'Mannen zijn hiervoor niet geschapen'
Gezondheidszorg geen zaak meer Voor provincie
t mm i
In het Van der Werfpark plantje ook geen plastic bomen
Meningen
hokkende beelden in
leur of in zwart-wit?
ANKBORD
SDAG 24 FEBRUARI 1999
970
REDACTIE PAUL DE VLIEGER, 071-5356482
lagina 'Meningen' staat open voor alle lezers. Bij uw brief gaarne vermelding van onderwerp en - indien van toepassing - publicatiedatum van het artikel waarop u reageert. De redactie kan brieven bekorten of weigeren. Alleen
brieven met een volledige adressering worden geplaatst. Bijdragen sturen naar: Leidsch Dagblad, t.a.v. redactie Meningen, Postbus 54, 2300 AB Leiden, of E-mailen naar: redactie.ld@damiate.hdc.nl
UITGELICHT
nde foto stond vorige
donderdag op de voor-
„Een gewonde aan-
van Koerdenleider
wordt tijdens een de-
ratie in Keulen door de
politie opgepakt." Drie
maakten bezwaar. ..Is
beslist nodig zo'n mis
takende sensatie-achti-
kleur te plaatsen op
Drpagina? Wij lezen de
omdat het een goed
familiekrant voor
oud is zonder foto's
not en klein de stuipen
lijf jagen", schreef een
drukken de foto van-
log een keer in zwart-wit
't om de geirriteerde le-
ogmaals voor het hoofd
[en, maar om het ver-
aan te geven. Wat in
misselijk makend kan
dat in zwart-wit veel
Had de fotoredactie
>to daarom niet moeten
of meteen voor
wit moeten kiezen?
die vraag is vooraf en
aags erna uitvoerig ge-
iieerd. Ik geef u onze
[gingen, maar meldt u
dat wij de wijsheid in
es als deze niet in pacht
n.
misselijk makend is het
een een schokkend in-
waarbij zes gewonden
doden vielen, een foto
rukken van een demon-
met een bloedneus?
ereikten enkele dental
's van deze gebeurte-
wnmige foto's vielen af
ze te gruwelijk waren,
1 foto's voldeden niet
ze de aard van het inci-
nvoldoende weergaven,
uze viel op de foto van
itse persbureau Reuters
deze volgens onze fo-
eindredactie het beste
van de confrontatie.
Bij een Koerdische opstand
in Berlijn is de complete we
reldpers aanwezig. Iedereen
krijgt de beelden binnen de
korste keren op het scherm.
Ook de man met de bloed
neus was op alle zenders te
zien, maar televisiebeelden
krijgen thuis een totaal ander
onthaal dan foto's in de krant.
Op de televisie staat het beeld
van de man met de bloedneus
hooguit enkele seconden en
dan is er weer een ander shot.
Veel van die nieuwsflitsen
gaan bij kijkers het ene oog in
en het andere oog uit.
Zie je een foto in de krant,
dan kun je zelf de tijd nemen
om het beeld tot je door te la
ten dringen en dan ontstaat
een heel ander effect. Een foto
is vaak veel indringender dan
bewegend beeld. Alleen al om
die reden is de informatieve
waarde van de krant een ge
heel andere dan van het tele
visiejournaal.
In de krant bestaan die ver
schillen ook. Een bericht op
de voorpagina trekt doorgaans
meer aandacht dan een be
richt op pagina drie, een foto
in kleur valt meer op dan een
foto in zwart-wit. Kortom de
informatieve waarde van
nieuws wordt mede bepaald
door de plaats in de krant en
de wijze van illustreren.
Als lezers schrikken van een
foto, zo leert onderzoek, wen
den ze zich vaak af en lezen ze
niet meer verder. Op dat mo
ment doen wij het als redactie
dus niet goed. Het is immers
onze bedoeling dat mensen
de krant lezen jn plaats van
hem misselijk terzijde te
schuiven.
