Leidsch Dagblad | 1998 | 22 december 1998 | pagina 2

Horen met je ogen

Geboorte aehtling is 'vreselijk

TV

WEER

Het Gesprek van de Dag

Zuidpoolexpeditie
verzekerd van
een 'witte kerst'

s ick building

DINSDAG 22 DECEMBER 1998

Geesink en het gerucht

Het bericht was opgenomen in vrijwel alle Nederlandse tv-jour-
naals: Anton Geesink lijkt één van de eerste slachtoffers te zijn van
het interne IOC-onderzoek naar corruptie van zijn leden bij de toe
wijzing van de Spelen, met name die van Salt Lake City in 2002.
Als bron van dat opzienbarende nieuws werd het Duitse weekblad
Der Spiegel gegeven. Desgevraagd verklaarde Geesink zich volmaakt
onschuldig re achten en ook nog niets van her IOC-bureau te heb
ben gehoord. Hij toonde zich verontivaardigd dat men het bericht
van het Duitse blad in Nederland zo maar in circulatie had ge
bracht. Der Spiegel noemde inderdaad alleen zijn naam in verband
met de corruptie, zonder bron, zonder enig bewijs, zonder nadere
onderbouwing te geven. Ik kan mij de verbolgenheid daarover van
de oud-olympisch judokampioen wel indenken. Weliswaar is Der
Spiegel een blad met een zekere faam, maar dit bericht was inhou
delijk veel te dun om het zo maar in Nederland over te nemen.
Ethisch acht ik het onverantwoord dat tv- en sportjournaals er zo
onbekommerd mee aan de slag gingen. Stel dat er straks niets van
waar blijkt te zijn? Dan is zijn naam intussen toch maar ernstig be
klad.

Een wat vrolijker onderwerp. Met groot plezier heb ik de Friese boer
Boumaeen stevige vijftiger zo te zien, aangehoord in De Stoel van
Rik Felderhof. Hij woont al vele jaren samen met zijn moeder, door
hem 'vrouw Bouma'genoemd. Mooie uitspraken had hij, zoals 'de
mensen zijn veel te schoon, daardoor hebben ze te weinig weer
stand. Neem mijn moeder. Heeft eén prachtvel en gaat nooit onder
de douche'. Moest hij nou niet eens trouwen? 'Ach, ik hou van alle
vrouwen, anders was ik al lang getrouwd geweest'. Eenmaal in zijn
leven luid hij verkering gehad, maar na zeven weken was de lol eraf
geweest. Mocht toch een vrouwzijn pad kruisen dan liefsteen rooie.
want bij rooie koeien, luid hij geconstateerd, zaten ook de meeste
vonken. 'Kleur stelt nooit teleur'. Maar nee. toch maar niet. 'Als ik
een vrouw laat aanrukken dan moet ik hier weg want zo'n vrouw
samen met mijn moeder op de boerderij dat zou niet gaanPrach
tig toch zo'n zin: Als ik een vrouw laat aanrukkenDaar kan

niets tegen op.

Bewolking en regen

De afgelopen nacht stroomde wat zachtere lucht ons land binnen. Dit
ging gepaard met wat lichte regen, in het algmeen viel minder dan 1
mm. Van het westen uit klaarde het in de loop van de dag wat op. Van
avond zijn er nog enkele opklaringen, maar in het algemeen neemt de
bewolking toe en mogelijk valt later in de nacht al wat lichte regen. De
temperatuur wordt niet veel lager dan 5 graden Morgen is het bewolkt
en van tijd tot tijd regent het, grote hoeveelheden worden niet ver
wacht. De zuidwestelijke wind is matig, langs de kust krachtig. De
maximumtemperatuur is 7 graden.

Ook donderdag is er veel bewolking en regent het enige tijd. Bij een
matige tot krachtige zuidwestelijke wind wordt het opnieuw 7 graden.
Op eerste kerstdag voert een stevige zuidwestelijke stroming nog wat
zachtere lucht aan: de temperatuur loopt dan op tot circa 9 graden, op
een bewolkte dag waarop het geruime tijd regent. Ook op tweede
kerstdag regent het nog af en toe. Zondag is de kans op regen iets
kleiner en kan de zon even tevoorschijn komen.

