'Sjampen' met een gulle lac f Ajacieden swingen ook naast het voetbal vel I TV WEER Het Gesprek van de Dag ZATERDAG 13 FEBRUARI 1999 COMMENTAAR Pretcultuur De publieke omroep brengt volgend jaar minder amusement. Nog maar een kwart van de zendtijd mag worden gevuld met spelletjes en quizzen. Voor de rest moet de beeldbuis gevuld zijn met cul tuur, educatie en informatie. Dat staat in het wetsvoorstel voor de nieuwe omroepconcessie dat staatssecretaris Rick van der Ploeg (cultuur en media) gisteren binnen het kabinet heeft besproken. Aan de hand van deze programmavoorschriften wil Van der Ploeg omroepen afrekenen op hun prestaties. En dat kan gevolgen heb ben voor het verlengen van zendmachtigingen. Het uitgelekte plan van de staatssecretaris riep de afgelopen week twee nogal voorspelbare reacties op. De omroepen spraken over een ongewenste beperking van de eigen vrijheid. Andere media trokken uit de nieuwe programmavoorschriften de conclusie dat er straks minder pret op de buis te beleven valt. Bij beide reacties zijn de nodige vraagtekens te zetten. Publieke omroepen zijn op dit moment immers al niet meer vrij in hun programmakeuze. In de slag om de kijker moeten concessies worden gedaan om de aanzuigende werking van de commerciële zenders te lijf te gaan. En dus worden er geen vrije maar strategische keuzes gemaakt. Een schijnvrijheid dus. In feite zullen de publieke omroepen in toenemende mate gedwongen zijn de trend van ver-teletubbyse- ring te volgen. Dat minder spelletjes en meer cultuur leiden tot daling van de pret is overigens een niet staande te houden stelling. Cultuur is allang niet meer voor een elitair publiek. Filmfestivals trekken honderd duizenden mensen, die daar veel leuks beleven. Televisiekijkers moeten daar ook meer van kunnen meegenieten, vindt Van der Ploeg terecht. Cultuur kan op die manier uitgroeien van het bind middel van een kleine elite naar dat van een brede samenleving, inclusief de jongeren en buitenlandse culturen. Spelletjes zullen die rol nooit kunnen vervullen. Doktersjassen zonder hoofd Door de voortdurende stroom Bijlmerramp-onthullingen zijn ken nelijk ook de verslaggevers van Journaal en Netwerk de kluts kwijt geraakt. Althans, dat hopen we dan maar. Het is nog een beetje ver zachtende omstandigheid om, zoals ze dinsdag deden, een perscon ferentie van hetAMC uit te zenden waarbij mensen niet herkenbaar in beeld mochten. Als ze dat met hun volle verstand hebben beslo ten, wordt het helemaal treurig. De gekte begint natuurlijk met de mannen van hetAMC. Het is het goed recht van de ziekenhuis-directie om haar hart te luchten over de voortdurende bedreigingen door wanhopige Bijlmer-ramp slachtoffers. En dat de schrik er goed in zit bij de geneesheren, kan een kind nog wel bedenken. Een paar honderd man die net te horen hebben gekregen dat ze zes jaar lang zijn besodemieterd met die ge vaarlijke El Al-lading en die hetAMC desondanks toch niet wil on derzoeken. die moet je niet tegelijkertijd op je spreekuur krijgen. Maar om daarna maar onherkenbaar in beeld te willen... Het maakt toch een wat sullige indruk op tv, zo'n rijtje doktersjas sen zonder hoofd. Alsof een busje met mannen in witte pakken zich in de maximale doorrijhoogte heeft vergist. Hou het dan bij een persberichtje. Of laat een arts het woord voeren die toch net op het punt staar te vertrekken voor zijn twee jaar durende uitwisselings- stage in de VS. Dat de Journaal- en Netwerkverslaggevers zich tot dit soort waan zin-afspraken laten verleiden, geeft ook flink te denken. In Den Haag is de parlementaire-enquêtecommissie bezig om de onderste steen boven de krijgen over de Bijlmerramp en in Amsterdam