Een krant als de onze heeft,
zoals mevrouw Blauw terecht
schrijft, een familiekarakter en
is niet bedoeld om wie dan
ook de stuipen op het lijf te ja
gen. Toch blijkt dat regelmatig
het onvermijdelijke gevolg van
onze berichtgeving. Want hoe
breng je een beeld over van
een uit de hand gelopen, bloe
dige demonstratie zonder een
schok te weeg te brengen.
Door sobere berichtgeving en
door heldere grenzen te stel
len aan fotografie. Dus kiezen
we niet voor foto's van dode
lijke slachtoffers, maar voor
een foto van een lichtgewonde
demonstrant. Met dank aan
de drie kritische lezers. Die
stimuleren ons te blijven na
denken en discussiëren over
de meest effectieve manier om
informatie over te brengen.
TON VAN BRUSSEL'
HOOFDREDACTIE
Ik heb bij de provinciale verkiezingen
altijd het gevoel dat het niet helemaal
echt is. Provinciale poli
tici doen vlak voor de
verkiezingen wel erg OPINIE
hun best om het grote
en voor medewerkers zijn niet altijd
direct zichtbaar maar wel heel groot.
Door de vele fu
sies en samen
werkingsverban
den tussen in-
belang van de provincie te onderstre
pen, maar er blijft bij mij altijd een
beetje twijfel. Desondanks ging ik de
laatste keren nog wel met plezier
stemmen omdat de provincie voor de
gezondheidszorg altijd nog een be
langrijke rol speelde. Helaas, dat is,
althans in de regio Zuid Holland
Noord, nu ook niet meer zo.
Helaas? Misschien wel heel goed voor
de gezondheidszorg!
Wat is er aan de hand in de zorgsector
en waarom is de provincie nu van
veel minder belang voor de gezond
heidszorg?
De gezondheidszorg is sterk in bewe
ging, op veel fronten zijn er verande
ringen gaande. De opnameduur in
ziekenhuizen wordt steeds korter, de
gemiddelde leeftijd in verzorgingshui
zen wordt steeds hoger, de thuiszorg
kampt met wachtlijsten, verpleeghui
zen worden vernieuwd, instellingen
organiseren zorg- en hulpverlening
buiten de muren van het eigen ge
bouw. Regelmatig is de sector in het
nieuws vanwege deze veranderingen
of vanwege de gevolgen van de veran
deringen. De gevolgen voor cliënten
Frits van Oosten is directeur van
het zorgcentrum Rijn en Vliet in
Leiden en schreef op verzoek
van deze krant een opinie over
de rol van de provincie in de
gezondheidszorg.
stellingen kan er soms efficiënter i
werkt worden maar de keuzevrijheid
van cliënten kan wél in het geding
zijn. De sociale gevolgen bij fusies en
samenwerkingsverbanden kunnen
heel verschillend uitpakken.
Tegen deze achtergrond van grote
veranderingen heeft de provincie
Zuid Holland besloten om zich gro
tendeels terug te trekken en steeds
meer, zoals dat mooi wordt genoemd,
aan de 'veldpartijen' over te laten. Ik
denk bij veldpartijen altijd eerst aan
een grasmat met spelers, een scheids
rechter en publiek. Welnu, in dat veld
vervulde de provincie altijd de rol van
spelbepaler én van sponsor én van
scheidsrechter, maar sinds drie jaar is
de provincie naar de zijlijn gestapt.
De provincie wil nu zelf niet meer
meespelen en moet, mede door wijzi
gingen in de wet, de sponsoring over
laten aan de AWBZ. De provincie wil
dat 'de veldpartijen', dat zijn de direc
ties van de zorginstellingen, zelf het
spel spelen en gaan bepalen. Er zijn
nog maar een paar hoofdregels voor
het spel, de rest 'mogen' de instellin
gen zelf regelen. De provincie Zuid-
Holland lijkt slechts de rol van de toe
schouwer te spelen. De zorginstellin
gen hebben 'de uitdaging' aangeno
men en komen nu bijeen in de Regio
nale Commissie Gezondheidszorg. In
deze commissie zitten vooral veel di
recties vanuit de gehele gezondheids
zorg en voorts enkele vertegenwoor
digers van de gemeenten van deze re
gio, de zorgverzekeraar en, jawel, ook
een vertegenwoordiger van de cliën
tenorganisaties. En in deze commis
sie wordt nu het 'Het Spel' gespeeld
met slechts één toeschouwer: de pro
vincie. De wens om andere toeschou
wers mee te laten genieten van het
spel is er niet echt. Want het is zonder
publiek al moeilijk genoeg. Zoals de
secretaris van de Regionale Commis
sie Gezondheidszorg Zuid-Holland
Noord het in een interview formu
leerde: "bij de planontwikkeling gaan
de instellingen in witte rook sessies,
we zijn pas tevreden als er een slui
tend plan ligt dat past binnen de ge
geven kaders." De Regionale commis
sie heeft van de provincie de niet ge
ringe opdracht gekregen om de plan
nen op te stellen voor de capaciteits
ontwikkeling en de budgetverdeling.
