Rijp en Groen
tuin
Zakje aarde zit vol verrassingen
De Feng Shui
VRIJDAG 29 JANUARI 1999
Salix caprea Kilmarnock: de treur
Wat is mooier dan een treur
wilg aan de rand van een vij
ver. Zelfs in de winter geven
de loodrecht naar beneden
hangende takken met die op
vallende gele kleur een mo
numentale aanblik. Er zijn
onder de bomen nog vele an
dere treurvormen, zoals de
treurbeuk en treurberk. Ei
genlijk is het een gek woord:
treurvormen. Die bomen zijn
er niet om over te treuren.
Hun natuurlijke groeivorm is
daarvoor veel te gracieus en
majestueus. Niet alle treurbo
men hebben hun aparte
groeiwijze van nature meege
kregen. We denken hier aan
bekende stammetjes met
daarop een kroon van neer
hangende takken. Vaak wor
den daarvoor bodembedek-
kende heesters gebruikt. En
entje zo'n heester op een on
derstam, dan neigen de tak
ken bijna automatisch naar
beneden. Een goed voorbeeld
van een geënte treurvorm is
nde wilg. FOTS
de Kilmarnock (treurende j!
wilg, dus geen treurwilg).!
katjes zijn opvallend groot
zilverwit. Ze zijn al in febn
te zien. Later in het seizoe j.
maart/april, tooien die kal
zich met goudgele meeldi
den. Wanneer de bloei vo< s
bij is - de katjes vallen dan e
naar beneden - moeten al
takken tot een lengte van j:
twee/drie centimeter won
teruggeknipt. Het pruikje
groeit binnen zeer korte tij Q.
weer tot een volwaardige
kroon. De ranke twijgen to
en zich het volgend vooija
weer met katjes. De wilg -
houdt wel van water. Wan
neer een Kilmarnock in ee 1
kuip op het terras wordt g( c
zet. dan moet die kuip wel x
groot zijn dat de potgrond
een hoeveelheid water in
voorraad kan hebben. Biji
boompje van tachtig centi0
meter past een kuip van m j
nimaal tien liter.
al dan niet in vorm gesnoeid en
over de keuze van bakken en
potten met beplanting wil ik
het hier niet hebben. Dat is een
hoofdstuk apart. Maar ik zie wel
veel mogelijkheden voor het in
vullen van de resterende ruimte
die zomer en winter groen
moet zijn en liefst ook weinig
onderhoud vragen.
Ik zal het hebben over grondbe-
dekkers en beginnen met een
aantal soorten die ik zelf be
proefd en goed bevonden heb.
Daar is op de eerste plaats de
onovergroffen klimop. Hedera
helix, waarvan veel soorten be
staan. De snelst groeiende is de
donkergroene met groot blad
die men met succes door kan
laten lopen in of op de afschei
ding van de tuin. IGeinbladiger
en lichter getinte soorten klim
op groeien iets langzamer maar
zien er speelser uit. Men kan
gewortelde stekken kopen maar
ook zelf meteen wat takjes van
klimop planten op korte af
stand van elkaar in de grond
steken, 80 doet het als we dat
in het voorjaar in rulle grond
doen.
Een goede tweede is de Pachy-
sandra terminalis, mooi don
kergroen, goed afdekkend en in
de zomer getooid met sierlijke
witte bloemen. Mits redelijk
dicht geplant bedekt deze soort
in één jaar een vlak, al zal men
het eerste jaar, net als bij alle
prille bodembedekkers nog
moeten wieden. Ja, met de
hand!
Op een niet al te zonnig terrein
is de Waldsteinia ternata on
overtroffen. Is heel mooi licht
groen, met sierlijk ingesneden
blad en heldergele bloempjes.
Blijft zeer laag en woekert als de
beste. Eventueel ook in de
schaduw. Op een zonnige
plaats met redelijk droge grond
woekert bij mij de Duchesnea
indica, in sommige tuinboeken
nog aangeduid met Fragaria in
dica, niet gek want deze plant is
familie van de aardbei, heeft
vruchten die erop lijken maar
smakeloos zijn, al zijn merels er
dol op.
