Weer aanval VS op Irak Guben is 'stad der schande' na dood Algerijn Overlevenden holocaust krijgen 'fooi' van Hongarije Keuze tussen theocratie of democratie beheerst Israël Buitenland Lente-festival Palestijn verdedigt handdruk Stakingsleider Roemenië veroordeeld tot 18 jaar pAC 16 FEBRUARI 1999 aël valt basis Zuid-Libanon aan Israëlische gevechtsvliegtuigen hebben gisteren in de de luchtaanval op Zuid-Libanon in twee dagen een aanval loerd op wat werd aangeduid als een mogelijke guerrilla- Enkele uren eerder hadden guerrillastrijders van de door gesteunde Hezbollah een Israëlische militaire post onder genomen. Over slachtoffers werden geen mededelingen an. De Israëlische toestellen vuurden een raket af op een tussen de dorpen Zibqine en Yater, 15 kilometer ten zui- ran de havenstad Tyrus. derlander dood bij busongeluk iQK» Door een botsing tussen een bus met buitenlandse sten en een vrachtwagen in Thailand zijn gisteren drie sen om het leven gekomen, onder wie een Nederlander. Dit Ihet ministerie van buitenlandse zaken bevestigd. Over de titeit wil het ministerie geen mededelingen doen. Bij het ingeluk kwamen ook een Amerikaan en een Thai om het le- Door de botsing raakten 37 personen gewond, van wie drie lig. Een tweede Nederlandse passagier raakte lichtgewond, ongeluk gebeurde in de provincie Nakom Sawan, ongeveer aiometer ten noorden van de hoofdstad Bangkok. island herdenkt oorlog Afghanistan SQu_i De Russische premier Primakov heeft gisteren bloe- igelegd bij het Graf van de Onbekende Soldaat voor de Sov- ïütairen die in Afghanistan zijn gesneuveld. Het was giste- irecies tien jaar geleden dat oud-president Gorbatsjov de )en uit Afghanistan terugtrok. De zieke Jeltsin stuurde zijn wensen aan de oorlogsveteranen en beloofde dat de rege- al het mogelijke zal doen voor hen en voor de nabestaan- van de gesneuvelden. De verklaring is vermoedelijk bitter fangen door de veteranen die lange tijd hebben geprotes- 1 tegen het feit dat zij zijn genegeerd en vergeten. De Af- inse oorlog vormde een grote aanslag op de reserves van de etunie en was een van de factoren die bijdroegen aan het invallen van het Sovjetrijk in 1991. gerianen kiezen presidentskandidaat De voormalige Nigeriaanse minister van financiën Falae dt de uitdager van ex-president Obasanjo bij de presidents- iezingen eind februari. Hij is vandaag naar voren geschoven twee partijen, de All Peoples Party en zijn eigen Alliantie Democratie. De twee partijen besloten samen de stembus- din te gaan om een kans te maken tegen Obasanjo en diens locratische Volkspartij, de belangrijkste politieke beweging Nigeria. De presidentsverkiezingen op 27 februari moeten einde maken aan vijftien jaar militair bewind. Nigeria heeft 'zijn 108 miljoen inwoners de grootste bevolking van Afrika. afhankelijk onderzoeker moet weg INgton De wet op de onafhankelijke onderzoeker die ge- ireerd werd door het Watergateschandaal wordt waar lijk in juni ingetrokken. Dat zeggen vooraanstaande Re- Ikeinen en Democraten. De wet verloopt op 30 juni tenzij ;s voor verlenging stemt. De wet werd in 1978 aange- 'en zodat onderzoeken naar mogelijk wangedrag van de ident. zijn kabinet en hoge ambtenaren kunnen plaatsheb zonder politieke inmenging en zonder vrees voor de gevol- bij de onderzoeker. Het gebruik van een onafhankelijk on zeker was echter geen onverdeeld succes. Republikeinen fn ontevreden over de onderzoeker in de Iran-Contrazaak democraten beschuldigen Kenneth Starr ervan zijn macht te ben misbruikt in het onderzoek naar Clinton. föE bereidt volkstelling Kosovo voor De OVSE-waarnemersmissie in Kosovo treft voorbe rgen om in Kosovo een volkstelling te houden. De volkstel- roet