Bijna iedereen heeft verloren
in 'Monicagate'
Buitenland
De Senaat heeft gesproken. Na dertien maanden zwoegen door de modder, kunnen de Verenigde Staten
zich weer richten op andere zaken dan de leugens van hun president over buitenechtelijke seks met een
voormalige stagiaire. Een slotbeschouwing over een pijnlijke en uitermate onbevredigende episode in de
Amerikaanse geschiedenis.
Hoe de president van de Verenigde Staten en zijn voonnalige stagiaire het wereldnieuws verdrongen
dent Bill Clinton met zijn vrouw Hillary Rodham Clinton.
INGTQN JOHN WANDERS
Amerika sprak vanaf 21 januari 1998
ijks over de president en zijn stagiaire.
Chicago tot El Paso, van Boston tot
)iego, van Seatüe tot Miami. Cartoon-
n Borgman van The Cincinnati Enqui-
itte de stemming in zijn land prachtig -
n met een tekening van een treurig
jaar dat zich sjokkend door Suburbia'
buitenwijken, afvroeg: „Over welke
m spraken wij eigenlijk in ons leven
Monica Lewinsky"?
linig Europeanen begrepen waarom
:ksschandaal in de VS zo'n ophef ver
lakte. Miljoenen Nederlanders keken
itomme verbazing naar de videoband
Jill Clintons verhoor van 17 augustus
waarin de president de meest intieme
N n kreeg voorgelegd en waarin hij een
definitie gaf van het woord 'seks'. le
en kon zien hoe Clinton om de waar-
zat heen te draaien. Toch voelde
lts een kleine minderheid sympathie
zijn ondervragers. Wie ter wereld zou
intieme vragen willen beantwoorden
r het toeziend oog van de wereld? De
ie ex-kanselier Helmut Kohl bekende
floop dat de beelden hem misselijk
len gemaakt van afschuw.
Nederland klonk vaak verwondering,
ïtrusting, onbegrip en walging door
e Lewinsky-zaak ter sprake kwam. Wat
le overheid te maken met het privé-le-
ran Clinton? De Lewinsky-zaak riep bij
Amerikanen dezelfde emoties op.
vanuit Nederland geregeld de roep
de' Amerikanen gek geworden waren,
VS zelf verzuchtte menigeen dat 'ze'
ashington gek geworden waren.
een zekere hardnekkigheid keerde
mvijt terug dat de journalistiek nooit
Clintons seksleven had moeten be
en. Daarbij dient zijdelings opgemerkt
reel Amerikanen een vreemde spagaat
hen. Ze verklaarden dat ze van de Le-
ky-affaire verlost wilden worden, maar
lijkertijd wilden ze alles over de zaak
n. Zeker de pikante details. Het onder-
rapport van aanklager Kenneth Starr
zonder zijn zware seksuele lading naar
waarschijnlijkheid nooit een 'bestsel-
[eworden. Zeker, er werd te veel en te
tailleerd bericht over Clintons seksle-
Maar dat de journalistiek er beter aan
.gedaan Clintons affaire met Lewinsky
helemaal te verzwijgen, is een mis-
'ing van het belang van dit nieuwsver-
itsgreep
er aan de hand? Een kleine, luid-
itige conservatieve stroming in de Re-
ikeinse partij trachtte de president van
erenigdc Staten ten val te brengen en
eerde daarbij diens seksleven als wa-
Sommige waarnemers spraken van
taatsgreep zonder bloedvergieten. Dat
overdreven geformuleerd. Maar het
ieke belang was groot. Zeer groot.