Genoemd moet ook worden de
altijd donkergroene maagden-
palm, Vinca minor, met mooie
lichtpaarse bloemen, maar wat
slordig van groeiwijze zo dat
onkruid er af en toe een kansje
tussen ziet. Dan alle soorten
dovenetels, Lamium, de boel in
een minimum overwoekeren
weet elke tuinliefhebber.
Resten nog de wat ruigere en
hogere grondbedekkers: de
laagblijvende struiken en coni
feren. Ik noem er een paar op
voor degenen die daarvoor be
langstelling hebben: Juniperus
horizontalis, Euonymus fortu-
nei, Cotoneaster hoprizontalis,
Gaultheria procumbens. Er zijn
er nog meer maar dit lijkt me
keuze genoeg. Het gaat er maar
om dat grote vlakken grond op
een natuurlijke, milieuvriende
lijke, weinig bewerkelijke en
groene wijze worden bedekt.
ALEX VAN HOOF
Een zak potgrond kopen is er
niet eenvoudiger op geworden
de laatste jaren. Het aanbod is
zo fors gegroeid, dat veel men
sen niet weten wat te kiezen.
Een beetje tuincentrum heeft
potgrond voor zuurminnende,
groene en bloeiende planten,
maar ook zakken aarde voor de
azalea, buxus, begonia, fuchsia,
en nog tientallen andere plan
ten en struiken. En bijna elk
soort is ook weer verkrijgbaar
met of zonder bepaalde be
standdelen die de waterverde
ling regelen. Een kleine verken
ning.
Het roer moet worden omge
gooid. ..Het kan zo niet langer:
het is de laatste jaren te ver
doorgeschoten, waardoor tuin-
liefhebbers niet meer weten
welke potgrond ze moeten aan
schaffen. Er bestaat zelfs speci
ale grond voor bomen", zegt
marketingdirecteur John Moes
van potgrondfabrikant Baren-
brug Tuinproducten uit het
Drentse Yde. Hij verklaart: „De
onstuimige groei is mede ver
oorzaakt door de hevige con
currentie tussen producenten
van potgronden." Om niet ach
terop te raken, bedacht Baren-
brug Tuinproducten de zoge
noemde Park Premium pot
grond waardoor een vochtmin-
nende plant drie tot vier dagen
zonder water kan. „De Park
Premium is ontwikkeld, omdat
menigeen vaker een kortere va
kantie neemt. Vlak voor de reis
moet de plant water worden ge
geven en de potgrond regelt
vervolgens een gestage afgifte
aan de wortels. Bij thuiskomst
ziet de plant er toch gezond
uit."
Uniek is Park Premium niet,
want de meeste fabrikanten
maken ook zoiets. Fisoflow bij
voorbeeld is de naam die Asef
B.V. aan een soortgelijke pot
grond gaf. Daarnaast maakt
Asef, een van de grootste Ne
derlandse fabrikanten, onder
meer speciale potgrond voor
cactussen, orchideeën, varens,
bonsaibomen, geraniums, ro
dodendrons, fuchsia's en ro
zen. Verder kan de liefhebber
kiezen uit zaai- en stekpot-
grond, potgrond voor planten
die in een mandje aan de muur
zijn te hangen (de hanging bas
ketpotgrond). vijverpotgrond
en potgrond met osmocote.
Deze osmocote bestaat uit klei
ne mestkorrels met een af
breekbare biologische laag.
Wanneer water de korrel bin
nendringt, lossen voedingsstof
fen op en komen ze vervolgens
geleidelijk vrij. Hierdoor is bij
mesten de eerste zes maanden
na het verpotten niet nodig.
Intratuin, een landelijke keten
van tuincentra, heeft recentelijk
het mes gezet in de diverse
soorten potgrond. „Wij hebben
een middenweg gekozen", ver
telt een communicatiemede
werker van dit winkelbedrijf.
.Alleen universele potgrond,
potgrond voor hanging baskets,
zaai- en stekgrond, cactusaarde
en kokospotgrond worden door
ons verkocht. Voor tuinliefheb-
bers is dit fors ingekrompen as
sortiment nog redelijk te over
zien."
