Schoonmaakbeurt Antarctic
Het Gesprek van de Dag
TV
WEER
Actiegroep ANWB
'Rookvrije school' moet aantal
rokende brugklassers verminderen
Zwart op wit
m.4 A
X'
Schaatslegende Jan Uitham nu lijstduw
Op de televisie
DONDERDAG 21 JANUARI 1999
P0
Verlangen naar de reclame
Her gebeurt niet vaak dat je tijdens een programma hevig naar de
reclame begint te verlangen. War dat betreft zorgde Contra, het
kersverse praatprogramma van Veronica, gisteren zeker voor een
nieuwe ervaring.
En het stond nog wel zo aanlokkelijk in de omroepgids: bekende
Nederlanders Regilio Tuur en Xanderde Buisonjé verkennen el-
kaars werelden. Na zo'n aankondiging verwacht je te zien hoeXan-
der door een voormalige sparringpartner .van Regilio onder handen
wordt genomen tot hij op de weekaanbieding van de plaatselijk
keurslager lijkt. En hoe de bekende ex-bokser zich door een gastop
treden slaat met Xanders band Volumia!.
Maar viel dat even regen.
In een gemiddelde treincoupé worden aanmerkelijk interessantere
gesprekken gevoerd dan wat Tuur en De Buisonjé met elkaar te be-
kwebbelen hadden. Terivijl in het programma best wel aardige on
derwerpen werden aangesneden. De gevolgen van plotselinge roem
bijvoorbeeld en hun drijfveren. Maar ook hun emoties en hoe ze
daarmee omgaan in een stoere-mannen wereld. Maar elke interes
sante opmerking en elke aardige wending, liep vast in een moeras
van vriendelijkheid en langs-elkciar-heen-gekwek.
Ja, dat heb ik ook', riepen de heren steeds als de ander een poging
had gedaan om een keer geen cliché op tafel te gooien. Dat had hij
dan helemaal niet, maar ondertussen was zijn gesprekspartner be
leefd met zijn verhaal gestopt.
En als ze elkaar toch een keer lieten uitspreken, werden ze wel on
derbroken door de programmamakers, die om de haverklap sullige
filmpjes er tussendoor gooiden, waarin Regilio en Xander samen
grapjes maakten en elkaar vooral veel knuffelden en op de schou
ders sloegen.
'Lekker tegen mekaar aanschurkenwas misschien een betere pro
gramma-titel geweest. Maargoed, daar valt weinig meer aan te
doen. Het decor van Contra was trouwens wel toepasselijk: een lege
hal met daarin drie vuurtjes die langzaam maar hevig rokend uit
doofden en de boel steeds mistiger maakten.
Het programma is nog maar net begonnen en je begint nu al naar
een frisse wind te verlangen.
wil buys
Natuur is spoor bijster
COMMENTAAR
Met de deze week begonnen campagne tegen het rekeningrijden
heeft de ANWB een politieke stelling betrokken. De automobilis
tenorganisatie schaart zich met de campage aan de zijde van on
der meer de WD, die nimmer heeft verbloemd weinig heil te zien
in het idee van rekeningrijden. De ANWB noemt de prijs die het
kabinet wil vragen voor automobiliteit 'betalen om in de file te
mogen staan'. In plaats daarvan ziet de Bond liever zogenoemde
betaalstroken, wat de aanleg van extra asfalt inhoudt.
De actie roept de vraag op namens wie eigenlijk de organisatie hier
optreedt. De ANWB telt zo'n 3,3 miljoen leden. Vorig jaar is onder
vierhonderd leden een telefonische peiling over rekeningrijden ge
houden. Van de ondervraagden bleek 80 procent te weten wat re
keningrijden is en verklaarde 72 procent zich tegen. Vóór was 18
procent, en 10 procent had (nog) geen mening.
Dat betekent dat nog altijd een aanzienlijk aantal ANWB-leden
(zo'n 600.000) geen voorstander zal zijn van de campagne. Onder
hen bevinden zich ongetwijfeld ook leden van politieke partijen en
organisaties, die op grond van weloverwogen argumenten wél
graag een prijskaartje bevestigd zien aan het massale autorijden in
de spits. Ook uit hun contributiegeld wordt de politieke campagne
van ANWB-directeur Nouwen (WD) betaald.
Op papier lijkt de ANWB een democratisch gestuurde vereniging,
maar in de praktijk is het voor leden vrijwel onmogelijk invloed uit
te oefenen op het beleid. Eens per jaar kondigt het bestuur in het
blad De Kampioen een aantal provinciale bijeenkomsten aan,
waarvoor leden zich kunnen opgeven. Uit die vergaderingen wor
den de leden van de Bondsraad gekozen.
