Monument
voor de
melkbus
TV
WEER
Het Gesprek van de Dag
Zorg voor iedereen
Snoepje van de week nu in Den Bosch
Fransfe
vallen dW>
'Eurolaf;
I
BelgiscE
achterup
Kwaliteit
friet holt
ZATERDAG 9 JANUARI 1999
IRDAl
De discussie wil maar niet verstommen. Deze keer was het bestuurs
voorzitter Hamel van het Academisch Ziekenhuis Groningen die de
steen in de vijver gooide: die 'moraalridders' moeten eens stoppen
met hun verzet tegen voorrangsbehandelingen in de zorg. Geef men
sen die het willen (en kunnen) betalen de mogelijkheid om zich te la
ten behandelen buiten de normale openingstijden om en maak zo ook
de wachtlijsten korter voor de mensen die voor zo'n extra snelle be
handeling niet willen of kunnen betalen.
De gedachte is niet nieuw. Vorig jaar laaide de discussie over een voor
rangsbehandeling voor w erknemers in speciale bedrijvenpoli's zelfs zo
hoog op dat de Tweede Kamer er een rondetafelconferentie over orga
niseerde met alle betrokken partijen. Het resultaat bestond vooral uit
hoogdravende intentieverklaringen, die verder zonder veel waarneem
bare gevolgen bleven. Het gaat hier dan ook om een razend moeilijk
dilemma: mag je het principe van een gelijke behandeling van ieder
een opgeven ten bate van een systeem waarbij mensen met geld veel
eerder worden geholpen en mensen met weinig geld maar een (klein)
beetje eerder?
Bij beide standpunten zijn er praktische complicaties. Wie helemaal
zuiver op de graat blijft - want gelijke behandeling is natuurlijk een uit
stekend principe- ziet de stormachtige opkomst van de privé-klinieken
over het hoofd. Hamel heeft geen ongelijk als hij de komst van geheel
commerciële ziekenhuizen voorspelt die met harde hand een einde
zullen maken aan de nog bestaande gelijkheid in de zorg. Wie ongelij
ke behandeling in principe wil toestaan, kampt met de vraag hoe je
kunt waarborgen dat de mensen met geld er niet heel erg veel op voor
uitgaan qua wachttijden en de mensen zonder geld maar een ietsie-
ietsiepietsie. Of er zelfs op achteruit gaan. Want apparatuur mag dan
24 uur per dag beschikbaar zijn. de mensen die de apparaten moeten
bedienen zijn schaars.
Het staat echter buiten kijf dat door de vergrijzing de komende decen
nia de druk op de zorg sterk zal toenemen en dat een groeiende groep
bejaarden geld genoeg zal hebben om de zorg te kopen die ze nodig
heeft. De hamvraag is of je die hulp binnen of buiten het huidige sys
teem wilt verlenen. Die keuze hoort niet moeilijk te zijn. Binnen het
huidige zorgsysteem zijn zoveel dwarsverbanden die voor solidariteit
zorgen tussen arm en rijk en jong en oud, dat het binnenboord hou
den van zoveel mogelijk patiënten en hulpverleners de beste garantie
is dat de ongelijkheid geen al te grote vormen zal aannemen. Het is
kiezen tussen twee kwaden en dat is niet makkelijk. Maar wie weigert
te kiezen, zal uiteindelijk bij het grootste kwaad uitkomen.
Goede neus voor speurders
Het hoogtepunt van de afgelopen week was een herhaling. Dat
klinkt treuriger dan het is. Zo slecht is het nieuwe spul op de buis
nu ook weer niet. Maar tegen Inspector Morse kan nu eenmaal wei
nig op.
De KRO heeft de goeie ouwe Britse speurder weer eens van stal ge
haald. En terecht. Morse kan niet vaak genoeg worden vertoond.
Zodat de liefhebbers die enkele, gemiste aflevering kunnen inhalen.