Hoewel er opvallende verschil
len bestaan tussen de soorten
potgronden, hebben ze alle
maal hetzelfde nut: planten en
struiken een nieuwe en voe-
dingrijke bodem bieden, water
makkelijker kan worden afge
voerd. Een plantenbak met aar
de waarin water slecht wordt
vastgehouden, is een signaal
om potgrond te vernieuwen.
Goede potgrond bestaat name
lijk voor een groot gedeelte uit
afgegraven veen en een belang
rijke eigenschap hiervan is het
absorberen en langzaam af
staan van water.
Het veen voor potgrond wordt
voornamelijk gewonnen in
Scandinavische landen, de Bal-
tische staten, Duitsland en Ier
land waarna het vervolgens in
fabrieken met voedingsstoffen
zoals lavazand, boomschors,
zand, klei of gedroogde koe
mest wordt vermengd. In Ne
derland wordt op deze wijze
jaarlijks ruim vier miljoen ku
bieke meter potgrond gemaakt:
we behoren hiermee tot de
grootste potgrondproducenten
en -exporteurs ter wereld. Van
de binnenlandse afzet gaat het
merendeel naar professionele
planten- en bloemenkwekers;
de rest is in handzame vijf
tien-, of veertig literzakken die
te koop zijn bij onder meer
tuincentra en bouwmarkten.
Deze winkels zien de afeet toe
nemen.
Marketingdirecteur Moes: „De
vraag van de plantenliefhebber
naar potgrond stijgt al geruime
tijd en opvallend is dat vooral
de kwalitatief betere en duurde
re soorten in trek zijn." Voor
zowel de duurdere en voordeli
gere zakken moet overigens
binnenkort meer worden be
taald, omdat er dit jaar minder
veen voorhanden is. De hevige
regenval die het afgelopen na
jaar veel wingebieden teisterde,
heeft veen behoorlijk vochtig
en zwaar gemaakt, waardoor er
minder grond is afgegraven.
Schrikbarend duur wordt de
zak potgrond niet: de prijzen
stijgen hooguit met enkele
kwartjes. Daarnaast lanceren
vooral bouwmarkten geregeld
acties waarbij drie zakken voor
nog geen tien gulden worden
verkocht. Doorgaans hebben
die spotgoedkope zakken pot
grond echter geen keurmerk en
zijn ze van twijfelachtige kwali
teit. Een zak met keurmerk, dat
op de verpakking moet staan,
biedt meer zekerheid. Voor pot
grond bestaan er twee soorten:
een Goedmerk dat ook voor
veel andere producten wordt
toegepast en de Regeling Han
dels Potgronden (RHP) waar
van de keuringseisen alleen zijn
toegesneden op potgrond. De
RHP-eisen zijn wat strenger.
„In een zak zonder RHP-keur-
merk zal ik mijn hand niet ste
ken", zegt Wim van Schie, die
hoofd is van het bureau dat het
RHP-keurmerk afgeeft. „In pot
grond waarop niet ons keur
merk staat, kunnen zelfs meta
len en giftige stoffen voorko
men."
Om risico's te vermijden heb
ben vrijwel alle grote fabrikan
ten hun potgrond laten toetsen
volgens RHP-normen. De vraag
is echter hoe onafhankelijk de
ze keuringsinstantie is, want de
aangesloten producenten fi
nancieren de instelling en ze
stellen gezamenlijk de toet
singseisen op. „Dat zit wel
snor", zegt Van Schie, „want de
controle wordt door een extern
bureau uitgevoerd." Voor alle
zekerheid: handschoenen aan
tijdens het werken met pot
grond is het veiligste.
S T R
HEINZ
Er is een nieuwe trend op
komst, geïnspireerd op een
Chinese filosofie: Feng Shui.
Voorlopig alleen nog in het in
terieur en voorlopig nog maar
een trend, maar het zou wel
eens mode kunnen worden en
mode is niets anders dan een
trend die het jaren volhoudt.
Het lijkt niet onwaarschijnlijk
dat de nieuwe inzichten op het
gebied van woninginrichting
hun weg zullen vinden naar de
tuin die zo nauw met onze leef
gewoonten is verbonden.
