Partijen Lockerbie-zaak komen met nieuwe eisen Buitenland Verkiezingen Israël worden spannender dan in 1996 Opperrechter Rehnquist geen onpartijdige arbiter Humanitaire werkers VN op weg naar Irak Oprichting burgermilitie in Indonesië uitgesteld Irak vreest sluipende ramp door 'uraniumkogels' ren DmL iftHiNGTON'Prettig Kerstfeest' staat er te lezen op een bom die irige week op Irak is afgevuurd. Het Amerikaanse ministerie Defensie heeft gisteren zijn afschuw uitgesproken over het ;ident waarbij een anonieme marineman anti-islamitische iten had geschilderd op een 900 kilogram zware lasergeleide 3 jm, voordat die vorige week werd afgeschoten op Irak. Op de jm was onder meer 'hier is een cadeautje voor Ramadan' ge- qq ilkt. De Amerikaanse autoriteiten hadden met het oog op de amitische vastenmaand grote moeite gedaan de Arabische ireld op het hart te drukken dat uit de operatie Desert Fox en anti-moslim sentimenten mochten worden afgelezen, oordvoerder Bacon van het Pentagon benadrukte dat 'gods- enstige onverdraagzaamheid een gruwel is voor minister van b .pensie Cohen en adle Amerikanen die hechten aan het recht vrijheid van godsdienst'. foto ap louisa buller hina beveelt ballonvaarders te landen inden De Chinese autoriteiten hebben de ballonvaarders Ri- ard Branson, Steve Fossett en Per Lindstrand opdracht gege- te landen. Dat heeft het coördinatiecentrum van de vlucht de wereld in Londen meegedeeld. De ballonvaarders waren :eravond ter hoogte van Tibet het Chinese luchtruim binnen- logen zonder daarvoor toestemming te hebben. China had eerder mee ingestemd dat de ballon ten zuiden van de 26ste door zijn luchtruim zou vliegen, maar vanwege len in het Middellandse-Zeegebied en de bombardemen- in Irak passeerde de ballon het Himalayagebergte 400 kilo eter noordelijker dan de geplande route. In februari weigerde una een Europees team ballonvaarders toestemming om zijn [htruim te doorkruisen, waarmee die poging de wereld te nden voortijdig moest worden afgebroken. ireenpeace in actie tegen Nedlloyd ckland Actievoerders van Greenpeace hebben gistermorgen Auckland (Nieuw-Zeeland) een felle confrontatie gehad met politie. Tijdens een nieuw protest tegen de 'ontverantwoor- sloop van het schip Encounter Bay van P&O Nedlloyd kwam t tot een gewelddadig treffen. Vijf actievoerders, onder wie q Nederlander, zijn gearresteerd. Greenpeace voerde eerder jé de tegen het schip in Barcelona (Spanje) en Sydney (Austra le Ook bij het hoofdkantoor van P&O Nedlloyd in Rotterdam r jen demonstranten actief. Kern van de Bezwaren is de voor nomen sloop van het schip. De ontmanteling gebeurt volgens eenpeace zonder oog voor het milieu. Slopers werken onbe- hermd met gevaarlijke stoffen, die vervolgens in het zeemilieu echt kunnen komen. iudent krijgt 30 miljoen na ongeluk nden-rotterdam Een Nederlandse student krijgt 30 miljoen Iden schadevergoeding toegekend, omdat hij door een onge- vrijwel volledig verlamd is geraakt. Dit bepaalde het Britse gh Court in Londen gisteren. De 22-jarige student Maarten «heuvel was passagier in een auto die, door nalatigheid van chauffeur, verongelukte. Het slachtoffer droeg geen autogor- I. maar was volgens het oordeel van de rechter niet nalatig, sheuvel studeerde Business Administration aan de universi- ivan Bath en had volgens zijn advocaten een rijke toekomst im )r de boeg tot hij bij het ongeluk betrokken raalae. Hiermee l klaarden zij de recordhoogte van de gevraagde uitkering. De iade\ ergoeding wordt volledig betaald door de verzekerings- laischappij van de chauffeur, een vriend van het slachtoffer. v jlitieman in Kosovo doodgeschoten gl itiNAEen Servische politieman in Kosovo is gisteren bij een nslag om het leven gekomen. Zijn vrouwelijke metgezel raak- jewond. Gevreesd wordt dat de