En anders nog eens kunnen genieten van die altijd mopperende
maar sublieme Morse, zijn te goedmoedige hulpje Lewis, het schit
terende Oxford, de ingenieuze verhalen en de verrassende details die
elke aflevering steeds tor een avontuur maken.
Op woensdag is hij sinds deze week weer te zien - nadat hij even
plaats heeft moeten maken voor zijn landgenoot en collega Wyclif-
fe. Dat breekt de week lekker, want op zondag is steevast een andere
collega en landgenoot van Morse actief. Wat dat betreft heeft de
KRO een hele fijne hand van aankopen - en de Britten van maken,
natuurlijk.
Bijna alle detectives die de KRO de afgelopen jaren op het scherm
heeft gegooid, zijn zeer de moeite waard geweest, om het maar eens
voorzichtig te zeggen. De eveneens terecht herhaalde Wycliffe, om te
beginnen, maar ook de heerlijk botte Dalziel uit Dalziêl Pascoe.
de prachtige, eigenzinnige Frost, dat schattige, weifelende maar o zo
doeltreffende meisje uit 'An unsuitable job fora woman'. Danger-
field niet te vergeten en de magistrale Jane Tennison uit Prime Sus
pect - om er maar een paar te prijzen. Alleen met de middeleeuwse
KRO-speurder Cadfael hadden we niet zo veel. Waar talloze ande
ren overigens weer heel enthousiast over waren, dus dat zal wel aan
ons liggen.
Maar verder: hulde aan de KRO. Mocht een van de commerciële
zenders ooit het loodje leggen, laten ze dan snel dat kanaal inpik
ken. Zodat ze zeven keer per week Engelse detectives kunnen uitzen
den. Desnoods als betaal-tv. Maakt niet uit wat het kost, wij abon-
Minder neerslag
In 1998 is er uitzonderlijk veel neerslag gevallen. In Noord-Holland
viel op sommige plaatsen tussen de 1350 en 1400 mm. Texel bleef,
zoals zo vaak, buiten schot. Onze man in Den Hoorn ving in totaal
954 mm. Voor Texel is dat overigens wel een opmerkelijke jaarsom
want in een reeks van 1961 bedroeg de grootste jaarsom in Den
Hoorn 938 mm in 1966 en 937 mm in 1992. In Den Burg viel over
het afgelopen jaar 978 mm. Texel is normaal gesproken overigens
niet droger dan de rest van het land. In een doorsnee jaar valt er in
Nederland 792 mm, in Den Burg 798 en in De Cocksdorp 794 mm.
Na de regen van gisteren nemen de neerslagkansen dit week
einde af Vooral morgen blijft het, op een enkele verspreide
winterse bui na, droog. Vandaag vallen er nog wel een paar bui
en. maar vanmiddag en vanavond overheersen de droge perio
den en breekt soms de zon enige tijd door. De met een noord tot
noordoostenwind aangevoerde lucht, aan de kust en op het IJs-
selmeer waait het eerst nog krachtig, is evenwel een stuk kouder.
De middagtemperaturen bereiken namelijk geen hogere waar
den dan 3-4 graden.
De komende nacht gaat het een paar graden vriezen en dat is
ook zondagochtend het geval. Later op zondag stijgt de
temperatuur weer tot een graad of 3 boven nul. De
wind is morgen meest zwak en veranderlijk. Tijdens de 'f-tëfij'
nachten van zondag op maandag en maandag op dins-
dag kan het nog wat harder gaan vriezen. Daarna zwakt
de kou af doordat de as van het hogedrukgebied ten
zuiden van Nederland komt te liggen. Bovendien be
weegt zich een depressie vanuit de regio IJsland
naar het Noordzeegebied. Daardoor nemen ook de i
neerslagkansen toe: later op dinsdag mogelijk in
de vorm van sneeuw.
jan visser
De spectaculaire stunt van de oudejaarsvereni-
ging 'Met man en macht' in het Overijsselse
Rouveen krijgt een serieus vervolg. Het is al
vrijwel zeker dat er voor de legendarische melk
bus een monument zal verrijzen.
