Filmfestival breekt alle records Surprise-film sluit festival af met mokerslag Schrijver van ontspanningslectuur Cultuur Kunst jrinniken bij Leids Barok Ensemble Van Ulsen verovert harten van publiek \NDAG 8 FEBRUAR11999 M RIJSDAM, 071-5356444, PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443 usea op zoek naar hanekam rfRDAM Welke ex-punker heeft nog zijn afgeknipte hane- 57p zolder liggen? Zijn er nog krakers met een zo'n versleten m jack en palestina-sjaal? Wil de discoqueen uit de jaren ze- tighaar Saturday Nightfever-pakje even uit de mottenballen jn? Het Historisch Museum Rotterdam en het Drents Muse- in Assen zijn namelijk op zoek mensen die hun zelfgedra- kleding uit hun jeugd in bruikleen willen geven. Beide mu- presenteren in februari 2000 de grote overzichtstentoonstel- iJONG over de stijlen van verschillende jongerenculturen in ifgelopen vijftig jaar. Voor de inzamelingsactie is zelfs een ciaal telefoonnummer geopend (010-4214937) waar nozems, kers, soullies, provo's, housers, disco's of kakkers zich van 8 ruari tot en met 14 april kunnen melden. Behalve kleding- kken willen de musea ook graag de hand leggen op foto's, af- ies, buttons of bij voorbeeld plakboeken. uzikanten gezocht EN2 Het Muziekhuis in Leiden gaat weer unplugged. Zater- |6 maart laten diverse bands voor het eerst in het nieuwe rhoren wat ze onversterkt klaar kunnen spelen. De Q-bus Muziekhuis is nog op zoek naar bands en individuele muzi- Iten die dan of op een andere volgende unplugged avond pn optreden. Elke act krijgt ongeveer 30 minuten toebe- Jd. Voor inschrijvingen en informatie: tel 071-5130984 of [5145755. Iprookje over Jetje werkt niet JEUGDTHEATER CENSIE PAULIEN KOOPMANS elling 'Jet|e' door Maccus Tekst: Biemans Gezien: 7/2,LAKtheater, Leiden. koningin mag alles. Beve- litdelen aan knechten, de Mag in pyjama rondlopen en boterham met honing iet haar mond open. De ;oningin Jetje regeert in jelijknamige voorstelling een sprookjeswereld. Pas leer ze in de gewone we- comt, leert ze zich netjes ;en. al eerder heeft Maccus iorstelling gemaakt op de I tussen de werkelijkheid ien andere wereld. De ;oningin Jetje komt op de mensenwereld te- Iwaar ze wordt opgevoed [Grootmoeder, Moeder en L Jetje leert op eigen be staan en vergeet haar vori- tven als koningin. De drie jven leiden een voorspel- Deven. Ze verzorgen rozen, Hossen en spelen spinet. iedere nacht met volle I dossen ze zich mooi uit fean ze naar het bos om paardjes te verleiden en te dansen met zigeuners. In het bos vinden ze een sprookjes prins voor Jetje. Maccus noemt de voorstelling een 'poëtisch sprookje over groot worden'. Maar hoewel Jetje leert lezen, schrijven en hutspot koken, maakt ze geen echte ontwikkeling door. Dit geldt ook voor Grootmoeder, Moeder en Nicht. Wat Maccus precies met de voorstelling wil blijft een raadsel. In 'Jetje' zijn werkelijkheid en sprookjeswereld met elkaar ver weven. Maar omdat de over gang van de ene naar de andere wereld nooit duidelijk is, ont staat er steeds verwarring. Als toeschouwer weet je nooit naar welke wereld je kijkt. Dit wordt versterkt door de vele losse eindjes in het verhaal.Hoe komt Jetje bijvoorbeeld bij Groot moeder, Moeder en Nicht te recht en waarom staat er een geheime koets in de stallen? Zo stapelen de vragen zich op. Toch heeft de voorstelling een aantal leuke onderdelen. Grap pig zijn bijvoorbeeld de ver kleedpartijen van de drie da mes. Maar deze scènes kunnen de voorstelling niet redden: 