'Mensen komen als een wrak binnen'
Tandartsinfolijn
MAANDAG 4 JANUARI 1999
Sinds kort is er de Tandartsinfolijn, een
particulier initiatief van de tandartsen
Scheringa en Van den Akker uit Alphen aan
den Rijn. Het nummer (0900 - 2025191)
kost vijftig cent per minuut. Het systeem
werkt met voice response'. Dat wil zeggen
dat de teksten van te voren worden inge
sproken en verwerkt in een gecomputeri
seerd systeem. Even een paar vragen uit
proberen op de Tandartsinfolijn. Ik heb
bruine vlekken op mijn tandhalzen. Kan
dat kwaad? Kan de tandarts er iets aan
doen? Of: 'Moeten de verstandskiezen va
mijn zoon worden getrokken?'
Helaas! Er is helemaal geen voice-respo-
ner. Het systeem reageert helemaal niet op
sergeen helemaal niet op een stem Het eni
ge dat het doet is je uitnodigen om toetsen
in te drukken om een verhaal te horen over
het onderwerp waarin je je bent geïnteres
seerd.
De verhalen zijn samengesteld met mede
werking van de beroepsorganisatie van de
tandartsen en de diverse wetenschappelij
ke verenigingen uit dat vak. Ie kunt als op
beller bijvoorbeeld kiezen voor 'actualitei
ten'. Binnen de groep actualiteiten kun je
weer opnieuw intoetsen, om bijvoorbeeld
het nieuwe fluoride-advies van het Ivoren
Kruis (preventie-organisatie) te horen.
Daarin wordt verteld dat niet langer wordt
geadviseerd om aan kinderen fluortabletjes
te geven. Fluor beschermt tanden en kie
zen tegen het ontstaan van gaatjes. Het
nieuwe advies luidt dat iedereen tandpasta
met fluor moet gebruiken, ook kinderen.
Maar omdat kinderen nogal eens tandpasta
inslikken en daardoor te veel fluoride zou
den kunnen binnenkrijgen, is er speciale
peuterpasta, waar de helft minder fluor in
zit.
Onmiddellijk rijst natuurlijk de vraag waar
om dat advies ineens is veranderd. Wat
mankeerde er aan? Hebben kinderen, die
tabletjes kregen, misschien toch te veel ge
slikt? Maar helaas, zo'n vraag kun je niet
stellen. De vriendelijke stem aan de andere
kant heeft geen oren.
We luisteren nog naar andere onderwer
pen, zoals uitleg over tandpasta. Tandpasta
die tegen ontstekingen zou helpen, maar
niet werkt. De werking is althans onbewe
zen. Tandpasta met enzymen tegen tand-
plak werkt in het laboratorium, maar ook
hier geldt: er is geen bewijs voor de werking
bij de mensen thuis. En dan tandpasta voor
witte tanden! Daar slijten je tanden van
weg en die mag je dus hooguit één keer per
maand gebruiken. Ook wordt verteld wat
een goede tandenborstel is: eentje met een
rechte steel en een niet te grote kop.
Al met al blijkt aan het eind van het verhaal
over pasta en poetsen dat we acht minuten
naar de Tandartsinfolijn hebben zitten
luisteren. Dat kost dus vier gulden. Niet te
vreden, en ook nog het verhaal over vullin
gen willen horen? Graag, zullen de tandart
sen in Alphen aan den Rijn, denken, want
ook dat duurt weer acht minuten. En KPN
int alweer vier gulden, waarvan een deel
naar de info-verstrekkers gaat. Verder
nieuwsgierig naar de problemen van ont
stekingen in wortelkanaal en wortelpunt?
Mooi. Zeven minuten, en dan moet je nog
een keer overnieuw luisteren, want het is
ingewikkeld om in een keer te onthouden.
Ook kun je onderweg nog twee keer een
ander pad inslaan door weer een nieuw
nummer in te toetsen. Kassa.
