Vindingrijke voorwerpen uit Afrika
1
MV af&caytsa/
-f-
Winkels hangen vol
met wollen kleding
Trends
DINSDAG 19 JANUARI 1999
MACHTE LD LEISTRA
Wollen kleding gaat het dit
jaar helemaal maken. Die po
pulariteit is mede te danken
aan nieuwe ontwikkelingen.
Wol wordt tegenwoordig vaak
gemengd met bijvoorbeeld ly
cra of katoen. Dat verhoogt
het draagcomfort. Ook kun
nen veel wollen truien tegen
woordig in de machine wor
den gewassen.
De voordelen van wol boven
synthetisch materiaal zijn le
gio. Allereerst is wol isolerend
en ademend. Het beschermt
tegen de kou, maar ook tegen
de warmte. Ook is het product
waterafstotend en heeft het
vermogen om veertig procent
van zijn eigen gewicht aan
vocht op te nemen, voordat
het nat aanvoelt. Ideaal voor
de wintersport dus. Deze win
ter verschenen al de eerste
skiërs op de piste in dikke
grofgebreide wollen truien
met authentieke Noorse mo
tieven, in plaats van ski-jacks
in flitsende kleuren.
Wol is tevens vuil afstotend en
brandwerend. Directeur Fons
Westendorp van The Wool-
mark Company, het bedrijf
van het bekende wolmerkje,
noemt nog een ander belang
rijk voordeel: wol is nog nooit
zo goedkoop geweest Grond
stoffen als wol en katoen zit
ten op dit ogenblik in het eco
nomisch verdomhoekje. De
wolboeren klagen dan ook
steen en been. Zij krijgen niet
genoeg geld voor hun wol.
Voor de consument is dat dus
alleen maar guns dg. De prijs
van wol is nu relarief zeer laag
en daardoor is het voor een
bredere groep bereikbaar.
Wat woltrends betreft is er een
duidelijke tweedeling: sportief
en chique. De chiquere stro
ming onderscheidt zich weer
in de geweven wollen stoffen
en de zogenoemde 'knitwear',
de breisels. Van geweven wol
len stof zijn tegenwoordig
enorm veel variëteiten op de
markt, voor zowel zomer als
winter. Van zwaar krijtstreep
herenkostuum tot flinterdun
(lightwool) rokje of shirt. Ook
de breisels doen tegenwoordig
flinterdun, bijna kantachtige
aan. Door de merinowol (de
fijnste kwaliteit wol afkomstig
van het Australische merino-
schaap) met lycra, mohair of
zijde te mengen ontstaan
transparante, superzachte
stoffen.
De sportieve trend wordt ge
zet door de al eerder genoem
de grof gebreide truien, spen
cers en cabans (vesten). Veelal
geïnspireerd op de echte
Noorse truien met bijbeho
rende folkloristische motieven
met elanden en jacquard-fi
guurtjes. Ook grove strepen en
ruiten zijn helemaal in. De
kleuren moeten een beetje
verwassen zijn. Voor deze
breisels wordt veelal de grove
re wol van Nieuw-Zeelandse
en Britse schapen gebruikt.
Nieuw in deze trend is het
'hand made'-uiterlijk van de
kleding. Een onregelmatige
grove ribbelstructuur, onafge
werkte naden die het liefst
nog aan de buitenkant zitten
en grote opgestikte zakken.
Het ziet er uit alsof je het zelf
gebreid hebt. Handgemaakt
dus, maar wel kant-en-klaar te
koop, want voor het echte au
thentieke met de hand breien
zijn nog maar weinig mensen
te porren. Begin jaren tachtig
beleefde het breien een korte,
maar heftige opleving. Ieder
zichzelf respecterend trend
volger liep in een trui van ei
gen, moeders of oma's hand.
Dat we nu met zijn allen de
breipennen weer ter hand zul
len nemen, is volgens Westen
dorp niet echt reëel: Het 'hand
made'-uiterlijk is een ontzet
tend grote trend op dit mo
ment, maar daar blijft het bij.
Het met de hand breien is
geen gepasseerd station, er
wordt hier en daar nog wel in
noeste huisvlijt een bol wol tot
trui gebreid, maar zoals het
beginjaren tachtig was, dat
zal niet meer terugkomen.
