Start in baarmoeder
bepaalt gezondheid later
Nekkramp
Gezondheid
Betere begeleiding
voor doof kind thu
MAANDAG 25 JANUARI 1999
„Heerst er nekkramp?", is 's
ochtends de eerste vraag van de
assistente. „Ik heb al twee tele
foontjes gehad. Het zou in de
krant gestaan hebben. Ze vra
gen of het besmettelijk is. En of
ze hun kind naar de crèche
kunnen brengen.
Ik heb nog geen nekkramppati-
enten gezien, de laatste tijd. Het
is een zeldzaam ziektebeeld,
maar als huisarts ben ik ervoor
op mijn hoede. Mijn gedachten
gaan terug naar mijn oplei-
dingstijd. Ik had dienst, en
werd gebeld. „Kunt u komen,
mijn kind is zo ziek. Het is van
ochtend begonnen. Hij is luste
loos. heeft geen eeüust. Ik ver
trouw het niet".
Het was een jongen van vijf
jaar. Ik trof een kind aan dat
nog goed reageerde op de aan
hem gestelde vragen. Maar hij
was toch ziek, op een heel on
grijpbare manier. Lusteloos
hing hij op de bank. Zijn zusje
speelde in de kamer. Diarree
had hij. en hij had overgegeven.
Ook had hij koorts, en hoofd
pijn. Ik keek hem goed na. Op
dat moment was zijn nek niet
stijf. Omdat ik hem zo ziek
vond. belde ik mijn opleider. Ik
zei: „Hij is te ziek voor een kind
met een maagdarmgriep. Kan
jij zelf ook eens gaan kijken?"
..Goed", zei hij. „Ik ga direct als
ik klaar ben met mijn maaltijd."
Binnen het kwartier was hij ter
plekke. Inmiddels had de jon
gen wel een stijve nek. Met gro
te spoed werd hij opgenomen
in het dichtstbijzijnde zieken
huis. De diagnose luidde: me
ningitis. Hersenvliesontsteking.
De artsen van de kinderafdeling
hebben gevochten voor zijn le
ven, op de intensive care. Ge
lukkig redde hij het. Wat was
dat spannend. In dezelfde pe
riode werden er nog een aantal
kinderen ziek. Steeds weer op
nieuw was de vraag: nekkramp
of geen nekkramp? Er werden
nog zes kinderen opgenomen.
Nekkramp is een infectieziekte,
die gepaard gaat met koorts, en
verhoogde hersendruk. Dat uit
zich in nekstijfheid. In liggende
houding kan het hoofd van de
patiënt niet passief opgetild
worden, zonder dat de benen
zich buigen. Dat gebeurt in een
reflex. Als de patiënt gaat zitten,
steunt hij met de handen achter
de rug. de kin kan de borst bij
gesloten mond niet raken. Vaak
is de verwekker een me-
ningokok. Deze bacterie kan bij
5 tot 10 procent van de bevol
king uit het mond-keelgebied
worden gekweekt.
De besmetting geschiedt via de
lucht, door druppeltjes slijm.
Gezonde mensen worden hier
niet ziek van. Alleen bij verlaag
de weerstand kan de ziekte
doorbreken. In Nederland ziet
men nekkramp vooral in de
winter. Het risico voor besmet
ting is het grootst op plekken,
waar veel mensen bij elkaar
zijn. Bij voorbeeld in kazernes,
gedurende de groentijd van
studenten, op schoolkamp, in
Kruiswoord-min-een
Niet het ge> raagde «oord invullen, maar een woord dat bestaat uit de let
ters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v.
Omschrijving "dierenverblijf'. Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
moet worden "sta"of "lal". Welke van die twee het moet worden, moet
blijken uit de kruisende woorden.)
HORIZONTAAL:
1. Naaigerei: 4. cijfer; 7. insect: 9. tuimeling; 10. hinder; 11.
schoorsteenkap; 13. gat in een vestingmuur; 14. gids te water;
17. ijverig; 18. vleesgerecht a.e. stokje: 19. handvat; 21. vloer
bedekking: 24. tocht; 26. lust; 27. god v.d. liefde; 29. waswater;
30. leenbedrag: 32. oosters tovenaar; 33. verlichtingsmiddel.