moet zelfs het gezicht van de AMC-voorlichter verdoezeld worden. Een van die types die normaal dansend voor de camera staan als het ziekenhuis weer eens een medische doorbraak heeft te melden. Maar dat de Journaal- en Netiverkbazen deze rommel ook nog uit zenden, is toch wel het allerdwaast. Je zal als kijker maar net een buitenlandse kennis over de vloer hebben. Wat voor moeite je het niet moet kosten om uit te leggen dat we hier niet in een open in richting leven, als het ooit nog lukt tenminste om zijn hoongelach te laten stoppen. WIL BUYS Dean Gorré, Mario Melchiot en Benni McCarthy lopen luid la chend het perscentrum van de Amsterdam Arena binnen, dus besluiten we de voetballers even uitbundig te begroeten. 'Hé daar hebben we onze drummer', verwelkomen we Dean Gorré joviaal. Hadden we dat nu maar niet gedaan. Dean Gorré kleurt, Mario Melchiot slaat zich van pure pret op de dijen en Benni McCarthy wrijft zich van plezier de tranen uit de ogen. „Drummertje. Hoe kom je er op? Dit is Dean Gorré man, ie dereen weet toch dat hij voet baller is van Ajax." Maar de op merking is niet zo misplaatst als Melchiot had gedacht. Gorré: „Bij mijn ouders hadden we vroeger een drumstel op zolder staan. Op dat ding heb ik mijn eerste muziekstukjes gespeeld. En later, toen ik met mijn broers en zusjes in de gospel band speelde, werd ik steevast naar de drums verwezen. Ik mocht wel meedoen, zo lang ik maar met mijn tengels van de microfoon afbleef." Dean Gorré, Mario Melchiot en Benni McCarthy zitten niet voor niets bij elkaar in het pers centrum van de veelvoudig landskampioen. Het drietal is populair. Ze swingen niet alleen als voetballers, maar ook op het podium waar ze sinds kort fu rore maken als zangers. Met hun nummer 'Midas Touch', een gouwe ouwe van Midnight Star (1987), hebben de jongens van BMD (Benni, Mario en De an) niet alleen platenmaat schappij Dino Music verrast dat meteen duizenden cd's liet per sen, maar ook hun kritische plóeggenoten. Mario Melchiot, in Ajax-kringen bijgenaamd de professor: om dat hij alles beter denkt te we ten: „Natuurlijk hebben we eerst de hoon van iedereen over ons heengekregen, ook van ploeggenoten. „Hebben jullie een cd uitgebracht, zei er één. 'Mooi dan kunnen jullie me teen stoppen met voetballen. Misschien winnen we dan weer eens." „De trainer (Jan Wouters) was ook al opvallend positief. „Ge- welig, jongens die cd", zei hij in een volle bus. Iedereen was me teen stil. „En hij vervolgde: Mag ik er één." Tuurlijk trainer, rea geerden wij. „Bedankt jongens. Wat zal mijn hond blij zijn. Heeft dat beest eindelijk een frisbee!" Het lachen is iedereen zo lang zamerhand wel vergaan. Het lied klinkt als een klok. Vooral Benni, in Kaapstad, Zuid-Afri- ka, opgegroeid op het ritme van de zwarte soul en jazz, doet het succes goed. Hij is gek van mu ziek. („Vroeger op school deed ik aan alle mogelijke zangwed strijden mee. Ik ben twee maal als tweede geëindigd. en nam met dein Zuid-Afrika enorm populaire band Tkzee vlak voor het WK voetbal een nummer op. Van 'Shibobo' (door de be nen), werden 220.000 exempla ren verkocht.song. .Omdat ie dereen in mijn land gek is van voetbal, niet omdat ik kan zin gen." De drie voetballers van Ajax lij ken als zangtrio BMD gouden tijden tegemoet te gaan. Hun eerste optreden in Escape zorg de in ieder geval voor doldrieste taferelen. Melchiot: „Voor mijn debuut als zanger was ik bijna net zo nerveus als toen ik voor Ajax voor het eerst in de Arena tegen AC Milan speelde. Hun R&B-nummer 'Midas Touch' is pas een paar dagen BMD, oftewel Benni (I) McCarthy, Mario Melchiot en Dean 0 F01 mand bij Ajax durft nu opmerkingen te maker ons muzikale avontuur MIKE