In de oudejaarsnacht plaatste
de vriendenkring als stille hint
een enorme melkbus, van vier
meter hoog en twee meter
doorsnede, op het dak van de
plaatselijke kaasfabriek. De
groep vindt dat de melkbus, die
meer dan een eeuw dienst deed
als opslag van de melk, niet ge
ruisloos mag verdwijnen. Ge
pleit wordt voor een beeld in de
dorpskern van Rouveen. Dat
behoort tot de gemeente
Staphorst en dat was tot okto
ber vorig jaar de enige plaats in
Nederland waar de melk nog
per bus kon worden aangele
verd. Sinds die tijd is het straat
beeld niet meer wat het ge
weest is
De groep is aangenaam verrast
door de vele publiciteit die de
stunt kreeg - en daarmee de
achterliggende gedachte. Zo
doende kwarh de zaak in een
stroomversnelling. 'Met man en
macht' is nu op eigen houtje al
druk bezig een monument van
de grond te krijgen.
De oudejaarsvereniging laat er
dus geen gras over groeien. Na
mens de club laat Dick Lassche
weten dat er inmiddels contact
is geweest met een kunstenaar.
Gedacht wordt aan een grote
bronzen melkbus. „We houden
het liever allemaal nog even in
eigen hand. Het is per slot van
rekening ons initiatief. Contact
met het Staphorster gemeente
bestuur is er nog niet geweest.
We wilen een voorzet geven en
met een gedegen plan van aan
pak komen en het dus niet in
handen van alleen de gemeente
leggen. Bovendien, ambtelijke
molens draaien langzaam', zegt
Lassche.
De initiatiefnemers zijn al bezig
subsidiebronnen aan te boren
en informatie in te winnen, on
der meer bij het rijk en de pro
vincie. „Binnenkort zullen er
brieven uitgaan naar de vereni
gingen en naar de gemeente.
Daarin zullen we onze plannen
officieel bekend maken."
Burgemeester Tin Plomp toont
zich enthousiast over het initia
tief. Een blijvende herinnering
aan vervlogen tijden spreekt de
eerste burger van Staphorst bij
zonder aan. Plomp vindt het
jammer officieel nog niets van
de initiatiefnemers te hebben
vernomen. „Daarom zal ik pro
beren hen te benaderen. Het
project heeft een bepaalde im
pact. Persoonlijk vind ik een
dergelijk monument in onze
gemeente thuishoren. Ik ben
cultuurminded, en houd bij
zonder van dergelijke kunstui
tingen in de openbare ruimte."
Jarenlang beheerde Hennie van Scharenburg (foto links) de collectie varr het voorfndlige kruideniers-
bedrijf De Gruyter in het museum Langeveld in Noordwijkerhout. Nu dat museum per 1 januari ge
sloten is, omdat er geen geldschieters meer te vinden waren, is de verzameling van De Gruyter over
genomen door het Noordbrabants Museum. Dat staat in Den Bosch, ooit de bakermat van de kruide
nier, die onder meer bekend werd door het snoepje van de week. foto anp cor mulder
.101
11 jen. Ni
in eei
|ek tra
uigv
[et wa
Nadat zij in het weep ^et
de laatste nieuwjaar
van hun politieke le TQ3
hadden aangehoon
ruim 55 miljoen Fra - M
gelopen maandag v se
geworden in 'Eurol; e m°!
Nergens op het con a*!n 9
veroorzaakte die tei !lds
maar de geringste ri |n 11
maar voor veel Fran :*com<
puristen was dit eer ,ver^c
cisme te veel. Hervé?eP P
de Buffon, een begetie
linguïst die negen ta
spreekt (maar geen llC£
Engels) sprak van 'g
amerikanisering' en ^AC
aan Europa'. Het dalieuvv
bération stelde voor Pe
roland' te vervangei bet C(
het Frans klinkende
lande'. Was het in d 8
Zola ook niet 'Hollaf8 v
'Finlande'?
