Cultuur Kunst
'Beleven liefde telt zwaarder dan afloop'
Van der Ploeg wil kunst
uit museumdepots halen
Pijn en onzekerheid in 'Solo'
Liesbeth List zielloos,
zonder brandend vuur
Kunst rond de Meelfabriek: een expositie van dierbare lelijkheid
Schone
Schijn
Rosita legde zelf de billen bloot
\TERDAG 27 FEBRUARI 1999
-5356444, PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071 -5356443
BEELDENDE KUNST
RECENSIE SABINE VAN DEN BERG
oncert: Liesbeth List Gehoord 26/2,
Stadsgehoorzaal, Leiden.
hoopt op de vedette van wei-
er als je de nieuwe theater-
Durnee van Liesbeth List be-
oekt. Maar die hoop blijkt al
lij de inzet ijdel. Vals begint de
angeres, die het chanson zo
cht vertolkte, haar concert en
net de rest van haar optreden
jlijkt zij deze oneffenheid niet
lad te kunnen strijken. Het
intbreekt aan passie, aan zui-
ere zang, aan overwicht. Het
oncert komt niet tot leven, en
iat ligt niet aan het geringe be
zoekersaantal.
Begeleidingsband 'De Nieu-
e Mannen', vertelt List, 'werk-
al met Froger, Bloemen en
lorsato' maar past niet bij het
ntieme repertoire waarin de
angeres haar talent het beste
lenut. Ja, tegen het einde van
Ie voorstelling swingt het podi-
ïm absoluut in 'Noach' een
led van haar gelijknamige suc
cesvolle album. En in het num-
ner 'Vrijheid' waarbij volksmu-
iek in het arrangement is ver-
verkt. Dan voel je dat er inter-
ictie is tussen de band en de
zangeres. Maar voor de rest is
de voorstelling zielloos. Lauw
warm. Je vraagt je af waar die
integere vertolking is gebleven
en de zang. List zingt niet, ze
blaast en probeert de liedjes de
zaal in te declameren maar ze
komen niet over. Dat lukt een
maal niet als er geen puntige,
krachtige stem is. Of als een
popband hier loeihard over
heen raast. En als je het geheel
ook nog probeert te compense
ren met een overvloed aan dra
matiek. dan wordt het onge
loofwaardig vlak.
Zij ziet er in haar couture uit
om door een ringetje te halen,
maar er is geen brandend vuur.
Als toegift klinkt de single 'Heb
het leven lief die in maart ver
schijnt. Het nieuwe album had
er allang moeten zijn, maar vol
gens List verliep het productie
proces 'problematisch'; nu ver
schijnt het in april. Het optre
den in de Stadsgehoorzaal
maakt echter niet nieuwsgierig,
niet hongerig naar nieuw werk.
Je verlangt slechts naar haar
'gouden tijd'; die liedjes met
Shaffy die zij gisteravond weer
even in een medley bijeen
bracht. Want in dit repertoire
blonk zij ooit uit. En dat is he
laas voorbij.
RECENSIE MARTIJN VERHOEVEN
Tentoonstelling 'MOOI NIET SLOPEN!
Kunst rond de Meelfabriek'. Te zien: za.
27 feb 13-17 uur, zo. 28 feb 15-17
uur, ma 29 feb t/m vr 5 maart 15-18
uur, Galene De Gouden Eend, Hoogland-
sekerkgracht 42, Leiden
Ooit stond meelfabriek De
Sleutels tussen een groot aantal
andere bedrijven in. Maar die
bedrijven verdwenen, en de fa
briek bleef alleen achter. Het
bedrijf zelf functioneerde ver
volgens niet meer en het doel
van het gebouw werd daarmee
onduidelijk. Wat overbleef is
een verwarrende steenklomp
die nog het meest lijkt op een
kubistische sculptuur. Maar dat
is maar een deel van het ver
haal. Uit een recent gehouden
publieksenquête blijkt dat de
meeste Leidenaars de Meelfa
briek weliswaar lelijk vinden,
maar desondanks menen dat
het complex behouden moet
blijven. In de harten van de Lei
denaars is een bijzonder plekje
voor die dierbare lelijkerd.
Nu binnenkort over de toe
komst van de meelfabriek
wordt beslist, wil de organisatie
'Vrienden van de Meelfabriek'
de aandacht vestigen op de cul
tuurhistorische waarde van het
gebouw. Want, zoals wethou
der Jan Laurier het gisteren ver
woordde, 'of iets tot monument
wordt verklaard is niet alleen
afhankelijk van esthetische cri
teria'. Daarom hebben de
Vrienden een bonte tentoon
stelling samengesteld in galerie
De Gouden Eend met meer dan
twintig kunstwerken die alle de
meelfabriek als onderwerp heb
ben.