BELINFANTE uit, maar nu al worden de 'hel den' gek gebeld. Gorré: „Ik was al bang dat ik alle cd's zelf moest kopen. Maar het num mer staat als een huis. Nie- Limburgers en Hollanders verbroederen op carnaval in de 'Mestreechter Geis' De Intercity naar de lol arriveert dit weekeinde weer in Maastricht. In een uurs-dienstregeling worden duizenden 'Hollan ders' afgeleverd, die het Limburgse hoogtijfeest komen meevieren. Hun opvattingen over de 'vastelaovend' zouden echter niet bepaald stroken met die van de Limburgers. En de Limburgers tonen zich op hun beurt op zijn zachts uitgedrukt niet bepaald gastvrij. Althans, zo luiden al jaren de (voor)oordelen. De werkelijkheid blijkt echter vaak anders. Carnaval blijkt zelfs Hollanders en Limburgers te verbroederen. Zomaar een aantal opinies en ervaringen. Sneeuwrollers Op een uitgestrekte en vlakke akker in de buurt van het Groningse Nieuw-Scheemda liggen honderden 'sneeuwrollers'. Dit is een ver schijnsel dat in Nederland maar hoogst zelden voorkomt. Sneeuwrol lers zijn 'natuurlijke sneeuwballen' die veroorzaakt worden door de sterke wind. Doorgaans worden ze gevormd op hellingen, maar op vlak ke terreinen waar de wind vrij spel heeft vormen ze zich ook. Volgens mijn Groningse informant zijn ze begin deze week - toen het nog zo hard waaide - ontstaan en dat was goed te zien omdat de sporen die de sneeuwrollers trekken waren ondergesneeuwd. Sneeuwrollers kunnen alleen ontstaan bij temperaturen rond het vriespunt. Dan plakt de sneeuw het best. De Groningse sneeuwrollen, cylindrisch van vorm, hadden een doorsnee van 5 centimeter maar er waren van meer dan 20 centimeter. In de Ardennen zijn wel eens sneeuwrollers gezien met een lengte van 2 en een dikte van 1,50 meter. In Groningen vroor het gisterochtend het hardst: Winsum -14,1 graad. Bij ons was de vorst matig. Schiphol ging na 7 uur nog terug naar -5,7 graad. Overdag was het zonnig en rustig winterweer met temperaturen iets boven nul. Van daag zien we nagenoeg hetzelfde weerbeeld. Rond zonsopgang vriest het matig met uitersten tot rond -11 graden. Verder komt plaatselijk dichte, aanvriezende mist voor. Later op de ochtend en vanmiddag is het weer overheersend zonnig en loopt de temperatuur tot een paar graden boven nul op. Waaien doet het nauwelijks. Dat is ook niet zo verwonderlijk, want het centrum van een krachtig hogedrukgebied, kerndruk 1036 hPa, bevindt zich precies boven Nederland. De ko mende nacht en zondagochtend vriest het opnieuw matig, lokaal mo gelijk streng. Morgen overdag begint het weer echter te veranderen. In de middag komt er meer bewolking en de zuidwestenwind trekt aan. Na het weekeinde wordt het wisselvallig (periodiek regen en vooral dinsdag veel wind en maxima tot 8 graden), maar in de loop van de week komen er in een noordwestelijke stroming wel weer winterse bui en opdraven. JAN VISSER MENSELIJK De anti-rookprogramma's die sinds tien jaar op basisscholen in Neder land worden aangeboden, hebben vrijwel geen effect op het rookge drag van kinderen. Persoonlijke brieven die 11- en 12-jarigen krijgen toegestuurd, kunnen het aantal jonge rokers echter wel belangrijk te rugdringen. Dat blijkt uit de eerste resultaten van een Europees onder zoek naar rookpreventie onder jongeren in Nederland, Spanje en Enge land. De UNIVERSITEIT MAASTRICHT (UM) is de eerste van de deel nemende universiteiten die voorlopige conclusies presenteert. Het on derzoek in Nederland is uitgevoerd onder 3500 scholieren van 160 basisscholen. In de groep die de persoonlijke brief ontving, was over een periode van zes maanden drie procent minder jongeren gaan ro ken dan in de groep waar niets aan preventie was