Of in speltermen: het draait om de
knikkers. Wie krijgt welke bedden en
welke financiële middelen. En als het
spel in alle beslotenheid gespeeld is,
staan de resultaten netjes geformu
leerd in een plan voor de komende
vier jaar vast. Op deze wijze heeft de
commissie inmiddels een plan vast
gesteld voor de gehele ouderenzorg
(verpleeghuizen, thuiszorg en verzor
gingshuizen), is er een plan voor de
geestelijke gezondheidszorg en voor
de ziekenhuizen goedgekeurd.
In het plan voor de ouderenzorg
wordt duidelijk hoe groot de gevolgen
zijn van de ingezette modernisering.
In vier jaar tijd komen er in deze regio
13 verpleegafdelingen in verzorgings
huizen met totaal 240 verpleeghuis
bedden. In deze periode vervallen er
250 bedden in verzorgingshuizen en
komen er 500 verzorgingshuis-plaat
sen in-de-wijk bij. Voorts komen er
twee nieuwe verpleeghuizen en zijn
er renovaties voor twee andere ver
pleeghuizen. Dit plan is dus niet op
gesteld door de provincie maar door
de regionale commissie, door de in
stellingen.
Met politiek bestuur heeft het alle
maal weinig meer te maken. De in
vloed van de burger is vrijwel nihil.
De regionale commissie bestaat niet
uit gekozen vertegenwoordigers en
wordt overheerst door directies van
instellingen. De werkwijze is wel
nieuw maar niet echt doorzichtig te
noemen. Want, zoals de secretaris
van de commissie in het eerder ge
noemde interview vertelde, "er zijn
geen statuten of reglementen, er zijn
geen wettelijke taken er zijn geen
stemverhoudingen of -procedures.
Alle beslissingen worden in consen
sus genomen".
Het poldermodel in optima forma?
Het roept natuurlijk wel de vraag op
waarom we dan nog wel provinciaal
moeten gaan stemmen. Allerlei ge
zondheidszorginstellingen werken al
regionaal: de GGD, het orgaan voor
de onafhankelijke indicatiestelling
voor verpleging en verzorging, het
zorgkantoor voor de AWBZ en de
zorgverzekeraars. Waarom zouden we
eigenlijk de stap van de provincie niet
toejuichen? De regio heeft immers
veel meer betekenis voor de gezond
heidszorg dan de provincie. Provincie
blijf maar aan de zijlijn staan als toe
schouwer en zorg ervoor dat we over
vier jaar verkiezingen kunnen houden
voor een regio. Dat is een stuk demo
cratischer en het geeft mij niet langer
het gevoel dat deze verkiezingen niet
helemaal echt zijn.
FRITS VAN OOSTEN
Waaron (her) bouwen we op de
plaats van de instrumentma-
kersschool (Rapenburg 124) ei
genlijk niet een antiek 17de
eeuws grachtenhuis? De 'mooi
ste gracht van Nederland' noe
men we het Rapenburg graag.