Het weer in onze omgeving staat helemaal onder invloed van actie
ve oceaandepressies die ten zuiden van IJsland naar het noord
oosten trekken. De bijbehorende fronten trekken daarbij over
ons land.

Zacht weer met de kerstdagen is in ons land gebruikelijk. Vo
rig jaar liep de temperatuur op kerstavond in onze omgeving
op tot 12.5 graden. Op 23 december 1977 werd op Schip
hol zelfs 15.5 graden gemeten.

Koud is het In het hoge noorden van Europa, waar kou
de lucht vanuit het poolgebied is binnengestroomd. In
Sodankyla in Fins Lapland was de minimumtemperatuur
vanmorgen -31.9 graden. Het sneeuwdek is daar aange
groeid tot 1.35 meter. Ook in de buurt van Stockholm was
het met -15 tot -20 graden koud.

JOS BROEKE

COMMENTAAR
Terechte straffen mistonseval

De Haarlemse rechtbank heeft gisteren vier vrachtwagenchauf
feurs bestraft die twee jaar geleden betrokken waren bij het mist-
ongeval op de A9. Een terechte beslissing want hoewel er geen op
zet in het spel was. zijn de chauffeurs door hun rijgedrag verant
woordelijk voor de dood van drie mensen. Bij het ongeluk raakten
49 mensen gewond. Hopelijk werkt de uitspraak als een waarschu
wing voor hun collega's en, misschien wel nog wel nog belangrij
ker, richting hun bazen.

Want de transportwerkgevers mogen in deze kwestie hun verant
woordelijkheid niet ontlopen. Op de zitting in Haarlem vertelde
een verdachte hoe zijn baas hem opjoeg. Een rit waarvoor de
chauffeur anderhalf uur nodig meende te hebben, moest hij in een
uurtje volbrengen. De enige oplossing voor dit dilemma was flink
gas geven. Zijn baas neemt in dergelijke gevallen de eventuele boe
te wel voor zijn rekening. Meestal gaat dit goed. maar op 24 januari
1997 dus niet.

De strafmaat is in dit geval minder van belang. De chauffeurs kre
gen allen werkstraffen opgelegd en een voorwaardelijke ontzeg
ging van de rijbevoegdheid. Ze komen er dus met een waarschu
wing vanaf. Veel belangrijker is de signaalwerking van het vonnis
richting werkgever. Ondernemers moeten hun chauffeurs met een
haalbare planning op pad te sturen. Ze weten heel goed dat haast
risico betekent; gevaar oplevert voor hun werknemers en vooral
ook voor de overige verkeersdeelnemers. Leren zij niets van het
vonnis dan moeten ze de volgende keer maar zij aan zij met hun
chauffeurs terecht staan.

Maar de chauffeurs gaan in deze zaak zelf zeker ook niet vrijuit. Ze
mogen zich domweg niet beroepen op werkdruk. Wanneer de
baas hen onder druk zet, is het aan de trucker om zijn hersens er
bij te houden en zijn gezond verstand te gebruiken. Misschien
moeilijk in een beroep met een macho-imago. Maar het is abso
luut niet vol te houden dat de chauffeurs in januari '97 niet laak
baar handelden. Iedereen weet dat negentig kilometer per uur rij
den met een vrachtwagen in de mist gevaarlijk is.
De transportondernemers wijzen er op dat langere rijtijden voor
hogere kosten zullen zorgen. Uiteindelijk komen deze weer bij de
consument op het bordje. Dat moet dan maar want geen prijsver
hoging kan op tegen het prijskaartje dat aan een mensenleven
hangt.

Muziek wordt voor doven in gebaren vertaald

Sinterklaas. Kerstmis. Wild geraas en loftrompetten. Allerwegen zingen vrolijke kinderstem
metjes en engelenkoren het hoogste lied, vanachter stemmig verlichte ramen en vanuit de I'
luidsprekers in de winkelstraat. Maar voor het slechthorende deel der natie gaan de paardei
voetjes wel heel zachtjes en is de winternacht altijd stil. Wat betekent muziek voor doven?
Hoe is het om buitengesloten te zijn van iets, wat horenden zoveel plezier geeft?