Misschien is het toch beter om vragen aan
je eigen tandarts te stellen. Zijn antwoor
den zijn inbegrepen in de prijs van de be
handeling en dus eigenlijk gratis.
De 'muisarm' bedreigt miljoenen
Nederlanders die met een computer
werken. De arbodiensten spelen in
op het verwachte ziekteverzuim. Een
grootscheeps preventieplan moet le
ge kantoren voorkomen. Tussen de
één en 4,5 miljoen Nederlanders lo
pen volgens deskundigen het risico
een muisarm te krijgen. Dat aantal
stijgt in de toekomst alleen maar.
want notebooks en desktopcompu
ters vliegen als zoete broodjes over
de toonbank.
Bij bedrijven en instellingen is de ge
automatiseerde werkplek eerder re
gel dan uitzondering. Daar zijn werk
druk en stress de voorbodes van RSI
(Repetitive Strain Injury). ,,RSI is be
roepsziekte nummer één van de toe
komst". zegt revalidatiearts M. van
Eijsden-Besseling van het AZM in
Maastricht. Zij kan het weten. Haar
boek over RSI ligt sinds kort in de
boekhandel. In Nederland is deze re-
validatie-arts, gespecialiseerd in mu
sici en RSI-problemen, een autoriteit
op het vakgebied. Zij waarschuwt de
wereld voor onderschatting van de
repeterende beweging. „Ik krijg men
sen over de vloer die me werkelijk
smeken om hulp. Ze komen als een
wrak binnen en kunnen hun dage
lijkse werk niet meer uitoefenen. Het
gaat meestal om beeldscherm-wer
kers. maar ook mensen met andere
beroepen kunnen RSI krijgen. Som
migen gaan er al vanuit dat hun hele
carrière geruïneerd is, omdat ze hun
armen niet meer pijnloos kunnen
bewegen. Laatst had ik een croupier
op het spreekuur. Die kon zelfs geen
fiches meer vasthouden." De spreek
kamer van de revalidatie-arts is niet
alledaags. Natuurlijk puilt het boe-
kenrek uit van de vakliteratuur en
heeft de pc een plekje op de desk,
Beroepsmuzikanten kampen vaak met dezelfde kwalen als de beeldschermwer-
RSI te voorkomen met betere houding en andere werkinstelling
de wereld hebben, dat helpt hele
maal niks als jij vervolgens als een
voddenbaal op je bureaustoel hangt.
RSI voorkomen heeft alles te maken
met de juiste lichaamshouding."
Van Eijsden springt op van achter
het bureau en imiteert de voetstap
pen van Quasimodo: „Je ziet het als
je kijkt hoe mensen zitten of lopen.
Ze hangen achterover, trekken hun
rug hol. hebben slappe rugspieren en
belemmeren hun armbewegingen
daardoor. De massa begrijpt niet hoe
belangrijk een goede houding is.
Vroeger moest je met een boek op je
hoofd lopen om je rug te rechten, zo
slecht was dat nog niet. De meeste
mensen moeten in hun hersenpan
gewoon even twee andere diskettes
stoppen die de zaak omprogramme-
ren. Met de eerste floppy leren ze
welke lichaamshouding de juiste is
en de tweede helpt bij het aanpassen
van het gedrag. Goede rugspieren
kun je vergelijken met dildte kabels,
ze moeten oersterk zijn. Je armen, de
werkspieren, moeten daarentegen zo
soepel mogelijk blijven. Die combi
natie geeft het ideale resultaat."