P u
Z Z E L
123456789 10
Anagram
Op elke verticale
van vijf en een van
den ingevuld. Het
woord van vijf let
ters bestaat uit de
letters van het
voorgaande woord
plus 1het woord
van zes letters
bestaat uit de vijf
letters van het
voorgaande woord
plus 1. Als de hele
puzzel juist is inge-
letters in de vet
omlijnde kolom een
1. Pluim - inwendig orgaan - opleving;
2. vis - hemelgeest - vreemde taal;
3. lattenkist - toegangsbewijs - goudgewicht;
4. turfland - herrie - omhakken;
5. Europeaan - schaden - griezel;
6. lied - angst - omgeslagen rand v.e. kraag;
7. bevlieging - rijzing v.h. zeewater bij eb - modder;
8. dokter - herfstbloem - aanhouding;
9. broedplaats - gezondheid - stad in Frankrijk;
10. middelpunt - graan - duister.
Oplossing van maandag:
Horizontaal: 1. Wrak; 4. baak; 7. heler; 9. ei; 10. iel; 11. zo;
13. zoo; 14. deel; 17. eens; 18. oir; 19. staf; 21. eter; 24. tel;
26. er; 27. van; 29. eg; 30. reder; 32. neer; 33. taal.
Verticaal: 1. Woerd; 2. ah; 3. kei; 4. bel; 5. ar; 6. kroos; 8.
Let; 11. zonde; 12.be; 13. ze; 15. ester: 16. lof; 17. ere; 19.
steen; 20. al; 22. te; 23. regel; 25. bad; 27. ver; 28. net; 30. re;
31. ra.
R I P
Af, Af, Af
Af, Af
S
f /.'jatt yyfl
h i/j£a/7- z'm
=r\ AO/v^> MV
xp
f1
TOM POES
Heer Bommel en de Killers
Heer Bommel volgde zijn bezoekster
tot het tuinhek en keek haar bekom
merd na, toen ze in de duisternis
verdween. ,,Bah", prevelde hij. ,,Zo
is er altijd wat. Men kan een heer
ook nooit met rust laten. Nu moet ik
weer achter tijdsbesteding aan, ter
wijl ik het al moeilijk genoeg heb
met mijn eigen vrije tijd, als iemand
begrijpt wat ik bedoel. Wat moet ik
nu eigenlijk doen? Een deskundige
opzoeken, zei de burgemeester.
Maar die dame vond dat ik zelf een
deskundige was en dan hoef ik dus
niet verder te zoeken. En toch..." Op
dat moment werd hij in zijn gedach-
tengang gestoord door de nadering
van Tom Poes, die met een bundeltje
aan een stok de weg afkwam. ,,Zo,
jonge vriend", zei heer Ollie. „Waar
ga je heen?" „Op reis", zei Tom
Poes. „Er is hier weinig te beleven -
en het najaar is een goede tijd voor
avonturen." „Welja", hernam heer
Bommel knorrig. „Dat doet maar
alsof er geen zorgen zijn. Te veel
vrije tijd, dat is het." „Waarom te
veel?" vroeg Tom Poes verrast. „Vrije
tijd kan je nooit genoeg hebben,
vind ik. En in de herfst..." „Ja, ja",
vervolgde heer Ollie, die zijn eigen
gedachten volgde. „Ik vraag me af of
jij wel op gepaste wijze ontspant.
Want daar gaat het om: gepaste ont
spanning! Ik overweeg om daar een
vraaggesprek over te houden voor de
televisie."