Carisia Blok uit Ridder
kerk is doof. Om precies te
zijn: zeer slechthorend, want
echt doof zijn de meeste 'do
ven' niet. Meestal nemen ze al
tijd nog wel iets waar, al dan niet
met een hoortoestel. Carisia is 19
jaar. Een leeftijd waarop muziek, de
idolen, de muziekzenders en de
clips die ze vertonen een belangrijk
onderdeel van gesprek zijn. Ook
voor de Ridderkerkse. Van het beet
je gehoor dat haar gegeven is,
maakt ze optimaal gebruik. Zo
was ze er ondanks haar gehoor-
stoomis bij toen de Spice Girls in
Nederland optraden. Met do
ventolk. Carisia blij. Maar het
viel tegen. „Die doventolk ge
bruikte een andere gebarentaal
dan ik van andere tolken ge
wend ben en ik kon er niets
van volgen, hoewel we hele
maal vooraan stonden."
In gebaren vertaalde
muziek. Dat is één van
de manieren waarop
doven kunnen
meegenieten.
Carisia legt uit
hoe dat in
zijn werk
gaat. „De
tekst
wordt

Carisia Blok: Je gebruikt je mi
miek, drukt gevoel uit met je hele
lichaam."

FOTO GPD RUDEN RIEMENS

Er zijn in^Ik geval twee Ne
derlanders die nu al verzekerd
zijn van een witte kerst: Ro
nald Naar en Coen Hofstede,
de twee leden van de Zuid-
poolexpeditie. Het tweetal
heeft inmiddels zo'n 1400 ki
lometer afgelegd van hun
overtocht van het bevroren
continent. Nog voor de jaar
wisseling hopen ze de Zuid
pool te bereiken. Ze zijn dan
bijna op de helft van hun 3850
kilometer lange Trans Antarc
tica Expeditie 98/99.

Sneeuw tot zover het oog
reikt, maar de kerstfeer van
thuis zal dit jaar aan beide
avonturiers voorbijgaan. Het
begrip „donkere dagen voor
kerst" bestaat op de Zuidpool
(voorlopig) ook al niet: de zon
schijnt en het wordt 's nachts
niet donker.

„Ik heb twee sigaren speciaal
voor de gelegenheid. En we
hebben kerstsoep met vermi
celli in de vorm van dennen
boompjes. Maar dat is het",
zegt Hofstede. „Ik zal best wel

aan mijn naasten thuis den
ken natuurlijk. Maaf ik weet
ook dat ik ze over zes, zeven
weken weer terugzie." Ronald
Naar is beduidend zakelijker:
„Kerst? We lopen gewoon
door?"

De poolreizigers hebben in
middels de wind flink mee.
Sinds vorige week maandag
scheert de expeditie met soms
snelheden van 30 tot 40 kilo
meter per uur over de ijsvlak
te.

Het duo geniet al ski-zeilend
van de omgeving. Naar rept
bijvoorbeeld over de schitte
rende ijswanden (zastruki's),
door de wind uitgesleten, of
de lange ijsribbels. „Voor veel
mensen klinkt het misschien
saai, maar ik vind het schitte
rend."

„Het is heel erg leuk, heel erg
zwaar en heel erg spannend",
vat Hofstede zijn ervaringen
samen. „Het is nog steeds
spannend of we het halen."

taald in gebarentaal. Een probleem is
dat er verschillende gebarentalen
zijn, net zoals je naast Nederlands
ook Frans en Engels hebt." Zelfs bin
nen één land kunnen verschillende
gebarentalen gebruikt worden. Er
wordt ook niet woord voor woord
vertaald. „Zoals bij 'My heart will go
on', van Céline Dion. Daarbij maak je
eerst het gebaar voor hart, en dan
voor 'laten gaan'."

