'El Al toch geval apart' neib Misverstanden en fouten over lading en uranium Tl GE 20Ht>- Na zes jaar helpt sussen niet meer Jeetje ongemak' oor beter paspoort Binnenland meöe: BIJLMER ENQUÊTE Woede en opwinding over beslag op raketmodellen Uitgeteld Oltmans ook in '83 dwarsgezeten i 13 FEBRUARI 1999 >r Beek schrijft jonge stemmers De jongste lichting stemgerechtigden in Drenthe krijgt persoonlijk getinte brief van commissaris van de koningin geek. In de ongeveer 3.500 brieven vraagt Ter Beek de jon- nom op 3 maart toch vooral naar de stembus te gaan. On- le aanhef 'Beste provinciegenoot' leest de kersverse stem- chtigde onder meer: 'Hoe vaak gebeurt het niet dat je er mee oneens bent. Je zou je stem wel willen verheffen, r alléén ben je een roepende in de woestijn. En dus zoek je jstanders. Dit kan via politieke partijen.' De provincie niseert de komende tijd diverse verkiezingsactiviteiten voor eren. Zo is er op zaterdag 20 februari een jongerendebat »r leiding van Evert ten Napel in het provinciehuis in Assen, loinnen de Drenthen die dag -en de daaropvolgende don- ag- via een 0800-nummer bellen met de acht Drentse lijst eers. its koor op 4 mei niet welkom yDAM Burgemeester Jonkers van Appingedam heeft een e gestoken voor een gezamenlijk concert op 4 mei van een erlands en een Duits koor in zijn gemeente. Hij vindt het epast dat op de dag van de dodenherdeking het Toonkunst- r Delfzijl samen met de Emder Sangverein optreedt in de olaïkerk. De muzikanten wijken nu uit naar Delfzijl. „Je kunt ontkennen dat Nederland bezet is geweest door de Duit- De komst van een Duits koor zou dus allerlei gevoelighe- lcunnen oproepen", aldus Jonkers. Hij voegt daar aan toe zijn stad goede contacten onderhoudt met zusterstad Au- Een dodenherdenking samen met de Duitsers, die zou jnen bijdragen aan een verdere verbroedering, sluit hij niet i tterdam wint conflict over OZB frdam» Rotterdam heeft terecht voor de aanslag van de on- endezaakbelasting (OZB) voor de zogenoemde MGE-wo- een naar de marktwaarde van de woningen gekeken. Eige- In mogen dan ook een hogere OZB-aanslag krijgen, heeft de ie Raad bepaald. MGE staat voor Maatschappelijk Gebon- Eigendom, woningen die corporaties onder voorwaarden sommige mensen te koop aanbieden. Een van die voor- uden is dat de eigenaar de woning alleen mag verkopen met stemming van de corporatie en tegen een tevoren bepaalde s. En die ligt vrijwel altijd onder de marktwaarde, in Rotter- i gemiddeld honderdduizend gulden. Het doel van de MGE- ratie is het bereikbaar maken van een koophuis voor lagere Dmensgroepen. In Rotterdam zijn ongeveer 1400 MGE-wo- gen. De uitspraak levert Rotterdam bijna zeven ton extra op. j idernemers tegen rekeningrijden taag» Tachtig tot negentig procent van de grotere bedrijven gen rekeningrijden, zo blijkt uit een ledenonderzoek van de geversorganisatie VNO-NCW. VNO-NCW zal later deze o ind haar eigen offensief tegen rekeningrijden beginnen, 11 rbij de politiek een pakket alternatieven krijgt voorgelegd, al in dit jaar startte de ANWB al met een publieksactie tegen )e rekening rijden. Ook het midden- en klein bedrijf, verenigd "KB Nederland, verzet zich ertegen. De werkgevers pleiten een integrale aanpak van het fileprobleem, waarin reke- si [rijden niet voorkomt. In plaats daarvan moeten erxmder ir nieuw aan te leggen betaalstroken komen. s jaar voor bankoverval haag» Een 28-jarige Rotterdammer is gisteren in hoger be- leveroordeeld tot zeven jaar cel voor een spectaculaire over- ip een Rabobank-filiaal in Gouda op 1 april vorig jaar. Hij eerder door de rechtbank tot zeven jaar veroordeeld. De v( erdammer en zijn 24-jarige compagnon uit Helmond ver- ?n de