Kunstwerken
beschadigd
Het is goed dat dit gebeurt'
'Vanuit de mestput naar de 9
Cultuur&Kunst
3 otterdam en Amsterdam
t beeld voor instituut
Pas de deux met een ei
Beelden
van Moore
op Lange
Voorhout
Verknipte gevallen in Rouw past Elektra
3ENSDAG 13 JANUAR11999
CHEF JAN RIJSDAM. 071 -5356444, PLV CHEF ANNET VAN AARSEN 071-5356443
ieseli
5, BoJjj
Joldberg presenteert Oscar-uitreiking
«bi v hills De Amerikaanse actrice Whoopi Goldberg presen-
■p op 21 maart de 71ste uitreiking van de Oscars. Voor Gold-
rg is het de derde keer dat ze dat doet. Ze werd uitverkozen
dat acteur Billy Crystal, die al zes keer gastheer was bij de uit
jaag, liet weten weinig te voelen voor een zevende keer.
Iraatsburg: Gestolen kunst terug
i*atsburg De stad Straatsburg moet een in de Tweede We-
doorlog door de nazi's gestolen schilderij van de Oostenrijkse
nstenaar Gustav Klimt teruggeven aan de wettige erfgenamen.
4 heeft een rechtbank in de stad bepaald. In 1959 kwam het
or het indertijd al zeer lage bedrag van 50.000 Franse franc in
nden van de Vrienden van het Straatsburgse Museum. De
l0l :htbankacht het „vrijwel onmogelijk" dat museummedewer-
rs indertijd niets wisten van de herkomst van de Klimt. „De
id was simpelweg blij met de verwerving van het twijfelachtige
rk Voor een belachelijk lage prijs."
chrijver Brian Moore overleden
,?..Ulibu De in Ierland geboren schrijver Brian Moore, wiens
pntig romans en toneelstukken hem vooral ook lof opleverden
n collega-schrijvers, is zondag op 77-jarige leeftijd in Malibu,
Los Angeles, aan een longziekte gestorven. Moore verwierf
ider meer bekendheid als scenarioschrijver van Alfred
tchcock, voor wie hij onder andere 'Tom Curtain' schreef. Zijn
laj rste boek, 'The Lonely Passion of Judith Hearne' (1955), over
teloorgang van een oude vrijster uit Belfast, was een groot
cces en wordt nog steeds gedrukt.
Onverklaarbare incidenten in CBK
Twee kunstwerken op de tentoonstelling 'Brand Meester!
geïnspireerd op het leven van Marinus van der Lubbe,
zijn beschadigd. Nicole Roepers van het Centrum Beel
dende Kunst (CBK) spreekt van onverklaarbare inciden
ten. „We weten niet of het om vernielingen gaat of dat er
iets anders aan de hand is geweest."
kei belang bij een beschadigd
dia) maakt deze samenwerking
voor de hand liggend. Een aan-
itssecretaris Van der Ploeg tal van deze instellingen is nu
cultuur heeft de gemeenten gevestigd in Rotterdam, het
lerdam en Amsterdam ver- Filmmuseum in Amsterdam,
t om voorstellen te doen Voor een verhuizing van een of
de huisvesting van een 'In- meer van deze instellingen naar
uut voor de beeldcultuur', een andere stad moeten volgens
1 nn zou een aantal instellin- de Staatssecretaris goede rede-
op het gebied van beeldcul- nen zijn. Vandaar dat beide ge-
onderdak moeten vinden, meenten nu in de gelegenheid
verzoek is een vervolg op worden gesteld een uitgewerkt
overleg dat de staatssecreta- voorstel in te dienen. Daarbij
voert met onder meer het wordt onder meer gekeken naar
ïmuseum over nadere sa- de kwaliteit, het karakter, de be
werking tussen de verschil- reikbaarheid en het verwachte
Ie instellingen op dit terrein, publieksbereik van de mogelijke
naar elkaar toegroeien van locaties, maar ook naar de be-
ier beeldculturen (film, tele- nodigde investeringen en ex-
fotografie en nieuwe me- ploitatievooruitzichten.
