Corruptie vreet
aan wortels van
Zuid-Afrika
Britten weten nog altijd niet wat ze met homo's moetei
Buitenland
Op de catwalk
Joden-schandaal bedre
Russische communist*
KAAPSTAD PETER TER HORST
CORRESPONDENT
Corruptie weet aan de wortels
van de nieuwe democratie in
Zuid-Afrika. Er gaat geen dag
voorbij of de kranten voegen
nieuwe voorbeelden toe aan de
litanie van corruptie, fraude en
nepotisme in het overheidsap
paraat. De eerlijke ambtenaar
lijkt een uitstervend ras. Hoge
politie-agenten blijken het
meesterbrein achter syndicaten
die handelen in gestolen auto's.
Ambtenaren van binnenlandse
zaken helpen buitenlanders te
gen betaling een handje bij het
verkrijgen van een Zuid-Afri
kaans paspoort. Politie-dossiers
zijn te koop.
De directeur van de wildparken
in een Zuid-Afrikaanse provin
cie sticht samen met politici
van het Afrikaans Nationaal
Congres (ANC) een netwerk van
bedrijven die de ene overheids
opdracht na de andere binnen
slepen. Een deel van de winst
gaat in de verkiezingskas van
het ANC. Zo koopt hij bijvoor
beeld samen met provinciale
ANC-ministers een aantal heli
copters die hij verhuurt voor het
vervoer van ANC-ministers en
ambtenaren. Winst gegaran
deerd.
Gedetineerden in een gevange
nis in Johannesburg klagen over
het gebrek aan voedsel. Als de
leiding de zaak onderzoekt,
komt aan het licht dat een
groep gevangenen de koks 'on
der beheer' heeft, en het voed
sel verkoopt aan collega-misda
digers. In dezelfde instelling
heeft een gedetineerde de luxe
van telefoon in zijn cel. De lijn
leidt naar het kantoor van een
bewaarder.
Veel blanken weten het zeker,
en ze zeggen het vaak met een
onmiskenbare racistische on
dertoon: Zuid-Afrika gaat snel
de kant op van zoveel andere
Afrikaanse landen. Maar cor
ruptie is niets nieuws. Onder de
apartheid was het volgens des
kundigen tenminste even erg:
het bleef alleen beter verborgen
omdat de blanke machthebbers
en de media het toedekten.
Apartheid was immers een sys
teem van bevoorrechting van
één groep, de blanke minder
heid, en een baan bij de over
heid was vaak een mogelijkheid
tot zelfverrijking. De onder de
apartheid gestichte zwarte
'thuislanden' voor etnische
groepen met hun zwaar uitge
dijde ambtenarij waren brand
haarden van nepotisme en cor
ruptie.
De regering van president
Nelson Mandela werd bij haar
aantreden in 1994 opgezadeld
met die erfenis. Het ANC bracht
bovendien een grote schare
aanhangers mee die een baan
bij de overheid zochten om
vaak voor het eerst in hun leven
verzekerd te zijn van een in
komen. Er is een groot verschil
met vroeger: de regering-Man-
dela geeft de bestrijding van
corruptie prioriteit. De presi
dent zelf haalt in zijn toespra
ken geregeld uit naar zwarte
ambtenaren die de hand in de
kas steken en zo 'de bevrij-
dingsstrijd verraden'. Deze
week organiseerde de regering
een tweedaags debat in het par
lement in Kaapstad over de cor
ruptie, waar veel vuile was werd
buiten gehangen. Dat vergt po
litieke moed, want het zijn
meestal aanhangers van het
ANC die zich schuldig maken
aan fraude en corruptie. Maar
de angst dat buitenlandse in
vesteerders Zuid-Afrika als een
bodemloze put gaan beschou
wen en het land links laten lig
gen weegt zwaarder dan de be
scherming van foute 'comra
des'.