vier bankmedewerkers door zich net voor de opening het kantoor door het plafond naar beneden te laten zakken, ladden zich daarvoor enkele uren schuil gehouden in de re ite boven het plafond. Daar waren ze via een luchtrooster ai de buitenzijde van de bank naar toe gekropen. Het perso- Iwerd bedreigd met een vuurwapen en gedwongen enkele ren van ruimten met geld te openen. Er werd een half mil- buitgemaakt. De twee konden enkele dagen later worden gehouden dankzij getuigenverklaringen. idetineerden vrezen loondaling ïrmeer Vijftien gedetineerden uit Zoetermeer overwegen X kort geding tegen de staat en de gevangenisdirectie om is ïsverlaging te voorkomen. Bron Van de onrust is de nieuwe iregeling voor gedetineerden die per 1 januari landelijk in Imoeten gaan, maar nu pas waarschijnlijk op 1 maart wordt evoerd. Volgens de voorzitter van de Zoetermeerse gedeti- rdencommissie bestaat bij die regeling het risico dat het kloon vermindert van 54 gulden naar 25,20 gulden. Dat zou geval zijn indien toeslagen vervallen als er geen werk is voor ei [edetineerden. Volgens de voorzitter is dat regelmatig het ei al. „En als je dan bedenkt dat onze tv-kosten per week al n I gulden bedragen, is wel duidelijk dat 25,20 gulden per ik geen vetpot is." ediawet wordt aangepast h haag» Het kabinet heeft ingestemd met het voorstel van di ltssecretaris Van der Ploeg om de Mediawet aan te passen. K drie publieke televisienetten mogen niet meer dan een kwart hun tijd aan verstrooiende programma's besteden. De om- m pverenigingen moeten ook minstens 300.000 leden hebben 'i wordt elke vijf jaar gekeken of ze hun plek in het bestel [welverdienen. Nieuwe omroepverenigingen moeten meer d isen krijgen tot het bestel toe te treden. Premier Kok zei nog i'stevig politiek vervolg' in de ministerraad en later in de eede Kamer te verwachten. „Het is een onderwerp dat in de listerraad gevoelig ligt," aldus de premier. anipuleren aardappel in ijskast üpam» Het aardappelzetmeelbedrijf Avebe in Veendam heeft aanvraag voor toelating van een genetisch veranderde aard- iel op de Europese markt tijdelijk ingetrokken. Samen met ministerie van Vrom werkt Avebe aan een nieuw dossier dat ni woord geeft op een aantal nog openstaande vragen van een n) tenschappelijke commissie van de Europese Unie. Die liet e; ig jaar oktober weten niet zeker te zijn dat de aardappel geen s! raar zou zijn voor de volksgezondheid en het milieu. Op nd daarvan was het zo goed als zeker dat de Europese mi- icommissaris de aanvraag zou afkeuren. Avebe gaat overi- isvvel door met de teeltproeven. jaag-haarlem anp fraude. Eind dit jaar of begin volgend jaar zal een geheel nieuw en meer fraudebestendig Nederlands paspoort beschik baar komen. Het ligt voor de hand dat de Haarlemse drukkerij Joh. En schedé het centrale punt paspoortproductie wordt. Eu ropese regels schrijven echte voor dat de opdracht wordt geven na een openbare aanbe steding. Enschedé-directeui Bruinstroop verwacht dat rond 1 juli wordt besloten wie de op dracht krijgt. Valt de keus op Joh. Enschedé, dan denkt Bruinstroop ongeveer tien nieuwe werknemers te moeten aantrekken voor het nieuwe paspoortwerk. ANP Algemeen Nederlands Persbure. den haag hans de bruijn en dineke van der burg Het begon vorige week. Er zouden 'ge vaarlijke stoffen, brandbare gassen, gif in het vliegtuig hebben gezeten, las Marijke Augusteijn van de parlemen taire enquêtecommissie voor. Een golf van verontwaardiging ging door Ne derland. Eindelijk werden de vermoe dens bewaarheid die al ruim zes jaar leefden. Maar deze week kwam de an ticlimax. Steeds vaker klonken gelui den dat die lading helemaal niet zo ge vaarlijk was. Wat en wie moesten we nu