:ezwe;fe.
gramt
LEIDEN ANNET VAN AARSEN
Een paneel van het Leidse kun
stenaarsduo Onno Schilstra en
Allart Lakke stortte - naar nu
bekend is geworden - zondag
avond na sluitingstijd met schil
dersezel en al ter aarde. De
moeren waren losgedraaid,
waardoor de ezel op scherp
stond. Het paneeltje raakte
zwaar beschadigd. Het CBK en
Schilstra hebben gisteren aan
gifte gedaan bij de politie.
Eerder, tijdens de inrichting
van de tentoonstelling, liep een
kwetsbare foto van Lidwien van
de Ven schade op. „Ineens zat
er een scheurtje in het plaatje.
Ook onverklaarbaar. Voor zover
we kunnen nagaan was er nie
mand in de buurt", zegt Roe
pers. „Maar ik zou niet durven
zeggen dat er een duidelijk ver
band is tussen de twee inciden
ten."
Onno Schilstra voelt zich in
tussen „buitengewoon ongeluk
kig. Het paneel is zwaar bescha
digd. Overal krassen en butsen.
Ik weet zeker dat ik de ezel goed
heb vastgezet. Misschien heeft
iemand doelbewust de moeren
losgedraaid?"
Roepers: „Ook wij gaan er van
uit dat Lakke en Schilstra deze
inzending deugdelijk hebben
neergezet. Ze hebben geen en-
werk. Maar tijdens de opening,
zondag, heeft er de hele tijd een
suppoost in de tuinzaal gestaan.
Niemand kan ongezien de
schroeven hebben losgedraaid.
Het is dramatisch maar voor
mij blijft het een raadsel."
Een medewerker van het CBK
ontdekte de beschadigingen
aan het kunstwerk van Lakke en
Schilstra toen zondagavond
omstreeks zeven uur het in
braakalarm afging. Er waren
geen sporen van braak in de
Tuinzaal, maar de schildersezel
lag op de grond. Later op de
avond ging het alarm nog eens
af. Toen bleek er een vleermuis
rond te waren in de andere zaal
véin het CBK. Het diertje is
maandag gevangen door mede
werkers van de dierenambulan
ce en ondergebracht in een
vleermuizen-opvangcentrum.
Het verhaal gaat nu dat Mari
nus van der Lubbe, de hoofd
persoon van Brand Meester!, als
spook rondwaan in het CBK.
Een paragnoste, die door twee
andere Leidse kunstenaars was
ingeschakeld in een poging om
in contact te komen met de
geest van Rinus, heeft immers
beweerd dat de Leidse metse
laar met rust gelaten wilde wor
den?
;rk in A
A'l"-
volg voorpagina
tekst op de gedenksteen
jzondr ir Marinus van der Lubbe in
1 -1648 jzig is de derde strofe van
gedicht, dat in het Bun
archief werd aangetroffen:
in nicht mehr hoch
in nicht mehr niedrig
Slechtes
^uui Jn Gutes
«tiélii iVbel
isist schön und kampft dafiir
ngegnjllem und mit allem.
het hele gedicht wil lezen,
et nog even wachten tot ook
gedenkstenen in Leiden en
lijn zijn onthuld. Het monu-
nt in Leipzig toont ook een
*1H0) ïorama-foto van de Noord-
Wim
oude Ach, een beetje heimwee",
ester^uc|lt je kunstenaar Kur-
shoek. Hij houdt zich samen
collega Sluik al sinds 1993
oudekerkse muziekvereniging Kunst Na Arbeid viert 75-jarig bestaan
ZIG« CEES VANHOORE
De gedenksteen van Marinus van der Lubbe op de begraafplaats van
Leipzig. foto paul van weel
be^ig met eerherstel voor Mari- in Berlijn. Ze kwamen niet bin-
nus van der Lubbe. In dat jaar nen, moesten de bos afgeven
brachten de twee een grote bos aan de portier. „Dat zijn maar
tulpen naar het RijksdaggebouW bloemen uit Holland", hoorden
ze de man nog zeggen.
Hoe anders is het vandaag de
dag. Een enorm gezelschap
stroomde samen op de begraaf
plaats in Leipzig. De Leidse cul
tuurwethouder Alexander Pech-
told was er, net als kabinetschef
Hein van Woerden, de voorzit
ter van de tweede kamer Jeltje
van Nieuwenhoven, ex-burge
meester van Leiden Cees Goe-
koop, wethouder Jan Laurier,
Martin Schouten en tal van
Leidse kopstukken.
