Kabila
nog
niet
3trijd tegen
gestreden
Kazachstan gaat 21ste
3 eeuw in met Nazarbajev
Buitenland
VS tegen hogere minimumleeftijd soldaat
D
"RDAG 9 JANUARI 1999
Overschot
mannen China
steeds groter
SHANGHAI AP
De toch al ongelijke verhou
ding tussen het aantal man
nen en het aantal vrouwen
in China is nog schever aan
het worden. Dit meldde de
Chinese krant Slianghai Ex
press gisteren. Op elke 100
vrouwen zijn nu 120 man
nen. Het mannenoverschot
heeft ertoe geleid dat miljoe
nen mannen in het land
geen vrouw kunnen vinden.
De krant waagt zich zelf
niet aan het benoemen van
mogelijke oorzaken, maar ci
teert wel een deskundige die
het verschijnsel in verband
brengt met het in China ge
hanteerde een-kind-beleid.
De Chinese overheid ver
plicht sinds de jaren tachtig
een groot deel van de bevol
king aan geboortebeperking
te doen en het bij één kind te
houden. Het beleid is be
doeld om de bevolkingsgroei
af te remmen.
Buitenlandse organisaties
zeggen dat het een-kind-be-
leid eroe heeft geleid dat pa
ren pasgeboren meisjes do
den en vrouwelijke foetussen
laten weghalen omdat ze lie
ver een zoon willen. In veel
Chinese provincies is het la
ten maken van een echogra
fie om het geslacht van de
ongeboren \TUcht te weten
te komen verboden.
De reden voor de voorkeur
voor zoons is dat deze als
een soort van pensioenver
zekering fungeren. Volgens
de Chinese traditie behoort
een meisje, als ze eenmaal
getrouwd is, tot de familie
van haar echtgenoot, en kan
ze niet meer voor haar ou
ders zorgen als deze bejaard
zijn.
Wereldwijd liggen de ver
houdingen minder uit el
kaar. Er worden iets meer
jongetjes dan meisjes gebo
ren - de verhouding is 106
mannelijke baby's op 100
vrouwelijke - maar doordat
meer jongens in hun kinder
jaren overlijden wordt deze
scheve verhouding later voor
een groot deel weer rechtge
trokken.
den haag gerard chel
gpd
Alleen jongeren van 18 jaar en
ouder mogen worden gerecru-
teerd, opgeleid en ingezet als
soldaat. Tieners van 17 en jon
ger horen niet in een leger en
worden beschouwd als kindsol
daten. In een aanvulling op het
VN-verdrag over de Rechten
van het Kind moet daarom de
minimumleeftijd van 18 jaar
voor soldaten worden vastge
legd. Die leeftijdsgrens ligt nu
nog op 15 jaar.
Voor het vijfde achtereenvol
gende jaar wordt volgende
week in Genève onderhandeld
over dit amendement. Daartoe
is een speciale werkgroep in het
leven geroepen, rapporterend
aan de VN-mensenrechten-
commissie. Hoewel in de werk
groep een onbeperkt aantal
landen mag meepraten, heeft
de ervaring de afgelopen vier
jaar geleerd dat voornamelijk
Westerse en Latijns-Amerikaan
se landen een afv aardiging stu
ren, gevolgd door enkele Aziati
sche landen en nog geen hand
vol Afrikaanse staten.
De kans dat in de werkgroep
een doorbraak wordt bereikt is
uiterst klein. Verwacht wordt
zelfs dat de gesprekken al na
twee dagen worden afgebroken.
De voorzitter van de werkgroep,
de Zweedse ambassadeur in
Genève mevrouw Catherine
von Heidenstam, heeft namelijk
al laten doorschemeren 'meer
tijd nodig te hebben voor ver
dere onderhandelingen over de
definitieve tekst'.
Organisaties die opkomen voor
de rechten van het kind - en als
waarnemer aan tafel zitten -
zullen vervolgens de rest van
het jaar gebruiken via publieke
campagnes, politieke lobby, di
plomatiek overleg en diverse
internationale conferenties het
verzet te breken om in 2000 dan
eindelijk wel een akkoord te
kunnen sluiten.