In de fitting zitten een paar tanden die zich vastbijten in de ingesl fl.e.r'
ken buis. foto
Nieuwe en praktische gereedschappen hebben ervoor gezorj
dat allerlei klussen de laatste jaren veel sneller en eenvoudig!
te klaren zijn. Een goed voorbeeld van deze ontwikkeling is d
zogenoemde push-fit fitting, waarmee buizen vrij makkelijk
elkaar zijn te verbinden. Het is slechts een kwestie van leidin
in een fitting steken, zonder dat daar gereedschap aan re pas
komt. Een karwei van hooguit enkele seconden. De achillesh j!ic,
bij zulke push-fit exemplaren is de degelijkheid. De fabrikant*
van Tectite fittingen echter geeft de garantie dat er bij een go
verbinding geen lekken optreden, omdat de buizen mechanj
worden vergrendeld. De Tectite fittingen zijn te koop in ver-
lingen met een aftap. Een eenvoudige, rechte fitting kost bijn
vijf gulden. Info: Jac. Lowie Zoon BV, Baarn, 035 - 5415951
Reinigingsdoekjes
Doe-het-zelvers maken vuile
handen. Als water en zeep niet
helpen zijn er krachtiger mid
delen. Nieuw zijn de reini
gingsdoekjes Kimtuf, die
hardnekkige vuilresten als vet,
motorolie, drukinkt of verf aan
kunnen. Ze zitten in een plas
tic bus, waar ze een voor een
uitgetrokken moeten worden.
De doekjes zijn gemaakt van
dubbele weefsels, die het vi
losmaken en direct opnemi
Hoewel ze reukloos zijn, be
vatten ze wel vochtinbreng
om ruwe klushanden weer
aangenaam glad te maken.
luxe zit 'm ook in de prijs:
verpakking van zes bussen
met vijftig doekjes kost zo'i
150 gulden. Info: Kimberly-
Clark. Ede, 0318 - 697697.
Aluminium-lamp
Aluminium is dé trend van het
moment. De alufninium laag-
volt halogeenverlichting Rovo
van Steng Licht biedt ook nog
een technisch snufje. Dank zij
het hoge geleidende vermo
gen leidt het materiaal.de
stroom zonder kabel naar het
lampje. In het plafondplaatje
van het armatuur zit een aan
sluiting - via de trafo - op het
net. De kop van het armatuur
is horizontaal ongeveer 300 en
verticaal ongeveer 360 gradi
draaibaar. De stang heeft et
diameter van 8 mm en is ra
een dopmoer beveiligd
uit het stopcontact trekkea
Het armatuur is geschikt vo
een koudlicht halogeenlam|
van maximaal 75W met be
schermglas. Er zijn stangen
uiteenlopende lengten en
kleuren: vanaf 286,50 guide)
Info: Steng Licht Nederland
Amsterdam, 020 - 625 64 55 J
senl
Proj
is b
Nieuw in de populaire afde
ling gereedschap-in-zakfor-
maat is de tien centimeter lan
ge, roestvrij stalen Multimax-
Pro. Er zitten veertien stukjes
gereedschap in, zoals messen
met en zonder kartelrand, een
draadsnijder, vijl, nijptang,
zaag en schroevendraaier. Bo
vendien zitten er op de uit
klapbare heften twee llnealefi U5
de ene geeft de afstand weer
in inches en de andere meet
in centimeters. Het minihutp
je kost ongeyeer 160 gulden.
Info: CooperTools, Emmen,
0591 - 667500.
Een schort gemaakt van een vuilniszak en plastic tape foto cpd
Wat ze aantroffen in de Europe
se depots verbaasde ook het
personeel van de betreffende
musea. Van der Pas: „Veel
voorwerpen liggen er al hon
derd jaar opgeslagen. Vooral
het museum in München heeft
veel in huis, maar niet de mo
gelijkheid om deze objecten
eens een keer goed te laten
zien. Duitse musea hebben
doorgaans niet zoveel geld om
een mooie tentoon
stelling te organiseren."
Veel Afrikaanse objecten zijn
destijds door (wereld)reizigers
mee naar Europa genomen.
Een van hen was de Duitse
prinses Theresa van Beieren,
die in de 19de eeuw in haar
eentje er op uit trok en van alles
en nog wat verzamelde. „Een
zeer opzienbarende dame",
zegt Van der Pas.
De eerste Europeanen arriveer
den in Afrika
rond 1500. Hun komst had gro
te invloed op de productie van
gebruiksvoorwerpen. Op de
tentoonstelling in de Kunsthal
zijn bijvoorbeeld pijpen te zien
die duidelijk een link hebben
met de Goudse pijp en met die
uit het Duitse Ulm. De Afrika
nen gingen ze namaken, toen
ze in contact kwamen met Eu
ropese pijptabak. Ook traditio
nele Afrikaanse voorwerpen
veranderden door de kennis
making met andere culturen.