Maar hoe vertaal je de instrumentele
gedeelten? Hoe ziet een akkoord, rit
me, een solo, een noot er in gebaren
taal uit? Carisia: „Je gebruikt je mi
miek, drukt gevoel uit met je hele li
chaam. Er zijn geen echte regels voor.
Je mag je laten gaan. Een vertaling
van muziek is dus altijd heel per
soonlijk. Weet je wat een goed voor
beeld is? Die muziekclip die je nu
vaak bij de muziekzender MTV ziet:
van Faithless, 'God is a DJ'. Die zan
ger gebruikt gebarentaal terwijl hij
horend is." Het beeld vult aan wat
Carisia niet kan horen. „Door de clips
op MTV of TMF kan ik extra van mu
ziek genieten. De gezichtsuitdruk
king, de lichaamshouding van de ac
teurs, het verhaaltje, maken dat ik de
muziek beter begrijp."

Carisia heeft zelf ervaring met het tol
ken van muziek. Ze zit in het doven-
koor Open Handen, dat optreedt tij
dens kerkdiensten. „Soms zingen de
horende mensen en doen wij met
onze handen mee. Soms gebaren wij
alleen en kijken de horende men
sen." Ook haar zus Helen, die nog
slechter hoort, zit in Open Handen.
Voor Helen valt er, ook mét hoortoe
stel, niet veel plezier te beleven aan
muziek. Carisia daarentegen vindt
muziek 'beluisteren' heel belangrijk.
Ze kijkt regelmatig naar muziekzen
ders en zet vaak een cd op. „Een
snelle om in de stemming te komen
als ik ga sporten en een rustige voor
de gezelligheid. Het liefst luister ik
naar rustige nummers, zoals de
meeste doven denk ik. House bij
voorbeeld is vooral bassen en ritme,
het gaat te snel óm er melodie of
tekst in te herkennen. Je wilt het ook
begrijpen, niet alleen maar boem
boem horen. Snelle muziek, zoals
rap, is voor doven wat lastiger."

Céline Dion en Mariah Carey zijn en
kele van haar favorieten.Als ik een
rustig nummer vaak heb gehoord,
kan ik de tekst uiteindelijk herken

nen. Soms zoek ik teksten ook op, in
de cd hoes, op Internet of achterin de
hitkrant. Het is voor mij belangrijk
dat ik het toch kan verstaan en met
anderen, ook horenden, meepraten.
Zo van, heb je dat en dat nummer ge
hoord? Mooi hè!"

Geboren slechthorenden die zelf mu
ziek maken, zijn er niet veel. Op de
meeste muziekscholen hebben ze er
in ieder geval geen ervaring mee. „Ik
zou graag in een horendenkoor zin
gen, maar volgens mij zing ik vals",
lacht Carisia. Het is dan ook moeilijk
je stem goed te gebruiken als je hem
zelf slecht kunt horen. Bij de repeti
ties van Open Handen mogen de le
den met de stem meezingen, maar
tijdens de uitvoeringen van het geba-
renkoor moeten ze stil zijn. „Waar
horende mensen bij zijn, durf ik niet
echt. Dus zing ik vaak in mijn slaap
kamer. Soms zing ik stiekem mee tij
dens de kerkdienst. Dan hoor ik me
zelf van binnen zingen", bekent ze.
Zingen geeft een fijn gevoel, vindt ze.
Carisia en haar twee zussen zongen
vroeger, toen ze klein waren, op Sin
terklaasavond samen liedjes bij de
schoorsteen. Vals of niet, gezellig was
het. Ook op de dovenschool werd ge
zongen. „Met de stem en de handen
tegelijk."

Ook dansen is een manier om vreug
de aan muziek te beleven. „Ik dans
graag. Vooral in de dovendisco. Daar
danst iedereen maar wat en vaak
wordt er op de dansvloer tegelijk
druk gepraat met de handen", zegt
Carisia.