Het is misschien niet helemaal
waar; er zitten een paar rotte
kiezen in. En de huidige Instru-
mentmakersschpol is ook moe
ders mooiste niet. Een goede
reden dus om te overwegen, nu
er een kans is dit gebouw te
verwijderen, er wat beters voor
in de plaats te zetten. Menigeen
vraagt zich echter af, wat een
architect nu beweegt een voor
stel te doen, zoals bij Rapen
burg 124 op het ogenblik het
geval is, dat juist niet aan het
herstel van het oude karakter
van de gracht bijdraagt. Ik denk
dat ik dat wel kan uitleggen op
grond van enige ervaring als le-
kenlid van jury's bij architec
ten-competities.
Architecten rekenen zich tot
de creatieve kunstenaars. Het
'reproduceren' (van een oud
model) is beneden hun stand.
In principe staan we toe dat
een kunstenaar een gedurfde
schepping produceert. Bij an
dere kunstenaars (schilders,
beeldhouwers, componisten,
schrijvers) houden we ons als
publiek echter ook het recht
voor, als hun stijl ons niet aan
spreekt, om geen kennis van
hun creaties te nemen, door
niet naar het museum of con
cert te gaan of een bepaald
boek niet te lezen.
Het aantal breed gewaardeer
de kunstenaars is relatief klein
(velen voelen zich geroepen,
weinigen zijn uitverkoren). En
slechts weinige creaties door
staan als trendzetters de tand
destijds.
De fractie breed gewaardeer
de architecten is zeker niet gro
ter dan onder de andere kun
stenaars. In Nederland vormen
de architecten die in in het bui
tenland respect afdwingen en
in de bouwkunst geschiedenis
schreven, maar een klein aan
tal. Het vervelende van de crea
ties van de vele mediocre archi
tecten is dat je als publiek niet
kan weigeren kennis daarvan te
nemen; ze worden je opge
drongen aan de openbare weg.
En ze worden helaas maar lang
zaam door de tands des tijds
verzwolgen. Een gedurfd ont
werp kan 100 jaar een ergernis
blijven.
En voorts, bescheidenheid en
zorgvuldigheid is de prentieuze
beroepsgroep van bouwkunste
naars vreemd. Dit leidt tot on
vruchtbare discussies met le
ken, die bepaalde gedurfde cre
aties niet waarderen, waarbij de
beroepsgroep niet aarzelt ook
hun eigen opvattingen aan het
publiek op te dringen. Zoals bij-
[uitje van een cent wil
I Winston, hoofd van
een Londense
ïtbaarheidskliniek ze
:t noemen, maar ze
behoren tot de
elijkheden: zwangere
men. In The Sunday
nes zegt hij dat het
ljoenen jaren oude
clusieve patent van
wen op het dragen en
en van kinderen z'n
;ste tijd heeft gehad,
sn kwestie van het
isplanteren van het
yo van de vrouw naar
lan. De man bevalt na
>en maanden via de
:ersnede. Idioterie of
een gewenste
ontwikkeling?
aar Richard van Koetsveld van
n (32), partner van een vier
en zwangere vrouw: „Als die
jkheid er al zou zijn geweest
'n vrouw in verwachting was,
:r geen gebruik van gemaakt,
nisschien wel erg 'standaard'
om dit zo te zeggen, maar ik
it zwangerschappen bij de
thuishoren. Ik ben toch al hui-
Dor trucendozen op dit gebied.
M'n vrouw en ik hadden afgesproken
dat we geen fratsen zouden uithalen
als we niet langs de gewone weg kin
deren kunnen krijgen. We prefereren
adoptiekinderen boven de medische
mallemolen."
Dirk Ketting, persvoorlichter bij het
Leids Universitair Medisch Centrum
(na een diepe zucht): „Ik kan twee
dagen lang niemand bereiken van de
afdeling 'in vitro fertilisatie' (IVF of
wel reageerbuisbevruchting-red.).
Los daarvan zouden ze, denk ik, wei
nig zin hebben om hier een verhaal
over af te steken. Ze balen ervan als
maar te moeten opdraven als de me
dia weer een arts bij een of ander
sensationeel medisch verhaal willen
hebben. Laten de ethici eerst maar
oordelen, mevrouw Dupuis bij voor
beeld."
-De woordvoerster van mevrouw H.