Een gedoseerd leven met de hulp van
een weekagenda stimuleert volgens
de Maastrichtse de gedragsverande
ring: „Het helpt om je drukke dag
programma op papier te visualise
ren. Zo kun je makkelijker prioritei
ten stellen en een minder belangrijke
afspraak gewoon doorstrepen. Ook
het lichaam moet voldoende training
krijgen door regelmatig te zwemmen
of te skaten. „Dat is goed voor je rug-
en armspieren en je krijgt er een fit
gevoel van", betoogt Van Eijsden. De
schrijnende gevallen die echt onder
behandeling moeten in de 'RSI-kli-
niek' krijgen een programma voorge
schoteld dat behalve uit fysiothera
pie ook nog uit ergotherapie (hou
dingsverandering) en psychologie
(gedragswijziging) bestaat. Dat haar
praktische tips bij de rest van de we
reld vrijwel onbekend zijn, bewijst de
ellenlange patiëntenlijst van de AZM-
arts. Ook de wachtlijst puilt uit van
zieken die liever vandaag dan mor
gen de Maastrichtse therapie onder
gaan. Geduld is een schone zaak,
want de wachttijd bedraagt inmid
dels een half jaar. ,„Die lange lijst is
het tragische van de hele affaire. Ik
weet als geen ander, dat ik patiënten
alleen in het vroegste stadium hele
maal van hun klachten kan verlos
sen. Binnen de vier maanden, dus."
Volgens Van Eijsden bestaat er een
gigantisch tekort aan medici met vol
doende kennis van zaken. Slechts
een select groepje deskundigen zit
volgens haar echt diep in de RSI-ma-
terie. Omdat de muisarm straks hele
volksstammen zal vellen, vreest de
Maastrichtse dat charlatans de
'muisarm-markfals een gouden
markt gaan beschouwen. .Als ik een
geldwolf zou zijn, had ik allang een
privé-kliniek, want dat is een uiterst
lucratieve aangelegenheid. Maar ik
ben nog van de oude stempel. Ik ben
gewoon een idealiste."
ker.
maar pal om de hoek stuit de bezoe
ker op een piano, temidden van het
klinische wit. Hoewel de arts in haar
privélesen ook geluid aan de ivoren
toetsen ontlokt, is de bruine Baldwin
klavier louter bestemd voor thera
peutische doeleinden. Wekelijks ko
men pianisten, harpisten en cello
spelers uit het hele land om hun
lamgespeelde ledematen weer
tot leven te wekken in de muziekkli-
niek.A Want beroepsmuzikanten
kampen vaak met dezelfde kwalen
RSI
Repetitive Strain Injury is een aandoening aan vingers, armen, schou
ders en nek die een permanente pijn, tinteling of verkramping veroor
zaakt.
Hoe krijg je RSI? Door eenzelfde arm- of handbeweging vaak te herha
len. Ook een slechte lichaamshouding, te hoge werkdruk en een matig
ergonomische werkplek kunnen de klachten mede veroorzaaken.
Krijgen alleen 'beeldschermwerkers' last van RSI?
Nee, de risicogroep bestaat uit alle beroepen die éénzelfde beweging
veelvuldig herhalen. Pianisten of wielrenners kunnen RSI net zo goed
krijgen als de croupier of de cassière.
Is RSI te genezen?
Alleen als de patiënt tijdig hulp zoekt bij een deskundige arts. Vaak
blijven mensen te lang lopen met RSI.
Bestaat er een medicijn?
Rust en de juiste houding kunnen voor verbetering van de klachten
zorgen. Soms gebruikt de zieke een pijnstiller. Die werkt echter niet
genezend.
Zit RSI tussen de oren?
Nee, het is een lichamelijke aandoening. De maatschappelijke aan
vaarding komt maar langzaam op gang, omdat de ziekte nog relatief
'nieuw" is.
Hoeveel potentiële RSI- patiënten telt Nederland?
Deskundigen schatten de risico-groep op één miljoen tot 4,5 miljoen.
TNO doet momenteel onderzoek om concrete cijfers over de aandoe
ning boven water te krijgen.
foto united photos de boer
als de beeldschermwerker, zeg maar
de gewone RSI-sterveling. Van Eijs
den-Besseling legt uit dat de muis
arm een typische beroepsziekte van
deze tijd is: „Uit mijn onderzoeken
blijkt dat vaak dat jonge ambitieuze
perfectionisten last hebben van het
RSl-syndroom. Het zijn vaak goed
opgeleide mensen die absoluut wil
len slagen bijzonder productief zijn
en bovendien nauwelijks in hun da
dendrang zijn af te remmen. Ze leve
ren permanent strijd met dreigende
deadlines en staan daardoor bloot
aan veel stress.