Vice-president Thabo Mbeki,
die volgend jaar Nelson Mande
la zal opvolgen en nu al de
voorganger is in het intellectue
le debat, noemde tijdens de
conferentie corruptie een on
derdeel van een bredere 'morele
identiteitscrisis' in het land. Die
uit zich volgens Mbeki in de ho
ge misdaadcijfers, het ontbre
ken van ieder respect voor de
wet, en de afbraak van belang
rijke instellingen als gezin en
school die mensen op het rech
te pad kunnen houden. Mbeki
hekelde het heersende geloof
onder voormalige slachtoffers
van de apartheid dat ze nu
overal recht op hebben: rijk
dom, een huis, een dure auto.
De regering-Mandela richtte
een speciale onderzoekseen
heid op, onder leiding van rech
ter Willem Heath, om corruptie
bij de overheid te bestrijden.
Een jaar na de oprichting heeft
het team ruim 90.000 corruptie
gevallen in onderzoek, met een
totale waarde van ruim 2,5 mil
jard gulden. Volgens de rechter
is dit slechts een fractie van de
werkelijke corruptie. De totale
omvang van de corruptie bij de
overheid schat hij op het astro
nomische bedrag van zo'n 65
miljard gulden.
De vraag is of Mbeki met zijn
'fundamentele vernieuwing van
ons land' nog op tijd is. Op de
lijst van Transparency Interna
tional, een internationale orga
nisatie die de corruptie in lan
den met elkaar vergelijkt, komt
Zuid-Afrika er nog redelijk van
af. Op een ranglijst van 85 lan
den op staat het op de 32ste
plaats. En in de week dat Zuid-
Afrika de anti-corruptie-confe-
rentie hield, stortte de familie
van wijlen dictator Sani Abacha
in Nigeria 750 miljoen dollar
van een geheime privé-rekening
terug in de staatskas.
Maar corruptie is een gezwel
dat snel groeit, zeker als het de
hoogste politieke kringen be
reikt. De regering-Mandela kon
digde daarom strenge maatre
gelen aan om de corruptie terug
te dringen. De onderzoekseen
heid wordt uitgebreid en krijgt
meer geld. Ambtenaren die
worden betrapt, kunnen op
zware straffen rekenen. Nu
moet nog blijken of politici zelf
het voorbeeld geven. Toen het
weekblad Weekly Mail eerder
dit jaar onthulde dat ANC-
staatssecretaris voor toerisme
Peter Mokaba met een rege-
rings-kredietkaart tot twee keer
toe dure kleren had gekocht in
een boutique in Monaco, luidde
de verklaring dat hij zijn koffer
twee keer was kwijtgeraakt.
Daarna volgde stilte. Mokaba is
nog steeds een perfect geklede
staatssecretaris.
AFP Agence France Presse ANP Algemeen Nederlands Persbureau AP Ass
DPA Deutsche Presse Agentur GPD Geassocieerde Pers Diensten r
Ron Davies raakte ruim twee weken geleden in opspraak toen hij zijn
ontslag als minister van Wales indiende. Hij was beroofd, en zei een
'grove beoordelingsfout' gemaakt te hebben. Sindsdien speculeren de
tabloids zich suf over Davies' vermeende homosexualiteit.
CORRESPONDENT
Britten en seks: het is altijd een wat
moeizame relatie geweest. Zolang
'het' in het donker en onder de de
kens gebeurde en er verder niet over
gesproken werd, was er niets aan de
hand. Maar o wee als de schandaal
bladen er in slaagden een kijkje door
het sleutelgat van een publieke be
kendheid te nemen. Een schandaal
was gegarandeerd, zeker als er homo
seksualiteit in het geding was.
Hoewel er tekenen zijn dat ook in
Groot-Brittannië de tijd niet heeft stil
gestaan, staan de Britse media de afge
lopen tijd opeens weer bol van de ho
moseksuele 'schandalen'. Een daarvan
kostte minister Ron Davies van Wales
de kop, een ander zorgde ervoor dat
landbouwminister Nick Brown geheel
tegen zijn zin met zijn seksuele voor
keur in de openbaarheid moest ko
men.
Het begon al in de aanloop naar de
verkiezingen van vorig jaar mei. Toen
Labour-kandidaat Ben Bradshaw in
zijn kiesdistrict Exeter de verkiezings
strijd inging, kwam hij openlijk uit voor
zijn homoseksualiteit. Zijn conserva
tieve tegenstrever Adfian Rogers, voor
zitter van het Conservative Family In
stitute en erkend homohater, dacht
daar een slaatje uit te kunnen slaan.