geloven? En hoe kon dat allemaal zo gebeuren? Direct na de crash ontstonden twee gescheiden stromen van informatie: één waarin werd gezegd dat de lading gevaarlijk was en één waarin het te gendeel werd beweerd. De stroom waarin de gevaarlijke lading centraal stond, begon bij een El Al-medewerker die aan een luchtverkeersleider mee deelde dat er explosieven alsmede ge vaarlijke en brandbare stoffen aan boord waren. De Luchtverkeersbeveili ging (LVB) was niet bevoegd die infor matie op te vragen, maar door om standigheden is dat wel gebeurd. Ze ven mensen van de LVB waren op de hoogte van dit 'explosieve' nieuws. Dat is doorgegeven aan onder anderen di recteur-generaal Weck van de Rijks luchtvaartdienst, die het niet naar bui ten bracht, en aan brandweercom mandant Ernst, die het ook voor zich hield. Parallel hieraan liep de andere infor matiestroom. Die begon met een tele foontje van Schiphol, waarin werd ge meld dat de vracht juist niet gevaarlijk was. Deze informatie ging via de offici ële weg naar de instanties die het moesten weten: brandweer, politie, hulpverleners, RLD en media. Op minstens twee plaatsen kwamen die stromen bij elkaar: bij Ernst en bij Weck. Ernst getuigde gisteren dat hij een uur na de crash werd geconfron teerd met het bericht dat het vliegtuig vol gevaarlijke stoffen zat. Maar eerder was hem al een paar keer door officiële instanties verzekerd dat er géén ge vaarlijke lading aan boord was. Ernst begreep het bericht dus niet, belde Schiphol en kreeg te horen dat sprake was van een misverstand. De El Ai-me dewerker zou de verkeerde notoc (no tification to captain) hebben voorgele zen, die ging over de route tussen New York en Amsterdam. En daarmee was voor Ernst de kous af. Ook Weck kreeg de twee totaal ver schillende versies te horen. Wat hij met de informatie heeft gedaan, weten we nog niet. Hij wordt volgende week vrijdag gehoord. Mogelijk dat hij de zelfde controle deed en dezelfde con clusie trok als Ernst: een misverstand. De informatievoorziening over het verarmd uranium verliep een stuk in gewikkelder en diverser. I-Jet probleem hierbij was ook dat het verarmd urani um niet direct tot de lading kon wor den gerekend, maar als contragewicht in het vliegtuig zat. En daarnaast ver schilden wetenschappers van mening over het gevaar ervan. Op 7 oktober wisten KLM en RLD dat verarmd uranium in het vliegtuig zat. KLM trof zelfs maatregelen voor medewerkers die direct contact had den met de brokstukken. Ook hing de maatschappij waarschuwingen op in de hangar op Schiphol waar die brok stukken lagen. KLM was zich dus ter dege bewust van het gevaar van dit zware metaal. De RLD lapte dit aan de laars. 'Niet gevaarlijk', moet zij hebben gedacht en het nieuws werd verzwe gen. Dat had tot gevolg dat hulpverle ners, brandweer en politie er pas een jaar na de ramp uit de media over hoorden. Toen waren zij al blootge steld aan het verarmd uranium. Nog steeds is niet duidelijk hoe ge vaarlijk dat verarmd uranium is. Medi ci en kerngeleerden zijn verdeeld. Wel is duidelijk drit er gevaren aan kleven, vooral als het metaal gedeeltelijk is verbrand of geoxideerd. Komende week moet er meer duide lijkheid over de lading komen. De kans is heel groot dat de commissie meer heeft weten te achterhalen van de tot nu toe 20.000 kilo onbekende vracht van de in totaal 114.000 kilo die de jumbo aan boord had. Dit blijkt uit opmerkingen van commissieleden. Mogelijk dat de vracht inderdaad niet zoveel gevaar heeft opgeleverd voor de volksgezondheid Misschien blijkt het verarmd urani um straks een veel grotere invloed te hebben gehad op de volksgezondheid. is Premier lakoniek over verwijt Wolleswinkel De