Die Bondsraad keurde zaterdag de campagne tegen het rekening
rijden goed, en daarmee lijkt de politieke stellingname democra
tisch gelegitimeerd. Dat de kwestie daar aan de orde zou komen,
was echter niet breed aangekondigd. Geen wonder dus dat binnen
de Bond geen kritisch tegengeluid werd vernomen.
De sticker-actie tegen het rekeningrijden zal natuurlijk veel
ANWB-leden aanspreken. Maar er is zeker ook een evenmin te ver
waarlozen groep leden die niet vereenzelvigd wil worden met de
autolobby en met gedram om meer asfalt.
De ANWB-top zou er goed aan doen zich te realiseren op grond
van welk motief men doorgaans lid wordt van de club. Voor velen
zal dat de Wegenwacht zijn of een andere nuttige dienst. Die leden
kunnen nergens anders heen, omdat niemand anders die diensten
aanbiedt. De ANWB is daardoor een servicevereniging met een rijk
geschakeerd ledenbestand en behoort zich niet te gedragen als
eenzijdig georiënteerde actiegroep.
Milieu-expeditie op initiatief van Britse poolreiziger Robert Swan
Een gesprek met de Utrechtse journaliste Kirsten Kuipers gaat al
over smeltende ijskappen, vervuiling van het poollandschap, bedrijd'
van het ecosysteem, haar aversie tegen nutteloze vliegreizen en \j
voor massaal toerisme op Antarctica. Toch gaat deze 26-jarige Utre ;|i
milieuridder deze week naar Antarctica. Als lid van een speciale rn
expeditie, maar ze gaat wel met het vliegtuig.
„Nee, nee, ik ben geen fundamentalist," haast ze zich te zeggen, lp
de wetenschap dat iedere minuut van haar vliegreis duizenden lc i™
kooldioxide worden uitgestoten zit Kuipers duidelijk niet lekker. G ie
kig gaat de reis van het zuidelijkste puntje van Vuurland naar Antai
met een milieuvriendelijke zeilboot, al stemmen de geringe afmeti
(15 meter) van het scheepje haar ook niet bepaald gerust
Kirsten Kuipers: „Misschien kan ik de mensen vertellen waarom het belangrijk is Antarctica met rust te la
ten." FOTO CPD MICHELLE VAN HAL
Kuipers rechtvaardigt haar reis met de weten
schap dat ze niet 'zomaar' op vakantie gaat, zoals
gemiddeld tienduizend mensen per jaar, die zich
permitteren met ijsbrekers trektochten langs het
wonderschone continent te maken. De voorma
lig fractiemedewerkster van De Groenen/De Re
gionalen beschikt, zoals ze zelf zegt, over een
'hoger doel'. Ze is lid van een speciale milieu
expeditie die onder de vlag van de VN-we
tenschapsorganisatie Unesco begint aan
een grote schoonmaakoperatie op het
Antarctisch schiereiland, gelegen op
een weekje varen van het zuide
lijkste puntje van Zuid-Ameri-
ka.
De bedoeling van de expe
ditie is dat in de komen
de jaren de vervuilde Rus
sische basis Bellinghausen
op King George Island wordt
opgeruimd. In de 150 jaar dat de
Russen op die plaats wetenschap
pelijk onderzoek doen heeft het vuil -
vooral schroot en olievaten - zich opge
hoopt.
De expeditie is internationaal van opzet en
bestaat uit twee groepen. Een groep milieu
kundigen en onderzoekers die de puinhoop op
Bellinghausen exact in kaart gaat brengen en een
concreet verpakkings- en transportplan gaat ma
ken dat in de komende jaren tot verwijdering van
de rommel moet leiden. Een tweede team - waar
toe Kuipers behoort - gaat voor publiciteit en in
formatie zorgen, zoals foto- en film-reportages
en het opzetten van een Internetsite over de ver
vuiling op Antarctica.
De operatie is het initiatief van de Britse poolrei
ziger Robert Swan, die in de jaren '80 de eerste
man was die te voet zowel de noord- als de zuid
pool bereikte. Sinds zijn avontuurlijke en op
prestatie gerichte poolreizen heeft de BriiLi
over een totaal andere boeg gegooid: Hijl W
zijn energie te richten op beschermingen
schoonmaak van Antarctica, het enige coi
dat nog van niemand is en waar de natuuj
vrij spel heeft.
De freelance journaliste stelt zich voor
rig te kunnen berichten via het Inter
over de belevenissen van de expe<
Verder hoopt ze reportages te k J
maken over milieuwetenschi
die op Antarctica onderzoi „j.'