Zo presenteren de samenstel
lers trots een tot nu toe onbe
kend gebleven aquarel die Jan
Wolkers op zeventienjarige leef
tijd penseelde. We zien de om
geving langs de Zijlsingel en
vooral lucht, heel veel lucht.
Maar een meelfabriek? Die
moet met wel heel veel fantasie
worden gezocht. Sommige wer
ken op de tentoonstelling zijn
vooral vanuit historisch oog
punt de moeite van het bekij
ken waard. De krijttekening van
Chris Schut uit 1948 bijvoor
beeld, afkomstig uit de topogra-
fisch-historische atlas van het
gemeentearchief, toont niet al
leen de meelfabriek maar ook
de verre omgeving. Schut te
kende het geheel zeer natuur
getrouw en met vakkundige
hand. Dan zijn de tekeningen
van Harold Schouten veel vrijer
en gedurfder. Schouten, die vo
rig jaar gedurende enkele we
ken schetsen maakte van ver
schillende plekken in Leiden,
nam elke keer een element van
de fabriek als uitgangspunt. De
ene keer zijn de schetsen uitge
werkt, de andere keer heel snel
opgezet.
De meeste werken op de ten
toonstelling tonen ons een blik
op of in de meelfabriek. Buiten
beentje is het werk van Sjef Olt-
heten. Wat te denken van de
massief ogende, manshoge fi
guur, opgebouwd uit stalen
bouten, moeren en ringen, die
iedereen bij binnenkomst wel
kom heet? Bij nader inzien
blijkt de relatie met de fabriek
er toch te zijn; alle bouten,
moeren en ringen blijken oor
spronkelijk gebruikt te zijn voor
de verankering van zware ma
chines in de fabriek. Die dier
bare lelijkerd blijkt nog behoor
lijk wat kunstenaars een onder
werp in handen te hebben ge
geven!
Gwynetlr Paltrow over Shakespeare in Love
Het ALLIN belpakket kunt u verkrijgen bij
de Dutchtone shops in Amsterdam,-Haarlem,
Leiden, Den Haag, Rotterdam-, Utrecht en
Amersfoort. Verder kunt u terecht bij de meeste
filialen in de randstad van BCC, BelCompany,
Comshop, Correct, Dixons, Electric City (V&D),
EP:ElectronicPartner, Expert, Filmpost, Flandria,
Foka, Foto Klein, Horn Elektro, Kijkshop,
Kinorama, Klein Electronics, Kral Fotostores,
Let's Talk, Mega Elshout, NEBO/Foto/Video/
Telecom, Radio Modern Electronics. RAF, Scheer
Foppen, Staffhorst, Steenweg, Superphoto,
t for telecom, The Phone House, Telecom
Today, Tele Masters, TeleTools en Valkenberg.
Informatie: www.dutchtone.nl of 0800-0550.
dutchtone
Straks belt iedereen met Dutchtone.
Ooit was de vrouwelijke
hoofdrol toebedacht aan
Julia Roberts. Maar uitein
delijk schittert nu Gwyneth
Paltrow in het lichtvoetige
kostuumdrama Shake
speare in Love, dat deze
week in Nederland in pre
mière ging. De vrouwelijke
hoofdrol heeft haar geen
windeieren gelegd. Begin
januari leverde haar vertol
king van Viola de Lesseps
haar een Gouden Globe
op. Onlangs werd bekend
dat Shakespeare in Love
maar liefst dertien Oscar
nominaties in de wacht
heeft gesleept, waaronder
die van de beste vrouwelij
ke hoofdrol. Gwyneth Pal-
trwo zit op rozen.
NEW VORK PIETER VAN LIEROP
Gwyneth, dochter van regis
seur-producent Bruce Paltrow,
kijkt op het maken van Shake
speare In Love terug als een
heerlijke ervaring. „Ik had net
een reeks films kort achter el
kaar gedaan en ik was toe aan
een rustpauze. Toen zei ie
mand; 'Je moet tóch even dit
script bekijken.' Ik zei: 'o.k.' en
moest vaststellen dat dit het
beste filmscript was dat ik ooit
had gelezen. Met beide handen
heb ik mijn kans gegrepen."