Met zo'n instelling komt de pijn in
pols arm of schouder na verloop van
tijd vanzelf. De hedendaagse streber
wordt het slachtoffer van zijn eigen
ambities. Vaak negeert hij - tegen be
ter weten in - de lichaamssignalen
die bedelen om totale ontspanning
van lijf en leden. RSI krijgt dan alle
ruimte om het lichaam te besluipen.
Ongemerkt belanden patiënten vaak
in wat Van Eijsden als fase één van
de ziekte omschrijft. In het beginsta
dium dat ongeveer vier maanden
duurt, is de ziekte vaak nog te gene
zen van de aandoening. Bij fase twee
en drie (waarbij de klachten steeds
chronischer worden) ligt dat totaal
anders. Dan leidt de therapie van de
AZM-specialisten hoogstens tot een
verlichting van klachten.
Als grote bedrijven horen dat men
sen klagen over RSI zijn ze vaak alert
en argwanend. Dan worden ergono
men en arbodeskundigen opgetrom
meld om de werkplek te inspecteren.
Het probleem ligt echter in veel ge
vallen bij de patiënten zelf. Je kunt
het meest ergonomische bureau van
P u z z
Kruiswoord-min-een
Niet het gevraagde woord invullen, maar een woord dat bestaat uit de let
ters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v.
Omschrijving •'dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld
moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet
blijken uit de kruisende woorden.)
HORIZONTAAL:
1. Roofdier; 4. anti: 7. Zwitserse bondsstaat; 9. Griekse godin;
10. geleerd; 11. knaagdier; 13. vruchtenpulp; 14. adellijke titel;
17. politieman; 18. ontvangstbewijs; 19. bijna loodrecht; 21.
kussenovertrek; 24. destijds: 26. afgelegen; 27. sluitmiddel; 29.
projectieplaatje; 30. straathandelaar; 32. gereed; 33. soort appel.
VERTICAAL:
1. Kop v.e. draaibank: 2. gril; 3. muur; 4. kurk; 5. heidemeertje;
6. medemens; 8. vervelend; 11. aan alle kanten; 12. deel v.e.
schoen; 13. bloeimaand; 15. achterklap; 16. fout; 17. nauwe
doorvaart: 19. list; 20. puntig staafje; 22. grap: 23. plek; 25.
vogelverblijf: 27. plas; 28. vrucht; 30. beroep; 31. gymnastiek-
toestel.
Oplossing van zaterdag:
Horizontaal: 1. Put; 4 kus; 7. kamer; 10. eb; 12. mud; 13. pi; 14
mei; 15. mop; 16. os; 17. elp; 19. na; 20. ton; 21. eis; 22. au; 23. gek;
25. op; 27. rum; 28. mee; 29. ar; 30. met; 32. nu; 33. varia; 35. taT; 36.
lid.
Verticaal: 2. Uk; 3. tam; 4. ked: 5. Ur; 6. memo; 8. muil; 9. nipa; 11.
bestuur: 13. ponsoen; 17. eng. 18. pek. 22. arak; 24. ever; 26. peuk;
30. mal, 31. til; 33. va; 34. ai.
HEINZ
TOM POES
Professor Prlwytzkofski had geen
aandacht voor dit gesprek. Oplet
tend hield hij de opgestapelde ste
nen in het oog en toen deze opnieuw
begonnen te bewegen maakte hij
snel enige notities. Zonder zich te
storen aan het gerommel van neer
stortend gruis of aan het dreigend
gegrom dat uit de spelonk naar bui
ten klonk, vergeleek hij zijn aanteke
ningen, hier en daar een zinnetje on
derstrepend. En pas toen de grootste
rotsblokken dreunend naar buiten
vielen om doorgang aan het monster
te verlenen, wendde hij de blik af.