Voor de Vlissingse Fatima Vane (34),
ook doof geboren, is dansen de énige
manier om echt van muziek te genie
ten. Zelfs mét hoortoestel hoort ze al
leen wat onsamenhangende geluiden
van de harde stukken die door de stil
te heen breken. Ze danst op wat ze
voor zichzelf 'trilgeluid' noemt, op de
'good vibrations' die via de vloer haar
voeten in beweging zetten.Als ik
met mijn horende vriendin in de dis
co ben, wil ze soms de dansvloer niet
op omdat er geen leuk nummer
wordt gedraaid. Voor mij maakt het
niets uit. Ik dans overal op: als het
maar trilt." Haar slechthorende
dochter kijkt vaak naar.muziekclips.
Fatima ziet de muzikanten zingen en
dansen, maar hoort niets. „Heel vaak
voel ik me dan buitengesloten, of ik
er niet bij hoor. Ik zou met mijn

dochter willen kunnen praten ovi ar
muziek die zij leuk vindt." Opvalli oi
is dat Fatima, ondanks dat ze ziek >u
niet kan horen, net als Carisia gra id
zou willen leren zingen. „Ik heb»
eens geprobeerd te zingen samen
met mijn dochter, maar ze moeti 1(
erg lachen. Als ik zing lijkt het me
op praten."

De 49-jarige Harry Mulder weetw
het is om te kunnen horen en
vervolgens te moeten missen. Als
jongen zat hij voorin de klas om
leraar te kunnen verstaan. Vanaf
jeugd onderging hij een lange ree
ooroperaties, met wisselend succ1
Van de goede tijden getuigt een rn
pees. Op zijn 33ste werd hij na ee
middenoorontsteking helemaal d
en moest leren liplezen. „Ze vrot
me nog in het ziekenhuis: vind je
erg dat je nooit meer muziek kun ih
horen? Ja, dat vond ik erg. Zeker i eft
het zes jaar stil bleef. Toen pas ko dc
dankzij de zoveelste operatie link r.
weer iets horen. n

Met het linkeroor vangt hij nog h p
en hoge tonen op. „Zonder mijn eg
tale hoortoestel ontgaat het hele )ro
dengedeelte me. En dan nog mo< id
me goed concentreren als ik naai r$t
muziek wil luisteren. Tegelijk een |aj
sprek volgen, dat lukt niet. Een bi rst
wuste keuze is het: nu ga ik naari )d.
ziek luisteren. In een café ontgaai
me." Een koptelefoon is geen opl
sing. „Mijn dove rechteroor mag )f
afgesloten worden en daarbij, ik!
alleen met links en dus altijd ma
één kanaal of mono. Dat is een krec
ling." Net als Carisia prijst hij de va
om zijn service aan doven. „Bij mt
Ceefax, een soort Teletekst, schrij >8C
ze het erbij bij als de filmmuziek!or 1
andert: hard tromgeroffel, of zoits z
Dat geeft weer iets van de verloren a
dimensie terug. „Muziek is het e:15 8
ren van schoonheid via je oren", m'
Harry. „Of van rotzooi natuurlijk
want er is ook hele slechte muzit
Daar valt wat hem betreft ook he
Sinterklaas repertoire onder. „Ik
vroeg laatst nog aan een vakkem
van de supermarkt of hij er nietl va
tergek van werd, de hele tijd dat ne
bandje met Sinterklaasliedjes."
En dan kan Harry weer wat een 1
rende niet kan: gewoon het gelui ,r
uitzetten. rst|

ONDINE VAN DER VLEUTEN c

„Het is vreselijk dat dit is ge
beurd. De kans dat die kinde
ren het overleven of gezond
blijven is heel erg klein." Zo
reageert de Nijmeegse gynaeco
loge dr. D.D.N. Braat op de be
richten over de geboorte van
een aehtling afgelopen week
einde in de Verenigde Staten.
Zij is voorzitter van de sectie
IVF (In Vitro Fertilisatie) van de
Nederlandse Vereniging van
Obstetrie (verloskunde) en gy
naecologie (vrouwenziekten).
Voor de Amerikaanse aehtling -
behalve veel te vroeg geboren,
hadden de baby's ook een veel
te laag geboortegewicht - vreest
zij dat de kans groot is dat die
ernstige ontwikkelingsstoornis
sen zullen ondervinden. Uit de
berichten maakt de vrouwen
arts op dat de zwangerschap
waarschijnlijk niet met een IVF-
behandeling tot stand is geko
men. „Het lijkt er meer op dat
de zwangerschap het gevolg is
van een te sterke hormoonsti

mulatie. Hierdoor is waar
schijnlijk een meervoudige ei
sprong ontstaan."