onder meer het houden van verkiezingen in de Servi- provincie mogelijk maken. Een volkstelling is nodig omdat land precies weet hoeveel mensen er in Kosovo wonen en de bevolking is samengesteld. Volgens Albanese bronnen en er in Kosovo rond de twee miljoen mensen, van wie 90 ®nt etnisch Albanees is. September vorig jaar stelde de OV- latde bevolking van Kosovo ongeveer 1.584.440 zielen telt, van 90 procent Albanees is. De Joegoslavische autoriteiten len daarentegen dat Kosovo ongeveer 1.380.000 inwoners Daarvan zou 66 procent (917.000) Albanees zijn. GUBEN PETER VAN NUIJSENBURC CORRESPONDENT Kleumend van de kou houdt hij een witte anjer en een kaars in zijn han den. Hij rilt als hij bijna onhoorbaar zijn naam noemt. 'Mohamed, net als de profeet". Sinds een jaar woont de jonge Pakistaan in het Duitse Guben, ontstapt aan het geweld in de etnische heksenketel van Karachi. Nu rouwt hij om zijn vriend Ben Nui Omar. De 28- jarige Algerijn werd vrijdagnacht de dood ingejaagd door een groep jeugdi ge neo-nazi's. Hij bloedde dood in het portiek van een flatgebouw in Gubens monotone voorstad. ,,Ik ben nerveus en bang", bekent Mo hamed. Met zo'n zestig andere aanwe zigen staat hij voor het portiek van de Hugo Jentschstraat 14, waarin Omar in paniek zijn toevlucht had gezocht. Hij wacht op de kranslegging. De burge meester is gekomen, evenals de om budsvrouw voor buitenlanders, de woordvoerder van de asielzoekers Da vid Nicette en straathoekwerker Ingo Ley, dé specialist in Guben inzake neo-nazi's. Er worden toespraken gehouden. De burgemeester is 'geschokt' en zegt 'dat we elkaar vast moeten houden'. De ombudsvrouw vindt dat 'we niet moe ten wijken voor een kleine minder heid'. De woorden van Nicette, een Li banees die al jaren in Guben woont, worden verstikt door zijn emoties. In- go Ley verdedigt zijn stad. „We zijn geen nazi-stad", zegt hij. Hij omhelst Nicette. Cameramensen verdringen zich om de demonstratieve verbroede ring te registreren. Ingo Ley is een van de 36 sociaal wer kers in Guben, een kleine stad aan de Duits-Poolse grens, die ook tien jaar na de val van de Muur de DDR-tristes- se nog niet heeft afgeschud. „Guben is geen broedplaats van neo-nazi's", her haalt hij. „We hebben een harde kern van hooguit 30 man. De rest bestaat uit meelopers, branieschoppers. De harde kern is de afgelopen jaren niet gegroeid. We hadden eigenlijk een pe riode van betrekkelijke rust gekend." Die rust werd wel op vrijdag- en zater dagavond wel geregeld verstoord, als Duitse relschoppers en jonge asielzoe kers elkaar in de enige disco van de stad in de haren vlogen. Bij die vecht partijen ging het niet alleen om vrou wen of banaliteiten die iedereen weer vergeet, maar ook om de vermeende superioriteit van de Duitsers over de buitenlanders. Nu de politie langzaam maar zeker de ware toedracht van het drama van het afgelopen weekeinde aan het licht brengt, wordt ook duidelijk dat het het zelfde verloop had als al die vorige in cidenten. Zuipen, brallen, knokken. De politie arriveert en herstelt de orde. Routine, lijkt het. Maar dit keer wordt het een tragedie. Een groep van zo'n vijftien skinheads jaagt op Omar. die naar de buitenwijk vlucht. Zijn achtervolgers houden elkaar via hun GSM's op de hoogte van de ont snappingspogingen van hun slachtof fer. In de Hugo Jentsch-straat hebben ze hem klem. Omar trapt de glazen deur van het portiek in en vlucht de trap op. Het glas heeft de slagader in zijn knieholte doorgesneden. Omar is dood als de politie en ambulance arri veren. Er zijn inmiddels acht verdach ten gearresteerd, allen 17 of 18 jaar. Een van hen is een leider van de door Ley genoemde 'harde kern'. De politie gaat er van uit dat ze alle 12 tot 15 rad draaiers in handen zal krijgen. De officier van justitie heeft zich al het hoofd gebroken over de aanklacht. 