Eten doen we vooral op straat
Smaak
Spookgasten
y
DONDERDAG 7 JANUARI 1999
REDACTIE MARGOT KLOMPMAKER EN SASKIA STOELINGA O:
0234
Kent u dat gevoel? U heeft een aantal vrien
den voor een diner uitgenodigd. Het be
looft een gezellige avond te worden. Met
zorg heeft u een menu samengesteld en al
le inkopen gedaan. De tafel is stijlvol ge
dekt. Maar op het allerlaatste moment belt
één van de gasten af. Of erger nog, er wordt
helemaal niet afgebeld en u zit letterlijk
met de gebakken peren. Dit fenomeen
neemt in de horeca hand over hand toe.
Met name voor restaurants waar een tafel
door de bank genomen slechts een maal
per avond wordt bezet vormt dit een groot
probleem.
Voor 1000 luxe restaurants die ons land telt
vormt dit jaarlijks een enorme verliespost
van zeker 15 tot 20 miljoen gulden. Om die
reden werkt de Koninklijke Horeca Neder
land aan een procedure om het fenomeen
no-show in restaurants aan te pakken. In
het programma RTL-live op nieuwjaarsdag
noemde men de gasten die nooit komen
opdagen heel ludiek 'spookgasten'. Voor
hen die wel gehoor hebben gegeven aan
hun reservering is het ook niet zo leuk om
een hele avond naast een lege tafel te zit
ten. Het allerergst zijn de mensen die het
durven te presteren om in drie verschillen
de restaurants te reserveren, zodat ze op
het laatwste moment nog kunnen kiezen.
In de meeste gevallen krijgen de twee afval
lers niet eens een annuleringstelefoontje.
En dan te bedenken dat zo n tafel op top
avonden misschien wel vier keer kan wor
den verkocht.
In het buitenland hebben de restaurateurs
inmiddels vergevorderde maatregelen ge
nomen tegen deze vorm van wildgroei. Het
met drie Michelin sterren gedecoreerde
restaurant Marco Pierre White in hartje
Londen berekent steevast 80 Engelse Pon
den (een slordige 250 gulden) per tafel aan
de 'spookgast' door. Dat kan, omdat bij de
reservering om een creditcard-nummer
wordt gevraagd en de gasten bij het maken
van de reservering op de hoogte worden
gebracht van de regels bij no-show. In Ne
derland zijn we nog niet zover, maar ik kan
u verzekeren dat we noodgedwongen naar
zo'n maatregel toegaan.
De gasten zelf dwingen ons tot een wettelij
ke annuleringsprocedure. Er wordt al ge
sproken over een Europese maatregel, zo
dat men precies weet wat de gevolgen zijn
v an het annuleren van een reservering. Bij
het boeken van reizen en hotels is het im
mers de gewoonste zaak van de wereld dat
bij een annulering kosten worden doorbe
rekend. Mocht het ook in de restaurantwe
reld tot zo'n maatregel komen, dan ver
wacht ik niet dat de mensen niet meer zul
len reserveren. Uit eten gaan is immers ge
meengoed geworden en wanneer men ver
zekerd wil zijn van een tafel in een bepaald
restaurant zal men daar toch van te voren
werk van moeten maken.
Wel verwacht ik dat men bewuster gaat re
serveren. Die mensen die er een sport van
hebben gemaakt om op een avond in
meerdere zaken een reservering te maken,
hebben hun langste tijd gehad.
JOHN BEEREN. eigepaar
van de Bokkedoorns, een
met twee Michelin-sterren
gedecoreerd restuarant in
de duinen van Bloemen-
daal.
Traditionele maaltijd aan tafel raakt steeds meer uit
Er wordt steeds meer gegeten om de maag snel te vullen, niet omdat het lekker en gezellig kan zijn.
FLORIEN VAN REES
Overal op straat zijn eetgelegenheden en etende
mensen. Vroeger was snacken alleen mogelijk bij
de haringkar en later de patatzaak, tegenwoordig
verkopen ook het Kruidvat en het benzinestation
verse broodjes. Het ontbijt wordt gedronken of
overgeslagen. Lunchtrommeltjes zijn een zeld
zaamheid. Het is al lang niet meer zo dat een gezin
gezamenlijk ontbijt, terwijl moeder voor man en
kinderen lunchpaldcetten maakt, en het gezin om
zes uur weer met z'n allen aan de warme maaltijd
zit.