'Jetje' werkt gewoon niet. RECENSIE LIDY VAN DER SPEK Leids Barok Ensemble, concert- r Roelof Balk, solist Nils Wieboldt, jehoord 7/2, Lokhorstkerk, Lei- het Leids Barok Ensemble It, zit bijna iedereen regel- g te grinniken en vaak op |fde momenten. Dan gaat psemble weer als vanouds pdak. bexpressie behaalt het en- ple in het staande gespeel- e Brandenburgs Concert in Ifat in het 'alla breve' nog n flinke bries is, wordt in legro een loeiende storm, .eids Barok Ensemble is hp dynamische uitspattin- en dat kunnen ze ook als [ander. Het is wellicht niet paal 'comme il faut' maar ontzettend lekker. [hebben deze keer een hele 6 aan de (solo)cellist Nils holdt, zogenaamd produkt ligen kweek. Hij 'ramt' op voortreffelijke manier één pe mooiste celloconcerten (in A van C.Ph.E. Bach), ildt heeft een heel bijzon- vingertechniek. Hij slaat last de tonen van de sna- pn vingers wijd, z'n hand- i hoog geheven. Het geeft I heel kordate pregnante p Ook hier zie je weer de 1 om de volmaakte toon- ROTTERDAM PIETER VAN LIEROP Het 28ste Film Festival Rotter dam, dat heel wat geruchtma kende films te bieden had, is af gesloten met een klap op de vuurpijl die lang nadreunt. Maar het was niet No Trains, No Plains de officiële slotfilm met Katja Schuurman die de mokerslag uitdeelde. Deze nieuwe film van Jos Stelling over een verzameling kroeglo pers die onverschillig op elkaar reageren is een sympathieke, verzorgd ogende maar stroeve tragikomedie waarvan de im pact onmiddellijk verdampte onder invloed van de surprise film die Simon Field daarna nog in petto had: American History X, van Tony Kaye. Als het aan de regisseur zelf had gelegen, zou als regisseurs naam niet Tony Kaye op de af titeling hebben gestaan maar Humpty Dumpty. Over de defi nitieve versie van American History X was een geschil ont staan tussen de als speelfilmer debuterende Kaye (afkomstig uit de reclamehoek) en de Ame rikaanse productiemaatschap pij New Line. Uit protest wilde Kaye zijn naam van de 'credits' halen en vervangen door die van het bekende ei dat van een muur af was gevallen. Hij had er zelfs een rechtszaak voor over waarin 275 miljoen dollar De winnaars van de Tiger Awards: vJ.n.r. de Engelse Christopher Nolan, de Franse Laurent Achard en de Russische Alexander Bashirov. foto wfa/ceesspruijt werd geëist vanwege New Li- proporties te buiten gaande ru- dien een werkstuk dat als een ne's onwilligheid om de wereld zie over een film waarvan je als katapult Edward Norton lan- mee te delen dat American His- buitenstaander alleen maar ceert naar de Amerikaanse top tory X door Humpty Dumpty is zeggen kunt dat het lang gele- van filmacteurs. Zijn naam ver- gemaakt. den is dat iemand zo krachtig dient dinsdag op de lijst met Verbijsterend is dat: zo'n alle debuteerde. Het betreft boven- Oscarnominaties te staan, maar het grimmige, diep deprime rende karakter van American History X kan Norton opbre ken. Oscars gaan als regel naar positivistische films, niet naar een ervaring die je dieptreurig en sprakeloos achterlaat. Tony Kaye wil het hebben over haat, geweld, racisme en neo-nazi's. Tegelijkertijd wordt een hartverscheurend relaas geboden over broederliefde. De film vertoont een beestachtige homoseksuele verkrachting en twee zeer gruwelijke moorden, waarvan er een in staat is om je nachtenlang uit je slaap te hou den. Films die zulke zware schok effecten nodig hebben, verspe len doorgaans snel de sympa thie. In American History X ligt dat anders omdat zelfs de bots