'Moord' kan niet, want Omar is juri disch gezien niet vermoord. 'Dood slag' evenmin, want opzet valt niet te bewijzen. 'Dood door schuld' schijnt de meeste kans te bieden. Het kost sommige Gubenaren grote moeite om daar gerechtigheid in te ontdekken. De overwegingen zijn te subtiel voor de schok. De stad is veranderd. „Het klinkt als een cliché", geeft een man bij de kranslegging toe. „Welke straf ze ook krijgen, Guben is een stad der schande geworden. Net als Hoyers- werda, Rostock, Moelln, Solingen: plaatsen waar Duitsers buitenlanders naar het leven hebben gestaan." Peking Chinese meisjes maken zich op voor het steltlopen in een traditionele opvoering tijdens het Lente-festival van Peking. Het festival luidt het begin van het astrologische Jaar van het Konijn in. foto epa Stephen shaver Turkse premier wil Irak uit isolement halen In de noordelijke no-flyzone in Irak hebben Amerikaan se gevechtsvliegtuigen gisteren vier luchtafweerinstalla- ties gebombardeerd. In de zuidelijke no-flyzone voerden de Amerikanen en Britten samen luchtaanvallen uit. Daarbij vielen volgens Bagdad zeker vijf doden en 22 ge wonden. BOEDAPEST HANS GERTSEN CORRESPONDENT De centrum-rechtse Hongaarse regering van premier Orban heeft het lelijk verbruid bij de joodse gemeenschap in Honga rije. Veel Hongaarse joden voe len zich vernederd en beledigd door het besluit van de regering om aan overlevenden van de holocaust en nabestaanden van slachtoffers van de nazi-con centratiekampen een eenmali ge uitkering van amper 270 gul den te verstrekken. Volgens woordvoerders van de Federatie van Joodse Ge meenschappen in Hongarije hebben vele honderden Hon gaarse joden de per cheque ver stuurde eenmalige uitkering de afgelopen weken geweigerd of demonstratief naar Orban ge stuurd. „Dit is geen compensa tie, maar een fooi", aldus pro fessor Erno Lazarovich, de vice- voorzitter van de Federatie. Lazarovich, zelf een overle vende van Mauthausen, kreeg onlangs een cheque voor 135 gulden bezorgd. Hij heeft die nog niet teruggestuurd, maar is dat wel van plan als de regering niet snel met een acceptabele vergoeding op de proppen komt. „De regering heeft in decem ber vastgesteld dat nabestaan den voor iedere ouder die ze hebben verloren recht hebben op 270 gulden. Voor een broer of zus die in de kampen om het leven is gekomen, staat een be drag van 135 gulden. Mijn va der is in Dachau vermoord. Mijn in Israël wonende zus en ik hebben daarom recht op 270 gulden, maar dat bedrag moe ten we wel delen", zo legt La zarovich uit. De leiders van de joodse ge meenschap benadrukken dat het hun niet om het geld gaat. „Verloren levens kun je niet met geld compenseren, zelfs niet met miljoenen. Maar als er sprake is van compensatiebeta lingen, moeten die wel wat voorstellen", zei de Hongaarse opperrabbijn Schweitzer giste ren. Wat de Hongaarse joden bovendien erg steekt, is dat de regering nooit overleg heeft ge voerd met joodse organisaties. „We wachten nog altijd op een signaal", aldus Lazarovich. De woordvoerder van de Hongaarse regering was giste ren niet voor commentaar be reikbaar. De extremistische Palestijnse leider Nayef Hawatmeh, die op de begrafenis van de Jordaanse koning Hussein de hand schud de van de Israëlische president Ezer Weizman, heeft gisteren gezegd dat die handdruk nood zakelijk was om vrede te berei ken. Hawatmeh was zondag uit zijn functie van leider van het in Syrië gevestigde Democrati sche Front voor de Bevrijding van Palestina gezet omdat de handdruk met de 'vijand' niet door de beugel kon, volgens de coalitie van tien Palestijnse groeperingen. Hawatmeh noemde Weizman een 'man van vrede' omdat hij de Pales tijnse eisen van zelfbeschikking en een onafhankelijke staat zou steunen. ANKARA JESSICA LUTZ-AFP De beschietingen deden zich voor op de dag dat de Iraakse vice-premier Tariq Aziz een be zoek bracht aan Turkije. Aziz wil dat Turkije de Amerikanen verbiedt nog langer vanaf de militaire basis Ingirlik in Zuid- Turkije beschietingen uit te voeren in Irak. 