Tegenwoordig leeg je als ontbijt een zakje met poe
der in een beker melk, even roeren en drinken
maar. Of het gezin gaat met een nuchtere maag de
deur uit. Bij het benzinestation wordt een broodje
gekocht dat in de file wordt opgegeten. Als lunch
kopen de kinderen in de snackcomer op school
een tosti, en onder druk van thuis een glas sinaas
appelsap, vader en moeder schuiven langs het buf
fet in de bedrijfskantine of gaan de straat op voor
een belegd broodje. De avondmaaltijd komt van de
slager, de visboer of Albert Heijn, die tegenwoordig
ook traiteur zijn. Of het gezin heeft op straat al zo
veel op dat het geen trek meer heeft.
„Steeds meer eetmomenten liggen buiten de
deur", constateert Harm Heeres, sectormanager
Restaurants van Koninklijke Horeca Nederland.
Onder eetmomenten vallen alle 'gewone' maaltij
den, maar ook het saucijzenbroodje tussendoor en
het koekje bij de koffie. Volgens Heeres ligt nu ruim
een kwart van al die eetmomenten buiten de deur;
hij verwacht dat dat over een jaar of twintig zeker
de helft zal zijn. Amerika, met 40 tot 45 procent
gaat al aardig in de richting.
Hij tekent daar wel bij aan dat er door het enorm
grote aanbod van tussendoortjes op straat ook veel
meer eetmomenten mógelijk zijn. ..Ga eens naar
een winkel. Als je vroeger een broek ging kopen,
kocht je een broek. Nu heeft elke zichzelf respecte
rende modezaak een koffiehoek. Met koekjes."
Heeres verklaart die trend uit het klantgerichter
worden van bedrijven.
Maar ook het gebrek aan tijd van de moderne
mens speelt een rol. „Als je 's ochtends druk bent
en je ontbijt mist, koop je een vers broodje bij de
benzinepomp. En als je tijdens het winkelen een
pizzabol koopt, hoef je thuis niet meer te koken.
Het scheelt allemaal tijd." Eten om de maag te vul
len dus, niet omdat het lekker en gezellig kan zijn.
Daardoor slaat een initiatief als de 'lunchbon' in
Nederland ook niet aan. Een werkgever kan voor
zijn personeel zo'n lunchbon van maximaal 15 gul
den kopen bij het bedrijf Ticket Restaurant. Het
personeel kan met de bon betalen bij horecabedrij
ven in de buurt die zich bij Ticket Restaurant heb
ben aangesloten. Het systeem floreert in de landen
om ons heen, maar wil in Nederland niet van de
grond komen. Ook hier is volgens Heeres weer de
oorzaak; de wens tijd niet aan eten, maar aan iets
anders te besteden. „Pauzes worden steeds korter.
Ik weet nog dat mijn vader vroeger naar huis kwam
voor de lunch. Tijd genoeg. Tegenwoordig moet
het allemaal in een half uurtje: eten en liefst ook
nog een wandelingetje maken. Dan ga je niet in
een restaurant zitten."
Een bedrijf dat hiervan de vruchten plukt is Van
Hecke, de grootste bedrijfscateraar van Nederland.
Het Rotterdamse bedrijf zag zijn omzet over het af
gelopen boekjaar met 9 procent verder stijgen tot
570 miljoen gulden. Van Hecke springt vol overga
ve in op het eigentijdse consumptiepatroon en zet
de ene na de andere 'formule' op. Een van de laat
ste is Eetcetera: een stand op scholen met warme
snacks, vruchtensap en luxe belegde broodjes. En
alles vers, vers, vers. „Want zodra het in folie zit,
werkt het niet. Het moet onder de ogen van de
mensen worden klaargemaakt", zegt Han van Eij-
den van Van Hecke.
Andere formules van Van Hecke zijn het Café
Toscane: personeel van een aantal hele grote be
drijven, zoals de KLM, kunnen daar, in aanvulling
op het gewone 'lijnbuffet', terecht voor een ontbij
tje, een muffin of een meeneemlunch.
Voor E.P. Koster, hoogleraar psychologie van het
voedingsgedrag in Utrecht, staat vast dat ons eet
gedrag verandert doordat de gezinsstructuur ver
andert. „Er zijn steeds meer een-oudergezinnen en
gezinnen waarin beide partners werken. In die si
tuaties is er minder tijd en aandacht voor het voor
bereiden van de maaltijden. Dan ga je op zoek naar
gemakkelijker oplossingen. De markt speelt daarop
in met een groter en gevarieerder aanbod."