te plurk niets verlekkerends meer zal ervaren bij de drie door Kaye gefourneerde explo sies van zeer extreem geweld en omdat deze regisseur uiterst ge wetensvol de oorzaken en ge volgen ervan aangeeft. Dit dra ma laat zien hoe haat wordt ge zaaid, hoe slachtoffers daders worden en hoe in een vergiftig de samenleving het geweld blijft terugkomen, zelfs bij de bekeerde skinhead Edward Norton die probeert de cirkel te doorbreken. Hij zal worden ge troffen in wat hem het meest dierbaar is. Meer bezoekers, meer gasten, meer geld Het International Film Festival Rotterdam heeft op vele fronten records geboekt. Het festival trok meer bezoe kers (ruim 300.000), meer gasten (bijna 2000), meer jour nalisten (487) en ontving meer entreegeld (1,6 miljoen gulden). Voorafgaande aan het festival zei directeur Si mon Field dat de capaciteit van het festival zijn grens had bereikt. Met de programmering van iets minder films probeerde hij het accent van kwantiteit naar kwali teit te verleggen. ROTTERDAM GPD vorming uit een weerbarstig ba- rokinstrument te halen, overi gens met wisselend succes. Het droeve Largo con sordini snijdt door de ziel, 'klagen en klacht over U'. Het barok ensemble en de cellist zijn naadloos op el- kaar afgestemd, één van zin nen. In Bibers 'Fidicinium Sacro- -profanum' en ook in het Con certo Grosso van Hellendaal kan het Leids Barok Ensemble z'n ei niet achteloos kwijt. In beide werken zit weinig voort gang. Het accent ligt téveel op de weliswaar geraffineerd* ge durfde lange lijnen, die uitein delijk op dood spoor terecht komen. Verfijnde momenten zijn de subtiele echo-effecten en de jachthoornachtige klank kleur in de pastorale. Het Kwartet nr 1 van Luigi Boccherini (1743-1805) wordt hoofdzakelijk door het hele or kest gespeeld. Alle stemmen zijn op z'n minst verdubbeld en aan de cellopartij wordt ook nog eens een contrabas en cla- vecimbel toegevoegd. Het gaat allemaal goed tót er in het Mi- nuetto een heus kwartet ont staat. Dan vallen de 'solisten' lichtelijk door de mand. De cel lo is wel erg iel, en ook de ande re partijen hebben hun bravour even verloren maar, zoals van het Leids Barok Ensemble te verwachten is, in de finale weer grandioos opgepikt. De 28e editie van het tien dagen durende filmfestijn werd afge sloten met de uitreiking van drie Tiger Awards aan jonge buitenlandse regisseurs. De Rus Alexander Bashirov kreeg er een voor zijn film 'The Iron heel of oligarchy", die volgens de jury uitblonk door originaliteit en gedurfde visuele stijl. De Fransman Laurent Achard ont ving een onderscheiding voor zijn rolprent 'Plus qu'hier, moins que demain', die werd geroemd voor de structuur en de personages. De Brit Chris topher Nolan werd onderschei den voor 'Following'. Deze film werd geprezen voor de oncon ventionele en ingenieuze gen rebewerking. De Tiger Awards, elk 10.000 dollar groot, zijn ter beschik king gesteld door de VPRO. De omroep gaat de drie bekroonde films uitzenden. Als er geen dis tributeur wordt gevonden, brengt het IFFR de films dit jaar onder het eigen label Tiger Re leases uit. De internationale jury moest een keus maken uit dertien geselecteerde films. Een lastige, maar wel interessante klus, want de films zijn van hoog niveau, aldus de jury. De film 'Festen' van de Deen se regisseur Thomas Vinter- berg, die donderdag in ons land in in roulatie ging ging, won de publieksprijs. De prijs van de internationale filmcritici ging naar de Franse film Victor...pendant qu'il est