VERTICAAL:
1. Vogelbek; 2. insect; 3. dorsvloer; 4. luizenei; 5. huid; 6.
kwast in het hout; 8. metalen haak; 11. constitutie; 12. waag
stuk; 13. vrucht; 15. plotseling; 16. niet gespannen; 17. vlug;
19. gemak; 20. loofboom; 22. kip; 23. doperwt: 25. interval: 27.
schuine strook; 28. modder; 30. deksel; 31. opening.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal:] Ezel; 4. neon; 7. ge; 8. ama; 10. pa; 13. leegloper; 16
in; 17. el; 18. aker; 19. ergo; 20. ei: 22. we; 23. ongedeerd; 25. ia; 27.
alp; 29. ja; 30. turf; 31. crew.
Verticaal: 1. Egel; 2. ze; 3. la; 4. na; 5. op; 6 naar; 9. mild; 11.
geneigd; 12 sperwer. 14. eiken; 15. elger; 21. edel; 23. ooit; 24. draw;
26. au: 27. af; 28. pc; 29. je.
bejaardenhuizen en kinderop
vangplaatsen.
Meningokokken meningitis is
vooral een ziekte van kleine
kinderen tussen drie maanden
en vijf jaar. Tot drie maanden
heeft de baby antistoffen via de
moeder. De tijd tussen besmet
ting en het uitbreken van de
ziekte is kort: drie tot vier da
gen. De ziekte begint acuut,
met hoge koorts, hoofdpijn,
misselijkheid, soms toevallen
en sufheid. Soms zien we een
grote motorische onrust, die
zich uit in het slaan met armen
en benen.
Het is zaak om een patiënt bij
wie meningitis wordt vermoed,
met grote spoed op te nemen in
een ziekenhuis. Soms ontstaan
er rode plekjes in de huid. bij
voorkeur aan de enkels en op
de billen. Dat is een alarmsig
naal. Het duidt op een heftig
verloop van de ziekte. Met pe
nicilline kan dit ziektebeeld be
streden worden, als er meteen
wordt behandeld. Huisgenoten
moeten preventief worden be
handeld vanwege het grote be
smettingsgevaar.
Er zijn nog andere oorzaken
van nekkramp. Een van die ver
wekkers is de haemophilus in
fluenzae. Tegen deze bacterie
worden kinderen sinds 1993 in
geënt. Deze HIB-prik wordt ge
combineerd met de DKTP vac
cinatie, die gegeven wordt op
de leeftijd van 3, 4, 5 en 12
maanden. Op deze manier
hoopt men nekkramp die door
deze bacterie wordt veroorzaakt
en die vooral voorkomt bij kin
deren tot 10 jaar, uit te roeien.
Bij ouderen zien we de pneu-
mococ als voornaamste oor
zaak. Meestal is er een infectie
in de buurt van de hersenvlie
zen, in de vorm van een mid
denoorontsteking, een heftige
holte-ontsteking, of een infectie
na een schedelbeschadiging.
Ook hier vormen hoofdpijn,
braken en koorts het eerste sig
naal. Nekstijfheid volgt. Deze
vormen van hersenvliesontste
king kunnen heftiger verlopen,
en vergen acuut toedienen van
antibiotica.
Naast deze ernstige typen ken
nen we ook vormen die milder
verlopen. Met lagere tempera
tuur. en ook hoofdpijn, misse
lijkheid en soms braken. Vaak is
hier een virus de boosdoener.
Bedrust en behandeling van de
klachten is hier afdoende. Maar
ook hier geldt: hoe zieker de pa
tiënt. des te meer zorg we moe
ten ge
ven. Een
PETER DE JAEGER
Hartproblemen, vetzucht en
suikerziekte kunnen ontstaan
door slechte groeiomstandighe-
den in de baarmoeder. Vooral
de eerste drie maanden van de
foetus zijn bepalend voor de la
tere gezondheid, aldus zwan
gerschapsonderzoeker Peter
Nathanielsz van de Cornell
Universiteit in Ithaca, New
York.
De ongeboren vrucht reageert
namelijk op een tekort aan voe
ding en zuurstof. Wat beschik
baar is zal de foetus altijd eerst
gebruiken voor de verdere ont
wikkeling van de hersenen en
dat gaat ten koste van organen
die pas nodig zijn in een later
stadium, zoals hart, lever, pan
creas en nieren.