„Dit maal klopt het", sprak hij. „Men
moet het vervaren van zo ener ver
schijning gans rustig vervolgen. Nu
heb ik alle factoren - en na enige
studie zal ik der monster gewis ana
lyseren kunnen. Opgepast! Daar is
der Trotteldrom. Dat was waar. Uit
de grot kwam het ondier naar buiten
kronkelen, te midden van stofwolken
en dof gebrom en zonder aandacht
aan de geleerde te schenken daalde
het in de vlakte af om aan zijn ver
woestend werk te beginnen.
Persoonsgebonden budget i/e
MM
Tom Poes en het Monster Trotteldrom
,,D-daar is het m-monster!" riep
heer Bommel uit, toen de vormloze
kop boven een heuvelrug verscheen.
„V-vlug! Doe iets! Ik moet iets
d-doen, bedoel ik! Ik m-moet de be
volking redden. Ik sta pal. Waar is
het p-palletje?" Zo sprekende had
hij de bom uit het tasje getrokken en
bevingerde met bevende hand het
uurwerk, dat op de top was aange
bracht. „Niet doen!" riep Tom Poes
en hij sprong toe om heer Ollie het
vreselijke wapen te ontrukken.
Het persoonsgebonden bud
get (pgb). waarmee ouderen
zelf zorg kunnen inkopen,
kan aanzienlijk worden ver
eenvoudigd. De uitvoering
van het budget is momenteel
in handen van de Sociale Ver
zekeringsbank. Deze beheert
het budget voor de mensen
die zelf zorg willen inkopen.
In zijn proefschrift 'Persoons
gebonden budgetten in de
ouderenzorg' stelt Roger Kerff
dat het beheer van de pgb's
in handen van de ouderen
zelf moet komen. De regeling
wordt zo eenvoudiger en de
Bypassoperatie
Een medicijn tegen hoge
bloeddruk blijkt ook de kans
op herhaling van hartklach
ten na een bypassoperatie
fors te verminderen. Gemid
deld ondervindt één op de
vijf mensen binnen een jaar
na zo'n ingreep weer hart
klachten. Met een genees
middel dat aanvankelijk niet
voor bypasspatiënten was be
doeld kan dit worden terug
gebracht tot één op de twin
tig. Dit blijkt uit onderzoek
van het Academisch Zieken
huis Groningen en het Sint
Antonius Ziekenhuis in Nieu-
wegein. Aan het onderzoek
deden 148 mensen mee, die
kosten lager. De vrees bij c
overheid voor fraude is vol Ni
gens Kerff onterecht. Oudj
ren zijn heel goed in staatj G
hun budget zelf te beherej z'
Ook zouden ouderen in ea Al
verzorgingshuis in staat nj K
ten worden gesteld om eej 01
pgb aan te vragen. Volgen! 1
overheid is dit niet mogelij w
maar uit onderzoek blijkt J K
het wel kan als de financié n"
ring van verzorgingshui/et Tl
wordt aangepast. Kerff prq A
moveert 15 januari aan del n
Erasmus Universiteit te Rd 01
terdam. j d
allemaal een bypassoperaj
hadden ondergaan. Een dj p
kreeg het middel quinapril
de overigen een placebo !j
een jaar bleek de groep dit 5
quinapril had gekregen 80 p
procent minder kans te ha n
ben dan anderen op herhs y
ling van hartproblemen aij g
pijn op de borst of een in-:
farct. Hoewel de onderzoa
groep maar klein was. wan
de verschillen zo groot dat
uitkomsten veelbetekenerj p
zijn. Het onderzoek bevesl p
het vermoeden dat dit mid
een beschermende werkin n
op de vaatwand heeft. j j
Down Syndroom
Er is vorig jaar een recordaantal kinderen geboren met het synj
droom van Down. foto j
In Nederland is vorig jaar
zeer waarschijnlijk een re
cordaantal kinderen met het
Down-syndroom geboren.