Maar voor velen in lfr onc
bleef het woord 'lan
of zonder 'e'. besmeJKKl
overstelpten de c
de afgelopen week r
ven op poten. „De t tate®
roland roept herinn b
op aan oude Britse 1
als Swaziland", schrp8
mand in Le Monde. ^aj
lezer van Le Figaro sl'
„Hebben we het ooi
over Dollarland, Ste
land, Francland?" !P
Euroland leek ook gi]t "e1
veel op Disneyland, l
bij Parijs dat na tien DID
voor veel opinieleidi
kop van jut blijft,
we straks ook Mickefe'
robli
Dm di
Toe
erdafi
erkn
orec
de beursvloer?"
de een andere lezer."
Het is onzeker waar
vandaan komt. Maa
Monde wees als hoo 8e
dige de Amerikaans!ersta
teringsbank Goldmaover'
aan, die vanaf 1997
porten met de gewrJVOl
term begon te doors
Toen vervolgens Euj J***50
gemeengoed werd ii ePer
gelsaksische pers, w J1
pleit beslecht. ?e
De term Euroland w)caat
indruk van één supr y311 c
nale natie, wat de re
voor nationalistisch
media in Engeland an.v
denigrerend te gebn eK
V^el Frarise'opiniem1 aut<;
wezen er op dat Euri van
werkelijkheid uit elf
lende naties bestaat, Wig
andere termen nauv
en mooier zijn. Som
verkozen 'Euralie', ns 8eP
voorbeeld van het FtIer
Hongrie voor Honga zes a
Australië voor Austr;s w0
deren vielen v
rospace', dat het ide r0^'e
ruimte oproept. takei
Maar een veeg tekens-
taalpuristen was het
van Le Monde deze \0k!
zich bij de hegemoni
het Engels neer te lefAAG.
de term 'Euroland' in?em'
men te sluiten. Had j"et 1
rijk zich ook niet neanaar
bij de woord 'euro',
het eigenlijk 'eco' hal
wild? erzo<
Voor veel lezers kwar|ïj&
besluit als een 'schor
kent de hoofdredactr0"^
tot hen behoorde nial 1
schrijver Robert Men
Schouderophalend sjWlSl
„Hoezo Engelse dom
Is zestig procent vanM,
gelse woorden niet vf
se afkomst?"
cees van zweeden pbed
Dreigement
MENSELIJK
Sommige dingen zeg je alleen onder vier
ogen. Dreigementen, chantage. Het soort
zaken waar je beter geen getuige bij kunt
hebben. Zo wil de roddelpers nog wel eens
uit de hoek komen: ,Als u niet
meneer Prinsen dan zal de
inhoud van ons artikel misschien
niet zo vleiend voor u zijn.De
vuist verpakt in een nette
handschoen. En die hand
schoen wordt natuurlijk
nooit in het openbaar uit
getrokken. Ik kan niet zeg
gen dat ik er veel last van
heb gehad want als jij je
niet met hen bemoeit
doen zij dat in het alge
meen ook niet met jou.
Maar waarschijnlijk ben ik
ook niet belangrijk genoeg
voor die mensen.
Met die roddelbladen is trou
wens iets merkwaardigs aan
de hand. Sinds een paar jaar
zie je hun (ex)hoofdredacteu-
ren regelmatig op de buis.
Dat begon volgens mij met de
dood van prinses Diana. De
nieuwsrubrieken hadden geen
royalty-watchers in dienst, ze
ker niet in de buurt van het En
gelse hof. En dus werden de Story- en
Weekendbonzen. de Santegoetsen en de
Hummie van de Tonnekreeks uitgenodigd
om als een soort getuige-deskundigen
hun visie op het gebeuren te geven. Ze
verklaarden allemaal dat zij nooit com
promitterende foto's zouden kopen en
daarna spuiden zij wat ze zoal wisten
van de betreurde Lady Di.