Hij concentreerde vrijwel zijn gehele
campagne op Bradshaws seksuele ge
aardheid.
Subtiliteiten waren aan Rogers niet be
steed. Hij maakte Bradshaw gewoon
weg uit voor een 'ellendig, onvrucht
baar, ziekelijk en pervers figuur', en
verspreidde de avond voor de verkie
zingen folders onder het kiezersvolk
met de boodschap: 'Wilt u een parle
mentariër die homoseksualiteit op
scholen wil aanmoedigen?' Het ant
woord was blijkbaar 'ja', want Brads
haw versloeg Rogers met een forse
meerderheid.
Homo-actiegroepen beschouwden
Bradshaws overwinning als een teken
dat de Britten langzaam maar zeker af
rekenden met de homofobie waarmee
hun samenleving is doordrenkt. De ho
mohaat in Groot-Brittannië zat er lan
ge tijd diep in, en werd in de jaren
tachtig alleen maar gestimuleerd door
toenmalig premier Margaret Thatcher,
met haar pleidooien voor een terug
keer naar Victoriaanse waarden.
Daarin was alleen plaats voor traditio
nele gezinnen, waarin de kindertjes
bovendien nog van de ooievaar kwa
men. Eenoudergezinnen en homo
seksualiteit spoorden daar niet mee en
waren heel erg fout. Zó fout dat onder
Thatcher in 1988 nog een wet tot stand
kwam die het gemeentelijke scholen
verbiedt hun leerlingen begrip voor
homoseksuele relaties bij te brengen.
De wet is nog steeds van kracht.
Thatcher werd in haar kruistocht jui
chend bijgestaan door schandaalbla
den als The Sun, die homoseksuelen
met graagte aanduidde als perverselin-
gen of in het gunstigste geval
mietjes, zoals Elton John overkwam.
Geen wonder dat menig homoseksueel
in een publieke functie zijn of haar ge
aardheid zorgvuldig probeerde te ver
bergen. Groot-Brittannië is ook nog
een van de weinige Europese landen
waar een onderscheid wordt gemaakt
tussen de minimumleeftijd waarop
heteroseksuele liefde (zestien jaar) en
homoseksuele liefde (achttien jaar) is
toegestaan.
De op dit terrein libertijnse regering-
Blair probeert die leeftijd gelijk te trek
ken, maar stuitte in een eerste poging
daartoe in juni van dit jaar op het in
meerderheid Conservatieve Hogerhuis.
Lord Winterton verklaarde bij die gele
genheid zijn tegenstem met de woor
den: „Heb ik niet gelijk als ik zeg dat de
homoseksuele daad onnatuurlijk is? En
dat Hij toch zeker mannenlichamen
anders had gebouwd als het wél de be
doeling was geweest om sodomie te
plegen?"
Dergelijke conservatieve stemmen ten
spijt, zijn er inmiddels wel acht parle
mentariërs allen Labour, dat wel
die openlijk voor hun homoseksuele
geaardheid uitkomen. Onder hen de
minister van cultuur, Chris Smith. Ook
in de media is daar geen enkel pro
bleem van gemaakt. Sinds twee weken
echter is de beer weer los, en blijkt dat
de Britse media nog steeds tuk zijn op
onthullingen van vermeende homo
seksuele schandaaltjes.
Het begon met Davies, die aftrad nadat
hij in een park - dat bekend staat als
ontmoetingsplaats voor homo's - vrij
willig was meegegaan met een man
door wie hij later werd beroofd. Hoe
wel Davies ontkende dat er seks is het
spel was, stelden vrijwel alle media
óók de zogenaamde serieuze kran
ten er eer in om te suggereren dat
dat wel het geval was. Dagenlang
openden de kranten dan ook met
nieuwtjes over Davies, waarbij zelfs de
meest intieme suggesties ('Davies heeft
volgens een goed ingevoerde bron die
avond met twee mannen orale seks ge
had') niet werden geschuwd.