Sterk gesimplificeerd komt Fe
ng Shui neer op versobering,
weinig meubels, strak gerang
schikt en vooral geen overbodi
ge details zo dat de Chi, de
spiegel van de ziel van de be
woner vrij doorgang heeft. Pas
sen we deze opvatting toe op de
tuin dan wordt dat een tuin die
uitblinkt door eenvoud: grote
groene vlakken doorbroken
door een of meer paden, even
tueel een terras en een aantal
solitair planten of bakken dan
wel kuipen met planten als
rustpunt voor de blik. Eerlijk
gezegd zie ik dit wel zitten.
Verwacht van mij vooral geen
advies betrekking over de belij
ning van een dergelijke tuin.
Architectonisch ben ik een gro
te onbenul en ook over de wijze
GREET BUCHNER
geeft antwoord op
al uw tuinvragen
Brieven naar:
POSTBUS 507
3002 PA HAARLEM
waarop paden en een eventueel
terras bedekt moet worden
zwijg ik liever. Er zijn immers
mogelijkheden te over van
houtsnippers tot Waalsteentjes,
van grind tot straattegels. Ook
de keuze van bomen, struiken
CZ2Ê
nu
Cryptogram
HORIZONTAAL:
1. Drukte rond een gevecht (6); 7. Het gaat niet vlot als men
weer verzamelt (5); 8. De eerste tussen de noten in de
Verenigde Staten (5); 9. Die Turk is er inderdaad nog maar net
(5); 10. Vrucht met een lichaam van niets (4); 11. De som waar
aan de andere kant over gesproken wordt (6); 12. Precies, het is
een kanarie! (6).
VERTICAAL:
2. Heeft moeder toestemming voor dit gesteente? (5); 3.
Plaatselijk vertrek (6); 4. Spullen voor je gemak (6); 5. Ho eens
even met die kurk! (4); 6. Daar wordt het tafelzilver in opgeno
men (8); 10. Smeer 'm, wantje bent erin! (4); 11. Akkoord wat
men ten hoogste kan bereiken (3).
Oplossing van donderdag:
Horizontaal: 1. Toom; 4. tolk; 8. oom; 10. fee; 11. pi; 12. sir;
14 ba; 15. alles; 17. tuba; 18. item; 20. do; 21. si; 22. spil; 23.
teef; 24. sisal; 26. Ur; 28. els; 29. ho; 31. ren; 33. oor; 34.
neus; 35. asla.
Verticaal: 1. Top; 2. ooi; 3. om; 5. of; 6. leb; 7. kea; 9. til; 12.
slaolie; 13. reistas; 15. abdis; 16 stiel; 17. tas; 19. mof; 25. sla;
26. urn; 27. ree; 29. hol; 30. ora; 32. nu; 33. os.
Heer Ollie keek onzeker naar de bei
de gasten en een vreemde beklem
ming maakte zich van hem meester.
„Dat is de schuld van Tom Poes",
dacht hij. „Ze zien er wel vreemd uit,
maar misschien zijn ze gewoon een
beetje verkouden. Ik zal ze op hun
gemak stellen." Hij schraapte zijn
keel en sprak vriendelijk; „Goeden
avond, heren. Mijn naam is Bom
mel. Ik bedoel eh..." „Wat moetje?"
snauwde een van de vreemdelingen
onder zijn zakdoek en de ander
gromde: „Laat mij het woord doen,
Bud. Hij weet niet dat ik Kid de Killer
ben." „Ja, het is kil", hernam heer
Ollie, zijn onlustgevoel verbergend.
„Komt u toch bij ons vuurtje zitten,
dat is gezelliger." „Wat moetje?"
herhaalde de eerste, die Bud ge
noemd was, op dreigende toon. „O...
eh... wel," zei heer Bommel, „ik zoek
hier een deskundige. Op het gebied
van vrijetijdsbesteding. Maar dat
komt morgen wel. Ik bedoel: de
nacht is nog lang en ik vroeg me juist
af hoe we de tijd door zouden ko
men..." „Zeg es!" riep Bud uit.