Een ondervoede foetus pro
beert volgens Nathanielsz altijd
zoveel mogelijk voedingsstoffen
te halen uit moeders bloed.
Daarom ontwikkelt hij een gro
ter dan normale placenta of
moederkoek. Daarnaast kan
een extreem laag geboortege
wicht duiden op ondervoeding
in de baarmoeder. Een pasge
boren baby die ondanks zijn
ondergewicht toch overleeft,
heeft kans op een onvolgroeide
lever, die de cholesterolspiegel
niet kan regelen, een pancreas
die niet in staat is insuline te
maken, of een hart dat slecht
functioneert.
De zwangerschapsonderzoeker
zegt: „De wijze waarop we deze
wereld betreden, bepaalt hoe
we hem uiteindelijk weer verla
ten". Bewijzen voor zijn theorie
haalt de onderzoeker uit we
reldwijde epidemiologische
studies, waarbij mensen over
een langere periode worden ge
volgd. Zo vond collega David
Barker van de universiteit van
Southampton dat jongens die
bij de geboorte minder dan 2,7
kilo wogen vijftig procent meer
kans hebben om te sterven aan
een hartaanval dan mannen die
als baby meer dan 4,5 kilo wo
gen.
Andere studies tonen ironisch
genoeg dat lichte baby's als vol
wassenen een grotere neiging
hebben tot overgewicht. „Ba
by's die in de baarmoeder moe
ten vechten om te overleven,
zijn slecht voorbereid op een
wereld met een overvloed aan
eten", zegt hij.
Hij refereert naar een studie
over het effect van de Neder
landse hongerwinter, septem
ber 1944 tot maart 1945, op kin
deren van vrouwen die toen
zwanger waren. Hij constateert
bij hen een beduidend hoger
aantal gevallen suikerziekten en
schizofrenen. Vrouwen die des
tijds zelf slachtoffer waren (als
baby) hebben een verhoogde
kans op kinderen met een fysie
ke achterstand.
De wijze waarop we deze wereld betreden, bepaalt hoe we hem uiteindelijk verlaten.
Opvallend is dat jongens die
zijn geboren in de hongerwin
ter een duidelijke neiging tot
vetzucht hebben als de moeder
de eerste drie maanden honger
heeft geleden. Wanneer de
moeder alleen de laatste drie
maanden weinig at, was de
kans op vetzucht veel kleiner.
Dat strookt met bevindingen
van de Schotse onderzoekers
John Fleming en Margaret Mc-
Nay van de universiteit van
Glasgow. Zij bestudeerden ruim
vierduizend ultrageluidsopna
men van foetussen. Een laag
geboortegewicht en te vroeg ge
boren worden is terug te voeren
op een slechte start in de baar
moeder, concluderen zij in the
New England Journal of Medi
cine.
De eerste twaalf weken zijn be
palend voor de rest van het ver
loop van de zwangerschap.
„Vrouwen die kinderen willen,
moeten dus al voor de concep
tie beginnen met betere voe
ding en gezonder gaan leven.
Ze moeten daar niet pas mee
HEINZ
£~/V /AT &P/V
<$AT&A/AC4A£
Y£PP£P0PLOOPTALS J£/LL/£ SM£L
\f£fi/TA1£T7W££TP££-\ ZJJA/, AZALEAS
00£AC£A/OP Z'/V j SCSLL/S
A/CPOPP. A&G PèT/AS.
TOMPOES
De Oude Schicht daalde rammelend
een heuvel af en klom toen moei
zaam tegen de wind in een verharde
weg op. Aan weerskanten daarvan
stonden houten huizen, die in' het
bleke maanlicht een bouwvallige
aanblik boden. „We zijn er," sprak
heer Ollie, „eh... geloof ik. Hier zal
die eh... die deskundige wel wonen,
denk je ook niet, jonge vriend?"
„Hm", zei Tom Poes. „Ik weet het
niet." „Je weet ook nooit iets",
mompelde heer Bommel. Hij bracht
zijn voertuig tot stilstand en keek
huiverend om zich heen. Maar in de
verlaten straten was geen ander le
vend wezen te bespeuren dan een
gier die op een dakrand zat en het
enige geluid kwam van de storm die
door de straat huilde. „Slecht w-
weer", hernam heer Ollie. „En ieder
een schijnt al naar bed te zijn. Weet
je wat? We gaan een hotel zoeken!