We maken in de film kennis
met William Shakespeare (ge
speeld door Joseph Fiennes) in
beklagenswaardige omstandig
heden. Terwijl een theaterbaas
hem achter de .vodden zit voor
de aflevering van een toneel
stuk, sukkelt de 'grote bard' met
zijn potentie als minnaar en als
schrijver. Dan wordt hij verliefd
op hofdame Viola die hem af
helpt van zijn dubbele blokka
de. Zonder dat Wiliam het
doorziet, doet ze als man ver
momd auditie voor de rol van
Romeo en repeteert liefdescè-
Gwyneth Paltrow: „In Europa proef ik veel meer toewijding. De scripts bieden meer diepgang, de personages zijn interessanter.
nes met de schrijver die Julia
speelt. Het beroemdste liefdes
verhaal uit de geschiedenis zien
we ontstaan uit een reeks van
alledaagse toevalligheden,
waarvan de rivaliteit tussen
twee toneelgezelschappen er
één is.
Vader Paltrow heeft nog
steeds Great Expectations niet
gezien omdat hij moeite heeft
met de aanblik van zijn 25-jari-
ge dochter in de naaktscènes
met Ethan Hawke. Maar nu
Shakespeare In Love de ene on
derscheiding na de andere ten
deel valt, kon hij onder het zien
van Gwyneth' nieuwste niet uit.
Hij zal geschrokken zijn, vreest
zijn oogappel.
Alles doet Naturalis eraan om bezoekers de weg te wijzen naar het natuurhistorisch museum. Nabij het A4-
knooppunt Zoeterwoude (Europaweg) staat sinds kort een mega-bord waarop met koeienletters 'Naturalis'
staat geschreven. Druk gewerkt wordt er nog aan een opvallend lichtkunstwerk in de top van de toren. Ook
de superparel van een miljoen gulden, momenteel in het museum te zien, is vooral een stunt om zo snel mo
gelijk aan een miljoen bezoekers te komen. Dat een museum ook met eenvoudiger en goedkopere metho
den de aandacht kan trekken toonde het Natural History Museum in Londen afgelopen week aan. Gewoon
een sprint van een streaker over de catwalk tijdens een modeshow en klaar is Kees. foto's reuters/ap
billen bloot. Waar staat ze nu
werkelijk?
Normaal gesproken huurt
Burcht Literatuur zo'n klojo van
een journalist in voor het bab
beltje met de geletterde gasten
maar om Steenbeek het vuur
aan de schenen te leggen, moet
zwaarder geschut worden inge
zet. Vanaf het moment dat Hal-
bertsma Rosita in zijn vizier
kreeg, was deze onderneming
echter gedoemd te mislukken.
Al bij haar weergaloze entree
legde Rosita zelf billen en sche
nen bloot, zo enorm was de
split in haar jurk. Halbertsma
zou de rest van de avond niet
meer van zijn vuurrode wangen
afkomen.
De conservator was gewoon op
slag verliefd. En hij was niet de
enige. Ademloos luisterde de
zaal naar Steenbeeks vertellin-
„Deze Viola is zo gepassio
neerd en dapper en dat wilde ik
ook in de vrijscènes overtui
gend maken. Dit is een liefdes
verhaal dat niet eindigt op de
conventionele manier van ze
leefden nog lang en gelukkig.
Maar ik wilde dat mensen de
sensatie zouden meeproeven
hoe het is om te worden over
vallen door een immense liefde
die je in staat stelt los te breken,
verbazingwekkende dingen te
doen en te helpen om te defini
ëren wie je bent. Dat is zeker
belangrijk als het om een eerste
liefde gaat. Je hoeft dan niet
noodzakelijk te eindigen als een
koppel dat samen thee drinkt
op 57-jarige leeftijd. Dat het be
gen over haar avonturen met de
tombaroli. Ze is op oudejaars
avond, als heel de Italiaanse
politie feestviert, mee geweest
met dit geboefte dat zich ver
rijkt met het illegaal openbre
ken van graftombes uit de 6de
eeuw voor Christus. Ze jatten
alles wat los en vast zit en ver
kopen belangrijke cultuur
schatten voor grof geld aan du
bieuze figuren. Daarmee ont
trekken ze al dit materiaal voor
goed aan het publieke domein.
Halbertsma's eigen museum
zou een stuk interessanter wor
den als met deze maffiose prak
tijken korte metten zouden
worden gemaakt.
