'Er heerst hier een te grote majesteitsangst'
Zondagsmst: voor Katwijk en de rest van de werel;
Meningen
Help, premier
Kok is boos
B. Bob schreef denigrerend
in zijn column Jazzterday
't Harts argumenten teg
reïncarnatie kloppen ni
WOENSDAG 17 FEBRUARI 1999
REDACTIE PAUL DE VLIEGER. 07i
De pagina 'Meningen' staat open voor alle lezers. Bij uw brief gaarne vermelding van onderwerp en publicatiedatum van het artikel waarop u reageert. De redactie kan brieven bewerken, bekorten of weigeren. Alleen brii
met een volledige adressering komen voor plaatsing in aanmerking. Bijdragen sturen naar: Leidsch Dagblad, postbus 54, 2300 AB Leiden, of faxen naar: 071 - 5321921, of e-mailen naar: redactie.ld@damiate.hdc.nl
UITGELICHT
De media hebben de afgelo
pen weken in geuren en kleu
ren verslag gedaan van wat in
de wandeling al 'de emoties
van premier Kok' is gaan he
ten. Twee keer achtereen ge
bruikte de minister-president
zijn vrijdagse persconferentie
om zijn ongenoegen te uiten
over de onthullingen voor de
parlementaire enquêtecom
missie Bijlmerramp en het ge
roddel van Tweede Kamerle
den over de gesprekken tij
dens hun besloten ontmoe
ting met koningin Beatrix. In
beide gevallen bleek Kok geïri-
teerd en gaf hij daar onom
wonden büjk van.
Uit de ophef die vervolgens
is ontstaan, blijkt wel dat ie
dereen dit gedrag als uitzon
derlijk herkende. Premier Kok
staat erom bekend niet altijd
even goed gehumeurd te zijn,
maar juist de laatste jaren
merkte je daar niet veel meer
van. Vriend en vijand zijn het
erover eens dat hij in zijn rol is
gegroeid en tegenwoordig
meer dan vroeger met een ze
kere ontspanning leiding
geeft.
Veel van de kritiek van jour
nalisten en Kamerleden gaat
voorbij aan de inhoud van de
zaak en beperkt zich tot dat
typisch Hollandse gezeur over
'de manier waarop hij het
zegt'. Deze krant heeft het in
twee hoofdartikelen voor Kok
opgenomen omdat hij volgens
ons gelijk had. De premier
mocht de bevolking zeker la
ten weten dat hij zich zorgen
maakte over een aantal schok
kende onthullingen tijdens de
Bijlmerenquête en wij vonden
het ook zijn taak om de konin
gin in bescherming te nemen
tegen loslippige Kamerleden.
Op één punt ging Wim Kok
ook wat ons betreft te ver en
dat was toen hij de Volkskrant
verweet de loslippige Kamer
leden in de krant te hebben
geciteerd. Als Kamerleden de
gedragscodes rond het vor
stenhuis niet in acht nemen,
is dat nieuws dat in de krant
niet onvermeld mag blijven.
Kok weet dat natuurlijk best,
maar het zal hem in de hitte
van het moment waarschijn
lijk even zijn ontschoten.
Is dat een reden om be
zorgd te zijn over de emoties
van een premier? Natuurlijk
moet je er niet aan denken dat
we geregeerd worden door
een minister-president die het
land elke vrijdagmiddag over
de hoofden van het journaille
op een donderpreek vergast.
Voorlopig is er niets dat daar
op wijst en mogen we blij zijn
met een premier die zich af en
toe ook van zijn menselijke
kant laat zien. Zelf als hij daar
bij de journalistieke basisre
gel: niet schieten op de bood
schapper, uit het oog verliest.
TON VAN BRUSSEL
HOOFDREDACTIE
Waarom, meneer B. Bob, zo de
nigrerend geschreven in uw co
lumn 'Jazzterday' in het
Leidsch Dagblad van donder
dag 21 januari? Blauw-grijze
permanentjes? Een muffe la
met schaatsmedailles en DE-
bonnen? Leeft u soms zelf in
dat stenentijdperk?
Niks permanentjes die stil
bleven, met hun tasjes keurig
op schoot. Er is genoten en en
thousiast geklapt in De Waag.