'Mijn oude vriend', noemde de Turkse premier Bulent Ecevit de Iraakse vice-premier Aziz gisteren. Aziz was uitgenodigd door Ecevit, die met deze po ging het buurland uit zijn isole ment wilde halen. „Saddam is niet ons probleem, maar dat van het Iraakse volk en van een paar ver weg gelegen staten", zei Ecevit na afloop van de be sprekingen tijdens een pers conferentie. Met deze woorden onderlijn de hij de tegenstelling tussen zijn eigen politiek en die van de Verenigde Staten en Groot-Brit- tannië. Die willen de Iraakse dictator juist isoleren en omver werpen. Ze zoeken daarvoor de steun van oppositiegroeperin gen als de Koerden in het noor den van Irak. Dat baart Turkije zorgen. Het risico dreigt dat de Koerden een federatie, of erger, een onafhankelijke staat af we ten de dwingen in het Irak van na Saddam. Dat zou een slecht voorbeeld zijn voor de Turkse Koerden. De ontmoeting tussen Ecevit en Aziz werd een fiasco. Terwijl de mannen in gesprek waren, maakte de Amerikaanse lucht macht bekend dat zij vanuit In- girlik twee aanvallen had uitge voerd op Noord-Irak. De Iraak se vice-president Taha Yasin Ramadan zei later dat zijn land de Turkse basis zou bombarde ren als de aanvallen doorgaan. De Amerikaanse regering heeft Irak gewaarschuwd dat zij on middellijk tot actie zal overgaan als Irak de door de Amerikanen gebruikte basis in het westen van Turkije aanvalt. Ecevit was graag de geschie denis ingegaan als de man die dankzij zijn persoonlijke, war me relaties Bagdad ertoe over haalde om eindelijk de VN-re- soluties na te leven en de wa peninspecties toe te staan. De Turkse premier, die in 1974 opdracht gaf tot de inval op Noord-Cyprus en daarmee zijn eigen land in een interna tionaal isolement stortte dat in zekere zin nog steeds voort duurt, heeft een linkse, 'anti- imperialistische' reputatie hoog te houden. Zijn anti-Ameri kaanse houding scoort ook bij de fanatieke islamitische kie zers en in april zijn er verkiezin gen. BOEKAREST Rtr-DPA Het Roemeense Hooggerechts hof heeft Miron Cozma, de lei der van de stakende mijnwer kers, gisteren veroordeeld tot achttien jaar cel voor zijn rol bij rellen in Boekarest in 1991. Het hof vernietigde een eerdere uit spraak van een lagere recht bank, waarbij Cozma's straf was teruggebracht tot slechts achttien maanden wegens ver storing van de openbare orde. Cozma leidde in 1991 een mars van stakers uit de Jiu-val lei op de Roemeense hoofdstad. De stakers sloegen er in Boeka rest op los, staken overheidsge bouwen in brand en bezetten het parlementsgebouw. Er vie len enkele doden. De toenmali ge regering-Roman trad af naar aanleiding van de gebeurtenis sen. Tot 1996 was Cozma nooit ter verantwoording geroepen. Toen dat wel gebeurde, zat hij in afwachting van zijn proces ruim een jaar vast. Na de uit spraak door de lagere recht bank werd hij vorig jaar weer vrijgelaten. Drie weken geleden leidde Cozma een nieuwe mars op Boekarest, uit protest tegen voorgenomen sluiting van mij nen in de Jiu-vallei. Na enkele dagen kwamen mijnwerkers en regering tot een vergelijk. Tegen de uitspraak van het Hooggerechtshof is geen be roep mogelijk. Wel zou presi dent Constantinescu gratie kunnen verlenen. Cozma zei dat hij het 'illegale' vonnis