Heel voorzichtig informeerde
Halbertsma naar Steenbeeks
geweten. Hij liet haar wegko
men met de opmerking dat ze
in het belang van de kunst haar
rechtschapenheid op het spel
heeft gezet. Hoezo in het be
lang van de kunst? In het be
lang van de verkoopcijfers van
haar boek zal ze bedoelen. Een
beetje journalist zou dat heb
ben tegengeworpen, maar niet
de roodkonige conservator.
Aan het einde van het gesprek
haalde hij een cadeautje voor
Rosita tevoorschijn. De schrijf
ster was na het uitpakken op
recht ontroerd: Halbertsma had
een miniatuur-olielampje mee
genomen. Deze vorm van ver
lichting speelt in Schimmenrijk
een cruciale rol, vandaar. Spe
ciaal voor het Leidsch Dagblad
legde Halbertsma tot slot nog
uit dat het lampje een replica
was. afkomstig uit de muse
umshop. „Anders staat er mor
gen in de krant dat ik Rosita een
2600 jaar oud kunstvoorwerp
heb geschonken." Het zou mij
inderdaad niet verbaasd heb
ben. Ik durf te wedden dat Hal
bertsma zonder aarzelen half
Oudheden voor Rosita had
leven van zo'n liefde zwaarder
telt dan de afloop, dat is wat ik
wilde laten meevoelen en daar
om wilde ik in de bedscènes al
le sensualiteit en hartstocht leg
gen die nodig waren."
Opmerkelijk is dat de legen
darische toneeldichter zich een
keer verliest in een omarming
met Viola vermomd als man,
niet eens beseffend dat ze het
meisje is op wie hij al verliefd
was. Of scriptschrijver Stoppard
met die scène schalks refereert
aan de beweerde homoseksua
liteit van Shakespeare, dat kan
Gwynneth Paltrow niet bevesti
gen.
„In het Engeland van de zes
tiende eeuw was men tamelijk
onbevangen ten aanzien van
seksualiteit. Mij bevalt het idee
dat je verliefd wordt op primair
een persoon en dat de seksuele
geaardheid van secundair be
lang is. Ja, er is die mythe dat
Shakespeare homoseksueel
was. Maar deze film geeft dus
de verklaring; hij was alleen
maar verliefd op mij met een
pruik op."
Voor een Amerikaanse actrice
heeft ze weinig moeite met een
Brits accent. Ze werkte met dia-
loogcoach, Barbara Berkery, die
ook hielp bij haar rollen in Em
ma en Sliding Doors waar ze
eveneens verondersteld werd
Brits te zijn. Gwyneth bestrijdt
overigens de indruk dat ze lie
ver in Europese dan in Ameri
kaanse films staat. Wel klopt
het dat ze het er niet op aanlegt
een nieuwe Julia Roberts te
worden of een Sandra Bullock.
„In Amerika schijnt men niet
goed te weten wat men met mij
aan moet. Men vindt mij een
beetje vreemd, geloof ik. Ik
woon al niet eens in Los Ange
les maar in New York en ik
speel in verhoudingsgewijs klei
ne films. Ikzelf heb een groot
respect voor Sandra en Julia,
maar wat me zo vervelend voor
hen lijkt is dat iedereen hen ei
genlijk in steeds dezelfde rol wil
terugzien. Dat zou mij frustre
ren, zoals ik denk dat het ook
hen frustreert. Julia Roberts is
echt een goede actrice, maar
zodra ze iets doet dat anders is,
donkerder, dan blijft het pu
bliek weg. Zoiets is zonde. Ik wil
dat niet. Ik wil diversiteit in
mijn films en mijn rollen. Ik wil
liever minder beroemd blijven
en minder betaald krijgen, als ik
maar kan blijven spelen wat ik
leuk vind."
„Als dat je ambitie is, ben je
bijna veroordeeld tot kleinere
films en eventueel Europa. Ik
ervaar een wereld van verschil.
Meespelen in een grote Holly-
woodproductie lijkt bijna een
ander vak. Ook dat kan fantas
tisch zijn en ik zal ze af en toe
blijven doen, rollen zoals vorig
jaar in A Perfect Murder. Dat
was ook bijzonder omdat die
film hier in New York werd op
genomen. Overdag stond ik te
spelen met Michael Douglas en
elke avond kon ik gewoon naar
mijn eigen huis. Dat had ook
wel iets. Het gevoel dat je net
als alle andere mensen 's och
tends de deur uit gaat naar je
werk. Maar in Europa proef ik
veel meer toewijding bij alle be
trokkenen. De scripts bieden
meer diepgang, de personages
zijn interessanter. Er is niks mis
met een perfecte hamburger op
zijn tijd, maar een met grote
zorg en fantasie bereide Euro
pese maaltijd geeft meer bevre
diging."