Volgens dr. Braat is een meer
ling van meer dan twee kinde
ren ook in Nederland zelden
het gevolg van een IVF-behan-
deling. Ook hier komt dit
meestal door een te sterke hor
moonstimulatie al dan niet ge
combineerd met inseminatie.
En mocht er zich bijvoorbeeld
een vierling ontwikkelen dan
bestaat de mogelijkheid die
rond de tiende week van de
zwangerschap met een abortus
„te reduceren" tot een twee
ling. Dat gebeurt in Nederland
ongeveer 25 keer per jaar.
Dr. Braat zegt er echter alles
aan te doen om te voorkomen
dat zo'n situatie zich voordoet.
Dit door het terugplaatsen van
slechts twee bevruchte eicellen
bij IVF en een zo gering moge
lijke hormoonstimulatie. Het is
volgens de gynaecologe vaak
lastig om toekomstige ouders

ervan te overtuigen dat dit
noodzakelijk is om ongewenste
grote meerlingen te voorko
men. „De kinderwens is zo
groot dat men het daarmee
vaak erg moeilijk heeft," aldus
de gynaecologe, „ze willen al
leen maar een zo groot mogelij
ke kans op een geslaagde Zwan
gerschap." Juist om de kans op
grote meerlingen verder te ver-
Ideinen, wil men in Nederland
zelfs overgaan tot het terug
plaatsen van slechts één be
vruchte eicel. Want ook bij het
terugplaatsen van twee be
vruchte eicellen bestaat er een
kleine kans dat één van beide
eicellen zich ontwikkelt tot een
eeneiige tweeling en er dus een
drieling wordt geboren.

„Maar in de Verenigde Staten is
IVF ook een stuk duurder dan
in Nederland. Om de kansen op
een geslaagde zwangerschap te
vergroten, worden er daarom
vaak meer bevruchte eicellen
bij de vrouw ingebracht dan

absoluut noodzakelijk is,'
dr. Braat.

In Nederland worden over( z°
veel meer meerlingen gel
dan volgens berekeningen
wacht mocht worden. Uitg
kend is dat er jaarlijks rond
1700 tweelingen geboren as
den moeten worden, terwij1111
zo'n 3100 het levenslicht zi
Volgen dr. Braat is dit deels
wijten aan kunstmatige be
vruchting en deels omdat|HAl
wen op oudere leeftijd kim ns(
krijgen. Bij drielingen gold
verwachting van 20 tot 25,
werkelijkheid zijn het er roij R;
70 per jaar. In 1994 lag dit;
tal nog op 121. „Die daling vvii
vooral te danken aan het m
dere aantal bevruchte eicel
dat bjj IVF wordt teruggep! u b
en vermindering van de h«
moonstimulatie," aldus di
Braat.

or

HANS SONDERS

Nog niet zolang geleden stierf Piet
Vroon, psycholoog en publicist. De
omstandigheden waren droei'ig. Piet
Vroon was in cle war en hoe
zielkundig hij ook was,
zijn eigen ziel heeft hij
niet kunnen redden. Ik
gedenk hem nog regelma
tig. Wat hij in zijn boe
ken over de mens en
zijn psyche beweert
klinkt niet alleen
erg overtuigend,
maar inspi
reert boven-
dien zeer tot
eigen onder
zoek. Is het
inderdaad
waar dat de
pressieve men
sen het beste
zelfbeeld heb
ben? Piet zegt het.
Maar zijn ze dan
depressief juist
omdat ze zichzelf