Het Leidse gemeentebestuur
zal zich niet actief gaan be
moeien met een eventuele her
begrafenis van Van der Lubbe
in Leiden. „Het ombedden la
ten we volledig aan de familie
over", zegt wethouder Pechtold.
„Maar het is goed dat dit ge
beurt en dat er op deze manier
op deze burger van Leiden
wordt gewezen."
Rotterdam Als de eerste tonen van de fluitsolo hebben geklonken, rolt danseres Andrea Beugger vanuit de
duisternis het kunstwerk 'Egg' het podium op. Samengesteld uit honderden facetten, licht het doorzichtige ei
fel op onder het licht van de schijnwerpers. De manshoge sculpturen van Noam Ben-Jacov vormen het intri
gerende middelpunt van 'Images', een combinatie van kunst, muziek en dans. De voorstelling gaat vanavond
in Lantaren/Venster, Rotterdam, in première.
'Bodysculptures' noemt kunstenaar Ben-Jacov 'Egg' en de twee andere kunstwerken 'Room' en 'Atlas' die
in dit stuk een belangrijke rol spelen. Wat dat inhoudt, blijkt als de danseres het eivormige kunstwerk op de
maten van de muziek aaiend, kloppend en duwend tot leven wekt.
Als ze 't ondersteboven draait, kan ze er via een gat helemaal in kruipen. Eenmaal binnenin blijkt het kunst
werk een solide schuilplaats, precies groot genoeg voor één persoon. De danseres kan zich tussen de twee
schalen helemaal verbergen, door de glinsterende buitenkant onzichtbaar voor de buitenwereld. Als ze weer
naar buiten kruipt en het ei nog eens omwentelt, is Egg opeens een vederlicht vliegtuig. Eenmaal opengeklapt
veranderen beide schalen van het ei in twee tere vleugels. Klapwiekend verlaat ze het podium.
Een pas de deux maken met een ei: dat had danseres Andrea Beugger nog niet eerder gedaan. Als ze is uit-
gehijgd van de try-out, vertelt ze dat het 'geen gemakkelijk opgave' was. „Het heeft me een paar weken ge
kost, voordat ik met het materiaal kon omgaan." foto cpd
den haag gpd
Het Lange Voorhoutin
Den Haag is komende zo
mer opnieuw het decor
voor een grote beelden
tentoonstelling. Het thema
is Engelse beeldhouw
kunst na 1945. Er worden
25 beelden opgesteld
waaronder werken van de
wereldberoemde beeld
houwer Henry Moore.
De gemeente Den Haag
maakte gistermiddag be
kend het evenement met
een bijdrage van drie ton
te steunen. Als de organi
serende 'Stichting het
Voorhout van de Beelden
de Kunst' met goede plan
nen komt voor 2000 en
daarna, kunnen ook die
rekenen op een flinke bij
drage van de gemeente.
De nieuwe tentoonstel
ling duurt van half juni tot
half september. Dat is een
maand langer dan het al
om geprezen 'Den Haag
Sculptuur' van vorig jaar.
Ook nu is de toegang gra
tis. Een belangrijk deel van
de kosten komt voor reke
ning van sponsors. Behal
ve van Henry Moore zal
werk te zien zijn van onder
anderen Barbara Hep-
worth, Kenneth Armitage.
Lyn Chadwick„Antony Ca-
ro, Philip King, Barry
Flanagan, Richard Deacon
en Bill Woodrow.
De beeldententoonstel
ling 'Den Haag Sculptuur'
(mei-juli 1998) was één
van de hoogtepunten van
de viering van 750 jaar
Den Haag. Ook voor de
plaatselijke economie was
het evenement van groot
belang. 'Den Haag Sculp
tuur' trok naar schatting
vijfhonderdduizend be
zoekers. Eén van de grote
smaakmakers van het
beeldenspektakel, de Dik
ke Dame (Blum, Nana Jau-
ne) van Niki de Saint-
Phalle, siert sinds de zo
mer het bordes van de
Franse ambassade aan het
Korte Voorhout.