Die strijd zal niet makkelijk zijn,
want het internationale verzet
tegen het verhogen van de mi
nimumleeftijd voor soldaten
wordt geleid door de Verenigde
Staten met onvoorwaardelijke
steun van haar volgzame bond
genoten Groot-Brittannië, Isra
el, Zuid-Korea, Koeweit en -
niet geheel passend in dit rijtje -
Pakistan. Deze 'groep van zes'
wil van geen amendement we
ten.
Amerika zet hiermee een 'tradi
tie' voort, want het land heeft
de twijfelachtige eer samen met
het onbestuurbare Somalië tot
de enige twee landen ter wereld
te behoren die het VN-verdrag
over de Rechten van het Kind
niet hebben ondertekend.
„Wij vragen van Amerika niet
om akkoord te gaan met iets
dat het per se niet wil", zegt
Stuart Maslen, coördinator van
de internationale coalitie 'Stop
Kindsoldaten'. „Wij hopen al
leen dat Amerika haar verzet
staakt om zo in ieder geval een
internationale overeenkomst
mogelijk te maken, die dan ui
teraard niet door haar zal wor
den ondertekend. Amerika, dat
zo vaak een beroep doet op 'in
ternationale solidariteit', moet
die solidariteit zelf nu eens to
nen."
Overigens is in Amerika een
groeiende oppositie tegen de
blokkades die het land in de
werkgroep opwerpt. Onder
aanvoering van de 'linkse' sena
tor Paul Wellstone uit Minneso
ta heeft het Congres zich on
langs tot president Clinton en
minister van buitenlandse za
ken Albright gericht met het
verzoek het verzet tegen het
amendement te staken.
De 'groep van zes' weet zich. al
dan niet stilzwijgend, gesteund
door minimaal 38 andere lan
den die zich niet aan de leef
tijdsgrens Vein 18 jaar houden,
maar jongere tieners in hun na
tionale legers opnemen. Onder
deze 'groep van 38' bevinden
zich niet uitsluitend Derde We
reld-landen, wat vaak gedacht
wordt, maar juist ook landen
als Italië, Canada, Australië, Ja
pan en Nederland, zo blijkt uit
onderzoek van de coalitie.
Nederland hanteert 17,5 jaar als
grens voor het werven en oplei
den van soldaten. Ervan uit
gaande dat een opleiding mini
maal een half jaar duurt, is de
Nederlandse soldaat echter wel
18 wanneer hij (of zij) daadwer
kelijk wordt ingezet, zo bena
drukt een woordvoerder van
het ministerie van defensie.
Hoewel ons land binnen de Eu
ropese Unie niet alleen staat -
in feite hanteren alleen België,
Denemarken. Spanje en Zwe
den de grens van 18 jaar - laat
Nederland zich, volgens waar
nemers, te veel leiden door
druk vanuit Londen om vast te
houden aan 17,5 jaar. Temeer
daar grotere landen als Duits
land en Frankrijk bereid zou
den zijn 'op te schuiven'.
Tegenstanders van een hogere
leeftijdsgrens wijzen erop dat
jongeren in die leeftijd net de
school verlaten en zoekende
zijn wat zij verder willen gaan
doen.Als wij later gaan wer
ven, lopen we de kans een grote
groep bekwame mensen mis te
lopen omdat ze elders al em
plooi hebben gevonden", licht
een woordvoerder van het Ne
derlandse ministerie van bui
tenlandse zaken toe.
Amerika en Engeland hebben
bovendien herhaaldelijk laten
weten dat ze 16- en 17-jarigen
nodig hebben aan een vol
doend aantal militairen te ko
men. Tevens wordt gewezen op
een 'sociale functie': het opne
men van jongeren in het leger
voorkomt jeugdwerkloosheid.
Ook zeggen de tegenstanders
dat de hogere leeftijdsgrens het
werkelijke probleem kindsol
daat niet oplost omdat het
daarbij voornamelijk om niet-
westerse landen gaat die bo
vendien, in strijd met reeds be
staande wetten en verdragen,
nu ook al tieners van 15 jaar en
jonger laten vechten. Tenslotte
wijzen de tegenstanders erop
dat het vaak ongrijpbare bevrij
dingslegers en rebellentroepen
zijn die kinderen gebruiken en
niet de nationale legers.
Als voornaamste argument
vóór 18 jaar zegt de coalitie
'Stop Kindsoldaten' dat dit de
internationaal aanvaarde leef
tijd is waarop jongeren meer
derjarig worden, stemrecht
hebben en gekozen kunnen
worden, kortom de leeftijd der
volwassenen hebben bereikt.