aanslag, door onbekenden t automatische wapens gepleegd in de noordelijke stad Po tt jevo, de spanningen in Kosovo verder zal doen toenemen. I dujevo ligt ongeveer 40 kilometer ten noorden van Pristina. j stad heeft een overwegend etnisch-Albanese bevolking en I ale Serviërs klaagden de afgelopen weken over de toenemen- Ji aanwezigheid van guerrillastrijders. Zij eisten maatregelen a de Servische autoriteiten, wat hen door de meerderheid :t in dank werd afgenomen. Een onbekend aantal etnische lanezen is gearresteerd voor de aanslag. iekenverzorgster niet vervolgd Bnhagen Een Deense ziekenverzorgster die verdacht werd pr', a de moord op 22 bejaarden, wordt niet vervolgd. De Deense c titie zag gisteren af van gerechtelijke stappen wegens gebrek voldoende bewijs. Een rapport van deskundigen leverde t afdoende zekerheid dat de vrouw actief was betrokken bij overlijden van de ouderen. Met het verrassende besluit van openbaar aanklager komt een vroegtijdig einde aan wat de ense pers al bij voorbaat had uitgeroepen tot het proces van j eeuw. De 34-jarige ziekenverzorgster was oktober vorig jaar rresteerd. Ze zou de bejaarden te sterke doses kalmeermid- en hebben toegediend en de doden hebben bestolen. Ze gaf eindelijk toe vijftienhonderd gulden te hebben ontvreemd. rieken akkoord met 'euro-begroting' ine.: Het Griekse parlement heeft gisteren ingestemd met de ïuinigingsbegroting voor 1999, het cruciale jaar voor de iekse pogingen aansluiting te vinden bij de 11 landen die de 0 gaan invoeren. Het begrotingstekort zal van 2,2 procent ihet bruto nationaal product aan het eind van dit jaar dalen ir 1,9 procent, beduidend onder de 'euro-norm' van drie •cent. Inflatie blijft met 4,7 procent echter het grote pro em voor Griekenland omdat de EU-norm rond de 2,5 pro- •t ligt. De bezuinigingen leidden vorig jaar al tot grote ar- dsonrust en stakingen. De socialistische premier Costas Si- lis heeft toetreding tot de euro per 1 januari 2000 het uit- igspunt van zijn beleid gemaakt. Om dat doel te bereiken let Griekenland aan het eind van 1999 aan alle eisen voor de io voldoen. Griekenland was het enige EU-lid dat er niet in agde te voldoen aan de eisen voor de gemeenschappelijke mt, die per 1 januari aanstaande wordt ingevoerd. Groot- ttannië, Denemarken en Zweden hebben besloten nog niet e te doen. r TA verlengt wapenstilstand [y, De Baskische terreurorganisatie ETA heeft gisteravond i sr wapenstilstand, die drie maanden geleden was afgekon- 1 verlengd. De afscheidingsbeweging weigert echter defini- j een einde te maken aan de gewapende strijd, totdat er een i Teenkomst is met de Spaanse regering. In een verklaring aan Scheidene Spaanse media stelt de ETA dat er tot nog toe 5n directe contacten met de regering in Madrid tot stand zijn tyj/ ^omen. Drie dagen geleden plaatste premier Aznar 21 ETA- V 'angenen over naar gevangenissen dichter bij huis. Nationa- pch Baskische politici noemde het besluit om de gedeti- «jr rden, die vastgehouden werden in gevangenissen op de Ca- J teche eilanden en in de enclaves Ceuta en Melilla in Noord- 'M ika, over te plaatsen 'te weinig en te laat'. Er zitten meer dan BS 'ETA-gedetineerden vast in gevangenissen verspreid over "T J Spanje. De ETA eist al jaren dat zij overgebracht worden T cellen in Baskenland. De drie landen die partij zijn in de Lockerbie-zaak heb ben nieuwe eisen gesteld. Iibië wil de twee Libische ver dachten van de aanslag op het PanAm-toestel boven Lockerbie alleen uitleveren als zij worden berecht door een internationaal hof. De VS en Groot-Brittannië heb ben Libië gisteren een ultimatum gesteld: de verdachten moeten eind februari zijn uitgeleverd. RUSWUK-NEW YORK-LONDEN De Libische leider Khadaffi zei gisteravond dat het door zijn land gewenste internationaal