niet zal accepteren. TEL AVIV AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT Niet de positie van het Hooggerechts hof, maar de toekomst van de joodse staat stond zondag centraal bij de massale betogingen in Jeruzalem. Moet Israël een volledige theocratie worden, op basis van de de joodse reli gieuze wetten? Of moet het de kant op van een liberale, seculiere samenle ving, naar westers model? De vragen zijn even oud als de staat zelf, en de afgelopen vijftig jaar is de politiek niet bij machte gebleken een ondubbelzinnig antwoord te verzin nen. Alle regeringen, van die van Da vid Ben-Gurion tot die van Benjamin Netanyahu hebben moeten schippe ren tussen theocratie en democratie, met grote maatschappelijke spannin gen als gevolg. Op het eerste gezicht liggen de ver houdingen duidelijk: een minderheid van hooguit twintig procent van de Is raëlische bevolking is orthodox-religi eus. De rest, zou men zeggen, is dus seculier. Maar het is ingewikkelder. De groep Israëli's die een seculiere staat wil, met vrijheid van godsdienst naar westers voorbeeld, is niet groter dan de groep orthodoxen. De grote meer derheid heeft geen duidelijk idee over de richting die de staat moet gaan. Israël is geen westers land en maar heel weinig inwoners zijn opgegroeid in een liberale, democratische traditie. Alleen al daarom kunnen de meesten zich geen voorstelling maken van een scheiding van staat en religie. Ze zijn bang dat zo'n westers concept het joodse karakter van de staat - en daar mee het bestaansrecht van Israël - in gevaar brengt. Aan de andere kant wil len ze ook geen theocratie. Al van vóór de oprichting van de staat, onder het Britse mandaat, en later on der premier David Ben-Gurion, zijn er 'status quo-regelingen' van kracht, die de bestaande machtsverhouding tus sen seculiere en religieuze joden moe ten bestendigen. Maar de status quo is moeilijk te handhaven, omdat de sa menleving verandert. Een voorbeeld: Haifa, ooit een rood bolwerk, is de eni ge stad waar volgens de bestaande re geling openbaar vervoer op de sabbat is toegestaan. Inmiddels heeft Tel Aviv zich uitgebreid tot de verreweg groot ste stedelijke concentratie in Israël, met een overwegend seculiere bevol king. Al die twee miljoen mensen zijn op vrijdagavond en zaterdag verstoken van openbaar vervoer. In de afgelopen tien jaar is in Israël de welvaart snel gestegen, en daarmee de consumptie. Net als bewoners van westerse landen willen Israëli's in hun vrije tijd winkelen, en de zaterdag is voor de meesten de enige vrije dag. Maar op de sabbat zijn de winkels in de steden gesloten. Tot woede van de religieuzen heeft het Hooggerechtshof onlangs vastgesteld dat de 'status quo' de kibboetsen on gemoeid laat. De kibboetsbeweging verdient nu dan ook goud aan Ameri kaanse mega-warenhuizen als Toys 'r us, Office Depot en Home Store, die op haar grond filialen hebben ge opend. Iedere zaterdag stroomt het volk van heinde en verre toe. Tot ver in de jaren zeventig, toen de Arbeiderspartij regeringen vormde met de toen nog gematigde Nationaal Religieuze Partij (NRP). waren de pro blemen tussen staat en religie te over zien. Maar sindsdien, en vooral in de afgelopen tien jaar, is het religieuze volksdeel sterk geradicaliseerd. De zio nistische NRP is nu een extreem recht se politieke groep. Ultra-orthodoxe groepen als Agudat Jisrael en de snel groeiende Shas be moeiden zich vroeger niet actief met de Israëlische politiek. Ze verkochten hun steun aan de Arbeiderspartij of aan de Likud, afhankelijk van wie hun de diepste graai in de schatkist beloof de. De laatste jaren, en vooral sinds de jongste verkiezingen, hebben de ultra orthodoxen zich steeds duidelijker