Ook in diverse artikelen van de
Rechten van het Kind wordt 18
jaar als grens aangehouden.
De verwachting is dat begin
2000 het onvermijdelijke com
promis wordt bereikt: het daad
werkelijk inzetten van jonge
soldaten bij gewapende conflic
ten mag pas vanaf 18 jaar, op
jongere leeftijd mag je wel gaan
ronselen en opleiden. De coali
tie wijst een dergelijk compro
mis van de hand omdat het niet
met leeftijdsgrenzen wil mar
chanderen: 'alles beneden de
18 jaar is kind en een kind val je
niet lastig met wapentuig, dat
moet daartegen juist be
schermd worden', is hun opvat-
ring die eveneens weinig speel
ruimte biedt. Dat wordt inder
daad lastig onderhandelen in
Genève.
—TïC
Rebellen worstelen met tegenaanvallen militairen en interne verdeeldheid
Door God gezonden leider regeert met ijzeren hand
i 24 3u hans hoogenduk
ezingen zijn leuk. als je
°Pn®zeker bent datje wint. Dat
de president van Kazach-
soliK^ursultan Nazarbajev,
en gedacht toen hij afgelo-
lajaar de presidentsverkie-
ii een jaar vervroegde,
loed wordt dat hij zijn volk
DIJKfr naar de stembus stuurt
it Kazachstan dit jaar de
jgen van de economische
pp1) in Azië, maar vooral in het
'land Rusland, behoorlijk
MlTllplen. Door nu te laten
508 tnen, voorkomt hij ook dat
ïen stevige oppositie tegen
^dictatoriale bewind kan
ikkelen.
^Jplemaal zeker van de
.Vinning te zijn, heeft hij
JQjlelangrijkste rivaal, oud-
lier en huidig zakenman
zjan Kazjegeldin, van deel-
uitgesloten. Daarom be
er geen twijfel dat Nazar-
[zal winnen als morgen
iesgerechtigde deel van de
iljoen steppenbewoners
de stembus gaat. Omdat
Imachtige staatshoofd en
xcluJ111 °°k de grondwettelijke
tstermijn met twee jaar
ngde tot zeven jaar, zal hij
jan olie en gas rijke land tot
besturen.
d B-jarige oud-metaalarbei-
aste pzarbajev regeert het
fchtige. dun bevolkte ge-
131' dat behalve Rusland ook
'a als grote buurman heeft,
ids Sovjettijden met ijzeren
i UIL Hij heeft een macht
)2- -Van de meesten van zijn
I ga-presidenten over de he-
'""ireld alleen maar kunnen
len. Het parlement stelt
voor, het staatshoofd
DAiJhet recht bij decreet te re-
1 en kan benoemen of ont-
iwie hij wil. Maar Nazar-
ris populair bij de grote
inlandse bedrijven die vele
ïden dollars investeren in
ie- en gasvelden in en rond
ispische Zee. Nazarbajev
len weinig in de weg bij
grootse plannen als hij zijn
maar krijgt.
r dat hij de enige andere
Btiële kanshebber, de 46-
2 welbespraakte Kazjegel-
heeft uitgesloten van deel-
O.Hé, ging de Amerikanen te
Jok de Organisatie voor
?beid en Samenwerking in
De Kazachstaanse president Nursultan Nazarbayev (links) omhelst de Russische president Boris Jeltsin. Mor
gen worden in Kazachstan verkiezingen gehouden. Nazarbayev kan er zo goed als zeker van uitgaan dat hij
herkozen wordt als president. foto reuters sercei karpukhin
Europa, waarvan Kazachstan
lid, is weinig ingenomen met
Nazarbajev. Kazjegeldin werd
in de ban gedaan omdat hij in
oktober had deelgenomen aan
een bijeenkomst van de niet of
ficieel geregistreerde 'Beweging
voor Eerlijke Verkiezingen'. De
OVSE liet na zijn uitsluiting we
ten te twijfelen aan de eerlijk
heid van de stembusgang en
drong - zonder succes - aan op
eerherstel voor Kazjegeldin en
uitstel van de verkiezingen.