'Amerikaanse media die continu ver-
eld zijn in een moordende concurren-
rijd om de gunst van de kijkers, de luis-
ars en de lezers kenden geen genade,
nieuws over Clinton en Lewinsky
'g vanaf januari 1998 al het overige
ws diep naar de achtergrond. Tot er
ndelijk vrijwel uitsluitend nog over de
insky-zaak werd bericht. Seks verkoopt,
dagblad The Boston Globe drukte ooit
treffende spotprent af van een nieuws-
die zijn publiek de volgende vragen
egde: 'Mag het privé-leven van een
'dentskandidaat onderwerp zijn van
'ieke discussie? Mogen de media onbe-
fn beschuldigingen verspreiden?' Om
^middellijk op te laten volgen: 'Straks
'teken we deze en andere lastige, ethi-
vragen. Maar nu eerst de sappige de-
drijfveer van de media was - als ge-
niet louter platte sensatiezucht en
tbejag. Vanaf het eerste uur van de Le-
>ky-crisis was duidelijk dat de politieke
icaties van de zaak gigantisch waren,
toofdverdachte in dit drama was nie-
'd minder dan de president van Ver-
de Staten, de leider van de vrije wereld,
naam machtigste man op aarde. Zijn
FOTO AP DOUC MILLS
tegenspeelster was een voormalige stagiai
re, een jong en onbeduidend radertje in het
omvangrijke regeringsapparaat van de VS.
Een scherpere tegenstelling was nauwelijks
denkbaar. Het was een unieke uitvoering
van 'The Beauty and The Beast', waarbij de
meningen snel uiteenliepen over de vraag
wie Be schoonheid was en wie het beest.
Blauwe jurk
Anders dan gold voor de Watergate-affaire
ten tijde van president Nixon of het Iran-
/Contra-schandaal onder president
Reagan, had de Lewinsky-zaak inhoudelijk
weinig om het lijf. Vrijwel alle nieuwsas-
pecten van het schandaal kwamen gedu
rende de eerste dagen boven water drijven.
Van de in het geniep opgenomen telefoon
gesprekken door Lewinsky's 'vriendin' Lin
da Tripp tot de beruchte marineblauwe
jurk van het merk GAP, die - zoals later zou
blijken uit een door de FBI uitgevoerde
DNA-test - door Clinton werd besmeurd
met presidentieel sperma. Het was een
overzichtelijk nieuwsverhaal. Waar de natie
zeven maanden op moest wachten, was de
bevestiging van de president dat hij inder
daad had gerotzooid met Lewinsky. De
DNA-test liet Clinton geen andere keuze
dan de biechtstoel.
Toen de volledig in de hoek gedreven
president op 17 augustus 1998 zijn zonden
in een memorabele televisieboodschap aan
de natie opbiechtte, wist vrijwel iedereen in
het land al hoe laat het was. Er werden al
vele maanden grappen gemaakt over het
onwaarschijnlijke duo Bill en Monica. Niet
temin kwam Clintons publieke bekentenis
hard aan. Zeker bij zijn grootste fans. Had
hij de natie op 26 januari 1998 niet recht in
de ogen gekeken en met een zwaaiende
wijsvinger en gespeelde verontwaardiging
gezegd: „Ik wil dat het Amerikaanse volk
zeer goed naar mij luistert. Ik zeg dit nog
maals. Ik heb nooit een seksuele relatie ge
had met die vrouw, juffrouw Lewinsky".
Het contrast was te groot. In zijn televi
sierede van 17 augustus knipte Clinton de
vertrouwensrelatie door tussen het Ameri
kaanse volk en zijn leider. Sindsdien gaven
de Amerikanen in alle opiniepeilingen aan
dat zij hun president een dweil vonden,
een morele beerput, een kerel van wie je
geen tweedehands auto wilt kopen. Maar
evenzeer lieten ze week in en week uit we
ten dat Clintons wangedrag en ongeloof
waardigheid zijn functioneren als president
niet negatief beïnvloedde. Ruim twee derde
Een Russische straatverkoper in Moskou ver
koopt matruska-poppen met de afbeelding
van Bill Clinton en A/lonica Lewinsky erop af
gebeeld. De hele wereld heeft de gebeurtenis
sen rond Clintons affaire met zijn stagiaire ge
volgd. FOTO EPA ALEXANDER NEMENOV
Monica Lewinsky.
van de Amerikaanse bevolking maakte tot
het eind toe een scherp onderscheid tussen
Bill Clinton de president en Bill Clinton de
privé-persoon. Hoe fanatieker de Republi
keinen op Clintons ondergang aanstuur
den, des te meer steeg diens populariteit
onder de Amerikaanse bevolking, leek het.