gedaan, of waar al leen het schoolprogramma was gevolgd. Met de op maat gesneden in formatie blijken de jongeren meer te weten van de nadelen van roken. Ze kunnen ook beter weerstand bieden aan vriendjes die ze willen overhalen. De UM wil nu gaan onderzoeken of de brieven de jongeren ook op lange termijn van de sigaret afhouden. Naast de subsidie van de Europese Unie is hiervoor 200.000 gulden beschikbaar gesteld door het Koningin Wilhelmina Fonds. Bram Knecht (42) uit Purmer- end, brigadier van politie bij de drugsgroep in Amsterdam-Bijl mermeer „Ik ben eind jaren zeventig met een stel vrienden tijdens carnaval in Maastricht terechtgekomen. Het heeft me direct gegrepen. Sindsdien ko men we elk jaar met ongeveer tien mensen terug en we loge ren in een vast hotel. In de be ginjaren merkten we dat de Maastrichtenaren nogal eens vijandig reageerden op Hollan ders. Met onze Amsterdamse tongval vielen we uiteraard snel door de mand. We durfden nauwelijks te praten. Nu is die vijandigheid helemaal weg, we worden zelfs heel open en vriendelijk benaderd. Zeker door oudere mensen, die onze komst als een soort waardering voor hun tradities zien. Het blijft het feest van Maastricht en dat moet je op de Maas trichtse manier meevieren. En niet je eigen feest gaan vieren, zoals Hollanders wel eens doen. Als je de normen van Maastricht respecteert, laten de mensen duidelijk hun waarde ring merken. Ik kan dan ook bijna alle Maastrichtse 'leeds- jes' meezingen. Want we laten ons elk jaar op tijd de nieuwe cd's toesturen en ik heb zelfs een tekstboekje gemaakt. Wat er zo bijzonder is aan het Maas trichtse carnaval, kan ik niet in woorden uitdrukken. Wel dat ik alweer weken de kriebels heb." Ido Ypma (56) uit Hilversum, psycholoog en onderzoeker bij de KRO: „Het moet wel meer dan 25 jaar zijn dat ik carnaval vier in Maastricht. In het verle den kreeg je als Hollander wel eens een nare reactie. Mensen maakten dan een botte opmer king en liepen vervolgens bij je weg. Maar dat is al jaren niet meer te geval. Ik logeer en ga uit met Maastrichtse vrienden, misschien dat dat helpt. Daar bij komt dat Maastricht in de loop der jaren erg veranderd is en niet meer bekrompen is. Het carnaval in Maastricht is iets bijzonders, ik zou het ergens anders echt niet kunnen vieren. Het is de sfeer, de mensen en bovenal het straatcarnaval. Datl blijft boeien. Ik arriveer op vrij-' dagavond en ga pas de zondag na carnaval naar huis. Ik ben één keer op aswoensdag naar huis gegaan, maar dat nooit meer. Je komt dan in een heel andere wereld terecht, het is echt een cultuurschok. Van car naval moet je afkicken en dat moet je doen in de stad waar je het gevierd hebt." Het tradtitionele oudewijvenbal is een echte vorm van straatcamaval. Joop Braakhekke, kookgek uit Amsterdam: „Carnaval moetje vieren volgens de 'Mestreechter Geis'. Gewoon op nul beginnen en je bij niets het waarom af vragen. Wanneer ik op as- i woensdag via het Geusselt- 0 kruispunt de stad verlaat, word Y ik mistroostig. In 1963 kwam ik in Maastricht wonen en hoewel ik najaren terugkeerde naar Amsterdam, ben ik elk jaar car naval komen vieren. Helaas kan tik er dit jaar niet bij zijn vanwe ge een buitenlandse reis. Maar ik u zo hoor praten, ga ik k"elen. Ik derde dat ik dan maar naar Maastricht Dat Maastrichtenaren landers pesten is terecht, 'ie komen voor de seks en de drank en dat heeft helemaal niets met carnaval te maken. Opsodemieteren met die gas ten. Alleen diegenen die het vieren volgens de Mestreechter Geis zijn welkom. Ik zal u ver tellen dat ik in het dagelijks le ven meer last op straat heb als bekende Nederlander dan met carnaval in Maastricht. Die mensen zeuren veel