„Waar wil je naar toe?" „Wacht
even", sprak de ander. „Hij zoekt
wat. Hij zit met zijn tijd in de maag:
is het niet Old Boll?" „Mijn naam",
zei heer Ollie verstoord, „is Bommel.
Niet Old Boll. En ik maak kennis met
u om op gepaste wijze de tijd te pas
seren. Het is hier kil en donker en de
nacht is nog lang en ik dacht zo..."
Hier zweeg hij en deed haastig een
stap achteruit. De beide vreemdelin
gen waren met een sprong overeind
gekomen en trokken hun wapens uit
de holsters. „Hoy!" riepen ze uit. „Je
bedoelt tijd doden! Nou, je bent aan
het goeie adres, paardner; wij zijn de
killers. Je zult je zin hebben!"
Voor elke plant is er tegenwoordig wel een speciaal zakje potgrond te
koop. foto gpd
Heer Bommel en de Killers
tuinboeken met
veel kleurige af
beeldingen van
modeltuinen en
borders, vallen
kleine boeken met
nauwelijks illu
straties nauwelijks
op. Dat is jammer
want vaak vindt
men juist in deze
boeken veel inte
ressante informa
tie. Een van deze
boeken is boven
genoemde uitgave
waarin zeer veel
wetenswaardighe
den over bomen in
het algemeen en
het nuttig gebruik
van vrucht, bloem,
blad, schors op
wortel in het bij
zonder. Bomen
bestonden in hun
eerste verschij
ningsvormen
waarschijnlijk al
400 miljoen jaren
voor onze jaartel
ling. De oudste le
vende boom in Met kweepeer gelei is het mannelijk
Europa schijnt een snel verholpen. foto anp koen
rond 2000 jaar ou
de taxus in Schotland te zijn. Zo staat er nog veel meer over
bomen door de eeuwen in het boek, naast recepten die
nu nog bruikbaar kunnen zijn. Zo wist Nostrodamus, een
in de zestiende eeuw al een middel dat de Viagrapil kan
vangen: elke dag een paar lepeltjes kweepeer gelei en het
mannelijk leed is geleden. Een recept tegen stress, ook
baar voor kinderen die lijden aan examenvrees, elke dag
ongeschilde appel in stukjes snijden, met een halve liter
water bedekken, een half uur laten trekken. Het geurige
zoeten met honing en opdrinken. De stukjes appel erbij
beien. Maar thee getrokken van de schors van wilgen in
van aspirine zal wellicht minder belastend zijn voor de
ik heb een vermoeden dat maar weinigen dit recept in de
praktijk zullen brengen. Tot zover een kleine greep uit de ve
gegevens uit een makkelijk te lezen boek. (G.B)
Kurt Allgeier, De geneeskracht van bomen; uitgeverij De Ken
Baarn
Smullen uit tuin
De komende weken en
maanden zal er niet meer zo
veel werk zijn in de tuin. Des
te aardiger is het om plannen
te maken voor het komend
tuinseizoen. Steeds meer
mensen zullen daarbij ook
denken aan eetbare gewassen
in de tuin en dan niet, zoals
vroeger een apart stukje tuin
gebruiken voor het telen van
eetbaar groen maar de diver
se gewassen liever onder
brengen in de siertuin. Dat
kan er heel mooi uit zien als
men rekening houdt met
bladvorm en kleur van de
groenten. Zo lezen we in bo
vengenoemd boek dat er mo
menteel ook rode snijbiet in
de handel is evenals kropsla
in allerlei kleuren. En wat te
Lepeltje Kweepeer
Temidden van
denken van struikvormige IQRl
maten die laag blijven, ge< -
steun nodig hebben en er
vrolijk uitzien in een
hoekje. Een ander
voorbeeld in het boek
de zeekool (Crambe)
de jonge spruiten,
als
alles ie' het
van bijzc-r dere
ten lang niet
baar zijn. Daarom heeft de
auteur dan ook een
adressen achter in het
vermeld waar men
van de komende tijd
zaad kan bestellen. (G.B)
Peter Bauwens, Een tuin oi
van te smullen; uitgeverij
Groenboekerij Kosmos.