hof zou moeten bestaan uit rechters uit de Verenigde Sta ten, Libië, Engeland en andere landen. Zijn uitlatingen geven aan dat de uitlevering van de twee agenten mogelijk verdere vertraging zal oplopen. Washington en Londen wil len dat met hun nieuwe eis voorkomen. Zij vragen de Vei ligheidsraad van de Verenigde Naties de sancties tegen Libië te verzwaren als de twee verdach ten van de aanslag niet voor eind februari zijn uitgeleverd. De Amerikaanse president Clinton benadrukte nog eens dat er niet meer te onderhande len valt over het voorstel dat de VS en Groot-Brittannië eerder dit jaar deden voor een proces in Nederland. Tijdens een her denkingsplechtigheid voor de slachtoffers van de aanslag sprak de Amerikaanse presi dent Clinton over 'slikken of stikken'. De Britse premier Blair dat Libië geen enkele reden meer heeft om het proces tegen de twee verdachten nog meer te vertragen. ,,Ik denk dat we zo ver mogelijk zijn gegaan in onze pogingen om te voldoen aan de Libische eisen. Wij wachten nog steeds op een antwoord van hun kant." Het was gisteren precies tien jaar geleden dat het Panam- toestel boven het Schotse plaatsje Lockerbie ontplofte. Daarbij lieten elf inwoners van het plaatsje en de 259 inzitten den van het toestel het leven. Libië heeft altijd ontkend iets te maken te hebben gehad met de aanslag. Dit jaar kwam voor het eerst zicht op een proces tegen de twee vermeende daders toen Washington en Londen instem den met de Libische eis de twee in een neutraal land te berech ten. Zij kozen Nederland, dat inmiddels heeft gezegd voor de gelegenheid een stukje grond gebied - kamp Zeist bij Soester- berg - af te staan. Het proces zou worden gehouden door Schotse rechters, volgens Schots recht. TEL AVIV AD BLOEMENDAAL CORRESPONDENT Wie wil weten wat er in Israël gaat gebeuren nu de regering- Netanyahu de deur is gewezen, kan het beste de opiniepeilin gen negeren. Hooguit kan wor den gezegd dat eruit blijkt dat de Israëlische kiezers hunkeren naar iemand die ze kunnen ver trouwen. Het zegt wel iets dat de zittende premier en de op positieleider het in populariteit moeten afleggen tegen oud-le gerstafchef Amnon Shachak. ie mand die nog nooit een politie ke verklaring heeft afgelegd, maar nu mee gaat doen aan de nieuwe verkiezingen. Het Israëlische publiek is gek op een man met een voorbeel dige militaire carrière en zon der door het politieke bedrijf bevlekte handen. Maar in de loop van de komende maanden zal Shachak beleid moeten ont werpen, omstreden politieke uitspraken doen en onderwerp worden van sneercampagnes van zijn tegenstanders. Hoe dat zijn reputatie zal beïnvloeden, moet worden afgewacht. Zoals het er nu naar uitziet, zal Shachak een nieuwe cen trumpartij gaan leiden. De poli tieke koers zal waarschijnlijk niet veel afwijken van die van de Arbeiderspartij en misschien zelfs iets links daarvan liggen. De partij zal zich presenteren als voorstander van het Oslo proces en tegenstander van re ligieuze dwang. Dat wil zeggen dat ze niet alleen kiezers zal trekken uit de gematigde vleu gel van de Likoed, maar ook uit de Arbeiderspartij. De verkiezing van Israëls nieuwe parlement zal waar schijnlijk een ontwikkeling be vestigen die al een paar jaar aan de gang is, namelijk de afbrok keling van de grote twee, de Li koed en Arbeiderspartij. Beide verkeren in een staat van wan orde. In de Likoed is een ge vecht aan de gang tussen prag matiek en ideologie. De Arbeiderspartij verkeert in een ander soort crisis. De nipte nederlaag van Shimon Peres, bij de verkiezingen van 1996, is nog steeds niet verwerkt. Ehud Barak is met gejuich ingehaald maar heeft de hoge verwachtin gen niet bewaarheid. Hij lijkt zich niet erg op zijn gemak te voelen in de politiek en zijn ideeën over het vredesproces