Er zaten wel mensen die welis
waar andere tijden hebben ge
kend, maar met beide benen in
het leven staan. Geen muziek
'die zeer doet', alleen genieten
en blij en dankbaar dat ons de
ze middag is aangeboden, met
muziek én high-tea.
S.M. Eigenbrood-van Leeuwen,
Leiden.
De komst van een nieuwe McDo
nald's in Katwijk deed enig stof op
waaien, met name over de zondag
openstelling. Ik kan me daar iets bij
voorstellen. De redactie van deze pa
gina blijkbaar ook,
want die vroeg mij
in een opinie eens
uit te leggen waar
om zondagsrust
voor een gemeente
als Katwijk zo belangrijk is. Graag wil
ik mijn mening daarover geven, er di
rect aan toevoegend dat zondagsrust
ook voor de rest van de wereld van
belang is. De zondagsdiscussie is im
mers van alle tijden en alle plaatsen.
Eén ding is duidelijk: zondagsrust
en zondagsheiliging is geen uitvinding
van mensen, maar komt rechtstreeks
voort uit het bijbelse sabbatsgebod,
één van de Tien Geboden: 'Gedenk de
sabbatdag, dat gij die heiligt, zes da
gen zult gij arbeiden en al uw werk
doen, maar de zevende dag is de sab
bat van de Heere, uw God; dan zult gij
geen werk doen...' Waarom? Omdat
God als Schepper immers ook rustte
op de zevende scheppingsdag. En zie,
het was zeer goed!
De boodschap van dit gebod is zeer
J.H. ten Hove is huisarts in
Katwijk. Sinds 1982 is hij
raadslid voor de RPF. Van 1994
tot 1998 was hij wethouder. Op
verzoek van deze krant schreef
hij een opinie over de
zondagsrust.
helder: 'Denk aan uw Schepper en
dien Hem op deze dag'. Een tweede,
meer sociaal aspect van het sabbats
gebod komt naar voren als Mozes het
herhaalt en het volk voorhoudt: 'Ge
denk dat gij de
dienstknecht in
Egypte geweest zijt
UilNIt en dat de Heere, uw
God u uit dat dienst
huis heeft uitgeleid'.
Zo kreeg de sabbat ook het karakter
van een bevrijdingsdag.
Voor allebei is ook de zondag be
doeld: God je Schepper te dienen
(kerkdienst) en tegelijk je bevrijd te
weten, op adem te komen en los te
komen van je werk en je hobby's. Dat
geldt ook voor de ander, je personeel
bijvoorbeeld. Op sabbat was ieder ge
lijk: heer en slaaf, vee en vreemdeling.
Daarom is het sabbatsgebod juist zo'n
sociaal gebod! En ik lees nergens - en
zie het achteraf ook niet - dat de hore
ca, de visserij, de bloemenhandelaar
of welke sector ook, die zegen niet no
dig heeft.
Onder het huidige paarse gesternte
staat de zondagsrust flink onder druk.
Met de 24-uurs economie (ploegen
dienst en dergelijke) lijkt het gegeven
ritme van de week opgeofferd te wor
den. En is juist dat wekelijkse ritme,
van zes dagen en één dag, geen gave
van God, die Hij aan Zijn volk gegeven
heeft en daarmee aan de wereld?
De week is geen natuurlijk gegeven.
In de natuur zijn alle dagen gelijk. Het
ritme zes-één is een gegeven uit de
bijbel, een geschenk van God. Alleen
de zevende dag kreeg een speciale
naam: sabbat.
De volken kenden geen zevende
dag, geen weekindeling. De Egyptena-
ren kenden maanden van 30 dagen,
verdeeld in vier perioden van 7, 8, 7
en 8 dagen. De Grieken deelden die
op in 3 maal 10 dagen (decaden). Wij
lossen de steeds ontstane tijdsver
schillen op met een 31ste of een
schrikkeldag. De joden doen dat met
een extra maand om de zoveel jaar.
De kerk nam de gedachte van één bij
zondere dag in de zeven dagen van Is
raël over en daarmee is het een we
reldwijd gegeven geworden, ook in
niet-christelijke landen.