zo goed kennen, of, omgekeerd, heeft
een depressief eenvoudig de energie
niet meer om waarheid van zich af te
slaan?- ik ben onmiddelijk mijn de
pressieve kennissen gaan ondervragen.
Ook Piets verklaring voor, bijvoor
beeld, het sick-building-syndrome in
'Tranen Van De Krokodil') verdient
nog vele jaren postume aandacht. Er
zijn gebouwen, waarin mensen zich
niet senang voelen en waar het ziekte
verzuim na enige tijd de spuigaten uit
loopt. Terwijl die gebouwen nu juist
met de beste bedoelingen zijn ontwor-
pen, met gegarandeerd de ideale werk-
temperatuur en gegarandeerd de juiste
hoeveelheid licht in de kamers.
Aan alles is door de on twerpers ge
dacht, maar waarom zijn de kantoor-
slaven dan niet gelukkig? Dat komt,
zegt Vroon, juist omdat de omstandig
heden permanent ideaal zijn. In een
ideaal gebouw is alles altijd hetzelfde,
er verandert te weinig om onze zintui
gen wakker" te houden. Zoals we een
tikkende klok al heel snel niet meer
horen omdat hij steeds hetzelfde tikt,

zo verdwijnt bij gebrek aan tochtende
gangen en afwisselende lichtinval onze
complete omgeving. Een sick building
is een plek waarvan onze zintuigen
niet meer merken dat hij bestaat, een
gebouw dat een gat in ons bewustzijn
wordt. Dat is niet iets waar we acuut
last van krijgen, maar na weken of
maanden vertaalt het zich in hoofpij-
nen, rugklachten en zelfbedachte
griepjes. Het sick-building syndrome is
niet anders dan gebrek aan prikkeling,
en dat verhelp je niet met een kunst
werkje in de gang en een nieuw verfje
in de hal.

Wat Vroon niet vermeldt, maar dat
doe ik bij deze, is het andere nadeel
van ideale omgevingendat er niets te
kankeren valt. Zolang mensen met
zijn twintigen in een te krap lekkend
pandje zitten, betreffen alle klachten
de huisvesting of zijn daar indirect op
terug te voeren. Ook krapbehuisde me
dewerkers vinden hun directe collega
weliswaar een zak hooi. maar hun
klacht zal zijn dat ze door ruimtege
brek gedwongen een kamer met hem

moeten delen. Niks aan te doen, en dat
is te dragen.

Het wrakke gebouw is trouwens ook
een mooi mikpunt voor meer algeme
ne ongenoegens, zoals iedereen die wel
eens heeft. Met het verkeerde been uit
bed, u kent dat. Maar zodra diezelfde
werkende gemeenschap in een riante
nieuwe omgeving terecht komt breekt
-voor de directie totaal onverwacht-
een golf van ongenoegen los. Voorheen
werd bij onaardig gedrag het voordeel
van de twijfel toegepast: je chef is in
derdaad soms onaardig, maar hij heeft
het ook niet makkelijk in dat tochten
de kantoorkrot- de gedeelde smart
schept ondanks alles een band.
n dan gebeurt het: het bedrijf slaat zijn
vleugels uiten vestigt zich in een riant
bemeten Teringstein waar de vierkante
meters voor het oprapen liggen. Bin
nen een maand is het secretariaat ge
decimeerd wegens ruzie-griep en chro
nische airco-verkoudheicl. Vroeger
kwam dan Piet Vroon voor 3000-, gul
den per dagdeel de ruiten ingooien.
Maar hij is niet meer.

JUSTUS VAN OEL

MENSELIJK

PRINS BERNHARDondt

kent morgen de AEX Effecte 'ij d
beurs te Amsterdam het eer enti
'Aandeel in de toekomst'. D
aandeel is een symbolisch,
verhandelbaar waardepapi?
de basis vormt van een nieu HAA
campagne van het Wereld R
tuurfonds (WNF). De prins; n
president van het WNF. De
delen worden .uitgegeven"
vijftig gulden per stuk en zii
niet in waarde stijgen of dal ,eecj(
het rendement gaat naar de
tuur.

Een 18-jarige vrouw uitVI ^ver
den is het afgelopen weeke
slachtoffer geworden van ef
nep-metamorfose. Een ont*
de man nam haar onder vat
voorwendselen mee naar de
per 'voor een tv-programma'
vroeg haar of ze aan een mei
morfose wilde meewerkend
haar lange haar af te latent
pen. Eenmaal bij de kappc
liet de man de zaak met
dedelinggeld te gaan pinnet'ï2je
Hij kwam niet meer terug.C et vc
vrouw bleef gekortwiekt, n* mza
nen in haar ogen en met de
persrekening achter.

00

ee

die