ge schaard in het rechtse politieke kamp. Ze eisen niet langer alleen dat de poli tiek hen met rust laat, maar ze willen ook steeds meer hun stempel drukken op de Israëlische samenleving. Er zijn al rabbijnen die seculiere Israëli's om schrijven als 'Hebreeuws sprekende gojim (niet-joden)'. Het is geen toeval dat de confrontatie tussen religieuzen en seculieren zich toespitst nu de verkiezingen naderbij komen. De orthodoxen hebben nog nooit zoveel invloed gehad als in de af gelopen paar jaar, toen ze deel uit maakten van de rechtse coalitie van Netanyahu. Vertegenwoordigers van hun partijen leiden de ministeries van binnenlandse zaken, onderwijs, volks huisvesting, arbeid, transport en religi euze zaken. Hoewel het er naar uitziet dat Ne tanyahu na de verkiezingen van 17 mei en 1 juni zal terugkeren als minister president, is het zeer de vraag of hij er opnieuw in zal slagen een coalitie te vormen van rechtse en extreemrechtse partijen. Als hij aan het hoofd komt te staan van een brede coalitie van Likud en Arbeiderspartij, en dat is geen on mogelijkheid, dan zullen de religieuze partijen genoegen hebben te nemen met een bijrol of misschien zelfs in de oppositie moeten. Daarom willen ze op de valreep zo veel mogelijk binnen halen. Pagina 2: Commentaar jjjAr De Amerikaan John Ehrlichman, veroordeeld wegens 'atergate-affaire, is op 73-jarige leeftijd overleden. Ehrfich- zagzich in april 1973 gedwongen af te treden als topadvi- van president Nixon voor binnenlandse zaken. Twee jaar werd hij veroordeeld voor zijn rol in de Watergate-affaire, iokde Republikeinse president Nixon zelf de kop kostte, jchman moest achttien maanden achter slot en grendel we- belemmering van de rechtsgang, samenzwering en mein- bijzijn pogingen een inbraak bij de oppositionele Demo- in te verheimelijken. foto archief iiskou boos op Britse krant qu« De Russische regering heeft gisteren verontwaardigd jericht in de Britse krant Sunday Telegraph tegengesproken ireekt van 'een provocatie'. De Éuant meldde dat Moskou contract met Irak zou hebben gesloten voor de modernise- van Iraakse straaljagers en het Iraakse luchtverdedigings- fl. „Rusland komt zijn verplichtingen met betrekking tot de :esoluties ten aanzien van Irak volledig en gewetensvol na", liin een regeringsverklaring benadrukt. De regering spreekt een provocatie' en 'verzinsels van Britse media' die herin- igen oproepen aan 'methoden van desinformatie uit het erkvan de Koude Oorlog'. oaat roept op tot kijkgeldboycot Zlatko Tomcic, de leider van een van de grootste Kroa- oppositiepartijen, heeft de bevolking gisteren opgeroe- geen kijkgeld meer te betalen aan de staatstelevisie HRT. lie manier moeten de Kroaten protesteren tegen door de re- ig gemanipuleerde informatie. HRT is de belangrijkste ivsbron voor de meeste Kroaten. Westerse diplomaten in eb hebben de staatstelevisie vaak beschreven als een bol- van de regeringspartij Kroatische Democratische Unie Z van president Franjo Tudjman. Later dit jaar of uiterlijk luari 2000 moeten in Kroatië parlementsverkiezingen wor- jehouden. sland schaft doodstraf formeel af du- Rusland zal de doodstraf formeel afschaffen en door slang vervangen. De Russische minister van justitie. Pavel eninnikov, heeft dit gisteren bekendgemaakt. Rusland be- doodstraf af te schaffen toen het in 1996 tot de Raad airopa toetrad. Het is mogelijk dat het parlement probeert etswijziging te voorkomen. Het parlement wordt gedomi- ddoor communisten en hun sympathisanten, die over het neen tegen afschaffing van de doodstraf zijn. Uit opinieon- jeken is gebleken dat de meeste Russen voorstander zijn le doodstraf.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 7