Dupuis. hoogleraar medische ethiek
aan de Universiteit Leiden en kandi
daat WD-senator, onlangs in het
nieuws met haar spraakmakende
pleidooi de opvang van asielzoekers
een jaar stop te zetten: „Ik heb even
ruggenspraak met mevrouw Dupuis
gehouden maar we hebben ons nog
niet in zwangerschap bij mannen
verdiept en we hebben ook geen tijd
om ons erin te verdiepen."
De gynaecoloog M. den Ouden van
het Rijnland Ziekenhuis in Leider
dorp: „Ik denk - en ik spreek nu na
mens het grootste deel van gynaeco
logisch Nederland - dat het uitprobe
ren van de techniek die de Britse on
derzoekers voorstaan zeer nadelige
gevolgen heeft voor man en kind. Je
moet je niet verkijken op de placenta,
dat is een agressief orgaan dat zich
vastzet aan de baarmoeder. Het li
chaam van de vrouw is daarop bere-
De man bevalt na negen maanden via de keizerenede. Idioterie of een gewenste
ontwikkeling? foto gf
kend, dat van de man niet. Ook
ethischvalt er veel aan te merken op
het fenomeen zwangere mannen. De
voortplanting en alles wat daarmee
samenhangt, wordt zo uiterst verwar
rend. We kunnen onze medische
energie beter aanwenden om een be
ter antwoord te geven op kanker en
andere ernstige aandoeningen."
Anita de Graaf, een van de drie ven
noten van Bebinella, een winkel in
baby-artikelen aan de Leiderdorpse
Zijldijk: „Ik ben nu zeker in de een of
andere grap verzeild geraakt? Nee? Ik
heb de kranten nog niet gelezen,
maar het is dus serieus? Zwangere
mannen zouden een oplossing kun
nen zijn. Ook bij Bebinella merken
we dat kinderen steeds meer een be
wuste keuze zijn, dat ze tot achter de
komma nauwkeurig worden gepland.
En dat gaat dikwijls mis. Stelletjes die
er drie, vier jaar over doen of waarbij
het helemaal niet lukt. In zulke geval
len zou zwangerschap bij mannen
misschien een oplossing kunnen zijn.
Maar ik zou het toch wel belachelijk
vinden om samen met mijn vriend
een zwangerschapsbroek voor hem
bij Bebinella te kopen. Mannen zijn
hiervoor eenvoudigweg niet gescha
pen. Mannen hebben weer dingen
die vrouwen niet hebben."
De Leidse verloskundige J. van de
Ven-Lok: „De wonderen zijn de we
reld nog niet uit. Over zwangere
mannen maakte ik tot dusverre alleen
nog maar grapjes. Als een vrouw veel
problemen had tijdens de zwanger
schap en/of bevalling van het eerste
kind, zei ik wel eens daar haar man
dan maar de tweede moest 'doen'. Ik
denk wel dat ik het interessant zöu
vinden als ik een zwangere man man
moet onderzoeken, ja. nou en of!
Ethische bezwaren heb ik niet. Het
standpunt dat je de natuur haar gang
moet laten gaan, is volstrekt achter
haald. De mens grijpt overal op tal
van manieren in."
De Roelofarendsveense kraamver
zorgster Els Verhaar: „Ik zat van de
week te kijken naar een programma
over de eerste mannelijke kraamhulp.
Dat was al een openbaring en dan nu
dit. Ie kunt wel bezwaren hebben
maar die waren'er ook tegen de eer
ste mens op de maan. Je houdt ge
woon niets meer tegen. Ik denk dat ik
dan ook gewoon m'n werk zou doen
als een bevallen man en zijn baby
mijn hulp nodig hebben. Gevoelsma
tig zeg ik toch: waar zijn ze in gods
naam mee bezig. Is dit nu idioterie of
geniaal? Aan de andere kant sta ik
ook wel eens te klappertanden van
verbazing over wat ik in 'gewone' ge
zinnen aantref."