Dat de kerk de sabbat op zondag is
gaan vieren, heeft ze te danken aan
keizer Constantijn de Grote, die nadat
hij zelf christen was geworden, in het
jaar 321 de zondagswet uitvaardigde.
Hij sloeg twee vliegen in één klap met
'de dag van de zon' tot rustdag te ver
klaren: de christenen én de vereerders
van Mitras (zonnegod van zijn solda
ten). Opmerkelijk dat de zondagsrust
zo via een compromis tot stand is ge
komen. Een compromis tussen chris
tenen en niet-christenen, waar beide
'Katwijkers zijn een tolerant volk, dat zich door rustige horeca, strandgangers en ijscotenten niet laat afbrengen van kerkga
zondagse wandelingen en onderlinge ontmoetingen op de Boulevard'. archieffoto hielcqi
tevreden mee zouden moeten zijn. In
feite hebben we allemaal de vrije zon
dag aan het christelijk geloof te dan
ken.
De sabbat-zondagkwestie moet ik
helaas laten rusten, maar één ding
staat voor mij vast. Als, zoals voor
zegd, joden, christenen in de naam
van Jezus Messias verenigd zullen
zijn, zal de sabbat het weer winnen
van de zondag op weg naar 'de eeuwi
ge sabbat'. Wie vandaag geen raad
weet met de wekelijkse sabbat/zon
dag (Paulus waarschuwt om daar
geen breekpunt van te maken), zal
waarschijnlijk niet uitzien naar de
eeuwige sabbat. Wie de zondag niet
ziet als 'glimp van de hemel', moet
veel missen, voor nu en voor straks.
Die vindt geen rust.
Hoewel christenen vaak intolerantie
is verweten, waren het vooral de niet-
christenen die hun ideeën doordruk
ten in de zondagswetgeving. Zij had
den in, toenemende mate behoefte
aan vormen van ontspanning, die
werken voor anderen noodzakelijk
maakten. Wie herinnert zich niet de
zwembad-kraakacties van PvdA- en
D66-Kamerleden om elke gemeente
lijke beleidsvrijheid wettelijk af te snij
den. Ook al was er nauwelijks belang
stelling voor zwemmen, het zwembad
móést op zondag open. Over toleran
tie gesproken!
Ook die discussie is weer voorbij,
zeker toen WD-minister Dijkstal een
proefballonnetje opliet om de zon
dagswet - die toch altijd nog evene
menten in de buurt van kerkgebou
wen weert - af te schaffen. Zelfs de
meest kritische christen heeft liever
iets dan niets.
Moeten we dan maar alles accepte
ren? Ik denk het niet. Katwijkers zijn
een tolerant volk, dat zich door rusti
ge horeca (zoals de huidige ijssalon in
het beoogde McDonald's-pand), door
strandgangers en door ijscotenten
niet van de kerkgang, de zondagse
wandelingen en de onderlinge ont
moetingen op de Boulevard laat af
brengen. Maar we moeten er niet aan
denken dat de meer schreeuwerige en
aandachttrekkende horeca de sfeer
gaat bepalen. Het Zeeuwse Renesse
heb ik daaraan ten prooi zien vallen.
Heeft McDonald's op dit punt geen
naam gemaakt? Pas las ik: 'Het logo
van McDonald's is na de olympische
ringen het bekendste symbool ter we
reld, het kruis van Christus komt op
de derde plaats'. Dat kan waar zijn,
maar bij Katwijk hoort een andere
volgorde. Al bieden zondagswei
cawet en APV weinig handvaii
één ding mag ik mij verheugen: i
le christelijke partijen zich un
willen inzetten om die volgordi
houden. Het kruis van Christus
eerste plaats, wat meer is: Zijn oj
ding. Dat vieren we op zonda
rard van Hulst dichtte het zo tre
De zondag is 't palet van Godli
ren van de dageraad.
De zondag brengt de kleur in o
staan: de Heer is waarlijk opgesI
De zondag is het lied van Go
brengt ons leven in de maat.