Dat concludeert de Stichting
Down s Syndroom (SDS) op
grond van het aantal aanmel
dingen bij haar organisatie.
De oorzaak van de toename
is niet direct duidelijk. Bij de
stichting zijn in 1998 147 ba
by's ingeschreven. Volgens E.
de Graaf van de stichting tel
de de SDS in '97 117 aanmel
dingen. In de jaren daarvoor
ging het om 118 (1996), 105
(1995), 131 (1994) en 132
(1993). De Graaf stelt vast
er in ons land veel aandai
is voor prenatale diagnos
(onderzoek voor de gebot
en de daaruit voortvloeier
beëindiging van zwanger
schappen. „In de afgelopt
jaren zie je echter ook dat
aantal uitgedragen zwang T
schappen na de diagnose I
Down toeneemt. Maar da-^
uit kan de plotselinge stijj
niet worden verklaard. \i
gens De Graaf is er dringd
behoefte aan nader weten
schappelijk onderzoek.
Bemoeials gevraagd
Vrijwilligers zijn onmisbaar
voor de leefbaarheid van de
samenleving. Om aandacht te
vragen voor hun belangeloze
inzet looft het Humanistisch
Verbond elke twee jaar een
prijs uit. Dit jaar is het thema:
maatschappelijke participatie
van mensen zonder betaald
werk. Achterliggende gedach
te is dat mensen zonder baan
in een sociaal isolement kun
nen raken. Betaald werk geeft
status, geld, contacten: je
bént iemand. Toch telt ons
land 2 miljoen mensen onder
de 65 jaar zonder baan. Veel
wao'ers, alleenstaande ou
ders, ongeschoolden, chro
nisch zieken, daklozen, asiel
zoekers, werklozen en oude
ren voelen zich buitengeslo
ten. Talloze vrijwilligers leg
gen zich niet neer bij die hei
ligverklaring van betaald
werk, aldus het Humanistisch
Verbond. Zij motiveren zich
zelf en anderen om op alter
natieve manieren toch deel te
nemen aan de samenleving.
Het Humanistisch Verbond
looft dit jaar drie prijzen uit
van 10.000, 5000 en 3000 gul
den. De 'Bemoei je d'r mee-
Brandwonden
Bijna de helft van slachtoffers
van brandwonden kampt na
ontslag uit het ziekenhuis
met ernstige psychische pro
blemen. Eén van de klachten
is moeilijk kunnen slapen. De
klachten worden toegeschre
ven aan de pijn tijdens ver-
bandwisselingen. Het losha
len van de verbanden, bewe
gen van de verbrande li
chaamsdelen en het aanbren
gen van zalven zijn haast nog
pijnlijker dan het letsel zelf.
Meeste patiënten noemen de
pijn tijdens wondverzorging
extreem en ondraaglijk. Vol
gens de onderzoeker Lucien
Taal brengt de regelmatig te
rugkerende ernstige pijn het
lichaam in een voortdurende
alarmtoestand. Dit veroor
zaakt slaapproblemen. Eén
tot twee jaar na ontslag uit
het ziekenhuis kampt een
derde van de patiënten nog
steeds met ernstige klachten.
'prijs staat open voor alle
willigersprojecten, zoals
lozencomités, actiegroe
zelfhulporganisaties, sa
groepen, telefonische h
diensten, bezoekgroe;
enz. De projecten mop
worden uitgevoerd door
willigers, alleen de begT
ding mag professioneel -
Meer informatie: Humae
tisch Verbond, tel. 020
9000. n
Brandwondenonderzoeker a
Lucien Taal. foto pr
Dit blijkt uit een onderzoek'l(
van drs. Lucien Taal (socialéjj
wetenschappen) van de Unh
versiteit van Utrecht. h
