu gaat,
en het gaat nog een paar jaar zo door, hoe
gaat het dan met de opleiding? Na vijftien
jaar is Ajax mijn club geworden. En dan gaat
het niet alleen om de club Ajax, maar ook
om de mensen die je allemaal hebt leren
kennen, de goede en de slechte."
Kijken op afstand, want je wordt toch heel
oud?
„Als God het wil. Ik zeg altijd: daarboven
heeft iedereen z'n kaars staan, de één heeft
een dikke, de ander een lange, de één flak
kert, de ander brandt hartstikke goed, Als ze
je tijd gekomen is...Ik ben katholiek opge
voed, maar ben niet zo gelovig. Alleen: als
de tijd er voor je is, dan ga je."
„Ik heb een broer die nu 69 is. Hij was al
ten dode opgeschreven op z'n 25ste, en hij
leeft nog. Hij is z'n hele leven alleen maar
ziek geweest. Ik hoop dat hij nog 20 jaar
leeft, maar waarom moet iemand z'n leven
lang ziek wezen? Ik zou toch wel één keer
met Hem willen praten, moet Hij maar eens
uiüeggen waarom dat zo is. Misschien heeft
hij daar z'n reden voor. Als het zo is."
Danny Blind, hier boos op de scheidsrechter, is
in gesprek met Ajax over een functie als tech-
Ajax is aan het 'harken', zegt Danny Blind onverbloemd,
om in de eredivisie op de tweede of derde plaats te ein
digen. Maar dan? Er moet een nieuwe ploeg worden opge
bouwd. Blind is, nog steeds, met Ajax in bespreking over
een nieuwe technische functie. Hij predikt realisme, en
voorlopig misschien wel soberheid. Er zijn twee gesprekken
geweest tussen de clubleiding en de aanvoerder, die aan
zijn laatste maanden als voetballer bezig is. Blind zou tech
nisch manager moeten worden. Een dezer dagen venvacht
hij de volgende zet van Ajax. Hij wil niet op de besprekingen
ingaan.
Over het technische beleid van Ajax zal Blind niets zeg
gen. Dat de club op het veld in de afgelopen tien jaar vooral
is gestuurd door dominante trainers als Johan Cruijff en
Louis van Gaal en dat Hennie Henrichs als bestuurslid tech
nische zaken geen zwaargewicht is - nee, dat alles zal Dan
ny Blind niet zeggen.
De scheidende captain beschouwt de huidige situatie,
waarin ook de laatste resten van het tijdperk Van Gaal af
brokkelen, en hij heeft zo zijn ideeën. Trainer en generatie
genoot Jan Wouters heeft hij van zijn gesprekken met Ajax
op de hoogte gesteld. „Wie de functie ook gaat bekleden",
zegt hij geforceerd formeel, „het lijkt me duidelijk dat hij zal
samenwerken met Wouters."
De opdracht is zwaai'. Het Ajax van nu heeft al een pro
bleem als de tegenstander, zoals Heerenveen vorige week,
de zwak opbouwende rechtsachter Melchiot vrij laat. Wou
ters is bezig, zo vertelt Blind, 'elementaire dingen weer aan
te stippen'. Een nieuwe ploeg opbouwen, ga er maar aan
archieffoto hans van weel staan. Blind: „Het kan ook een heel goed moment zijn. Het
gaat erom of je jezelf capabel acht, of je de ambitie hebt en
of je perspectief ziet. Dat hoeft niet de top te zijn. Het kan
ook een punt zijn waarvan je zegt: er is heel veel te doen,
ja."
Met het vertrek van de gebroeders De Boer naar Barcelo
na heeft Ajax opnieuw veel kwaliteit ingeleverd, meer wel
licht dan in bepaalde clubkringen voorzien. Onder Wouters
won de kampioen nog geen competitieduel en in tactisch
opzicht toonde de ploeg zich onevenwichtig. Blind kijkt om
zich heen en maakt per speler de afweging 'of er nog rek in
zit'. Hij zegt er niets over, maar positief kan de balans niet
zijn.
Wat Ajax moet doen? Wouters lijkt in eigen land vooral
naar leergierige, nog kneedbare subtoppers (Van Bommel
van Fortuna, Oude Kamphuis van Twente) te speuren.