Door de drukke bezigheden van de diverse gezins
leden gaat ook het patroon van vaste etenstijden
verloren. Uit het NIPO-onderzoek 'Hoe eet Neder
land-1997' in opdracht van Albert Heijn, kwam
naar voren dat jongeren veel minder dan hun ou
ders hechten aan vaste etenstijden. Ze wisselen van
dag tot dag: de ene dag kan het vijf uur zijn, de vol
gende dag weer half acht. En als de ouders pas om
zes uur thuis zijn, het ene kind op tijd naar de ijs
baan moet en het andere naar de muziekschool, is
een traiteursmaaltje wel zo makkelijk. Alles bij el
kaar leidt dat tot 'graasgedrag', zegt Koster, eten als
je trek hebt. Maar tegelijk met het eten buiten de
deur en na elkaar of voor de televisie, gaat een deel
van het familieleven verloren, van gebruiken. Hij
wil daar niet te dramatisch over doen, want 'vaak
stelt dat familieleven toch al niet veel voor', maar
hij ziet er ook de kwalijke kanten van. „Ik ken kin
deren, Nederlandse kinderen, die niet weten wat
sperziebonen zijn. Als je dan vraagt: wie kookt er
bij jullie, zeggen ze: niemand, er wordt gehaald.
Dat is niet alleen slecht voor de gezondheid. Als er
voor de tv of apart van elkaar wordt gegeten, wordt
er niet meer gepraat. Je hoort niets over eikaars ge
voelens, hoort niets over wat een ander bezig
houdt. Het familieverband valt zo deels uit elkaar.
Kruiswoordraadsel
HORIZONTAAL:
1. Steekcontact: 8. mondeling; 10. Griekse letter; 12. deel v.e.
kolenkachel; 14. familielid; 15. insect; 16. gewezen; 17. insect;
19. deel v.e. boom; 21. dieren op een boerderij; 22. houthak
kersbijl; 23. belemmering; 25. langs; 26. dierengeluid; 27.
wees gegroet; 28. persoonlijk vnw.; 30. dwergbuffel; 32. ver
maak; 34. nauwe doorgang; 36. genoeg.
VERTICAAL:
2. Fideel; 3. muze v.h. minnedicht; 4. bazige vrouw; 5. platte
grond; 6. loofooom; 7. vruchtennat; 9. communicatiemiddel;
11. zeilterm; 13. plaats waar iets lekt; 18. watering; 20. stre
ling; 24. deel v.h. jaar; 25. versterkte plaats; 26. tafeltennisattri-
buut; 29. getal; 31. uitroep; 33. schrijfgerei; 35. Japans bord
spel.
Oplossing van woensdag:
Horizontaal: 1 Stones; 7. agent; 8. rouge; 9. poeha; 10. bras;
11dorado; 12. koelak.
Verticaal: 2..Tetra; 3. natuur: 4. stress; 5. ramp; 6. geleerde;
10 boek; 11. dok.
HEINZ
f/ou tv££t /at kvaaf^
Z//V w //V ££/v
uotpo& p/£tj£
TOM POES
Tom Poes en het Monster Trotteldrom
UM5647160URZ400rub0 07/010000
Heer Bommel wierp een verwilderde
blik achter zich en toen hij daar de
overspoelde Trotteldrom gewaar
werd, haastte hij zich achter een
rotsblok. „Het m-monster", sprak
hij met dunne stem.,Jk bedoel: trot-
ten! Het monster bestaat uit trotten,
bedoel ik, als je begrijpt wat ik be
doel! Hoe kan dat?" „Wel," zei Tom
Poes, die hem gevolgd was, „dat heb
ik u steeds willen uitleggen. Alle
vluchtgaten voeren naar de Grote
Grot en wanneer de trotten een
voorgevoel kregen, kwamen ze van
zelf bij elkaar. Daar verloren ze hun
gezonde verstand en dromden sa
men tot een monster." „Ik begrijp
het niet", zei heer Ollie wanhopig.
„Hoe kunnen ze nu voelen dat het
monster komt, wanneer het monster
niet bestaat?" „Het was geen echt
voorgevoel", legde Tom Poes uit.