Dominee J. Blom van de hervormde
gemeente te Katwijk: „De Heer heeft
gezegd: komt allen tot Mij en Ik zal u
rust geven.' De Heer heeft niet ge
zegd: Ik zal al uw verlangens bevredi
gen. Want daar gaat het toch eigenlijk
om bij zo'n mannelijke zwanger
schap. Je ziet dat men in de weten
schap steeds meer los gaat maken
wat bij elkaar hoort. In dit geval moe
der en kind. Je sleutelt daarmee aan
een basisprincipe en ik keur dat af. In
Genesis 2 staat dat God de vrouw
heeft geschapen om kinderen te ba
ren. Kijk, het kan best zo zijn dat de
man fysiek in staét is om kinderen te
baren, maar hij mist de psychische
constellatie die een moeder heeft. En
die kunnen ze de man bij zo'n in
greep niet meegeven. Het klinkt mis
schien koel, maar als een vrouw on
danks alles geen kinderen kan krij
gen, zal het echtpaar dat moeten aan
vaarden. Ik denk in de eerste plaats
aan het kind. Dat kind is er niet om
de kinderwens van de ouders te be
vredigen. Ik heb het idee dat het voor
dat kind niet goed is, als het wordt
gebaard door een vader."
G.J.M. Wolvers, coördinator afdeling
burgerzaken gemeente Leiden: „De
wetgever gaat bij de wetgeving altijd
uit van de vrouw, degene dus die het
kind baart. Wanneer de man het kind
baart, moet dat dus juridisch worden
geregeld. Ik moet er overigens niet
aan denken zwanger te worden. Dat
is bij de vrouwen toch prima gere
geld, of zie ik dat nou verkeerd?"'
CEES VAN HOORE
WIM KOEVOET
voorbeeld, over smaak valt niet
te twisten.
Onzin, natuurlijk want an
ders zou het woord smakeloos
niet bestaan. In Leiden is een
veel gehoord argument dat
nieuwbouw zich van oudbouw
duidelijk moet onderscheiden
om de bouwstijl van een be
paalde tijd herkenbaar te ma
ken. Alsof dat niet voldoende
naar voren zou kunnen komen
uit bouwontwerpen, die in ar
chieven worden opgeslagen, of
bij tentoonstellingen uitgestald,
zonder dat deze ontwerpen in
steen, staal en beton vorm wor
den gegeven. Het resultaat is
dat afstemming van nieuw
bouw op een historische omge
ving bewust wordt genegeerd.
Waarom is mij een raadsel; in
het Van der Werfpark worden
toch ook geen plastic bomen
geplant omdat dit de tijd van de
kunstsstof is?
Trekken we deze vergelijking
met een andere discipline nog
even door dan wordt duidelijk
dat de beroepsgroep, in tegen
stellingen tot die van de land
schapsarchitecten, het belang
van het vertoon van de indivi
duele creatie hoger acht, dan
die van samenhang met andere
omgevingselementen.
Mijn stelling is dat dit ego
centrisme dient te worden
doorbroken omdat de afnemer,
de genieter van de bouwkunst
het grote publiek is en niet be
perkt blijft tot die van een enke
le opdrachtgever die voor
nieuwbouw geld beschikbaar
stelt. Het consequent invoeren
van een competitie tussen ont
werpen voor elk bouwproject
waarbij alle inschrijvers een ho
norarium ontvangen, en de be
oordeling door overwegend een
lekenjury wordt uitgevoerd, is
dè oplossing. Het ontwerpen
wordt daardoor wel wat kost
baarder maar architectkosten
zijn slechts een fractie van de
bouwsom.
De competitie stelt architec
ten ook in staat vaker en meer
gevarieerde ontwerpen te ma
ken, - oefening baart kunst - en
méér architectuurgeschiedenis
te schrijven, waarbij tevens de
uitgesproken waardering in het
tijdsgewricht wordt vastgelegd.
Tot slot nog even terug tot de
eerste vraag, ik ben er persoon
lijk geen voorstander van om
op de plek Rapenburg 124 zon
der meer een 17de eeuws grach
tenhuis te imiteren. Dat zou
een noodsprong moeten zijn
als bij een competitie zou blij
ken dat niemand iets inventie
vers heeft weten te bedenken.
A. Rörsch
Leiden