luchtvaartmaatschappij El Al heeft op Schiphol wel een bijzondere positie, maar dat betreft veiligheidsmaat regelen om vliegtuigen en bemanning te beschermen te gen terreuraanslagen. Voor zover Kok weet .wordt de la ding bij El Al op dezelfde manier geïnspecteerd als bij andere maatschappijen, zei de premier gisteren na af loop van de ministerraad. oen haag anp-gpd Het Bijlmermonument vormt dezer dagen een uitlaatklap voor de tergende onzekerheid over wat er in het gecrashste vliegtuig heeft gezeten. Dit aangeplakte pamflet spreekt boekdelen. foto anp marcel antonisse den haag ans bouwmans Ontstellend. Ondanks alle voorgesprekken en de vele meters papier heeft de parle mentaire enquêtecommissie tot op dit mo ment geen zekerheid over de lading van de El Al-Boeing die in 1992 in de Bijlmermeer neerstortte. Deze bekendmaking van com missievoorzitter Meijer veroorzaakt een katterig gevoel. Vorige week ontstond er groot tumult over het 'onder de pet' hou den van informatie over de gevaarlijke la ding. En precies een week later is nog vol strekt duister waar de commissie met dit 'publiciteitsbommetje' naar toe wil. Een van de kernvragen die Theo Meijer en zijn collega-Kamerleden voor veel men sen moet beantwoorden is: zaten er goede ren in het vliegtuig die bij explosieve ver branding tot schade kunnen leiden voor de volksgezondheid. Het antwoord daarop is van groot maatschappelijk belang. Bewoners, hulpverleners en andere be trokkenen bij de ramp die kampen met ge zondheidsproblemen, hopen daarvoor een aanwijsbare oorzaak te vinden. Wellicht za ten er chemicaliën of zelfs bacteriën aan boord die bij explosieve verbranding tot aandoeningen en zielctes kunnen leiden. De onthulling over het bandje van de luchtverkeersleiding heeft al deze mensen het idee gegeven dat ze snel antwoord krij gen op hun vragen. „Explosieven, cartri dges, vloeibare en brandbare gassen", zei de El Al-medewerker immers op dat band je. Maar afgezien van de vraag of nu wel of niet voorgelezen was uit de goede 'notifica tion to captain' (notoc), was het al lang be kend dat er allerlei brandbare en gevaarlij ke chemicaliën aan boord waren. Die waren alleen niet 'extra' gevaarlijk voor de volksgezondheid, zo oordeelde de deskundige die door de RLD op de avond van de ramp werd ingehuurd. Hij was al blij dat er geen radioactieve vracht aan boord was. Premier Wim Kok mag dan denken dat „het niet zo kan zijn, van welke luchtvaartmaatschappij een vliegtuig ook is, dat er gevaarlijk spul over de hoofden van onze bevolking heen vliegt", maar dat is wél zo. Mits goed verpakt. De commissie heeft tijdens de openbare verhoren niet de vraag beantwoord wat precies gevaarlijke stoffen zijn. Veel mensen zullen zich niet eens realiseren dat spuitbussen, aanste kers, cosmetica en parfum daar ook onder vallen. Al evenmin heeft de commissie uit gelegd dat allang bekend was dat er allerlei gevaarlijke stoffen aan boord waren. Daar door is een ontzettende verwarring ont staan. Gezien ook de dreigtelefoontjes die deze week bij het Academisch Medisch Centrum binnenkwamen, zijn veel mensen op het verkeerde been gezet. Het is eigenlijk een raadsel waarom de enquêtecommissie er deze week niet voor gekozen heeft door te gaan met verhoren over de lading van het toestel. Het komt nogal onverantwoord over zo lang te wach ten alvorens met meer duidelijkheid te ko men. Bovendien is het zeer twijfelachtig dat er ooit honderd procent zekerheid zal bestaan over de wacht. Noodgedwongen - de lading is immers verbrand - moet ieder een zich baseren op de wachtdocumenten. Het is niet meer te controleren of die juist zijn ingevuld. In het luchtwachtvervoer is het een kwestie van vertrouwen