De media hadden de smaak te pakken,
en stortten zich op de invloedrijke Pe
ter Mandelson, vrijgezel, vertrouweling
van Blair en minister van handel en in
dustrie. Hoewel Mandelson niet met
zijn geaardheid te koop loopt, was het
al jaren een publiek geheim dat hij ho
moseksueel is. Maar nadat in de hitte
van de publiciteit over Davies een
voormalig Conservatief parlementslid
stelde dat Mandelson 'zeker homo
seksueel is', openden verschillende
bladen daar de krant mee, en spoorde
The Express zelfs een foto van zijn ver
meende vriend op.
Wel sloegen de meeste bladen deze
keer een andere toon aan dan een paar
jaar geleden. Werden homoseksuelen
voorheen doorgaans als viezeriken af
geschilderd, nu is de teneur: homo
seksualiteit is niet erg, ('ook homo
seksuelen kunnen uitstekende politici
zijn') maar je moet wel voor je geaard
heid durven uit te komen. Dus Man
delson, geef nu maar toe dat je homo
bent.
Mandelson weigerde, onder het motto
dat zijn privéleven niemand wat aan
gaat. Daarom verlegden de media de
aandacht naar landbouwminister Nick
Brown, die tegenover The Sun toegaf
dat hij homoseksueel was, nadat de
krant had gedreigd te publiceren dat
hij geld had gegeven aan een voormali
ge vriend. Voor seks, aldus del
Nietwaar, aldus Brown. Hetwi
woon een cadeautje.
Brown, wiens geaardheid in ru
kring bekend was, voelt zich bf
over de onthulling, omdat zijn
jarige moeder, die hij nooit iet'
durven vertellen, het nu uit de
heeft moeten vernemen. En hi, f
er aan toe: „Ik had gehoopt da;
nog een privéleven zou kunne:
ben".
The Sun, sinds twee weken opl
voor homoseksuelen die voort s
seksuele voorkeur durven uittf
men, maar meedogenloos jege
nen die dat niet doen, toonde!
deze week weer zijn ware aard
den we bestuurd door een hon
ele mafia?', vroeg de krant zich
voorpagina af. Het publiek, aid
Sun, heeft er recht op te weten
en hoeveel homoseksuelen bel
posities bekleden. Waarmee
mentariërs gewaarschuwd zijn
Sun gaat nu zeker onderzoek r.
geaardheid doen.
Het Conservatieve parlements!
sa Gorman vindt het allemaal i
niks. Alsof zij wilde bewijzen d
Britten nog steeds niet goed W
zij met dit onderwerp moeten
stelde zij vervolgens voor om 2
heimelijk-homoseksuele Lageii
den een soort amnestie te verlf
ze nu allemaal even snel voort
aardheid uitkomen, dan pratei
nergens meer over en zijn wei
gedonder af, zo luidde haar 'op
De Russische generaal Makasjov heeft de communisten in een kwaad daglicht
Veel mensen vielen over zijn antisemitische uitspraken waarin hij joden afschi
als 'bloedzuigers' die moeten worden opgepakt, opgesloten en desnoods gedo
CORRESPONDENT
De Russische communistische partij
ligt zwaar onder vuur na antisemiti
sche uitvallen van een van haar kop
stukken, oud-generaal Albert Ma
kasjov. Als lid van de communistische
parlementsfractie stelde Makasjov in
het openbaar herhaaldelijk de joden
verantwoordelijk voor de ellende in
Rusland. Deze 'bloedzuigers' moeten
worden opgepakt, opgesloten en des
noods gedood, aldus de generaal.
Op het moment dat de erfgenamen
van Lenin hun grootste invloed uitoe
fenen sinds de ondergang van de Sov
jetunie, hebben de opmerkingen van
Makasjov en de lauwe, halfslachtige
berisping door de communistische lei
der Zjoeganov, een lawine van kritiek
losgemaakt. Alle media, het Kremlin,
wetenschappers, kunstenaars en de
meeste politieke leiders laten geen
spaan heel van Makasjov en de man
nen achter hem.