Het merkwaardige is dat ze sindsdien re
gelmatig te gast bleven in Hilversum en
Aalsmeer. Misschien was roddel op de
buis in de mode gekomen. Of misschien
hebben de eigenaren van die commerciële
zenders ook weer zakelijke belangen bij
die blaadjes. Feit is dat de roddelkonin
gen voortdurend opdoken in talkshows,
aan Hummie werd zelfs een reportage ge
wijd en onlangs was de hoofdredactrice
van Privé, ik weet haar naam niet, nog
een uur lang in 'Koffietijd'.
Deze week dook Van de Tonnekreek weer
op in 'Big entertainment club', een RTL-4
programma. Het bleek dat zij als roddel
tante een vaste plek in de show heeft. Ze
bracht een soapster ter sprake die vader
ging worden en een zanger die op het
punt van trouwen stond. Of van scheiden,
dat weet ik niet meer. Maar het grootste
nieuws betrof een zeer populaire Neder
lander. Ik zal hem voor de lezer Piet noe
men. Piet heeft, hoewel hij zeer gezien is
bij de dames, een gelukkig huwelijk.
Maar nu ging het gerucht, aldus Hum
mie, dat hij op een secretaresse verliefd
was geworden. En misschien deed hij wel
stoute dingen met haar. Natuurlijk had
Hummie hem opgebeld en tot twee keer
toe zijn antwoordapparaat ingesproken
maar Piet had niet gereageerd.
En toen gebeurde iets merkwaardigs: Hu
mmie deed haar handschoen uit en liet
haar vuist zien. Ze zei: „Ik geef Piet nog
tivee dagen, inaardan moet hij terugge
beld hebben.Een vreemde uitspraak: de
juistheid van een gerucht kan toch moei
lijk van een telefoongesprek afhangen.
Volgens mij kan Hummie maar een ding
bedoelen: „Piet moet braaf zijn en mij op
bellen, anders gaat tante lelijke dingen
over hem opschrijven of rondvertellen".
Een dreigement en plein public. Bij mijn
weten heeft de roddelpers nooit eerder
zichzelf zo ontmaskerd.
Het kan zijn dat dit moment u ontgaan
is. We kijken niet allemaal naar Big en
tertainment club. Maar ik vind het de
moeite waard het moment even vast te
leggen. Mocht u iets bekender zijn dan
uw buurman dan bent u gewaarschuwd.
JOOST PRINSEN
jinge
|zien
90 uu
■vont
icht
De politie van Los Angeles heeft een 19-jarige vrouw aangelHAAG
die het huis van BRAD PITT was binnengedrongen, daar tieF j.
gebleven en de kleren van de acteur had aangetrokken. Athf.
Rolando werd donderdagochtend in de slaapkamer van PittjLj'5
teerd. Zij was kort na middernacht door een openstaand taa
binnen geklommen. Bij haar aanhouding had zij een blauwt,
een groen sweatshirt, een zwarte trainingsbroek en de schot..
Pitt aan. Zij had de kleren aangetrokken omdat zij het koude
de politie. Iemand die bij afwezigheid van Pitt op zijn huis rj
ta Monica Mountains paste had de politie gebeld.
gs de
kal kj
1 jblol
jen v;
leeft
vonden. Bij het laatste! aan
zoek in 1991 was dat nlik va
procent. fc hor
Zwak punt is het fritui» nen
wordt niet snel genoeg be>
gen of onvoldoende vfflen. I
de smaak en de aanbliitoes
frieten voldoen niet alêma
der dan tweederde vaij
keurde frieten beantwj
aan de eisen. Ze moetl
geel, knapperig en nieJ
zijn.
anp/belga
De kwaliteit van de Belgische
friet is de afgelopen jaren sterk
achteruitgegaan. De consu
mentenorganisatie Test-Aan
koop is verontrust over het ver
slonzen van de nationale snack,
waarmee België internationale
roem heeft vergaard. Ze eist
verscherpte controles door de
Eetwareninspectie.
De organisatie heeft onderzoek
gedaan bij zestig frituren in vijf
tien Belgische steden. Slechts
61 procent werd „redelijk" be-