dat dat correct gebeurt. Maar dat is niet altijd het geval, zoals blijkt uit de inspecties die af en toe worden gedaan. Na drie weken valt één conclusie al te trekken: de commissie heeft het effect van zijn werk op de samenleving niet goed in geschat. Er is veel paniek en verwarring veroorzaakt onder betrokkenen bij de Bijl merramp. Met het openstellen van een te lefoonlijn bij Korrelatie ben je er niet. Bo vendien is het maar de waag of de ver wachtingen wel waargemaakt kunnen wor den. De Bijlmerenquête is ook van groot poli tiek belang. Heeft de overheid adequaat ge probeerd alle informatie boven tafel te krij gen en deugt het toezicht op het luchtver keer en het vervoer van - gevaarlijke - wacht wel? Ook hier kan de commissie het op haar conto schrijven dat ze een hoop paniek heeft veroorzaakt. Veel bewindslie den lijken zeer slecht te zijn geïnformeerd over de nasleep van de Bijlmer, premier Kok voorop. Er was in de afgelopen jaren niet veel over gesproken in het kabinet, al dus de premier vorige week. Hij had er de notulen nog op nagelezen. Halsoverkop moet nu worden uitgezocht hoe het zit met de bijzondere positie van El Al. De Israëlische luchtvaartmaatschappij vliegt alleen op luchthavens die voldoen aan hun veiligheidseisen. In Nederland be tekent dat onder meer eigen veiligheidsper soneel. Waar het echter om gaat, is de waag of dat in de praktijk ertoe heeft geleid dat ook de controle door douane, mare chaussee en luchtvaartinspectie ontoerei kend was. Wim Kok had zijn oordeel vorige week al klaar: „Er wordt een heleboel ge fantaseerd over die bijzondere positie." Maar na zes jaar sussende woorden, hoef je dat niet meer te geloven. Eén week geleden zei hij nog dat El Al geen speciale positie innam. Hij had zich kennelijk niet duidelijk genoeg uitgela ten, aldus Kok. De aparte bevei liging van El Al-toestellen ge beurt naar zijn mening ook in het buitenland. Vorige week reageerde de premier ontken nend op berichten dat de la ding van El Al-vliegtuigen op Schiphol niet zou worden ge controleerd. Dat staat in elk ge val niet in officiële documen ten, zei Kok nu. Waarop derge lijke beweringen zijn gebaseerd is hem onduidelijk. Een aantal ministeries is inmiddels een onderzoek begonnen. Kok reageerde laconiek op de keiharde kritiek van getuige Wolleswinkel, die in 1992 leider was van het onderzoek naar de oorzaak van de Bijlmerramp. In een brief vanuit zijn vakantie adres in Oostenrijk schreef Wolleswinkel donderdag dat Kok onmiddellijk 'uit de heup is gaan schieten' en 'zeven weer- loze ambtenaren heeft getrof fen', zonder precies te weten wat er aan de hand is. Een aan tal ambtenaren is voor de duur van de enquête op non-actief gezet. „Nou ja, we leven in een vrij land", vond Kok. De premier wond zich er vorige week bij zonder over op dat medewer kers van de Luchtverkeerslei ding informatie over de wacht van het El Al-vliegtuig 'onder de pet' hebben gehouden. „Schuld is pas bewezen als schuld is vastgesteld", zei Kok gisteren. Inhoudelijk wilde hij niet in gaan op de verwijten. „Geen commentaar is het beste ant woord", zei Kok daarover slechts. Hij heeft minister Nete lenbos van verkeer niet op de uitlatingen van haar ambtenaar aangesproken. schiphol anp richard mooyman El Al heeft woedend gereageerd op de inbeslagname van twee raketmodellen op Schiphol. De marechaussee nam donderdag de modellen in beslag die de douane had aangetroffen in de lading van een toestel van de Israëlische luchtvaartmaat schappij. El Al meldde gisteren verontwaardigd tiat het ging om plastic modellen, speciaal gemaakt voor tentoonstellin gen. Die zouden vanaf Israël via Schiphol naar een tentoonstel ling in Australië