Daar heb ik nu behoefte aan. Iets
warms om te eten en een prettig,
zacht bed om te rusten. Die deskun
dige komt morgen wel. Kom mee,
Tom Poes." Zo sprekende stapte hij
uit en begaf zich met stijve benen
naar de overkant. Daar stond een
vervallen pand in de windvlagen te
schudden en een roestig uithang-
REDACTIE: MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA
Van de dove kinderen tussen de
vier en achttien jaar in Neder
land heeft 41% aanzienlijke
emotionele problemen en daar
door ook gedragsproblemen.
Ook ouders van een doof kind
ervaren meer belasting in de
opvoeding dan ouders van een
horend kind. Het gaat dan
vooral om acceptatie van het
kind, het aankunnen van het
kind, problemen met het kind,
belasting door het kind en het
gevoel alleen te staan in de op
voeding. Ouders die vinden dat
de communicatie niet goed ver
loopt, ervaren meer moelijkhe-
den in de opvoeding en zouden
willen dat de situatie anders
was.
Psychiater Theo van Eldik, die
dit onderzoek deed voor zijn
promotie op 3 februari aan de
Erasmus Universiteit in Rotter
dam. stelt dat het gedrag van
dove kinderen en informatie
over de opvoedingsmethode op
een systematische manier zou
moeten worden vastgelegd en
worden gevolgd, zodat er bete
re hulp kan worden geboden.
Ruim twaalf procent van de ge
zinnen ervaart extreme zwaarte
in de opvoeding. Wat betreft de
emotionele betrokkenheid van
de gezinnen en het aanpassen
le pi
nds
raat
aan nieuwe situaties fun< id ei
neert ruim 56% van de g
nen met een doof kind ni ten
en 35 onevenwichtig. I nd t<
acht procent functioneer ji
maal niet goed. Deze per e
ges komen overeen met
gezinnen met horendeki [ear
ren. De betrokkenheid va Jlen
gezinsleden naar elkaar t| t, zii
overigens groter dan in g Zoe
nen met een horend kind n
kinderen maken volgens
Eldik meer stressvolle gel «4
nissen mee dan horende
tijdsgenoten. Ook hebbei iaat;
gedurende hun leven mij aan
plezierige gebeurtenissen mte
ren. Ruim dertig procent g gl;
onderzochte kinderen he nde
zonderlijk veel meegema
Deze laatste groep heeft i
meeste problemen. De p
men van dove kinderen b
voornamelijk uit een ten
trokken houding, aandac Jjj
problemen en agressief g lf
Van Eldik vond geen vers e
tussen jongens en meisje tei
onderzocht 238 dove kin<
waarvan 175 kinderen he
Christelijk Instituut voor HM
Effatha bezochten en 63
bonden waren aan een y
ish.
bRl I
e. Ei
FOTO ANP
beginnen als ze al zwanger zijn,
dan is het al vaak te laat. Want
die achterstand is niet meer in
te halen", aldus de onderzoe
kers.
Cornell-onderzoeker Natha
nielsz hoopt overigens niet dat
zijn studie leidt tot een nieuwe
juridische specialiteit. „Het is
denkbaar dat advocaten kinde
ren aansporen hun moeder te
vervolgen omdat ze tijdens de
zwangerschap niet zorgden
voor optimale omstandigheden
in de baarmoeder".
Heer Bommel en de Killers
bord knarste akelig boven het bor
desje. „Salon en bar", prevelde de
bezoeker. „Dat staat er. Zou dit eh...
Ik bedoel; dit lijkt me wel een gast
vrije herberg, als je begrijpt wat ik
bedoel. Zeg nu zelf." „Nee", zei Tom
Poes. „Dat lijkt het me niet. Er
brandt nergens licht en de ramen en
deuren hangen te klepperen. Er is
iets vreemds met dit stadje, heer
Bommel. Weet u wat ik denk? De be
woners zijn niet naar bed; er zijn he
lemaal geen bewoners. De hele
plaats is verlaten!"
