ZATERDAGS
BIJVOEGSEL
üurodusnie
zoekt de
onfrontatie
T
De taart als actiemiddel
i Dagblad
ZATERDAG 16 JANUAR11999
Witte illegalen houden in Den Haag een hongerstaking. Een
demonstratie ter ondersteuning van de illegalen brengt 1500
mensen de straat op. De organisatie van de mars is gevestigd in
Leiden. Minister Zalm krijgt op de eerste dag dat de Amsterdamse
beurs in Euro's handelt een taart in zijn gezicht geduwd. De
beelden gaan via CNN de wereld rond. Drie Leidse actievoerders
worden aangehouden. Bij allerlei vestigingen van McDonald's
komen bommeldingen binnen. De bellers maken zich bekend als
leden van het Earth Liberation Front (ELF). De vaderlandse pers
hangt massaal bij de Leidse actiecentra aan de lijn met de vraag
of ze iemand van ELF te spreken kunnen krijgen. Een portret van
het Leidse actiewezen en verderop in het Bijvoegsel een reactie
van WD-gemeenteraadslid T. Kuperus. 'Gemeente moet
Eurodusnie aanpakken.
j* Leidse actievoerders eisen deel van de taart op
I erwijl in het grootste deel van Ne-
I derland de actiebeweging eind ja-
ren tachtig een stille dood is ge
storven, bleef de beweging in Leiden spring
levend. Vanuit kraakpanden aan de Koppen-
hinksteeg (De Invalshoek) en de Boerhaave-
laan (Eurodusnie) wordt een groot aantal ac
ties gevoerd, die geregeld tot ver buiten de
stadsgrenzen de aandacht trekken. De groep
actievoerders mag met in totaal een man of
veertig vrij beperkt zijn, de Leidenaars zijn
wel bijzonder actief. Voor ongeveer een do
zijn medewerkers van Eurodusnie en De In
valshoek is actievoeren een fidl time bezig
heid.
Eurodusnie is de club die de laatste weken
het meest van zich deed spreken. Leden van
de groep kraakten de voormalige linkse boek
handel Manifest om er een 'Weggeefwinkel'
te beginnen. De actie leidde tot vragen in de
politiek. Maar de meeste aandacht trok Euro
dusnie met de taart die minister Zalm op 4
januari in zijn gezicht kreeg gedrukt. Onder
de naam 'werpgroep TAART' (Tegen Autori
taire Anti-Revolutionaire Types) waren de ac
tievoerders even wereldnieuws.
De Weggeefwinkel en TAART zijn maar
twee van de vele activiteiten van Eurodusnie.
Het 'anti-autoritair info- en actiecentrum'
heeft een 'voedselcollectief waar voor lage
prijzen biologische producten worden ver
kocht. Er is een info winkel en een eetcafé
dat twee keer per week is geopend. Verder
biedt Eurodusnie onderdak aan 'Fietsen op
vrijdag' en aan het Europees secretariaat van
de Inter Continental Caravan (ICC). Het pand
wordt ook regelmatig ter beschikking gesteld
aan alternatieve groepen die er - soms inter
nationale - bijeenkomsten houden. Mensen
van Eurodusnie zijn betrokken bij de cam
pagne tegen het MAl-verdrag (waarvan het
secretariaat bij De Invalshoek zit) en bij het
basis-democratisch netwerk dat zelf weer is
aangesloten bij de People's Global Action
(PGA).
In april vorig jaar zorgden gasten van Euro
dusnie ervoor dat het actiecentrum nogal ne
gatief in het nieuws kwam. Dierenrechtenac
tivisten die aan de Boerhaavelaan logeerden,
richtten bij een uit de hand gelopen demon
stratie tegen McDonald's voor duizenden
guldens schade aan in de vestiging van de
hamburgergigant aan de Beestenmarkt. „Het
was een actie van de Animal Rights Coalition
waar wij ten onrechte verantwoordelijk voor
werden gehouden", klaagt David, een 30-jari-
ge historicus en full time actievoerder. „We
hebben ons nooit van die actie gedistanti
eerd, maar we waren er zeker niet verant
woordelijk voor." De Leidse WD riep naar
aanleiding van de vernielingen bij McDo
nald's op tot ontruiming van Eurodusnie.
Speerpunten
Een bijzondere actie die op dit moment in
het pand van Eurodusnie wordt voorbereid,
is de Inter Continental Caravan. In juni van
dit jaar komen 500 boze boeren van India
naar Europa om te demonstreren tegen de
vrije marktwerking. „Dat sluit mooi aan bij
waar wij mee bezig zijn", zegt David. „Onze
twee speerpunten zijn de Europese eenwor
ding en de vrijhandel. Wij zijn tegen een ver
enigd Europa omdat het ondemocratisch is,
en omdat het een sterk machtsblok is, wat
weer gevolgen heeft voor het zuiden. Vrijhan
del lijkt leuk, maar heeft wel tot gevolg dat de
lokale economieën in het zuiden kapot wor
den gemaakt."