minder. Het enige probleem is dat ik te veel pilsjes in mijn handen krijg gedrukt." Ben Diender (48) uit Kampen, projectleider bij een zorgverze keraar: „Met z'n vieren - mijn vrouw en ik en een bevriend stel - arriveren we zondagoch tend in Maastricht. We logeren op een hotelboot in de Maas. We zijn lang lid geweest, en ik zelfs twee keer prins, van een carnavalsvereniging in Kam pen. Maar dat is heel anders. Op vrijdag, zaterdag en zondag een besloten carnavalsavond in een zaal en nog een kinderfeest, daarmee is het afgelopen. Maar wij hebben op dat moment pas de smaak te pakken. Toen we zes jaar geleden uit die vereni ging gingen, besloten we om eens een dagje het carnaval in Maastricht te bekijken. Sinds dien zijn we er elk jaar drie da gen lang bij. We worden ook volledig geaccepteerd. Dat komt omdat we het op zijn Maastrichts meevieren: hele maal verkleed, op straat en van café naar café en heel tolerant naar alles wat om je heen ge beurt. En we kennen bijna alle Maastrichtse liedjes. Als we op aswoensdag naar huis gaan, re serveren we gelijk het hotel voor het volgend jaar." D'n Ingel vaan Mestreech (54), vastelaovendsgek, kastelein op de Markt en al 54 jaar deelne mer in de optocht van Maas tricht („Ja, als baby namen mijn ouders me al mee"): „Ik begrijp niet waarom er Maastrichtena ren zijn die vervelend doen te gen Hollanders met carnaval. Ik ken heel wat Hollanders die hier al jaren carnaval vieren en dat doen ze heel erg gezellig. Het is een heel positieve ont wikkeling, zolang het maar alle maal in de 'Geis van de Mestreechter vastelaovend' ge beurt. Dat geeft de stad een po sitieve uitstraling in het land." FOTO WFA PAUL MELLAART Wim Fischer (56), president van carnavalsvereniging De Tempe- leers Maastricht: „Zeker 90 pro cent van de Hollanders die hier carnaval komen vieren, weten hoe dat op die specifieke Maas trichtse manier moet. Omdat ze zich aanpassen zal de typisch Maastrichtse carnavalscultuur niet verdwijnen. Op een heel enkele uitzondering na, doen zich nooit uitwassen met Hol landers voor. Er zijn trouwens ook Maastrichtenaren die wel eens uit de toon vallen. Het eer ste wat nieuwkomers uit het noorden opvalt, is dat zo ont zettend veel mensen op de been zijn die redelijk veel drin ken en er toch geen wanklank valt. Wat dat betreft heeft car naval vieren een zelfcorrigeren de werking. De meeste noor derlingen weten wel wat ze te wachten staat, omdat ze met Maastrichtse vrienden carnaval vieren of al vele jaren komen. Dat was een jaar of 20 geleden heel anders. Toen werden car- navalsreizen naar het a georganiseerd. Je zagd sen allemaal in een bot uit de bus stappen eni pen door de stad schui vroeg natuurlijk om hoi de VW Maastricht maa motie met het carnaval hebben toen als Tempt een gesprek gehad eng de nadnik niet alleen q lokken van Hollanders gen, maar ze ook voort over wat carnaval nu is komt dat de media eldt land nu met meer nuaii carnaval berichten en i in de jaren zeventig alle uitwassen probeerden i ken. Er is sowieso i meer respect voor de va tuur ontstaan. Wij Maa naren, als ik even mag) seren, plagen graag. We deren het echter als we teruggeplaagd. Dat 'sjai met een gulle lach is he van carnaval. Als de Ho dat doen. vinden we he leuker." Jaques van Kleef, politie tricht: „Het beeld datH ders zich met carnaval i gen stamt uit de jaren a begin jaren tachtig. Toe den ze door reisorganis massaal naar de stad g< Ze dachten dat het hier lijk Sodom en Gomorra dat alles mocht. Het tro bepaald publiek. Inmid heeft dat publiek in de{ dat carnaval een fatsoa feest is en zoekt zijn he Degenen die nu komen echte carnavalsvierders daarom doen zich meti ders nauwelijks tot geet