Gebit en zwangerschap
Rij
;n b
ngi
Dat ieder kind de moeder een tand kost is een fabeltje. We!
het zo dat zwangere vrouwen een groter risico lopen op ee
ontsteking in de mond. Het tandvlees is gevoeliger en gaat
Ier bloeden. In een folder (verkrijgbaar bij de tandarts) zet
Ivoren Kruis de gebitsverzorging van aanstaande moeders
een rijtje. Er is weinig aan de hand als je goed blijft poetsei m
minstens twee maal per dag. Ook flossen is noodzakelijk, a 0161
de verleiding groot om gevoelig tandvlees juist te ontzien,
misselijkheid hebben vrouwen de neiging om het tanden p
sen maar te vergeten. Een borstel met een kleine kop is mis Jï|
schien beter te verdragen, luidt het advies. Wees voorzichti
met het maken van röntgenfoto's. Soms kunnen uitgebreit
handelingen beter worden uitgesteld tot na de bevalling. D se
der geeft ook nog enkele adviezen over de verzorging van h et s
babygebit. Stap zo snel mogelijk over van een zuigfles op e et v
drinkbeker. De meeste kinderen kunnen al vanaf negen mi ;n
den uit een beker,leren drinken. Veel sabbelen aail een zui| Ee
je met sap is funest voor het melkgebit. Geen flesjes mee ns 'de<
bed, ook niet met melk (melksuiker!). En zodra de eerste ta dat
komen: poetsen met speciale peutertandpasta met fluoridt e v
Spuit zonder naald
i
Qi
Uit Amerika komt een spuit zonder naald. Gasdruk zorgt
dat de vloeistof via de huidporieën wordt geinjecteerd. Dat t(
beurt in een fractie van een seconde en is nagenoeg pijnloc
Dat is goed nieuws voor honderdduizenden suikerpatiënte!
zichzelf elke dag pijn moeten doen met een insuline-injecti
maar ook iedereen met angst voor een injectienaald zoals k
deren. In het verleden zijn al eens naaldloze injectiespuiten
schenen, maar de kracht van de ontlading was vaak te zwak t
volledige doordringing van de huid en bindweefsel te garan rs
ren. Het nieuwe model, de J-tip. is goedgekeurd door het ge
hebbend Food en Drug Administration en is geschikt verkla
voor onder anderen suikerpatiënten. De 1-tip komt eind jan
beschikbaar voor de gezondheidszorg. (FOTO PR)
lr<
Lens uit plantenextract 1
Een team van Engelse biochemici en oogartsen hebben een eer
ooglens van kunststof ontwikkeld, die is bestand tegen aang ?n,
van weefselcellen. Volgens de onderzoekers is dit een belanj de
ke doorbraak in de strijd tegen blindheid als gevolg van staa n.
Bij staar (cataract) vertroebelt de ooglens, waardoor het ge- roe
zichtsvermogen vermindert of op den duur zelfs geheel weg lok
De reguliere behandeling is een chirurgische ingreep, waart ide
de aangetaste ooglens wordt vervangen door een kunststof I ir 1
In veel gevallen worden ook laserbehandelingen na de oper ze
toegepast. „Maar vrijwel steeds vertroebelt die kunstlens we bei
zegt onderzoeksleider professor George Duncan. „Dat komt vel
doordat achtergebleven, natuurlijke lenscellen zich na verlo n
van tijd vastzetten op het kunstof oppervlak van de ingebrai en,
ooglens. We kunnen dat wel behandelen met laser, maar dif zij
behandeling moet heel zorgvuldig geschieden. Dat kost tijd, ch;
duur en moet bovendien vaak elke twee. drie jaar worden h( eri
haald." 1
I 1
Lens uit plantenextract 2
old
Het onderzoeksteam heeft een soort coatinglaag ontwikkeld
het extract van de reuzenberenklauw. Deze plant is een beki
de verschijning in bermen en langs sloten. Berenklauwen ku ,m
nen wel meters hoog worden en hebben reusachtige bloem-
schermen. Het sap van de plant kan brandwonden verooi za jr
ken. De wetenschappers ontdekten dat het extract uit de plaa
ervoor zorgt dat achtergebleven weefselcellen zich niet kunn st(
vermenigvuldigen. Daardoor kan de lens niet vetroebelen. Z en
slaagden erin om het extract te integreren in een geharde co re
tinglaag, die op de kunstlens kan worden aangebracht. Zoie
als een ontspiegelingslaag op brillenglazen. Men is nu naars s r
op zoek naar fondsen om het materiaal straks legen zo laag! ,je
gelijke prijzen te kunnen produceren. jai