„Wat wij willen is mensen aan het denken
zetten over de wereld waarin we leven",
meldt Jos, een 23-jarige studente Afrikanis-
tiek met rasta-haar en ringetjes door neus en
onderlip. „Daarom kiezen wij voor confron
terende acties. Ik denk dat wanneer we een
taart in het gezicht van Zalm gooien, mensen
zich af gaan vragen waarom we dat doen.
Okee, sommige mensen zullen het alleen on
democratisch en kinderachtig vinden, maar
anderen zullen het zich echt afvragen. Ik
weet van een meisje dat met een kranten
knipsel over onze actie naar de leraar maat
schappijleer is gestapt. Die heeft vervolgens
een hele les besteed aan de Europese een
wording en de Euro." Mensen van Eurodus
nie staan overigens ook weieens zelf voor de
klas om een alternatieve les over Europa te
verzorgen.
Eurodusnie is op geen enkele manier ergens
ingeschreven, het is geen vereniging, stich
ting of andere rechtspersoon. Dan is de club
nog eens opgedeeld in verschillende deel-
clubjes met een meer of minder sterke band
met Eurodusnie. De medewerkers hebben al
leen een voornaam. Het verwijt dat het actie
centrum een wat schimmige club is, komt
niet echt uit de lucht vallen. Maar David
wordt er niet warm of koud van. „Er is nooit
de noodzaak geweest om een rechtspersoon
te worden. En wat zijn nou achternamen? Al
leen maar een verzinsel van Napoleon om de
mensen beter te kunnen registreren. Alle ac
tiviteiten van Eurodusnie zijn legaal, al zitten
er een paar op het randje. Alles wat wij doen
wordt in het openbaar gedaan. Kijk, ELF is
een echt schimmige club in de illegale sfeer.
Maar dat geldt niet voor ons."
Eurodusnie is in zijn ogen ook zeker geen
gesloten gemeenschap. David: „Eurodusnie
is een heel open plek. Wie actief wil worden,
kan er vrij snel bij komen. Ja, daardoor zijn
we heel gevoelig voor infiltratie door de BVD
of extreem rechts. We houden daar wel reke
ning mee door geen belangrijke papieren te
laten slingeren. Maar aan de andere kant
proberen we ons niet als een soort sekte af te
sluiten. We hebben ook nog nooit serieus last
gehad van infiltratie."
Gescheiden circuits
Medewerkers van Eurodusnie onderhouden
over het algemeen goede contacten met het
andere Leidse actiecentrum, De Invalshoek.
Over en weer worden eikaars acties onder
steund, bijvoorbeeld door mee te doen aan
demonstraties. Maar verder zijn de twee cen
tra redelijk gescheiden circuits. De medewer
kers van De Invalshoek houden zich bezig
met andere zaken, zijn over het algemeen
wat ouder en zijn een stuk officiëler. Waar
Eurodusnie op geen enkele manier een
rechtspersoon is, staan de verschillende ac
tiegroepen die bij De Invalshoek huizen, keu
rig ingeschreven bij de Kamer van Koophan
del.
Momenteel gaat het om drie organisaties:
'De Fabel van de illegaal', 'SIMPOS' en 'MAI
niet gezien'. De eerste houdt zich bezig met
illegalen. Zo waren mensen van De Fabel
nauw betrokken bij de hongerstaking eind
vorig jaar in de Haagse Pauluskerk. De de
monstratie die werd gehouden ter ondersteu
ning van de hongerstakers, werd zelfs volle
dig door De Fabel georganiseerd.
SIMPOS is een organisatie van 'kritische
New Age-watchers'. De club doet onderzoek
naar connecties tussen de Newage-beweging
en extreem rechts en publiceert daarover in
linkse bladen. 'MAI niet gezien' voert actie
tegen het Multilateraal Akkoord voor Investe
ringen, een internationaal handelsakkoord
dat zo omstreden is, dat de onderhandelin
gen erover nu volledig in de ijskast zitten. De
actievoerders hebben daardoor op dit mo
ment ook even vrij.
Ludiek
De Leidse actiewereld mag dan flink actief
zijn, ze is zeker niet groot. „Vergeleken met
wat er in de jaren tachtig speelde, vind ik
toch dat we maar met een kleine groep zijn",
meent Gerrit van De Fabel. Volgens hem
worden Leidse acties gekenmerkt door de
combinatie van strijdvaardigheid en humor.
Acties uit Leiden hebben altijd iets speels.