Verder heeft de OVSE sterke
twijfels of alle vier overgebleven
kandidaten wel gelijke toegang
tot de media hebben. Alle me
dia zijn in vaste hand van de
Nazarbajev-clan. Op de tv en in
de kranten is het uitsluitend
Nazarbajev wat de klok slaat.
Steeds komen Kazakken aan
het woord die beweren dat Na
zarbajev de door God gezonden
leider is. In tv-spots, uitgezon
den tussen populaire en dus
veel bekeken films, verschijnen
alleen maar arbeiders, militai
ren en wetenschappers die de
lof van Nazarbajev zingen.
Nodig lijkt deze persoonsver
heerlijking in oude Sovjetstijl
niet, want Nazarbajev zit muur
vast in het zadel in een land dat
onmetelijke rijkdommen aan
delfstoffen heeft. Maar die rijk
dom is gelijk zijn grootste be
dreiging. Al jaren houdt hij zijn
verarmde volk voor dat de zege
ningen van de olie ook hun deel
zullen worden, maar gezien
hebben de mensen echter nog
niets. Ze overleven met inko
mens die zelden hoger liggen
dan 250 gulden per maand. Ze
ker nu de internationale olie-
markt in elkaar is gestort, zal
het nog wel even duren voordat
het geld gaat stromen.
Daarnaast is er nog het pro
bleem van de aanleg van miljar
den verslindende pijpleidingen.
Kazachstan ligt ver van zee en
dus zullen de leidingen via Chi
na moeten lopen of via Rusland
en de altijd onrustige Kaukasus.
Het alternatief van een verbin
ding over Iraans of Afgaans
grondgebied is, gezien de span
ningen in die landen, ook niet
erg aantrekkelijk. Verder is de
waag van de status van de Kas
pische Zee, waarover vier voor
malige Sovjet-republieken en
Iran strijden, ook nog steeds
niet opgelost. En juist onder het
wateroppervlak van de Kaspi
sche Zee bevinden zich de
grootste olie- en gasvoorraden.
Maar bedreigend voor zijn ver
kiezingskansen zijn die moei
lijkheden niet echt. Nazarbajev
is dan ook zeker van zijn zaak.
„Ons volk zal kiezen voor poli
tieke stabiliteit, voor wiend-
schap tussen alle etnische groe
pen, voor een sterkere regering
en voor een verbetering van de
levensstandaard", verklaarde
hij.
Rebellen in het zuid-oosten van Congo. De rebellen die strijden tegen het bewind van president Laurent Kabilla zijn erg verdeeld over de te volgen weg van het verzet.
foto ap brennan linsley
de Congolese Rally voor Demo
cratie (RCD), afwijzend gerea
geerd op de nieuwe 'bevrijder'.
De RCD beschouwt Bemba we
gens zijn zakentransacties als
een handlanger van voormalig
dictator Mobutu en daarom als
onbetrouwbaar.
Ook Rwanda, een belangrijke
steunpilaar van de rebellen, is
niet gecharmeerd van Bemba
en ziet hem als een irritante in
trigant die de anti-Kabila bewe
ging een slechte dienst bewijst.
Maar Bemba beschikt wel dege
lijk ook over bondgenoten en
niet zulke kleintjes ook. Ugan
da, die andere grote steunpilaar
van de rebellen, ziet hem na
melijk wel zitten en helpt hem
zelfs een handje op het slag
veld. Na de overwinning op het
Tsjadische leger gaf de chef van
het Ugandese leger James Kazi-
ni toe dat zijn manschappen
Bemba terzijde hadden ge
staan.
Uganda ziet Jean-Pierre Bemba
vooral zitten vanwege zijn po
gingen om de bevolking te mo
biliseren en warm te maken
voor een 'nieuw' Congo, met
een nieuwe regering die op een
zo breed mogelijke steun kan
rekenen - doelstellingen waarin
de RCD onder leiding van Er-
nest Wamba dia Wamba schro
melijk tekort schiet.
De inwoners van door de RCD
veroverde steden en dorpen
wagen zich steeds vertwijfeld af
wie de rebellen eigenlijk zijn,
wat ze willen en wat hun zo
veelste 'bevrijding' in korte tijd
voor hun toekomst en die van
het hele land betekent. Vragen
waarop geen van de RCD-lei-
ders tot nu toe adequaat ant
woord heeft kunnen geven.