De communistische voorman Zjoega
nov wist niets and,ers te melden dan
dat het een lastercampagne van zijn
politieke tegenstanders is. Wel verwe
zen de communisten er naar dat de
meeste media worden gecontroleerd
door joden. Ook kondigden ze plan
nen aan om hen niet welgevallige jour
nalisten voortaan in de gaten te hou
den en eisten ze staatscontrole over al
le tv-zenders.
Het schandaal dat nu een enorme be
dreiging voor de machtsaspiraties van
de communisten is geworden, begon
alweer enkele weken geleden. Het es
caleerde echter vorige week toen een
motie waarin Makasjov werd veroor
deeld het niet haalde in het parlement
omdat de communisten achter hem
bleven staan.
Analisten zijn het erover eens dat dit
een tactische blunder is geweest van
Zjoeganov, die kost wat kost alle stro
mingen die verenigd zijn onder het
communistische dak bijeen wil hou
den. Zij voorspellen dat een scheuring
nauwelijks meer te voorkomen is. En
dat op een moment dat de communis
ten, die met hun bondgenoten de
Doema (het parlement) domineren,
eindelijk met een aantal toppers in de
regering zijn vertegenwoordigd.
Profiterend van het machtsvacuüm
dat is ontstaan doordat Boris Jeltsin
nauwelijks nog een rol speelt, hebben
ze de laatste tijd verwoede pogingen
gedaan zich te presenteren als een so
ciaal-democratische beweging, die in
een democratische en geciviliseerde
strijd om de macht is verwikkeld. „We
zijn de partij van de toekomst", riep
Zjoeganov steeds. Maar na het schan
daal rond Makasjov vragen velen zich
af hoe die toekomst er dan uit
De analist Konstantin Preobrai
oud-kolonel van de geheime d
KGB, is ervan overtuigd dat de
mitische aanvallen van Makasj
incident zijn en wel degelijk de
van de partijleiding hebben. Hi
spelt dat dit het begin is van ee
pagandacampagne tegen hetV
die kan rekenen op brede steui
nen de geheime diensten, vooi
opvolger van de KGB, de FSB.I
dienst kent een lange, zeer pijn
antisemitische traditie. Volgen
oud-kolonel wordt tot de dag\
daag betreurd dat het joden, z
Trotski, waren die de politieke
hebben opgericht.
Preobrazenski stelt dat de com
ten, samen met grote delen va:
FSB, de joden zien als westersi i
ten die het land naar de afgron
ben geleid en dus aangepakt n
worden.
Andere analisten menen dat di
munisten een nieuwe identitei
ben gevonden in het national!
het Marxisme dood en begravi
het Leninisme heeft gefaald he
een nieuwe ideologie gevonde
een lappendeken van antisemi I
dogmatisch communisme ene
nisme, overgoten met een dikl
nalistische saus. De roep om k 1
media onder staatscontrole te|1
past daarin net zo goed als het
joden te verdrijven. Per slot vai
ning bezetten de joden, doore:
gereduceerd tot hooguit 500.01
een bevolking van meer dan 1
joen, veel sleutelposities binne
litieke en financiële wereld. Ini
van nood is een zondebok snel i
den. Sommige experts waarscl
voor een totalitaire staat met fi e
tische trekken. Wat totalitaire! c
betreft heeft Rusland een helel
traditie die loopt vanaf de tsan
het Stalinistische schrikbewini S
enigszins verwaterde vorm zeli
1991 toen de communistische
alleenheerschappij kwijtraakte
Maar ook is niet uit te sluiten i
communisten simpelweg een j
doen de door de crisis aangesli
coons die bijna alle banken, kt
radio- en tvzenders controlerei
vrijwel zonder uitzondering va
bloede zijn, de genadeslag te g
Per slot van rekening lijkt Jelts
nitief uitgeteld en komt de po:
Kremlin binnenkort vrij. Moch
achterliggende gedachte vand
munistische strategen zijn gev
dan is het een kostbare misrek
De anders zo verdeelde media
de rijen gesloten en zien nogn
vijand: de communisten.
Modellen van het internationale festival voor Afrikaanse mode poseren in Nigeria op een zandheuvel. De regio, waarin de heuvel
ligt, is door de Verenigde Naties uitgeroepen als werelderfgoed. foto afp jean-phiuppeksiazek