En zo'n taart, ja, dat is gewoon het toppunt
van een ludieke actie."
Gerrit constateert dat de actiés wel een
nieuwe dimensie hebben gekregen. Ironisch
genoeg leiden demonstraties tegen interna
tionalisering ertoe dat actiegroepen steeds
meer internationaal gaan samenwerken. „Er
wordt steeds meer op Europees niveau be
slist. Je bent dus wel gedwongen om daar iets
aan te doen. Dat is wel heel leuk. De acties
rond de Eurotop in Amsterdam waren een
heel Europees gebeuren. En dat krijg je in ju
ni in Keulen weer."
Medewerkers van De Fabel krijgen net als
hun collega's van Eurodusnie de afgelopen
weken regelmatig journalisten aan de lijn.
Maar zijn deze bij Eurodusnie vooral geïnte
resseerd in taarten, bij De Fabel zoeken ver
slaggevers na de recente bommelding bij ves
tigingen van McDonald's naar banden met
ELF. Gerrit moet er maar een beetje om la
chen. „Die vragen dan of je ze in contact
kunt brengen met een persoon van ELF. Dan
leg je netjes uit wat wij doen en dat hier ook
weieens groepen vergaderen. En vervolgens
krijg je de vraag: Vergadert ELF bij jullie?"
Toch is het niet zó vreemd om een speur
tocht naar ELF bij De Fabel te beginnen. Op
de website van De Fabel is nog altijd een
twee jaar oud artikel te vinden over de actie
van ELF waarbij bij het Shell-station aan de
Plesmanlaan de benzineslangen werden
doorgesneden. Onder de kop 'ELF solidair
met Ogoni-volk' wordt daarin flink ingehakt
op de oliegigant. Het artikel sluit af met de
mededeling dat Shell ondanks alle acties haar
miljardenwinst alleen maar ziet groeien en
een tevreden vaststelling: 'Het pompstation
aan de Plesmanlaan heeft aan die winst in elk
geval enkele uren niet kunnen bijdragen.'
„Kijk, we hebben het er weieens over met
elkaar", zegt Gerrit. „Maar ik zie zo gauw
geen verband tussen bommeldingen bij Mc
Donald's en illegalen. Bovendien, ik voel per
soonlijk echt helemaal niks bij bommeldin
gen. Voor de gedachte achter die acties kan ik
nog wel sympathie opbrengen. Maar niet
voor de middelen.
RUUD SEP
Zie ook elders in dit Bijvoegsel.
Taart voor de Noordwijkse burgemeester Van der Sluijs - een simpele actie. Taart voor Frits Bolkestein - actie levert mooie plaatjes op. Taart voor minister Zalm - geen emsitge juridische consequenties.
FOTO ARCHIEF FOTO ARCHIEF LOEK ZUIJDERDUIN FOTO ARCHIEF ANP/MARCEL ANTONISSE
Het idee om actie te voeren door prominenten
een taart in het gezicht te gooien, is afkomstig
uit Amerika. De Biotic Baking Brigade maakte
daar naam door onder anderen Microsoft-
baas Bill Gates te 'taarten'. Als actiemiddel
heeft het taart gooien belangrijke voordelen
boven andere middelen.
De actie is simpel* het kost weinig voorberei
ding en er zijn weinig mensen voor nodig. Ver
der levert taart gooien mooie plaatjes op,
waardoor de actievoerders gemakkelijk aan
dacht afdwingen in de media. Tenslotte heeft
de actievorm geen ernstige juridische conse
quenties. De actievoerders die begin januari
na het gooien van de taart naar minister Zalm
werden opgepakt, stonden dezelfde avond
weer op straat. Wel werd tegen twee van de
drie arrestanten proces-verbaal opgemaakt
De eerste keer dat Eurodusnie gebak inzette
bij een actie, was in april vorig jaar. De Noord
wijkse burgemeester Hans van der Sluijs kreeg
een taart in het gezicht ter gelegenheid van de
eerste verjaardag van het Leidse actiecentrum.
Het was een 'bedankje' voor het feit dat Van
der Sluijs de actievoerders een jaar eerder uit
een Noordwijks hotel had gezet, waarna ze wa
ren uitgeweken naar Leiden.
Het tweede slachtoffer was de voormalig
WD-voorman Frits Bolkestein. Hij kreeg in
december een taart in het gezicht toen hij bij
de Leidse universiteit een lering hield. Minis
ter Gerrit Zalm was voorlopig het laatste
slachtoffer, al kondigen de actievoerders nieu
we taarten aan.
De publiciteit rond de taart voor Zalm heeft
minimaal één andere taartactie tot gevolg ge
had. Twee dagen na de actie bij de Amster
damse beurs, kreeg een Nijmeegse wethouder
een taart te verwerken.