De RCD wordt bovendien ge
plaagd door interne ruzies. Lei
ders van de beweging voerden
afgelopen weekend gesprekken
met hun 'godfathers' in Kigali
en Kampala om de problemen
uit de weg te ruimen en lieten
na afloop weten dat er geen
vuiltje meer aan de lucht is.
„Wij vormen een aaneengeslo
ten front in het gevecht tegen
*L\
u 45 procent van het
(beweren ze in handen
l/bben. Maar vijf maan-
ia het begin van hun
ind tegen het Kabila-
ne zijn de rebellen in
femocratische Repu-
2^Congo (DRC) nog ver
ijderd van een algehe-
^winning. Ze verove-
"jog altijd plaatsjes in
boorden en noord-
kOU«n, maar worstelen te-
certijd met tegenaan-
'agfrli van aan Kabila loy-
■oepen en interne ver-
h°siheid. Bovendien is de
piking allerminst onder
(druk van de rebellie,
r niet na recente be-
n2 en over een bloedbad
3 bnd oudjaar aan 500
ers het leven kostte.
ZnE
i frans van den houdt
gelopen weken is vooral
[gevochten in het noorden
handjpn8°- waardoor duizen-
ïuwTensen de grens met de
se t^al-Afrikaanse Republiek
yergevlucht. Een belang-
indeel in die strijd wordt
door een rebellen-
Par1ionder leiding van Jean-
)-345(Bemba (39), een steenrij-
^Xenman die er prat op gaat
^jge rebellenleider te zijn
ivrtó zelf aan het front op-
„De rest van de geleerde
v fzegt hij, „zit comforta-
JX iComa". Diezelfde Bemba
gamspiet zUn komst op het
3moi<ld echter de hele rebellie
le- m|Kabila op z'n kop gezet
voor een belangrijk deel
twoordelijk voor de huidi-
aag. fitsing in de gelederen van
es,l9ltandelingen.
ia beweerde begin novem-
)rig jaar dat zijn nieuwe
lering, de Congolese Be-
ngs Beweging, plaatsen in
eiderOotd-oosten had veroverd
mderden soldaten uit Ts-
n deHje VOor Kabila vechten)
edood. Sindsdien heeft de
e gr^aamste rebellenbeweging,
llega r
ofs if
Kabila's dictatuur. Er bestaan
alleen verschillen van mening
over de waag hoe we het doel
het beste kunnen bereiken.
Maar de zaak is door de media
geweldig opgeblazen aldus
een zelfverzekerde Ernest
Wamba dia Wamba na de be
sprekingen. Waarnemers echter
wijzen erop dat de verschillen
te diep zitten om binnen een
paar dagen uit de weg te wor
den geruimd en dat de leiders
te uiteenlopende achtergron
den, ambities en ideeën heb
ben.
En dan zijn er nog de verschil
len met Bizima Kar aha en diens
door Rwanda geleide
Banyamulenge, die door de an
deren worden gewantrouwd
vanwege het idee dat zij uit zijn
op het stichten van een groot
Tutsi-rijk (in het oosten) en
zich nauwelijks bekommeren
om de rest van Congo.
„Er is nog een lange weg te
gaan voordat de RCD een ge
loofwaardige en machtige be
weging is die Congo van de Ka-
bila-diktatuur kan bewijden",
meent een diplomatieke waar
nemer. „De RCD gaat nu ge
bukt onder een gebrek aan
richting, een gedegen plan voor
de toekomst van het land en
een charismatische leider die
de bevolking aanspreekt. De za
ken zullen serieuzer en harder
aangepakt moeten worden wil
len de rebellen uiteindelijk sla
gen in hun opzet."
Een stap in de juiste richting is
de aankondiging van Wamba
dia Wamba dat het bloedbad
nabij Uvira, dat rond de jaar
wisseling aan 500 mannen,
wouwen en kinderen het leven
kostte en waar zijn strijders ver
antwoordelijk voor worden ge
steld, serieus zal worden onder
zocht en dat de schuldigen ge
straft zullen worden. De rebel
lenleider heeft verder verzekerd
dat vanaf heden samengewerkt
zal worden met Bemba en zijn
manschappen omdat ze het
zelfde doel, de val van Kabila,
nastreven. Maar de samenwer
king met een zichzelf tot leider
uitgeroepen machtswelluste
ling zal het er niet gemakkelij
ker op maken dat doel binnen
korte tijd te verwezenlijken.