De zondag brengt de dauw in o
staan: de Heer is waarlijk opgesi
Ons leven in de maat, dét isl
Goddelijke zes-één, de maat ra
grote M. Als de nieuwe McDoii
baas zijn grote M aan een Kat
gevel bevestigt, moet hij daar
aan denken. In Katwijk vinden
maat nog steeds belangrijk. Goe
hem, goed voor ons, goed va
samen. En we gunnen het de he
reld!
J.H. TEN HOVE
De door mij zeer gewaardeerde
schrijver Maarten 't Hart neemt
in zijn column over de Engelse
ex-bondscoach Glen Hoddle, in
de krant van 5 februari, de door
mij zeer aangehangen reïncar
natie-gedachte op de hak. Met
aanduidingen als 'potsierlijk',
'apekool', 'mal' en 'verplette
rende onzin', stoelt hij zijn me
ning op twee argumenten, die
indien consequent wordt door
geredeneerd, geen stand hou
den. Niet uit bekeringsdrift -
wie zou Maarten 't Hart ook
maar van de geringste (eigen)-
wijs kunnen brengen? - maar
uit respect voor logica geef ik
een weerwoord. Eigen schuld.
Moet hij maar niet zo uitdagen.
Ik vat zijn argumenten samen
in eigen woorden.
Eerste argument: als ziekte en
handicaps het gevolg zijn van
denken, doen en laten uit een
vorig leven, is het een raadsel
dat het overgrote deel van de
mensen kerngezond wordt ge
boren.
Tegenargument: wat bete
kent gezond worden geboren?
Geboren worden is slechts een
fragmentarische episode uit
een mensenleven. Hoeveel
mensen halen Maartens geze
gende leeftijd zonder ooit ziek
of beschadigd te zijn? Zonder
dat met gezaghebbende cijfers
te kunnen onderbouwen, ant
woord ik vol overtuiging: een
verpletterende minderheid. Een
rij-examinator die zichzelf op
de dag van zijn hergeboorte ge
zond en wel terugziet, kan zich
nog niet veilig wanen. Wellicht
zal hij terechtkomen in een si
tuatie waarin de eveneens her
boren Maarten zijn rij-examen
afneemt. Niet voor straf, maar
als logisch gevolg van een (in
Maartens geval langdurig) op
gebouwde relatie. Zakken, sla
gen, worden aangenomen of af
gewezen, zijn veeleer uitkom
sten van emotionele verbanden
dan een objectieve beoordeling
van iemands vaardigheden.
Niet voor straf brandt een ka
chel je hand als je onwetend of
onnadenkend op hem leunt.
Hitte brandt blaren, liefde wekt
vertrouwen, haat wekt angst.
Tweede argument: bevol
kingsaanwas. In het begin van
deze eeuw telde de aarde een
vijfde deel van het aantal inwo
ners van nu. Er zijn q
niet genoeg zielen uit hj
den voorhanden om io
geborenen te reïncarnen
Tegenargument: stel,
een oud theater in eens
100.000 inwoners. Di
week optredende al
groep, kwam 's nachts a
blijft gedurende de hele|
inpandig en heeft geen
van het werkelijke aanta
bewoners. De eerste afl
men 1000 mensen kijl
tweede avond 2000 be
en zo door zodat de i
dag het record van di
wederom wordt verb rok
een aantal van 7000 bel
lenden. Vraag de artiest
het totaal aantal inwon
de stad. Het gezelscha[
de volgende rekensoi
gaande van de gedad
geen van de bezoekers!
stelling een tweede
waardig keurde: 1000'
3000 4000 5000
7000 bezoekers is 28.00
ners. Een potsierlijk ai
Maarten? Onze beschn
schiedenis van het besi
de mensheid gaat in
king niet verder terug
week turven door de i
in het oude theater var
uit het voorbeeld.
Verdeel de mensheid
groepen. Zij die in hen
en zij die uit het vlees
het vlees, de nu leve
miljard. Uit het vlees,
menteel doden, een
daarvan. De verhoudin
beide groepen kan ovei
ge tijdsperiode voorbij i
schreven geschiedenis
wisselvallig zijn als de
ding: zij die in het the
en zij die uit het theatej
Ongetwijfeld zal Mi
Hart veel meer komisc
menten kunnen aanvo
reïncarnatie te bestem|
potsierlijk, mal en verp
de onzin. Mét hem he
groeiende weerzin teg
ven en gezag. Ik vraag
ook niet zich te beken
met meer een betere a
ten te komen opdat
kom van de dwaling'
weegs.