blemen voor. Verder is het Maastrich; gaansleven 'verhollandi heeft enerzijds te make: komst van de studentec de stad en anderzijds rn feit dat Maastricht veel: bieden heeft de laatste i nia en daarom aantrekt kracht heeft op de restv land. Het gevolg is datd zen tussen Hollanders! burgers - als je dat onde mag maken - vervaagdi carnaval is dat niet andi Hoewel het die drie dag malen drukker is, gebeu minder dan in een noro weekeinde. En de dinge gebeuren, hebben te nu met het feit dat de dranl kan vallen. Daar kunne: burgers net zo goed last hebben als Hollanders.' MATH WUNANDS Potje dammen Ik zag 'Inspecteur Morse' op de televisie. De plot klopte niet erg, die Morse blundert nogal en het trage tempo zou ik van geen enkele Hollywood- film accepteren. Toch kijk ik elke woensdag avond. Net sigaretten, Morse. Het is rommel maar je kunt er niet van afblijven. Aan het slot van de aflevering won de inspecteur een potje schaak van een lieve oude dame.Waarom laat je haar niet eens winnen?", vroeg zijn adjudant. Dat is de ergste vorm van vernedering", zei Mor- Ik kan niet zeggen dat ik daar aan gedacht heb toen ik onlangs de strijd aanbond op het dam bord met een zesjarig jongetje, genaamd Bo. Ik was op bezoek bij zijn moeder, een collega, die iets in de keuken te redderen had. Het ventje en ik bleven achter in de kamer. Er stond een dambord op tafel en wij besloten een potje te spelen. Bo begon, zoals iedere zesjarige, één steen naar voren te schuiven net zolang tot die eraf geslagen werd. Daarna stuurde hij een volgende steen op zelfmoord- commando. Een aardig iemand, een verstandig iemand, nou ja iemand anders dan ik, zou de knaap op zijn slechte tactiek gewezen hebben. Zou uitgelegd hebben dat je de stenen beter gegroepeerd naar voren kunt schuiven. Maar ik dacht alleen: aha, weer een steen ver diend, deze partij ga ik winnen. Ik weet het, u hebt een hekel aan dat soort mensen. Maar laat ik me niet beter voordoen dan ik ben. Na een minuut of vijf had ik zes schijven gewonnen. „Ik bied remise aan", zei ik, „als jij de stenen opruimt" Een aardiger iemand, zelfs iemand als Morse, zou met oprui men geholpen hebben. Maar ik wilde toch nog een voor deeltje halen uit mijn zes stenen winst. Hij dacht even na en vroeg verbaasd: „Is het afgelopen dan?" Ik legde hem uit dat spelers tot winst of remise kunnen besluiten op grond van de stelling. En dat mijn aanbod grootmoe dig was omdat ik meer stenen had. Hij keek naar het bord. „Ik heb ook nog een hoop stenen", zei hij. Kinde ren beoordelen de stelling pas als de laatste steen ver- divenen is. Ik begreep dat er niets anders opzat dan door te dammen. Tien minuten later had Bo geen steen meer over. „Nou moet je opruimen zei ik. Weer dacht hij even.Waarom eigenlijk", vroeg hij. Een goede vraag. Ik hoorde mezelf zeggen: „Dat hoort zo. "Akkoord, vrese lijk, dat weet ik ook wel maar ik kon zo gauw niets an ders bedenken. Hij keek naar zijn moeder die er inmid dels bij was komen zitten. Zij knikte, waarschijnlijk om de gast niet te beledigen. Toen Bo de laatste schijf in de doos deed zei hij dromerig: „Ik heb verloren, geloof ik." Even later vluchtte ik, mezelf vervloekend, het huis uit. Denkend aan al die keren dat ik op campings kinderen de poten onder het lijf vandaan had geschopt bij een partijtje voetbal en andere kinderen geld had afgepakt met kaartspelletjes die ik hen kort daarvoor geleerd had- Al die keren dat ik voor de kleuterklas was gaan staan met de mededeling: „Laat de sterkste naar voren ko men. En dan te bedenken dat ik de slechtste dammer ter wereld ben. Op zesjarige jongetjes na. JOOST PRINSEN

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 2