verschillen op het eerste gezicht weinig van die van de Likoed. Door het gebrek aan uitstraling begint het publiek zich af te vragen of er voor de partij die ooit bijna heel Israël beheerste, nog een politieke toekomst be staat. Als een paar kopstukken overstappen naar de nieuwe centrumpartij, kan dat een wa re leegloop losmaken. De Israëlische premier Netanyahu probeerde gisteren het parlement te overtuigen van de noodzaak voor een kabinet van 'nationale eenheid'. De Knesset besloot anders. Komend voorjaar worden er vervroegde verkiezingen in Israël gehouden. foto reuters jim Hollander ruswuk clemens ingwersen Clinton-haters hopen dat het proces in de Senaat tegen de pre sident de grote finale zal worden tegen de verderfelijke ploeg overspelige links-liberalen van Clinton. De Republikeinse bela gers van de president hebben een ontoereikende meerderheid in de Senaat, maar de eindstrijd heeft een scheidsrechter die Clinton beslist niet goed gezind is: William Hubbs Rehnquist, president van het hooggerechtshof in de VS. Rehnquist is zachtjes uitgedrukt aartsconservatief. Hij is al decennia tegen abortus, tegen rechten voor homoseksuelen en voor alles wat wet, orde en gezag sterk maakt. Hij is voorts een autoriteit op het gebied van impeachmentprocedures. Dat compenseert zijn onervarenheid als rechter in gewone rechtza ken. Rehnquist heeft een schitterende loopbaan achter de rug bij het ministerie van justitie en in de topmagistratuur, maar hij was nooit rechter in gewone zaken. In 1992 publiceerde Rehnquist 'Grand Inquests', een stan daardwerk over onder meer de impeachmentprocedure in 1868 tegen president Andrew Johnson en het daaruit voortvloeiende proces tegen Johnson in de Senaat. Het staatshoofd bleef dankzij één stem afzetting gespaard. Dat kan in het boek Rehnquists goedkeuring wegdragen. Hij vond de afzettingsprocedure tegen Johnson veel te politiek om juridisch juist te onderbouwen. Dat lijkt goed nieuws voor Clinton, die in de procedures tegen hem een rechtse samenzwering ziet. Maar Rehnquist zou juist als boegbeeld van zo'n samenzwering kunnen dienen. Hij was het bijvoorbeeld die de rechtse, Republikeinse speciale onder zoeker Starr op Clinton afstuurde. Richard Nixon droeg Rehnquist in 1971 als opperrechter voor en sinds 1986 is hij de hoogste van deze rechters. Bij de afzet ting van Nixon als gevolg van Watergate bleek Rehnquist geen fan van de president, maar een kundig rechter. Hij stemde te gen Nixons argumenten dat diens gesprekken met raadsman nen in het Oval Office van het Witte Huis strikt privé waren. De bandopnames daarvan moesten wel vrijgegeven worden en zouden mede leiden tot de val van Nixon in 1974. De argumenten waarmee Clinton zich heeft verdedigd verto nen overeenkomsten en Rehnquist heeft ze verworpen. Deze president kan zich in de ogen van de opperrechter net zo min als Nixon destijds beroepen op vermeende privileges. Clinton hoopte vergeefs de bestorming van zijn privé-domein te keren door te stellen dat bijvoorbeeld adviezen van zijn advocaten en de waarnemingen van zijn lijfwachten niemand wat aangaan. Rehnquist verwierp dat en laat iedereen getuigen. Dat is een groot probleem voor Clinton. NEW YORK-AMMAN AFP-Rtr Ongeveer honderd humanitaire werkers van de Verenigde Na ties keren vandaag terug naar Irak. De VN-medewerkers zijn betrokken bij de uitvoering van het olie-voor-voedselprogram ma. In ruil voor voedsel en me dicijnen mag Irak een bepaalde hoeveelheid olie uitvoeren on danks het embargo dat de VN tegen het land hebben afgekon- digd. De ernstig verdeelde Veilig heidsraad van de VN, die giste ren in een eerste discussieron de over de crisis niet tot beslui ten kon komen, debatteert van daag verder. De raad bespreekt hoe Bagdad, na de strafexpedi tie Desert Fox, zo