De bloeiende economie hielp Clinton een
handje.
Tuimelaar
Bill Clinton is in zijn politieke leven vele
malen afgeschreven. Altijd kwam hij terug
uit verloren positie. Hij werd verdacht van
zwendel met onroerend goed. Hij werd ver
dacht van geknoei met fondsen voor zijn
herverkiezingscampagne. Hij werd be
schuldigd van een brute verkrachting. Hij
zou een onwettig kind hebben bij een pros
tituee. Hij werd door zijn felste tegenstan
ders zelfs beschuldigd van moord op zijn
oude zakenpartner Vincent Foster. Maar
hoe hard zijn opponenten hem ook omver
kegelden, Bill Clinton, keerde als een tui
melaar steeds terug in verticale positie.
Hij Verwierf er bijnamen mee als 'Come
back Kid'. Zijn onbedwingbare lust naar
een jonge, ietwat mollige, babbelzieke sta
giaire brak hem bijna de nek. „Clintons
presidentschap is voorbij. Over een paar
weken is vice-president Al Gore de nieuwe
man", klonk het in januari 1JI98 uit de
mond van gerespecteerde commentatoren
die al vele jaren deel uitmaken van het po
litieke establishment van Washington. Ze
konden niet vermoeden hoe fout ze dit
keer zaten met hun voorspelling.
In het kielzog van dit legertje 'deskundi
gen' sloeg ook de Republikeinse Partij de
plank mis. Clintons politieke tegenstanders
bleven rekening houden met een radicale
omslag in de publieke opinie. Maar die
omslag kwam niet. Niet na Clintons beken
tenis in augustus. Niet na zijn 'impeach
ment' (aanklaging) in december. Niet tij
dens de historische rechtszaak in de Se
naat. De president scoorde na zijn 'State of.
the Union-rede van afgelopen maand het
verbluffend hoge waarderingscijfer van 75
procent. Een dermate populaire leider kon
onmogelijk worden afgezet door de Senaat,
die de exclusieve bevoegdheid bezit om de
president uit het Witte Huis te verdrijven.
Politieke dood
Clinton overleefde zo ook deze grootste cri
sis, terwijl zijn voornaamste politieke vijan
den sneuvelden. Newt Gingrich zag zich
gedwongen op te stappen als leider van de
Republikeinse Partij. Ook diens beoogd op
volger Bob Livingston trok zich noodge
dwongen terug. De politieke toekomst van
Clintons aanklagers, dertien Republikeinse
leden van het Huis van Afgevaardigden, is
een stuk onzekerder geworden. „Wij bevin
den ons in de kaken van de politieke
dood", analyseerde hun teamleider Henry
Hyde, de bejaarde afgevaardigde uit de
staat Illinois, die zelfs in zijn eigen conser
vatieve thuishaven op onbegrip stuitte.
De Lewinsky-zaak kende voornamelijk
verliezers. Bill Clinton verloor met grote cij
fers. Hij bleef dan weliswaar in het zadel,
maat hij zit onder de littekens. Zijn geloof
waardigheid en slagkracht zijn zoek. Het is
onwaarschijnlijk dat hij in de laatste ander
half jaar van zijn ambtstermijn het ver
speelde vertrouwen zal herwinnen. De
tweede helft van een laatste termijn is tra
ditioneel de periode waarin een president
het minst gedaan krijgt van het Congres.
Clinton zal herinnerd worden als de eerste
gekozen president in de Amerikaanse ge
schiedenis die door het Huis van Afgevaar
digden werd aangeklaagd bij de Senaat.
Zijn politieke nalatenschap, een thema dat
deze president zeer ter harte gaat, is bedor
ven. Het is moeilijk voor te stellen hoe de
'President William Jefferson Clinton Libra
ry' - het nog te bouwen museum voor Bill
Hillary - kan ontkomen aan een duidelij
ke verwijzing naar de Lewinsky-affaire.