„Ze noemden het zo, als ze om iets
erg opgewonden raakten." Heer
Bommel schudde zonder begrip het
hoofd, maar hij had geen tijd om
verder iets te zeggen, want nu nader
den enkele trotten schroomvallig de
rots waarop Tom Poes zat. „Wij be
grijpen het niet", sprak de voorste
bekommerd. „De meerderheid hier
heeft ontdekt, dat wij zelf het mon
ster zijn. Hoe kan dat? Wij zijn een
voorgeraakt volk, eendrachtig en
eensgezind. En nu dit! Hoe komen
we zo gek?" „Hm", zei Tom Poes.
„Dat komt door al die eendracht,
denk ik. Een menigte wordt altijd
een monster dat ervan houdt dingen
kapot te gaan maken en zo." De trot
ten zwegen om het gehoorde te ver
werken en een kort ogenblik heerste
er stilte. Die werd echter verbroken
door een snel naderend, eenzaam
geroep.
Ontbijt op school
huijzen in Utrecht heeft geholpen. Minder ouders laten hul
kinderen 's ochtends met een lege maag naar school gaan.i
gens E. Koster, hoogleraar psychologie van het voedingsge&.
aan de Universiteit Utrecht. Hij is een van de bedenkers vaj
in april vorig jaar begonnen project. Schooldirecteur CamuP
schatte toen dat een kwart van zijn leerlingen met een nucL
maag in de klas zat. Voor een kwartje konden kinderen een j.
antwoord belegde boterham en een beker drinken krijgen..
Honderdtwintig leerlingen deden mee. Halverwege het pro? r
werd de ouderbijdrage verhoogd van een kwartje naar veen
cent per kind per dag. De helft van de kinderen viel toen af»,
maar verrassend genoeg bleef het aantal kinderen dat metL'rs
lege maag naar school kwam, gelijk. De afvallers aten vanafg
moment dus thuis. Volgens Koster is het ontbijt de belangtf^
maaltijd van de dag: je haalt er de energie uit die je nodig Ik n;
om goed te functioneren. Als je het overslaat, kun je je minter'
goed concentreren en ben je minder actief. De meeste oudt q
zien het wel degelijk als hun taak ervoor te zorgen dat de k^f(j
ren met een gevulde maag aan de dag beginnen. „Als dat nu
lukt, is het bijna altijd te wijten aan omstandigheden," zegLrt'
hoogleraar. Zo gaan kinderen later naar bed dan vroeger enr j
staan ze later op. Meteen na het opstaan hebben ze nog gee»
zin in eten en slaan het ontbijt liever over. Doordat werkentgj
ouders soms vroeg de deur uit gaan, kunnen ze er niet op tjL
zien dat de kinderen toch wat binnenkrijgen.
Facelift badkamer
Je wilt meedoen
met de design -
trend voor de bad
kamer, maar je
hebt een wit bete
gelde ruimte met
eenvoudig wit ke
ramisch sanitair
en simpele kra
nen. Het nieuwe
merk Octopus
biedt uitkomst:
meer luxe zoder
een ingrijpende,
dure verbouwing.
Een uitgebreid as
sortiment artike
len, fraai van kleur
en vormgeving en
betaalbaar. Deco
stickers bijvoor
beeld; figuratieve
reliëfvormen in
kunsthars - afgestemd op de
standaard tegelmaat van
15x15 cm - die men zo op de
schone ondergrond kan plak
ken. Hetzelfde geldt voor de
Deco tegel waarmee complete
tegels kunnen worden ver
sierd. Ook zijn er Deco ele
menten, plastische figuren
voor zowel tegelwanden, ge
schilderde muren als pla
fonds. Met kleurige mozaïek
steentjes van een kunststof
materiaal kan men eveneens
een hele tegel vullen of men
past ze toe als klein accent in
het midden van het tegelvlak.