gaan. De marechaussee conclu deerde gistermiddag na onder zoek dat de voorwerpen inder daad alleen voor tentoonstellin gen geschikt zijn. Het gaat vol gens een woordvoerster om een echte, metalen huls van een ra ket die vanaf een vliegtuig kan worden afgevuurd, maar dan zonder inhoud. Het andere voorwerp is volgens haar een besturingseenheid. Net als goed gelijkende nepwapens vallen de voorwerpen onder de wapen wet, waarvoor vergunningen nodig zijn. Die ontbraken. De marechaussee wacht op de juiste documenten van El Al, voordat de raketmodellen wor den teruggegeven. El Al vindt de gang van zaken lachwekkend, maar is vooral woedend. De luchtvaartmaat schappij stelt dat de papieren in orde zijn en dat klanten wor den gedupeerd, omdat wacht te laat aankomt. De actie wordt onlogisch en schadelijk voor de maatschappij en Israël ge noemd. Eerder deze week con troleerde de douane al de totale lading van een toestel van El Al dat naast de baan gleed. De controle duurde enkele dagen. Alles was in orde. Maastricht Drie dagen carnaval, dat is zelfs voor sommige door de wol geverfde zuiderlingen te veel. In Maastricht zit deze carnavalsvierder er nu al helemaal doorheen. foto anp toussaintkluiters Waarschuwing ministerie tegen journalist den haag ronald frisart Het ministerie van buitenland se zaken waarschuwde nog in 1983 tegen journalist Willem Oltmans. Oud-diplomaat Oost veen verklaarde dat gisteren voor de Haagse rechter Punt. „Ik heb in kranten gelezen dat Oltmans tot 1980 zou zijn dwarsgezeten. Maar het is ook nog in 1983 gebeurd", aldus Oostveen. Sinds 1991 proce deert Oltmans tegen de Staat. Hij claimt miljoenen omdat Buitenlandse Zaken hem sinds de jaren vijftig in zijn werk zou hebben gedwarsboomd. In 1983 sprak Oltmans in Su riname met de Nederlandse ambassadeur Hoekman. Na de rapportage daarover waar schuwde Buitenlandse Zaken de diplomaten in Paramaribo tegen de journalist. „Oltmans voert een vendetta tegen Bui tenlandse Zaken, dus oppas sen", zo vatte Oostveen de in houd van de boodschap samen. Alleen ambassadeur Hoekman en diens tweede man mochten met Oltmans praten. Oostveen omschreef de bui tenlandse dienst van die jaren als een old boys network. Wie volgens dat bolwerk een vlekje opliep, kwam daar niet meer vanaf, zei hij. Oltmans liep zo'n vlekje op toen hij de Indonesi sche president Soekarno in de jaren vijftig interviewde. Neder land was destijds in conflict met Indonesië over Nieuw-Gui- nea. De mentaliteit bij Buiten landse Zaken illustreerde Oost veen met iets wat hemzelf over kwam. Hij zou eens ten onrech te een ambassade-cheque heb ben getekend. Hoewel hij kon bewijzen dat dat niet waar was, weigerde het ministerie hem verontschuldigingen aan te bie den. Oostveen kan wel gelijk hebben, maar gezien zijn rang kan Buitenlandse Zaken hem geen excuses aanbieden, zou een hoge ambtenaar in Den Haag hebben gezegd. De Zuid-Afrikaan Landman getuigde gisteren achter geslo ten deuren. Landman had vroe ger een zeer hoge functie in Zuid-Afrika's veiligheidsappa raat. Van de autoriteiten in Pre toria mocht hij in Den Haag ge tuigen onder voorwaarde dat dat achter gesloten deuren zou gebeuren. Eind 1996 getuigde Landman ook al achter geslo ten deuren. Hij zei toen in glo bale termen dat Nederlandse veiligheidsdiensten Oltmans zwart maakten bij Zuid-Afrika. In augustus 1992 moest de journalist dat land verlaten. Gisteren zou Landman man en paard noemen, kondigde Olt mans advocaat Nicolai aan voordat de zitting voor het pu bliek gesloten werd verklaard. Oltmans raadsvrouw Pasman bevestigde eerder dat Landman een uiterst explosief verhaal te vertellen had.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 3