ver te krijgen is dat het inspecties onbeperkt toelaat en afziet van massaver nietigingswapens Groot-Brittannië en de VS streken met de bombardemen ten Frankrijk, Rusland en China tegen de haren in. Parijs en Moskou willen zoeken naar een andere manier om de omstre den wapeninspecties uit te voe ren. China wil snel hervatting van de diplomatieke inspannin gen. Irak heeft laten weten dat de speciale ontwapeningscommis sie van de VN, Unscom, niet meer welkom is. Bagdad ver denkt de inspecteurs en met name hun leider Richard Butler ervan bewust op Desert Fox te hebben aangestuurd. Butlers negatieve rapport over de be handeling van de Unscom- teams door Irak was vorige week woensdag voor de VS aanleiding om met bombarde menten te beginnen. Vooralsnog lijkt Butler in de Veiligheidsraad alleen nog maar te worden gesteund door de VS en Groot-Brittannië. Die zullen zo lang mogelijk vast houden aan de Australiër, om dat Irak zijn vertrek zal zien als een overwinning. Maar de an dere permanente raadsleden zien liever een ander de leiding van Unscom overnemen. Butler zelf is helemaal niet van plan af te treden. „Pas als aantoonbaar is dat ik het enige obstakel vorm voor een contro leerbare ontwapening van Irak, dien ik mijn ontslag in", zei hij. macht is geopperd door het hoofd van de strijdkrachten Wiranto, die vindt dat het leger teveel wordt belast door de bij na dagelijkse studentendemon straties in de hoofdstad. De regering gaat er vanuit dat de protestacties zullen aanhou den tot de verkiezingen, die voor juni gepland zijn. De stu denten hebben beloofd de de monstraties op te schorten voor de duur van de ramadan, die zondag is begonnen. jakarta ap De Indonesische regering heeft de oprichting van een burger- militie uitgesteld. Eerst zal een wet worden opgesteld die de oprichting van zo'n omstreden veiligheidsorgaan mogelijk moet maken. De wet zal vol gende maand worden inge diend, zei minister van justitie Muladi. Het idee om de zorg voor de binnenlandse orde in handen te geven van een burgerstrijd- Nederlandse wetenschappers kritisch over oorzaak misvormde baby's UTRECHT GPD Augustus: drie baby's zonder hoofd, vier met een abnormaal groot hoofd. September: zes baby's zonder hoofd, twee met veel te korte le dematen. Oktober: een kind zonder hoofd, vier met te grote hoof den. vijf baby's met misvormde ledematen. Dokter Zenad Mohammed houdt al enige tijd de gruwelijke cijfers bij ineen opschrijfboek je. Op de kraamafdeling van het ziekenhuis in de Zuid-Iraakse stad Basra treden de gevolgen van het gebruik van het zware metaal uranium in de moderne oorlogsvoering aan het licht. De Britse krant The Guardian onthulde gisteren de gevolgen van het gebruik van met urani um versterkte munitie tijdens de bombardementen door de alliantie op Irak in 1991. Onge veer een miljoen van deze ko gels zijn daarbij afgevuurd. Uranium is radio-actief. Ver wonderlijk is het daarom niet dat in het enige genetisch labo ratorium van Irak professor Sel- ma al-Taha de radio-actieve straling als oorzaak ziet van het toenemende aantal misgeboor ten. Deze straling heeft immers de meeste greep op foetussen en opgroeiende kinderen. Na de nieren zijn de voortplan tingsorganen het kwetsbaarst voor straling, aldus al-Taha. Echter, de gevolgen van het uraniumgebruik beperken zich niet tot Irak. Ook veel militairen die de kogels hebben afge vuurd, kampen nu met ziektes en krijgen kinderen met afwij kingen. In 1991 berichtte de United Kingdom Atomic Energy Au thority al dat de burgerbevol king van Irak, Koeweit en Sau- di-Arabië is blootgesteld aan zo'n 300.000 kilo verarmd ura nium. Op termijn zou dit tut de dood van naar schatting een half miljoen burgers en militai ren leiden, meldde de rapporta- Bij het Anti Militaristies Onder- zoeks