Willen
N<
Enkele Kamerleden dronken
een week geleden koffie met de
koningin. Beatrix babbelde bij
die gelegenheid over van alles
en nog wat. Over de politie, die
pepperspray moest gaan
gebruiken. Over het
cellenoverschot, wat ze een
schande vond. En over het
uitgaansleven in Amsterdam,
dat toch wel heel erg aan het
verloederen was. Kortom:
majesteit sprak vrijuit. Een
paar dagen later kon ze haar
eigen woorden teruglezen in de
pers. Minister-president Wim
Kok reageerde furieus op de
loslippigheid van de
Kamerleden. En Tweede
Kamervoorzitter Jeltje van
Nieuwenhoven prentte hen met
een opgeheven vingertje nog
eens de staatsrechtelijke mores
in. Zoiets doe je niet. Wat de
koningin zegt, blijft achter de
vergulde deuren van het paleis.
Hebben Kok en Van
Nieuwenhoven gelijk? En
hoever moet de discretie
eigenlijk gaan? Mag het volk
niet op de hoogte zijn van wat
zijn vorstin denkt? En moet er
een wet komen die het
Kamerleden verbiedt uit de
school te klappen?
De Leidse wethouder Tjeerd van Rij:
„Belachelijk dat dit de headlines van
de kranten haalt, net nu er allerlei on
verkwikkelijke zaken bij die Bijlmer
ramp-enquête naar boven komen. De
koningin heeft zo veel macht in Ne
derland, dat ik best wil. weten wat ze
denkt en zegt. Als er van tevoren niet is
.afgesproken dat het gesprek vertrou
welijk moest blijven, is die Kamerleden
niets te verwijten. Kijk, het kabinet
heeft een hoge mate van verantwoor
delijkheid voor de koningin. Zoveel eer
zal ik niet krijgen, hoor, maar als ma
jesteit zegt dat ze Tjeerd van Rij moe
ten opknopen, dan draagt het kabinet
daar verantwoordelijkheid voor. Maar
in een wet die voorschrijft dat dingen
lijkheden die rondzingen. Een mooie
parallel met dit voorval. Je moet erop
bedacht zijn dat alles op straat gaat.
Dat bevordert de vervreemding tussen
mensen. Je kijkt tegenwoordig wel uit
voor je iemand iets vertelt. Dat is jam
mer, want je kunt dan niet net als de
koningin en die Kamerleden hebben
gedaan 'eikaars nieren proeven', zoals
dat zo mooi heet. De journalistiek
maakt gebruik van die loslippigheid.
We zijn lang een eiland geweest op dat
gebied. We waren erg braaf. Maar we
gaan Engeland en Amerika achterna."
Jan Hoekema, Tweede Kamerlid voor
D66: „Ik ben zelf ook bij dat bezoek
aan koningin Beatrix aanwezig ge
weest. Maar ik zat in de eerste groep.
Ik vind dat hier hooguit een fatsoens
regel is overschreden, meer niet. Dus
ik zou zeggen: zand erover. Maar ik
vind het wel nuttig dat die gesprekken
met de koningin blijven plaatsvinden.
Ik hoop dat hare majesteit het ook
nuttig vindt. Kijk, je kunt je afvragen of
het wel past in een democratie of dit
soort gesprekken geheim moet blijven.
Maar dat is hier niet zo belangrijk. Wat
ik veel belangrijker vind, is dat het 'Ge
heim van Soestdijk' nu eens wettelijk
wordt geregeld. En daarmee bedoel ik
dat het de koningin is die bij de kabi
netsformatie altijd een formateur aan
stelt en dat zo'n kabinet dan meestal
ook de politieke kleur krijgt van die
formateur."