Zelfs de grote jongens uit de
wereld van de haute couture
zien sinds enkele jaren brood in
de Afrikaanse ambachtskuns
ten. Onder de naam 'fashion ju-
welry' maken ze in opdracht
van de couturiers (halssiera
den die de modellen dragen tij
dens de grote shows in onder
meer Parijs. „Ze zijn onder
meer verkocht aan Dior," weet
Van der Pas.
Ook de schalen van telefoon
draad, een voorbeeld van gede
gen vlechtwerk, gaan inmiddels
de wereld over. De samenstel
lers hebben verder de hand we
ten te leggen op een collectie
oorpluggen, een typische uiting
van de Zulu-identiteit. De hui
dige generatie oorpluggen ogen
uiterst modern. Zo zijn er oor
pluggen te zien met afbeeldin
gen van verkeerslichten en een
zonneteken, dat duidelijk is ge-
inspireerd door de 'Sunbeam
shoepolish'.
Tijdens hun Afrikaanse reizen
valt het tweetal steeds weer de
vindingrijkheid op, waarmee de
bevolking aan zijn gebruiks
voorwerpen komt. Van der Pas:
„De mensen zijn zo inventief.
Wat ze ook vinden: ze maken er
wat van."
Vormen van verandering, etno
design uit zuidelijk Afrika. Van
19 december t/m 25 april '99
in de Kunsthal Rotter
dam.
Hoe armer de mens, hoe vin
dingrijker hij wordt. Kinderen
die niet opgroeien in de wereld
van Nintendo en Teletubbies
maken van een leeg blikje Co-
caCola en wat ijzerdraad him
eigen speelgoed. En zo creatief
als kinderen zijn, zo handig zijn
ook hun ouders. Over die vin
dingrijkheid gaat de expositie
'Vormen van verandering' die
momenteel is te zien in de Rot
terdamse Kunsthal. Een ten
toonstelling met etno design
van mensen uit zuidelijk Afrika,
samengesteld door Afrika-spe-
cialisten Kathv van der Pas en
Steven van de Raadt.
Een van de aardigste voorbeel
den is wellicht de staf van een
Afrikaan die zijn waardigheids-
symbool heeft bekleed met ou
de fietsreflectoren. Of de mand
jes van gekleurd telefoondraad,
die de makers (zo gaat het ver
haal) eigenhandig uit de grond
hebben getrokken. Maar ook de
staatsieketting van Britse uni-
formknoopjes mag er zijn.
Van der Pas en partner Van de
Raadt zijn gespecialiseerd in
Afrikaanse kunst. De Kunsthal
vroeg hen een grote tentoon
stelling samen te stellen van et
no design uit zuidelijk Afrika.
Vervolgens is het tweetal een
groot aantal Europese musea
ingedoken, op zoek naar bruik
baar materiaal. De expositie
Vormen van verandering' om
vat vele persoonlijke objecten
van een groot aantal Afrikanen.
Er zijn onder meer koninklijke
neksteunen, waardigheidssta
ven (al dan niet met reflecto
ren), ceremoniële kledingstuk
ken, schilden, sieraden, hoe
den, pijpen, poppen en scha
len. Er zijn snuifdoosjes die zijn
gemaakt uit een mengsel van
bloed, darmen en kalebas, een
ketting van plastic injectiehul
zen en staatsiekettingen met al
le mogelijke (vreemdsoorti
ge) versieringen.
Om dit alles bijeen te
krijgen heeft het
tweetal een be
roep gedaan op
particuliere
verzamelaars
en musea in
onder meer En
geland, Zwit
serland, Duits
land, België en
Zuid-Afrika,
evenals op het
Volkenkundig
Museum in Rotter
dam en het Museon
in Den Haag. Maan
den hebben ze doorge
bracht in de depots van
deze instellingen, op zoek
naar bijzondere persoonlijke
objecten uit Namibië, Zimbab
we, Mozambique, Botswana,
Angola en Zuid-Afrika.
Een mandje, gevlochten van gekleurd telefoondraad.