Voor het omlijsten van spie-
gelpanelen zijn er mozaïek
banden. Voor in structuur ge
schilderde of behangen wan
den is er een decoratief kunst
stof band, die net boven de te
gels als afwerking kan worden
toegepast. Antislip stickers
zijn er als gekleurde rondjes,
Een simpele badkamer kan met behulp tfor
plakstickers en sierbanden worden opgan
lijkt. fc
maar ook in de vorm van n(,
spiraal of slingerpijl. Verd vr
een wasbaar douchegordi
van kunstvezelweefsel, wnur(
badkamerkleedjes met an je
slip rug. en badaccessoireji^
een tandenborstel, en een,es
kerhouder voor wandmot rsi
ge. In de serie Soap Open 1 r
zeepobjecten te koop in a BrT
lei vormen, kleuren en for 'k(
ten. Een ringvormig stuki |jr
zeep kan aan een decorat n(
haakje te drogen worden j g,
hangen; Choc heeft de vot^g,
van een reep en is in stukli|
te breken, terwijl het mod |r'r
'legoblokje' kinderen ong&c|-
twijfeld zal aanspreken. IV n
deze uiterst gevarieerde v<
sierselen kan elke saaie baf
kamer voor betrekkelijk vv
nig geld worden omgetovt
in een kleurrijk geheel. Inl
Martin van den Brink, Am
hem, tel. 026 - 327 28 88. r
Spaanse wijn 1
Een aangename manier om winterkou te verdrijven is het nf
gen van de stevige rode wijnen uit een van Spanje's jongstej
gebieden: Ribera del Guadiiana, gelegen in de zuidelijke, zoi
7
goten deelstaat Extremadura. Deze grenst aan Portugal en
met zijn wijnbouw de afgelopen twaalf jaar een spectaculaiii
ontwikkeling ondergaan.De natuurlijke omstandigheden inE*
zuidwestelijke regio zijn voor wijnbouw bijkans ideaal. De zP v'
schijnt er volop, er valt voldoende regen en de gronden van
golvende landschap bestaan vaak uit bruinrode rivierklei m
soms daaronder kalksteen. Weliswaar groeiden tussen de ui 'e
strekte velden met granen, katoen, tabak en olijfbomen ook 8"
druiven, maar de wijnen daarvan waren voornamelijk wit ei SI
den in hoofdzaak gedistilleerd. Want net als La Mancha is Efe
tremadura al heel lang een grote leverancier voor de brandy he
Jerez. Pas in 1981 werd een initiatief genomen om in Extrait111
ra kwaliteitswijn te produceren, en dan vooral rode. Bodega
viosa, begon op aanzienlijke schaal hoogwaardige druivenn di
planten. Toen daarvan na vijf, zes jaar de eerste wijnen begi
te verschijnen, maakten deze veel indruk, ook internationaal1
1997 ontving het meest toonaangevende wijndistrict met te 31
werkende kracht een beschermde herkomstbenaming, zijn sl
nominación de origen'. Als naam werd Ribera del Guadiana 8
kozen, letterlijk 'oever van de Guadiana'. N
De Spaanse streek Ribera del Guadiana wordt gekenmerkt doorrl'
heuvels en bruinrode aarde. foto •ir
ien
Spaanse wijn 2
Tot de druivenrassen die Invi-
osa plantte behoorde de tem-
pranillo. dezelfde variëteit die
de basis vormt van alle betere
Rioja's. Ook verschenen de
eveneens in Rioja gecultiveer
de graciano en mazuelo, sa
men met de Bordeaux-drui
ven cabernet sauvignon en
merlot. Veel aangeplant is ook
de garnacha (buiten Spanje
bekend als grenache). Deze
royale verscheidenheid aan
druiven heeft geresulteerd in
een inmiddels rijk scala aan
wijnen. Want de diverse ras
sen worden afzonderlijk ver
werkt, dan wel met elkaar ge
mengd, in alle mogelijke ver
houdingen. Bovendien be
staat een deel van de produc
tie uit jong te drinken 'vinos
jovenes', met daarnaast op vat
gelagerde soorten die behoren
tot de categorieën crianza, re-
serva en gran reserva. Eigen
lijk vind jé binnen Ribera del
Guadiana net zo veel variatie
als binnen de Rioja. Wat di
rode wijnen kenmerkt is eej-"s,
ferme structuur, naast eenj^
kruidige sappige fruitigheif
vermoedens van cacao plu;
laurier. De op vat gerijpte 10
pen bezitten dan ook nog?Qc
pecten van eikenhout en \{q4
nille. Ze smaken uitstekende
rund- en lamsvlees, stooff
ten en wildragouts, alsmecT
bij pittige, harde kazen. Na*
de rode wijnen zijn trouw»
de witte eveneens het ontcf ij
ken waard, want dank zij n
derne technieken hebben
gewonnen aan frisheid en 2:
fruit. De prijzen liggen, afhP^
kelijk van de kwaliteit, tussfr
net onder een tientje tot bijr
twee tientjes. Enkele impot
teurs van Ribera del Guadi
zijn DGS Wijnkopers (0182,
619055), De Gouden
Ton/Résidence (0174-2
en Wijnkoperij Het Zuidelijke
(0162-460173).