Co Westerik in
Teylers Museum
haarlem anp
Het Teylers Museum in Haar
lem eert de schilder Co Weste
rik, die dit jaar 75 jaar wordt,
met een tentoonstelling van ge
tekende zelfportretten. De ex
positie duurt van 6 maart tot en
met 30 mei.
UDEKERK AAN DEN RUN
5van kuilenburg
'Nier' - zoals de oude Koude-
kerkers hem kennen - Vergunst
herinnert zich zijn muzikale
start als de dag van gisteren.
„Acht cent contributie en een
gulden inleggeld. Reken maar
dat er thuis op werd toegezien
dat ik oefende. Als 12-jarige
werkte ik op een kwekerij. Tij
dens de schaft moest ik van
mijn moeder een half uur bla
zen en 's avonds voordat ik bui
ten mocht spelen ook. De con
tributie werd per slot van reke
ning niet voor niets betaald.
Van der Voorst herinnert zich
nog dat het inleggeld, in zijn tijd
een rijksdaalder, werd afbetaald
met een dubbeltje in de week.
Vergunst ging al op jonge
leeftijd les geven. „Bij ons thuis
op zolder. Als het niet goed ging
kregen ze van mijn moeder op
hun kop als ze hun lesjes niet
geleerd hadden. Ze kon geen
noot lezen, maar haar gehoor
wasgoed."
Nog maar drie maanden na
zijn aantreden in 1929 ging Ver
gunst al op concours in Nieuw
koop. „Eerst een stuk op de fiets
en daarna verder in een veewa
gen. We haalden nog een eerste
prijs ook. In die tijd gingen we
een keer per jaar op concours.
Dat was echt een uitje. Meer
had je toen niet. Vakantie was
er niet bij. Later gingen we wel
met de bus. Elke week bracht je
een paar centen mee naar de
repetitie. Daar werd het reisje
van betaald".
„Kunst Na Arbeid trad vaak
op bij bruiloften en partijen.
Dat leverde soms een paar cen
ten op voor de vereniging en
voor ons een borreltje. Soms
wel eens een borreltje te veel,
dan liep het wel eens een beetje
uit de hand", aldus de 83-jarige
met pretoogjes.
Pas in 1956 kreeg het korps
het eerste uniform. Voor die tijd
speelden de muzikanten in hun
dagelijkse kloffie, later met al
leen een pet op. Vergunst: „Ik
herinner me nog een concours
in Boskoop. Overal om ons
heen hoorden we zeggen: daar
komt een stelletje boeren. Dat
was voor ons een reden extra
ons best te doen. De spetters
vlogen er af en we wonnen een
eerste prijs. We waren heel fa
natiek in die tijd. Sommige le
den gunden zich niet eens de
tijd om zich na het werk te ver
kleden. Zo uit de mestput naar
de repetitie."
Veel leuke anecdotes over de
vereniging zullen te lezen zijn in
het herinneringsboek dat ver
schijnt ter gelegenheid van het
jubileum. Daarin komen ook de
hoogtepunten aan bod, zoals de
diverse concoursen en een 24-
uursmarathon, in 1995, waarop
de muzikanten dag en nacht in
touw waren. „Zo'n jaar of vijf
tien geleden hadden we onge
veer 100 leden. Daar zaten ook
een flink aantal majorettes bij.
Die zijn inmiddels verdwenen.
De belangstelling werd minder
en het was ook een dure lief
hebberij. Op een gegeven mo
ment hadden we 100 paar laar
zen staan, die niet meer ge
bruikt werden omdat er niet de
goede maten bijzaten. Sinds
1955 hebben we een drumband,
die jarenlang onder leiding
stond van Jan Kroon. De enige
binnen de vereniging die z'n
stok in de lucht kon gooien", al
dus Van der Voorst. „KNA heeft
nu zo'n 40 blazers en drum
mers. Door de bank genomen
spelen we in de middenmoot
van de Algemene Nederlandse
Unie van Muziekverenigingen."
Het jubileum wordt het gehe
le jaar door gevierd. Tijdens het
jubileumconcert overhandigd
Hans van der Voorst als voorzit
ter van de jubileumcommissie
aan de KNA-voorzitter Meiny
van Asperen een cd, die tijdens
een tweedaagse in 't Anker is
opgenomen. Verder is er in juni
nog een muziekfestival en een
viswedstrijd vanaf een salon
boot in de Oude Rijn.