B.G.D. Kalshoven, secretaris van de
Oranjevereniging van Katwijk aan
Zee: „De koningin is onschendbaar en
kan niet ter verantwoording worden
geroepen. Dat weten zowel de minis
ters als die loslippige volksvertegen
woordigers. Je hoeft daar helemaal
niets voor op papier te zetten, daar
zijn bepaalde ere-codes voor. En de
kranten hoeven daar mijn inziens ook
niet over te berichten. Ik begrijp best
dat ze een primeur willen hebben,
maar de koningin heeft ook recht op
haar privégeheimen. Dat heeft hele
maal niets met democratische contro
le te maken. We leven al in een heel
democratisch land. Kijk maar naar de
Bijlmerramp-enquête. Die volksverte
genwoordigers wilden gewoon politiek
scoren. Maar nu ze van Kok een stand
je hebben gekregen, zal heus niet meer
bekend worden wie wat heeft gezegd.
Nu moeten ze ook maar zo flink zijn
om dat op te biechten."
CEES VAN HOORE EN WIM KOEVOET
Koningin Beatrix. Mag het volk op de hoogte zijn van wat zij denkt?
die Beatrix vertelt niet naar buiten mo
gen worden gebracht, zie ik echt niks.
Laat Beatrix dan ook niet zulke stom
me dingen zeggen! Zeg dan niet dat
Nederland onleefbaar is en dat het zo
gevaarlijk is in Amsterdam. Er heerst
hier een veel te grote majesteitsangst.
Als majesteit dreigt met aftreden wan
neer het schilderij 'Boogie-Woogie'
van Mondriaan niet wordt aange
kocht, geeft Kok ineens zoveel miljoen
aan kunst uit. Dan ken je toch een veel
te grote invloed toe aan Beatrix. Nee,
hoor, ik vind dit onzin."
Schrijver Maarten 't Hart: „Waarom
zouden die Kamerleden niet gewoon
mogen zeggen waarover ze het met de
koningin hebben gehad? Het waren
toch allemaal vrij onschuldige onder
werpen. Ze heeft de Lockheed-affaire
toch niet even met hen doorgenomen.
Als ik het goed heb gelezen, was het al
lemaal nogal gewoontjes. Ja, de konin
gin heeft gezegd dat de politie met de
peperbus de straat op moet. Nou, ze
heeft kennelijk aandelen in peper. Kijk,
als niet expliciet door de koningin of
door de RVD is gezegd dat er niets van
het gesprek naar buiten mocht komen,
was het een andere zaak. Het kan wel
zo zijn dat de ministers niet over hun
gesprekken met dé koningin uit de
school klappen, maar het kabinet staat
dan ook staatsrechtelijk los van het
parlement. Ik begrijp die woedende
reactie van Kok dan ook niet. Ik heb de
koningin zelf ook een paar keer ont
moet. Dat was leuk. Ze zei dat haar
zoon een scriptie over mijn werk had
geschreven, dus we hadden meteen
iets om over te praten. Ik zou er geen
enkele moeite mee hebben om zo'n
gesprek te gebruiken voor een column.
En wat heeft ze nu eigenlijk nog ge
zegd? Als ze nou had gezegd dat de Be
tuwelijn moest worden opgeheven of
foto wfa
dat Schiphol weg moet, maar het was
allemaal maar een beetje koffïepraat."
Prof. dr. W. A. Wagenaar, rector-
magnificus van de Rijksuniversiteit
te Leiden: „Echt lekken is het niet, wat
die Kamerleden hebben gedaan. On
der lekken versta ik dat je iets naar de
pers laat uitlekken en dan zelf als bron
achter de schermen blijft. Lekken doe
je met kwade opzet, om iets te berei
ken. En dat was hier niet het geval. Al
les was direct traceerbaar. Wat ik wel
jammer vind, is de teloorgang van de
vertrouwelijkheid. En dat is een breder
maatschappelijk verschijnsel. De fat
soensnormen zijn aan het verschui
ven, waarmee ik niet wil zeggen dat ik
die actie van die Kamerleden onfat
soenlijk vind. Ik constateer dat ge
woon. Dat is de onomkeerbare reali
teit. Je ziet dat heel mooi in 'Het Bu
reau' van de schrijver Voskuil. Op dat
kantoor zindert het van de vertrouwe