Blind: „Daar ga ik in mijn visie ook van uit. De werkelijk
goede buitenlanders moet je zien te behouden. Dan denk ik
bij ons aan Litmanen, Arveladze, Oliseh, jongens met een
meerwaarde die in de as spelen. Maar de hoeveelheid bui
tenlanders moet je beperken. Er lopen in Nederland genoeg
subtoppers rond van wie je niet weet of ze de top kunnen
halen. Maar als je ze er niet mee confronteert, zul je het
nooit weten. Toen ik van Sparta naar Ajax kwam, kon nie
mand bedenken dat ik zou brengen wat ik inmiddels heb
gebracht."
Zoals ook de overgang van Wouters van Utrecht naar
(toen nog) De Meer wenkbrauwen deed fronsen. Blind en
Wouters, dat waren toch geen Ajax-voetballers? Maar Cruijff
herkende hun intrinsieke kwaliteiten, hun zogenoemde
functionele techniek: effectief spel zonder poespas. Met dat
oog van de meester kijken nu diens ontdekkingen van toen.
Naar Niels Oude Kamphuis bijvoorbeeld. „Hij kan op meer
plaatsen spelen. Goede pass, inzicht, zijn handelingssnel
heid zou iets hoger kunnen", weet Blind. „Maar als hij
denkt dat hij naar Duitsland (Schalke'04, red.) moet gaan,
moet hij dat doen. En dan moeten we er niet rouwig om
zijn. Als je niet bij Ajax wilt spelen, moet je het niet doen."
Blind staat realisme voor; zo heeft hij zelf altijd gevoet
bald. Ajax moet weer terug naar de basis, betoogt hij. Zoals
nu onder Wouters al gebeurt. „We zakken meer terug. Om
zekerheid te krijgen, om tegen elkaar te kunnen aanleunen.
Een ploeg die het moeilijk heeft, moet je een leuning geven.
Het zijn simplistische dingen. Elke ploeg in Europa zakt te
rug om zichzelf ruimte voorin te verschaffen. Maar Ajax
deed het nooit en dan werd het arrogant genoemd als we
zeiden dat we de moeilijkste vorm van voetbal speelden."
Misschien wordt het Ajax van Wouters en (waarschijnlijk)
Blind soberder. Vooral door de schrale uitstraling van de
Nederlandse competitie heeft Ajax nooit gerenommeerde
topspelers aan zich kunnen binden. Blind voegt eraan toe
dat het voor Ajax al een probleem is om wisselspelers te
werven die nauwelijks zwakker zijn dan de basiskrachten.
Zulke spelers willen in Nederland vaak niet op de bank zit
ten. Desondanks mag, zo heet het zelfs nu, de zogenaamde
Ajax-cultuur geen geweld worden aangedaan. Het volk
wenst dat Ajax aanvalt, en met franje. Blind zucht. „Cultuur
is de gehele club op zich. Maar een systeem kan toch nooit
een cultuur zijn? Het systeem wordt bepaald door de spe
lers."
Daarover gesproken: de beste voetballer van Ajax twijfelt
nog altijd over zijn toekomst. Blind, met hoorbare hoop: „Ik
praat veel met Jari Litmanen, ook over volgend jaar. Dat hij
het nu moeilijk heeft, is bijzonder tekenend. Ajax zit in een
moeilijke periode, hij kijkt terug op mooie dingen en hij kan
weg op een leeftijd waarop velen hun carrière nog een extra
dimensie willen geven. En toch twijfelt hij. Dat zegt veel
over Jari Litmanen, over het gevoel in de relatie tussen Jari
Litmanen en Ajax."
Omdat Salt Lake City op nóg
grotere hoogte ligt dan Cal
gary kan het in 2002 nóg har
der gaan dan nu.
Maar volgens de deskundigen
van atmosfeer weegt het voor
deel van de grotere hoogte voor
de kilometervreters niet op te
gen het nadeel van grotere
zuurstofschuld - ten gevolge
van deze hoogte. Anders ge
zegd, voor de Romme's van de
ze wereld belooft Salt Lake niet
de zevende hemel te worden.