Kollektief in Utrecht kijkt Kees Kalkman niet op van het verhaal. Toch plaatst hij on middellijk kanttekeningen bij de theorie dat de verzwaarde munitie dé oorzaak is. Kalk man: „Oorlogsveteranen kam pen vaker met ziektes. In Ne derland is sprake van de jungle ziekte onder Cambodja-gan- gers. In de Verenigde Staten heet dat het Golfsyndroom. Tel kens is sprake van vermoeid heid, slapeloosheid, verhoogd risico op kanker. Ook hebben de veteranen meer kans op kin deren met afwijkingen". Volgens Kalkman hebben Ne derlandse militairen nooit met verarmd uranium gewerkt, waardoor de jungleziekte een andere oorzaak moet hebben. Er zijn diverse theorieën, weet hij. De oorzaak zou kunnen lig gen in de cocktails die de mili tairen krijgen toegediend tegen tropische ziekten en chemische wapens. Ook zou een specifiek anti-malariamiddel de boos doener kunnen zijn, aldus Kalk man. Ten zuiden van de havenstad Basra ligt een kerkhof van door boorde tanks. Het wijzertje van de geigerteller slaat uit. De ver slaggevers van The Guardian kunnen slechts één conclusie trekken: de gemeten hoeveel heid radioactiviteit in de tanks en de directe omgeving is hoog. Uranium komt gewoon voor in de natuur, maar is in verhoogde concentraties gevaarlijk. Vol gens Nederlandse stralingsspe cialisten is het echter vooral ge vaarlijk als het wordt inge ademd, en is minder te duchten van de straling. Tim van der Linden van de Utrechtse We tenschapswinkel Natuurkunde bevestigt dit. Hij kan zich goed voorstellen dat bij het afvuren stofdeeltjes uranium zijn inge ademd door de militairen. Die zouden dan in het lichaam che mische processen kunnen ver storen. Ook de mensen die vlakbij de inslagen woonden, hebben mogelijk grote concen traties binnengekregen. Over de uitslaande geigerteller maakt Van der Linden zich minder grote zorgen. „Het gaat om verarmd uranium, dat min der radioactief is. Het grote ge vaar ligt toch bij het inademen of inslikken van het materiaal". In Irak vrezen de autoriteiten inmiddels een sluipende ramp. Hun angst is de verspreiding door de wind van stofdeeltjes van het verarmde uranium over het land. Van der Linden denkt dat het zo'n vaart niet loopt. De grove deeltjes zijn immers na een of twee regenbuien neerge slagen en zwermen dus niet meer rond. De fijne deeltjes daarentegen zijn inmiddels ver vlogen, mogelijk zelfs wereld wijd. Van der Linden: „Zo gaat een stofdeeltje na een vulkaan uitbarsting in ongeveer een maand de wereld rond". Tij dens die zwerftocht neemt de concentratie bovendien sterk af. Paniek na lozing gifafval Cambodja SIHANOUKVILLE Rtr In Cambodja is grote paniek uitgebroken na de ontdekking van de storting van giftig afval door een Taiwanees bedrijf. Bij na 50.000 inwoners van de zui delijke provincie Sihanoukville zijn in paniek op de vlucht ge slagen. Alleen al bij de chaos die op de wegen ontstond zijn zeker vier mensen om het leven gekomen. In de stad Sihanoukville zelf is extra politie en leger op de been om te voorkomen dat zich weer betogingen voordoen. De autoriteiten zorgden van daag voor meer onrust met de mededeling dat volgens hen giftige stoffen als lood, zinc en kwik mogelijk in het drinkwater is terechtgekomen. Het afval is afkomstig van de Taiwanese petrochemische gi gant Formosa Plastics. Het Tai wanese bedrijf zou de autoritei ten voor bijna zes miljoen gul den aan steekpenningen heb ben betaald om het gif te mo gen lozen. Mensen rouwen bij het monument voor de slachtoffers van de Lockerbie-ramp. Het was gisteren tien jaar geleden dat een Panam-vliegtuig boven het Schotse plaatsje Lockerbie ontplofte. Daarbij lieten elf inwoners van het plaatsje en de 259 inzittenden van het toestel het leven. foto reuters jeff j mitchell

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 5