trop tard' van regisseur Sandrine Veysset. Een speciale juryver melding ging naar het pro gramma-onderdeel Exploding Cinema van het festival zelf. Hierin worden verbanden ge legd tussen film, nieuwe media en andere beeldende kunsten. De Kring van Nederlandse Filmjournalisten kende haar jaarlijkse persprijs toe aan 'La vida es silbar' van de Cubaanse regisseur Fernando Pérez. De Netpac-prijs voor de beste Azi atische film was voor 'Servant's Shirt' van de Indiase filmer Ma- ni Kaul. De Moviezone jonge- renjury kende een prijs toe aan Buffalo '66 van Vincent Gallo. Uit publieksonderzoek is ge bleken dat de tevredenheid van de toeschouwers over de orga nisatie aanzienlijk is verbeterd. Ontevredenheid was er slechts over het slotfeest. Veel festival gangers hadden dagenlang te vergeefs gevraagd of er nog kaartjes waren. Ze hadden ge merkt dat de kaartjes 35 gul den voor hun neus waren weg gekaapt door partygangers, die geen enkele film hadden be zocht. Veel filmliefhebbers moesten zaterdagavond nood gedwongen vroeg naar huis. Het feest viel tegen omdat de hoofdact, een optreden van de door Internet bij elkaar ge bracht band Wiggle, in de grote zaal van de Schouwburg, de stap van virtueel naar echt niet waar wist te maken. De zaal stroomde leeg en de kleine zaal met enkele discjockeys stroom de overvol. Het gevolg was dat veel mensen het verder niet aangeklede feest voortijdig ver lieten. Om de stemming er toch in te houden werden de poorten vanaf half twee s' nachts ge opend voor mensen die geen kaartje hadden. Veel van dege nen die wel 35 gulden hadden betaald voelden zich hierdoor bekocht. De festivalorganisatie heeft beloofd na te denken of een ander afsluiting volgend jaar. De slotavond van het Filmfestival Rotterdam was ook de avond van een stralende Katja Schuurman. foto gpd'jaap rozema Vocalen onder vergrootglas MUZIEK RECENSIE LIDY VAN DER SPEK Euntmievoorstelling bi| het 50-jarig be staan van de Rudolf Steinerschool, o.a 'Kinderszenen' m m.v Paula Bogers, pia no, Ankie de Roos-van Brugge, spraak. Arend-Jan Boekestéijn, belichting, regie Manja Wodowoz-de Boon. Gehoord 6/2, Rudolf Steinerschool, Leiden. Rudolf Steiner (1861-1925): Oostenrijks filosoof en stichter van de anthroposofie. Hij ont wikkelde ideëen op velerlei ge bied, waaronder onderwijs, kunst en landbouw. Eigenlijk komen alledrie aspecten tot ui ting op de Leidse Rudolf Stei- nerschool die dit jaar haar tiende lustrum viert. De eurit- miezaal is van een geel dat zweemt naar zon en zand. Overal liggen kleurige doeken gedrapeerd waartussen toefjes sneeuwklokjes en narcisjes lij ken te groeien en bloeien. Ron de spiegels waarop waxine lichtjes, grillige stenen, trolle tjes natuurlijkweg zijn neerge zet, maken een lieflijk ideaal- achtig sfeertje. Zaterdagavond zijn de schijnwerpers gericht op de euritmie, een dansvorm die de trilling en uitvalsweg van de vocalen als 't ware onder een vergrootglas legt. De 'gang' die de klinker wetmatig maakt wordt uitvergroot in de bewe ging van het hele lichaam, met accent op de armen. Het ver haal waarin die vocalen voor komen gaat meespelen. Hoe zieliger het woord met bepaal de klinker, hoe weker de ste reotype beweging: hoe vrolij ker de inhoud, hoe uitdagen der en beweeglijker de 'vorm'. Iedereen kan er zo z'n eigen expressie en dynamiek in kwijt, ook al liggen er wetmatigheden aan ten grondslag. Voor de pauze vertonen pro fessionele euritmiedansers en volwassen leerlingen (jammer genoeg geen kinderen) hun