Ook zal ze zelf informal ,n
winnen over de moge!
den het afval van Br i
hausen de komen 01
ren te verwijderen M
behulp van een luchi
dat momenteel in Lelyi
aanbouw is. jg
Maar vooral wil Kuipers info
ren om Antarctica te vrijwaren
mensen, hoewel het toelaten van ,(e'
sen op Antarctica een van de grote
ma's is. „Misschien kan ik mensen ve
hoe het er is en waarom het belangrijk t
het met rust te laten," hoopt ze. Ze erkeni
te enthousiaste reportages over de schoot
van het continent ook kan leiden tot juist
bezoekers die aan den lijve de ongereptei
willen ervaren. „Maar die mensen zijn allr p
op hun eigen ervaring. Ik niet," rechtvaari
haar onderneming voor zichzelf.
De vorderingen van de schoonmaakoperj
de basis Bellinghausen kunnen vanaf eind
ri worden gevolgd op Internet: www.onea
/antarctica.
De Stichting Volksgezondheid
en Roken (Stivoro) heeft giste
ren op College De Brink in La
ren de eerste plaquettes 'Rook
vrije School' aan veertig ver
schillende scholen uitgereikt.
Dertig andere scholen ontvin
gen een aanmoedigingsprijs
van 1500 gulden.
Een onderwijsinstelling komt
niet zomaar in aanmerking
voor de titel 'Rookvrije School'.
Een rookverbod in het gebouw
is niet voldoende: ook op het
schoolplein mag niet gerookt
worden. Door het hele gebouw
moet met bordjes duidelijk zijn
aangegeven dat roken verboden
is. Daarnaast mogen er in de
school geen tabaksproducten
worden verkocht. Dat is sinds
oktober vorig jaar vastgelegd in
de Tabakswet.
„Het belangrijkste is dat leer
lingen begrijpen hoe slecht ro
ken voor hun gezondheid is en
hoeveel last anderen van siga
rettenrook kunnen hebben. Dat
betekent een hele omslag in de
houding van scholieren. Ze
moeten niet-roken als normaal
gaan zien", vindt Boudewijn de
Blij, directeur van Stivoro.
Stivoro hoopt met het project
vooral de brugklassers te weer
houden van roken. Uiteindelijk
overlijdt 50 procent van de ro
kers die als kind zijn begonnen
aan een aan roken gerelateerde
ziekte, zoals longkanker. „Kin
deren willen graag stoer zijn,
meedoen met de jongeren uit
hogere klassen", vertelt De Blij.
„Op het moment rookt 47 pro
cent van de jongeren tussen de
17 en 19 jaar. We kunnen mak
kelijk stoppen, zeggen ze vaak.
Maar in werkelijkheid gaan de
meeste van hen door."
Ook Henk Kempink, direc
teur van College De Brink,
hoopt dat vooral de brugklas
sers niet meer zo snel naar het
pakje sigaretten zullen grijpen.
Elk jaar bleek dat binnen een
paar maanden tijd 50 tot 60
procent van de nieuwe leerlin
gen was begonnen met roken.
Een veel te groot aantal, meent
de directeur. Kempink: „We
hebben een rookverbod inge
steld dat voor de hele school
geldt. Er mag nergens meer ge
rookt worden: niet in het ge
bouw, maar ook niet op het
schoolterrein. Alleen voor de
paar docenten die roken is er
achter de lerarenkamer een
buitenplaatsje waar gerookt
mag worden."
Van de scholen die dit jaar
voor een aanmoedigingsprijs of
een plaquette in aanmerking
kwamen, hebben de meeste
weinig weerstand van hun per
soneel of leerlingen ondervon
den bij de invoering van het
rookverbod. „We hebben in to
taal 83 docenten, waarvan er in
augustus nog 14 rookten. Zij
zijn zonder morren met hun si
garetje naar buiten gegaan. Na
tuurlijk is het in de winter niet
echt prettig buiten staan en
daarom zijn al vier leraren ge
stopt. Als school bieden wij de
mensen die willen stoppen aan
om de kosten van een afkick
cursus te betalen", zegt Kem
pink.
De actie De Rookvrije School
maakt deel uit van een vierjarig
project van het ministerie van
Onderwijs. Cultuur en Welzijn
(OCW), dat vooral de financie
ring verzorgt, en van het Sti
voro. Elk jaar wordt onder
scholen een enquête gehouden,
waaruit naar voren komt welke
scholen rookvrij zijn en in aan
merking komen voor een aan
moedigingsprijs. Scholen die na
het in ontvangst nemen van de
aanmoedigingsprijs een jaar
lang rookvrij blijven, kunnen
het daaropvolgende jaar de pla
quette 'Rookvrije School' in
ontvangst nemen.