De mensen zeggen liefde en vrede te zoeken, maar zijn daar totaal niet toe in staat. foto karel zwaneveld
recensie dick van teylingen
Voorstelling: Rouw past Elektra van Euge
ne O'Neill door het Noord-Nederlands
Toneel Vertaling en bewerking: Ger Thijs.
Regie: Agaath Witteman Decor en kos
tuums: Mirjam Grote Gansey. Gezien
12/1, Leidse Schouwburg
Een avond 'Rouw past Elektra'
is een afdaling in een slangen
kuil. De mensen zeggen liefde
en vrede te zoeken, maar zijn
daar totaal niet toe in staat. Wel
tot haar, giftig machtsmisbruik
en (zelf)moord. Eugene O'Neill
schreef met de trilogie 'Mour
ning becomes Electra' een mo
derne pendant van de Oresteia
van Aischylos. Waar in de Oud
griekse tragedie het noodlot de
drijvende kracht is achter de fa
tale gebeurtenissen, probeert
O'Neill die psychologisch te
motiveren.
O'Neill voltooide het stuk in
1931. Hij situeerde het in New
England, kort na de Amerikaan
se burgeroorlog (1861-1865).
Generaal Ezra Mannon (Aga
memnon) komt terug van het
front bij zijn overspelige vrouw
Christine(Klytaimnestra) en
zijn dochter Lavinia (Elektra).
Christine vermoordt haar man
samen met haar minnaar Adam
Brant (Aigisthos). Lavinia over
tuigt haar broer Orin (Orestes)
ervan dat de moord gewroken
moet worden. De familie Man
non doet niet aan halfslachtige
keuzes: voor of tegen, liefde of
haat, leven of dood. Iedereen
draait geestelijk de prak in en
het bloed vloeit rijkelijk. Uitein
delijk laat Lavinia zich opsluiten
in het verlaten huis, tussen de
doden. Als een boetedoening
die erger is dan zelfmoord.
Regisseuse Agaath Witteman
heeft zich in haar enscenering
vooral gericht op de Griekse
kant van het verhaal. Vanaf de
trappen van een klassiek amfi
theater kijken de vermoorde fa
milieleden als het vleesgewor
den schuldgevoel toe op het
speelvlak waarin een kikkerbad
je is verwerkt. Daar wordt veel
in gepoedeld, maar de zwarte
zieltjes worden nooit meer
schoon.
Wat is precies de bron voor al
die agressie? Daar valt moeilijk
achter te komen. Aan de ene
kant strooit Witteman volgens
de regelen der kunst met spie
gelingen, structuurelementen
en is ze soms al te expliciet in
haar symboliek: als een volwas
sen zoon zich duimzuigend te
gen moeders buik aankroelt,
weet ook de beginnende ama
teurpsycholoog dat het hier gaat
om een Oidipouscomplex. Zo
haat ook de moeder de dochter.
Maar waar komt het allemaal
vandaan? Het vakmanschap
van Witteman en bewerker Ger
Thijs wil maar geen meester
schap worden.
Al in het eerste uur is de beer
put van incest, overspel en de
doem van het geslacht wijd
opengezet, maar dan is de voor
stelling pas op een derde. De
mensen worden steeds minder
mens en steeds meer psychia
trische patiënten. Zeker na de
pauze zijn het alleen nog nage
maakte, verknipte gevallen die
een staalkaart aan speelstijlen
laten zien, van teletubbies via
Theo en Thea, Wim T. Schip-
persdrama en Maatschappij
Discordia tot zwaar psycholo
gisch realisme. Daar komt lang
niet iedereen mee weg. Ook dat
verschil in niveau schiep af
stand: de ene acteur voert regie
aanwijzingen uit. de andere in
tegreert de regie moeiteloos in
de rol. Het is altijd prachtig Ma
rie-Louise Stheins (Elektra) met
al haar mogelijkheden en haar
fantastische armen aan het
werk te zien, maar met de
moorden op vader (Carol van
Herwijnen) en vooral moeder
(Jos'ee Ruiter) raakt ze al snel;
de tegenspelers kwijt die haar
partij kunnen geven; met de
rest veegt ze spelenderwijs de
vloer aan.