Voor de Bossen en Shimizu's
wel. Sprinters hebben nu een
maal minder adem nodig, voor
hun race, dan stayers.
Aangezien ik mezelf niet tot bo
vengenoemde deskundigen re
ken. zal ik niet proberen u uit
te leggen waaróm het schaat
sen op hoogte een voordeel is
en al helemaal niet, hoevéél
dit, in seconden gerekend,
scheelt. Dat het scheelt, staat
vast. Alle huidige wereldre
cords, op Niemann's 5000 me
ter van Hamar na, schoten
wortel in Calgary.
Dat de ijsmakers van Calgary,
onder wie Lemay's echtgenoot
BartDoan, op hun taak bere
kend zijn, is waar. Maar dar de
hoogte waarop Calgary ligt een
minstens zo bepalende factor
is, is buiten twijfel.
De Olympic Oval is (nog) de
hoogstgelegen overdekte ijs
baan ter wereld. Calgary ligt op
1035 meter hoogte. Weliswaar
liggen Medeo (1691 m.), Butte
(1679 m.), Davos (1560 m.) en
Collalbo (1156 m.) op grotere
hoogte, deze banen zijn niet
overdekt. Wél overkapte banen,
zoals in Nagano (375 m.), Mil
waukee (220 m.), Hamar (126
m.), Berlijn (34 m.) en Heeren
veen (40 cm.) liggen beduidend
lager dan Calgary. Om over
Den Haag maar te zwijgen: De
Uithof, waar dit weekend het
NKallround wordt gereden,
ligt 40 centimeter beneden Nor
maal Amsterdams Peil.
Calgary mag dan het eldorado,
zeg maar de hoofdstad van de
schaatswereld zijn, in Canada
zeifis vrijwel niemand hiervan
op de hoogte. En al helemaal
niemand van het televisieper-
soneel. „Snapt u hoe schaatsen
werkt?", is een voorzetje, inge
geven door eerdere teleurstel
lingen. De producer reageert
meteen maak-je-geen-zorgen
knikje.
„Usnapt het dus?"
De producer: Wie de race wint
plaatst zich voorde volgende
ronde, toch!"
Verzuchting: „Niet helemaal. U
verwart schaatsen met tennis.
Of bekervoetbal, ook dat kent
een volgende ronde. Schaatsen
is echter een race tegen de klok.
De beste rijd wint.
„Tijd?"
„Zonder tijd, geen schaatsen!"
De producer: „Waarom rijden
ze dan zondag wéér als ze za
terdag al winnaars hebben?"
Antwoord: „Omdat dit een
klassementstoernooi is.
Producer: „Is lichamelijk con
tact toegestaan?"
Antivoord: „Op het erepodium,
ja. Elkaar feliciteren is niet on
gebruikelijk, soms wordt zelfs
gezoend. Maar voor het overige
vrees ik dat u schaatsen nu met
ijshockey verwart.
Toch is de Canadese televisie
uitstekend in staat sport in
beeld te brengen. Hun sport,
wel te verstaan. Zoals koevan
gen. Op de zaterdag van het
WK sprint was 's avonds het
nationaal kampioenschap koe
vangen live op tv. Grote over
dekte arena. 20.000 toeschou
wers met cowboyhoeden op.
Belangrijkste spelregel: de koe
is gevangen als deze op haar
rug ligt en met allevier poten
aan elkaar is vastgebonden.
Zodra dit is gelukt gilt het pu
bliek als één man hüh-yaah.
De winnaar deed er 18,23 se
conden over (net geen persoon
lijk record). Want ook koevan
gen is een race tegen de klok.
Nog een prachtige slowmotion
gezien van een koevanger die
op het moment suprème getrof
fen werd door een niesaanval.
De winnaar van zaterdag bleek
in het klassement vierde te
staan. Want er zijn diverse
soorten koeien die gevangen
moeten worden en de kampi
oenschappen duren zowat een
week.
Achteraf bezien stom dat ik on
ze Canadese collega's niet ver
teld heb dat schaatsen veel ge
meen heeft met koevangen,
misschien dar dan wél tijden,
uitslagen en klassementen in
beeld waren verschenen.
Frank
Snoeks is
verslaggever
van Studio
Sport