RECENSIE «MAARTEN BAANDERS
Voorstelling 'Solo's' door Dansgroep
Knsztina de Chatel. Gezien 26/2 LAKthe-
ater Leiden Aldaar nog te zien: 27/2
Op het achterdoek zijn twee
handen geprojecteerd, die de
aandacht meteen sturen naar
de handen van de danser, Wen
Cheng Lee, die voorover op een
langwerpig blok ligt. Die han
den houden de nek in een pijn
lijke greep. Hieruit ontwikkelt
zich 'Solo VI' van Krisztina de
Chatel. Na een minimaal begin
(voetgeschraap, heffing van de
ellebogen, kantelen) komt het
lichaam langzaam los en schiet
in prachtige houdingen, zoals
de gedraaide romp en een om
hooggestoken been. Het verla
ten van het blok en het eerst
nog terughaken met de voeten,
bepaalt de spanning. We zien
pijn en onzekerheid en een
zoeken naar rust en beheersing.
Plotselinge impulsen breken de
concentratie af. De bewegingen
hebben iets van een ontdek
king. De Chatel laat de danser
in deze solo prachtig tot zijn
recht komen.
In Equilibrium' van Dries
van der Post, door hemzelf ge
danst, is wankelen een bepa
lend motief. Hij loopt als over
een evenwichtsbalk. Elke bewe
ging wordt afgewogen, totdat in
een snelle passage het lichaam
nauwelijks bij te houden is met
zijn rappe pasjes. Prachtig is
het zwaaiende, worstelende
duet met het jasje. Net zo on
willig als het jasje is het li
chaam. De ledematen gaan hun
eigen weg en trekken het li
chaam telkens uit zijn even
wicht. De vingers mishandelen
het gezicht en sleuren het hele
lichaam mee in een dans. Een
mooie choreografie met helaas
een zwakke, afloop. Het uit- en
aankleden doet zinloos aan.
Massimo Molinari begint het
indrukwekkende 'Delirium' van
Mirjam Bos in een stoel. Je ziet
de spanning in zijn spieren
groeien. Spanning, verkram
ping en verslapping keren
steeds terug in deze spannende
solo. Zijn adem, gesnik en ge
snuif worden versterkt en krij
gen een ritmische echo. Uit zijn
longen golft het ritme de ruimte
in. De danser worstelt kramp
achtig, eerst met zijn maag
(groen braaksel spuit over de
vloer en blijft dramatisch drui
pend op zijn arm liggen), dan
met zijn eigenmachtige lichaam
en tot slot met angst. Er komt
wel een moment van rust,
waarin hij dromerig neuriet en
van alles probeert (hoe kun je
ondersteboven op een stoel zit
ten?), maar de verkramping
slaat weer wurgend toe.
WIM KOEVOET*
Volgens staatssecretaris Van der Ploeg (cultuur)
wordt het hoog tijd dat de enorme hoeveelheid
voorwerpen in museumdepots vaker voor pu
bliek te zien zijn. Hij denkt daarbij aan 'collectie-
filialen' in openbare ruimten zoals stations, zie
kenhuizen en postkantoren. Verder wil Van der
Ploeg het bruikleenverkeer tussen musea verge
makkelijken door de verzekeringen daarvoor af te
schaffen. De staatssecretaris vraagt zich ook af of
er andere dan de gebruikelijke openingstijden
van musea mogelijk en wenselijk zijn.
Over deze en andere ideeën vraagt hij op korte
termijn advies van de Raad voor Cultuur. Dat
maakte hij deze week bekend in het Haagse Ge
meentemuseum, tijdens een studiebijeenkomst
van de Nederlandse Museumvereniging.
Van der Ploeg overweegt zogenoemde depot
plannen verplicht te stellen bij subsidieverlening
aan musea. Een ander idee van de bewindsman
is plaatsing van museumstukken tegen vergoe
ding bij kunstuitlenen en vormen van uitlening
of verhuur aan bedrijven en instellingen.
Ook vraagt de staatssecretaris de Raad voor
Cultuur na te gaan of kostenvergoeding mogelijk
is voor het bruikleenverkeer tussen musea en
voor bruiklening aan particulieren en instellin
gen.