Boek
Monica Lewinsky verloor. Haar leven zal
nooit meer zijn wat het was. Dat is een vre
selijk hoge prijs voor een jonge vrouw. Ook
al wordt de pijn verzacht door de royale in
komsten die zij zal ontvangen uit de bio
grafie 'Monica's Story' van de Britse auteur
Andrew Morton. Het boek waarin Lewinsky
'openhartig' vertelt over haar wonderlijke
ervaringen, zal eind deze maand verschij
nen. Hillary en Chelsea Clinton verloren.
De diepe vernedering die Bill Clintons
echtgenote en dochter moesten onder
gaan, valt nauwelijks te beschrijven.
Ook aanklager Kenneth Stan- incasseerde
klappen. Hij takelde de waarheid boven ta
fel, maar vraag niet hoe. Ook hij moet ver
der met een brandmerk: dat van een partij
dige, overijverige commissaris van de seks-
politie. Een kerel die ouders tegen hun kin
deren uitspeelde en omgekeerd. Een man
die in de VS even populair is als Saddam
Hussein. Starr speelde in dit drama de rol
van kwaaie pier. Zo zal hij door velen wor
den herinnerd. Zijn ondergeschikten gaven
de afgelopen maanden herhaaldelijk aan
dat hij nog niet is uitgeraasd. Dat hij onver
minderd voortgaat met zijn klopjacht op
Bill Clinton. Intussen zijn Starr en zijn
werkmethoden zelf onderwerp geworden
van justitieel onderzoek. Ook het instituut
dat hij vertegenwoordigde, dat van de On
afhankelijk Aanklager, raakte beschadigd
en zal nu door het Congres mogelijk wor
den afgeslankt of ontmanteld.
Aanzien
Een andere grote verliezer is de Republi
keinse Partij. Die wedde op het verkeerde
paard en streek steeds meer .Amerikanen
tegen de haren in. De Republikeinen blij
ven in chaos achter en hopen in de lange
FOTO AP» DAN LOH
aanloop naar de presidentsverkiezingen
van 2000 op nieuw elan van een nieuwe
partijleider die de orde kan herstellen. Ook
de Democraten verloren, simpelweg omdat
Bill Clinton hun boegbeeld is zolang hij het
Witte Huis bewoont. Het presidentschap
als instituut raakte beschadigd en dat gold
al evenzeer voor het Congres. Het Ameri
kaanse volk werd nog iets cynischer dan
het al was over zijn politieke leiders. Ook
de Amerikaanse bevolking behoort tot het
grote kamp van verliezers. Want deze presi
dent en dit Congres beschadigden het aan
zien van de VS, ook al valt die schade niet
in cijfers uit te drukken.
De enige winnaars van 'Monicagate' zijn
de talloze juristen die op een of andere wij
ze betrokken raakten bij het schandaal en
er vervolgens een goed belegde boterham
aan overhielden.
Moraal
Voor ons Europeanen geldt dat de Lewins
ky-affaire met al zijn eigenaardigheden een
uitzonderlijk doorkijkje bood op het poli
tieke en sociaal-culturele klimaat in de VS
op de grens van de 21ste eeuw. Het gaf in
formatie over de seksuele moraal in de VS.
Het vertelde veel over de verharde cultuur
in Washington, waar politieke tegenstellin
gen zonder scrupules worden omgezet in
oorlogstaal en waar het doel alle middelen
heiligt. Het wierp licht op de verschuivende
journalistieke normen en op de revolutio
naire onnvikkelingen die gaande zijn in de
media. Het legde bloot hoe groot de crisis
is binnen de Republikeinse Partij. Het
bracht veel hypocrisie aan het licht.
„In Europa lacht iedereen zich zeker een
deuk om ons?", luidde een geregeld terug
kerende vraag van Amerikanen. Dat viel
moeilijk te ontkennen. Maar de bevestiging
van hun vermoeden diende met enige
voorzichtigheid te worden gebracht. Want
het antwoord deed hen zichtbaar pijn.