EVA GAUCHER
b a n
/- --
-
1 T.' i
Contrastrijk beeld van de winter in Oekraïne: raven die een besneeuwde boom bevolken. In koude pi
komen de vogels massaal naar de stad om voedsel te zoeken, wat zwart op wit wordt vastgelegd.
FOTO- j,
Zijn 74-jarige leeftijd is voor schaatslegende Jan
Uitham uit Groningen geen beletsel om nog aan
iets nieuws te beginnen. De tweede prijswinnaar
van de barre Elfstedentocht in 1964, toen hij pal
achter Reinier Paping eindigde gaat in de poli
tiek. Uitham staat op de laatste plaats van de
kandidatenlijst waarmee 'De Groningers' de Sta
tenverkiezingen in maart ingaan. Uitham fun
geert bij deze nieuwe politieke partij in
gen als 'lijstduwer'.
Overigens laat Uitham zich bescheiderii
zijn politieke ambities. „Toen ik vroegeroj
tief vlak actief was, was ik regelmatig voo v
veld te vinden. Op het politieke toneel
graag genoegen met een positie achterin
Vooral de nachten worden de komende dagen een stuk kouder. Achter
een front, dat de afgelopen dagen steeds ten westen van Nederland
heeft gelegen, stroomt vanavond minder zachte lucht ons land binnen.
Daarin klaart het op met als gevolg dat in het westen het kwik flink on
deruit gaat. In de late nacht en vrijdagochtend tot rond zonsopkomst
wijzen de thermometers waarden om en nabij het vriespunt aan. Daar
de lucht tamelijk vochtig is (er kan mist ontstaan) kunnen wegen en
paden glad worden.
Morgenmiddag laat de zon zich geregeld zien en lopen de temperatu
ren op tot omstreeks 7 graden. Doordat boven onze omgeving een ho-
gedrukcel gestalte krijgt is het rustig weer. Er is weinig of geen wind.
In de nacht van vrijdag op zaterdag kan het afhankelijk van de hoe
veelheid bewolking opnieuw 'vorstig' zijn.
Begin volgende week gaan de temperaturen weer oplopen resulterend
in maxima tot rond 10 graden vanaf maandag en nachtelijke minima
van minstens 5 graden boven nul. Deze verzachting hangt samen met
een nieuwe zuidwestelijke luchtstroming tussen hogedruk boven het
Europese vasteland en lagedruk nabij IJsland. Het binnendringen van
de zoveelste golf zachte lucht gaat op zondag en maandag gepaard
met enige regen en motregen.
Door het uitermate zachte weer van de laatste tijd raakt de natuur
steeds meer het spoor bijster. In het midden van het land bloeit al en
kele dagen een paardebloem. Normaal bloeit deze typisch Nederland
se bloem in april en mei en meestal ook nog in augustus en septem
ber. Verder zijn op veel plaatsen bloeiende krokussen en madeliefjes
te zien.
Gisteren beleefde Nederland opnieuw een uitermate zachte dag. Met
maximaal 12,1 graden boekte De Bilt het vierde datumrecord van deze
maand. Nog nooit eerder is de 20ste januari zo zacht geweest. De
keerzijde: in 1940 vroor het 's ochtends 16 graden. Bij ons werd het in
Bloemendaal aan Zee 12,4 graden en op Schiphol 11,9. Verder viel er
's middags en 's avonds enige regen en ook de afgelopen nacht bleef
het niet droog (Lisse 3 mm).
jan visser
Vorige week ben ik op de televisie geweest,
in het programma 'Rondom Tien'. Veel re
acties gekregen, vooral over mijn uiterlijk.
Over het feit dat ik boos was, of bleek zag.
Een paar over mijn boodschap. Het pro
gramma ging over de grenzen van de tole
rantie, met name wat de islam in Neder
land betreft. Aanleiding: het incident in
Noord-Oostpolder waar een islamitisch
schoolbestuur bij een formeel gesprek over
subsidie met de gemeente van tevoren
aankondigde de vrouwelijke wethou
dergeen hand te zullen geven om
dat dit strijdig was met zijn gods
dienstige voorschriften.