kunsten, terwijl Grimms sprookje van Sneeuwwitje en Rozerood verteld wordt. Ook de vertelster is antroposofi sch /euritmisch geschoold. De spraak is vrij vlak en monotoon met nadruk op de vocalen. Wat nog eens extra versterkt wordt in het afsluitende Avondklok- kengebed van Rudolf Steiner. Alle vocalen worden uit hun voegen gerekt. Het resultaat geeft iets buitengewoon kunst matigs en bijna iets zalvends. Ik vraag me af of dat zo positief vormend is voor de kinderziel. Alle spelers hebben beteke nisvolle gewaden aan, met pastelkleurige voiles die sprookjesachtig wapperen en opbollen. De grote ster is Man- ja Wodowoz-de Boon. Met prachtige heel natuurlijke en elegante bewegingen 'dwaalt' ze over het toneel, dat steeds functioneel wisselt van kleur door de ingenieuze belichting van een 12-jarige leerling. Manja is regelrecht geplukt uit het 'Flower fairy alphabet". Na de pauze worden 13 'klei ne grappige dingetjes' ge speeld, zoals Schumann ze zelf beschreef in een brief aan zijn vriendinnetje Clara Wieck, de 'Kinderszenen'. Paula Bogers moet het doen met een be hoorlijk oude doffe piano. Maar onder haar kleine, maar sterke en heel rekbare' han den worden deze 'dingetjes' op het toneel ook weer zwierige lichtvoetige etherische sprook- jes.Bogers imponeert het meest in 'Traumerei' en 'Der Dichter spricht' waarin zij solo speelt en haar rubatos een heel eigen kleur weet te geven. De avond staat in het teken van ruimte en genegenheid, maar één onontbeerlijk aspect ontbreekt, en dat is humor. Ik heb de kinderen niet één keer horen lachen. Het 'Fast zu ernst, bijna te ernstig' uit de Kinderszenen is toch niet te letterlijk genomen? Toon Kortooms: 1917-1999 lanks zijn vertrek naar het ten is Toon Kortooms in altijd een Brabander ge- 'en, hetgeen hijzelf nog heeft onderstreept met wens in Brabant begraven "Uen worden. Hoewel hij in Kennemerland uitste- aardde, bleef hij veel ge- gen beleven aan zijn uit- [jes naar het Brabantse Een hoogtepunt daarin tide de onthulling van een azen kop in zijn geboorte- its Deurne ter ere van zijn (te verjaardag. Het beeld iJos Reniers werd geplaatst de openbare bibliotheek «aagt als opschrift 'Toon •ooms schrijver - In zijn ken is de Peel vereeuwigd'. Peel was alles voor tooms. Daar lagen zijn pnen, daar vond hij de mensen en personages, die hij gero mantiseerd in zijn boe ken liet te rugkomen. Hij was in feite meer journalist dan roman schrijver. Daarom had hij de werke lijkheid no dig om de fictie te kun nen invullen. Veel van zijn verhalen zijn op ware situaties gebaseerd en terug te voeren naar zijn blije jeugd in Oost- Brabant, waar zijn echte thuis was. In al zijn boeken staat de mens centraal. Vanuit een blijmoedig perspectief beschreef hij de mensen om zich heen met geen ander doel dan amusement en ontspan ning te bie den. Ook in zijn eigen leven droeg hij dat uit. Kortooms ge noot volop van wat het leven hem bood. Toen hij enkele ja ren geleden ernstig ziek was, kwam hij door zijn wil om te leven er toch weer bovenop. Hij was niet bang voor de dood. Hij wilde nog een paar boeken schrijven. Dat is tekenend voor Toon Kortooms: hij stond heel dicht bij de lezer. Beantwoordde elke brief die hij kreeg. Genoot in tens van de vele lezingen die hij gaf, en vertelde daar mooie verhalen, waarin - uiteraard - de saamhorigheid altijd door klonk. Waarin vreugde en ver driet elkaar afwisselden, maar waarin het positieve altijd de boventoon voerde. In 1983 formuleerde Kortooms het zo: „Mijn ideaal is gezonde ontspanningslectuur te schrij ven. Boeken die door iedereen zonder schade en schande ge lezen kunnen worden." THEATER RECENSIE CAROLINE VAN OVERBEEKE Voorstelling: Dagboek van een Gek, van Henk van Ulsen, Gezien 6/2, Schouw burg, Leiden. Nog te zien (slotvoorstellin- gen) 26 en 27/2, Theater aan het Spui, Den Haag. „Zo, ik ben in Spanjeconclu deert de Rus Propritsjin terwijl hij rondkijkt in zijn kamertje in het gekkenhuis. ,,Ik kan er nog steeds geen hoogte van krijgen wat voor land Spanje eigenlijk is. En aan die ceremoniele rid derslag ben ik ook nog niet ge wend." Propritsjin doelt op het slaag dat hij krijgt. De inmiddels 71-jarige acteur Henk van Ulsen speelt voor de vierde keer in zijn carrie're zijn geliefde personage Propritsjin, een ondergeschikt ambtenaar tje in het Rusland van rond 1835. Van Ulsen vestigde in 1965 zijn naam met zijn vertol king van Nikolaj Gogol's 'Dag boek van een gek' waarin Prop ritsjin geleidelijk gek wordt, waanzinnig van eenzaamheid en frustratie. Regisseur Jan Ritsema heeft opnieuw voor een klassieke uit voering gekozen. Dat betekent dat Propritsjin ronddoolt in een poppeiihuis-achtig interieur. Van Ulsen heeft waarschijnlijk hetzelfde gehavende zwarte pak aan dat hij 34 jaar geleden ook al droeg. Maar Van Ulsen doet met zijn .fabelachtige spel de Anton Pieck-huiskamer snel vergeten. Hij verovert de harten van het publiek, dat de schouwburg za terdag tot de nok toe vulde, en neemt ons mee tijdens zijn ver bijsterende tocht naar de waan zin. We zien hoe pennensnijder Propritsjin zijn werk op 'het de partement' verfoeit en hoe hij tegelijkertijd opkijkt tegen zijn directeur. Op directeursdochter Sofie is hij heimelijk verliefd, maar ze ziet hem, een man van eenvoudige komaf, natuurlijk niet staan. Het eerst deel van het Dagboek doet sterk denken aan de roman 'Het Bureau' van J.J. Voskuil waarin ambtenaren elkaar naar het leven staan. Propritsjin is overigens geen zielig mannetje, maar in deze regie iemand met wie je je kan identificeren, voor wie je sym pathie kunt opbrengen. Hij ont snapt aan de boze buitenwereld door erop los te fantaseren aan de hand van zijn eigen dag boekfragmenten. Een van de hoogtepunten is de door hem verzonnen brief wisseling van het hondje Metja, die hij zogenaamd in handen krijgt. Het hondje onthult aller lei zaken over het leven van zijn bazin, de door Propritsjin aan beden Sofia. Propritsjin vertelt dat hij die - zelfgeschreven - briefjes uit de hondenmand heeft gestolen en leest ze aan zichzelf voor. De hondenbriefjes zijn zijn overlevingsstrategie. Alleen zo kan Propritsjin ontsnappen aan de minachting die zijn deel wordt in de klassenmaatschap pij. Maar ook deze fantasie helpt hem niet. In de briefjes leest hij tot zijn ontzetting dat de hondjes - en Sofie dus ook - hem een 'vogelverschrikker' vinden. Propritsjin bedenkt daarom iets anders om zijn zie- lepijn te ontwijken. De groot heidswaan, waar ieder mens stiekem wel eens last van heeft, neemt de overhand. „De Spaanse koning? Dat ben ik!" Aan het slot van het stuk zit Propritsjin in het gekkenhuis, een sober wit decor met alleen een bed en een nachtkastje, en fantaseert er lustig op los. In de laatste scene roept hij zijn moe der aan: „O moeder, red je zie ke kind!" Henk van Ulsen schit tert meer dan ooit, want wij hebben zijn dooltocht uit 1835 vanaf 1965 tot 1999 in alle hef tigheid meebeleefd.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1999 | | pagina 25