De burgemeester tolereerde dit
niet, waarna het schoolbestuur
naar het politiebureau ging
om daar aangifte te doen van
discriminatie. 'Wie discrimi
neert er nu wie?', schreef ik
toen. En tekende daar bij
aan dat het principe van
vrijheid van godsdienst,
waarop deze moslims zich
beriepen, nooit misbruikt
mag worden om verworven
heden die vrouwen in onze
samenleving op het gebied
van gelijke behandeling nog
maar net hebben veroverd, te-
HELEEN CRUL
rug te draaien. Daar ligt voor mij de grens
van de tolerantie.
Maar de vertegenwoordiger van her Islami
tisch schoolbestuur liet tijdens de uitzen
ding minzaam weten dat het niet schudden
van handen slechts een preventieve regel
was. niets meer, niet minder. Hij wilde ge
woon respect voor die regel, meer niet. Het
had niets met seksualiteit van doen.
Dat heeft het wel. We worden in Nederland
wat hun motieven betreft, voortdurend door
moslims misleid. De islam presenteert zich
hier gewoon als het zoveelste kerkgenoot
schap dat recht heeft op zijn eigen voorzie
ningen, kerken, scholen, zendtijd, een recht
dat gewaarborgd wordt door onze grond
wet. Maar de islam beschouwt zich zelf niet
alleen als de laatste en meest waarachtige
godsdienst, die daardoor het recht heeft zich
superieur aan andere godsdiensten te voe
len, het is in wezen ook en vooral een poli-
tiek- religieuze maatschappij-ideologie.
Het grote verschil met andere godsdiensten
en profeten is dat bijvoorbeeld Mozes op
vreedzame wijze zijn volk uit Egj'pte naar
het beloofde land voerde en dat profeet Je
zus een geweldloze man was, zonder enig
bezit. De eerste christenen werden ver
moord, zij moordden niet zelf. Maar Mo
hammed is de enige profeet clie oorlogvoe
rend met een bebloed zwaard aan zijn zij is
gestorven. Hij was krijgsman, profeet en
staatsman, want de islam was van meet af
aan een staatsvorm.
De politieke lading van de islam wordt ook
door Nederlanders zelf gebagatelliseerd. Ten
onrechte. De islam is een maatschappelijke
ordening die zich via leefregels uitstrekt tot
alle aspecten van het leven. Je bent pas een
goede moslim wanneer je je aan de leefre
gels houdt. Daardoor wordt het moeilijk, zo
niet onmogelijk om je aan een vreemde cul
tuur aan te passen. Een van die leefregels is:
vrouwen geen handen geven.
Dat betekent dus dat moslims zich niet zul
len aanpassen aan de Nederlandse om
gangsvormen, maar dat wij ons moeten
aanpassen. En ik wil me niet aanpassen
aan een systeem dat de bewegingsvrijheid
van vrouwen, lichamelijk en geestelijk, met
allerlei leefregels beperkt en onderdrukt. Als
vrouw ben ik voor die onderdrukking extra
gevoelig. Omdat ik weet waarover ik praat.
Ik heb het zelf meegemaakt. Want alle pa
triarchale godsdiensten - jodendom, katho
licisme en islam - hebben met elkaar ge
meen dat zij vrouwen met man en macht
proberen te dwingen in de rol van echtgeno
te en moeder en verder zien als bron van al
le seksuelekwaad.
'Dus u vindt dat ik onderdrukt word', zei de
islamitische vrouw, met hoofddoek, tegen
mij in de uitzending. Volgens westerse
maatstaven in ieder geval wel', was mi)
antwoord. Overal waar de islam aan
wint, krijgen vrouwen aanzienlijk mee
plichten en beduidend minder rechten
liezen ze de zeggingsschap over hun li
chaam en over hun geesten worden ze
tengesloten van het openbare leven. sor
zelfs van onderwijs.
Dertig jaar tolerantie heeft ons in Nede
langzamerhand wel geleerd dat een gro
vrijheid voor de ene groep, op welk gek
ook, altijd ook een grotere onvrijheid i«
de andere betekent. Maar dertig jaar a
cipatie heeft nog niet duidelijk kunne
ken dat vrouwen in deze wereld een
bare groep zijn.
Onlangs bezocht ik in Genève hetgelx
van de Verenigde Naties. Op de tafel i
hal lag in alle talen de tekst van de 'Uni
sele verklaring van de rechten van der
Daarnaast had iemand een stapeltje g
met de verklaring van de rechten vant
vrouw. Want de VN respecteert de culn
identiteit van de lidstaten. Ook van de
mitische lidstaten. Vandaar dat de VN
telpraktijken zoals besnijdenis die mil)
nen vrou wen treft, niet ter discussie uil
len. Mensenrechten zijn nog lang geen'
wenrechten. Dat maakt mij boos. En IA
Ook op de televisie.
