'Dit is van internationale allure' Petje op en inhaken maar Cultuur&Kunst JKL: fris n krachtig 'Zó heeft het moeten klinken voor Monteverdi' Spice Girl Mel C solo Zou die mus een avondjurk hebben \\V iY 07 INDAG 16 NOVEMBER 1998 CHEF JAN RIJSDAM. 071-5356444 I'l h-i vr. .e ickstreet Boys acht keer platina bj. Na de Europese tienermeisjes hebben ook de Ameri- Esê bakvisjes zich het hoofd volkomen op hol laten brengen (rde Backstreet Boys. Van het Amerikaanse debuutalbum Hcstreet Boys', een samentrekking van de in Europa uitge- fhte cd's 'Backstreet Boys' en 'Backstreet's Back', zijn in de linieer dan acht miljoen exemplaren verkocht, wat naar prikaanse maatstaven acht keer platina betekent. De koopvi- All Access' scoorde vier keer platina. Ook in Nederland is de bensgroep bijzonder populair. Van de vorig jaar augustus schenen cd 'Backstreet's Back' zijn er in ons land tot nu 1,000 verkocht. loyd Webber eist verbod Musicalgala ihaag» De Britse musicalcomponist Andrew Lloyd Webber een verbod van een show met fragmenten uit zijn musicals. Se rechtbank in Den Haag dient morgen een kort geding pin de componist eist dat de opvoeringen van het Andrew W Webber Gala woensdag in de Anton Philipszaal in Den Igen op 30 november in Antwerpen niet doorgaan. Lloyd bber beschouwt de show als een slap aftreksel van zijn werk geeft hiervoor geen toestemming. Volgens zijn raadsman is er pke van inbreuk op het auteursrecht. Wigt Productions, die foncerten organiseert zegt dat de show al zes jaar bestaat en DOkeer is opgevoerd. „We hebben keurig steeds de rechten pdragen aan de Buma-Stemra en nooit eerder iets van me- Lloyd Webber vernomen", aldus een woordvoerder. [erk winnares Prix de Rome gestolen pRDAMTijdens de opening van de tentoonstelling van win- irs van de Prix de Rome Tekenen en Grafiek is het boek van liaZwierzynska gestolen. Het grafisch werk 'Listen. The Tele- ne Book' in de vorm van een Gouden Gids, is een weerslag telefoongesprekken doorspekt met materiaal uit filmarchie- enZwierzynska's eigen verzameling stills. De kunstenares «drie maanden aan het kunstwerk gewerkt en wilde het t inzenden naar het prestigieuze Goldsmith College in Lon- jom daar toegelaten te worden tot een vervolgopleiding. MUZIEK iCENSIE LIDY VAN DER SPEK k Jeugdkamerorkest Leiden o.l.v. Bnër, m m v. Remko Edelaar, fagot Bb Treffers, cello. Gehoord: 15/11, Lokhorstkerk, Leiden. bij de Pieterskerk, waar de ■lijkheden zich opstapelen het Hagerbeerorgel, con- ert in de Lokhorstkerk het kamerorkest Leiden onder ig van Henk Briër. De ba mi van het JKL is een strij- tkest. Maar elk concert dat rs of extra strijkers nodig is te verwezenlijken. Is en links plukt Briër uit te ensembles. Briër heeft ve om een collectief strij- ewustzijn te creëren. Jo- llof, voor deze gelegenheid tcolo smoking, zit op de rtmeestersplaats. Hij ihet nauwgezetst de aan- igen van de dirigent in de i, is een vurig aanvoerder, lit het veld te slaan, ér deed een gouden greep iet Mozartrepertoire met 'agotconcert in B. Bij een denk je al gauw aan een je ondersteunende bege- ig, aan het olifantje met tte stampvoetjes. Dat beeld rijnt totaal naar de achter- i als je oud JKL-lid Remko ar hoort spelen. Het hele bereik van zijn fagot is lerbaarlijk mooi. In alle aarden laat Edelaar zijn in- lent zingen. t IKL zet bruisend in, Mo- denkt nog nauwelijks aan «lerende fagot. Het strij- oloriet is van een frisse iheid en blijft het hele ttt een sterke gloedvolle irage (en meer dan dat) Edelaars betoverende spel, sief zijn sensitieve lyrische izen. In een verfijnd pasto- angerig middendeel is de al dominant aanwezig, ge in in buitengewoon lieflijk ssspel. In dit meest kwets- deel toont JKL zich de klei- eester. 'bert schreef zijn 5e sym- op 19-jarige leeftijd. Ook doet de jeugd niet onder een volwassen amateuror- Hei eerste deel begint met azers die even uit de bocht n, maar de strijkers vallen htvoetig, zuiver, in kleine jjerige frasen. Fraaie, ver- lange melodielijnen wor- aan 't eind van het tweede Uitgerold. Mét de blazers t het derde deel unisono, t expressief, pikant van een opvatting, de melodische vraag van uncertmeester komt een sonoor antwoord van de strijkers. En in de finale hoegenaamd niemand de behoefte om op de di- te letten. Er moet naarstig gespannen op de eigen gelet worden. Het is ook envoudig, zo'n heftig slot, zelfs hier blijft Schubert *htop staan. de fagot en cellosonate in '"ont Jacob Treffers zich ferme tegenspeler van Zijn techniek en dyna- >e opbouw liegen er niet toar hij moet nog (vooral) m aan een betekenisvolle, intense toon. zatts Symfonie in D is een °tn aan te horen. Briër re- fetterlijk en figuurlijk met Khand, haalt uit de club ^t er maar in zit: gevoel lening, kleine subtiele ver ben, goed gedoseerde dy- tempovastheid, maar frisheid en kracht. Leidse VSB Theatermarathon wederom groot succes De Theaterpolitie, die weerspannige bezoekers van de Leidse VSB Theatermarathon zaterdag in het juiste spoor moest houden, was voor de gele genheid versterkt met een derde agent: een kleine man, die sip op zijn snorpunten kauwde en de massale drukte als regen over zich heen liet gaan. Tijdens het wervelende concert van de Hongaar se formatie Téka in het Volkshuis, bleek tot ver bijstering van agent Scheurleer dat de kleine agent ten onrechte 'arbeitsfahig' was verklaard en vrijgelaten uit Vogelenzang, een inrichting waar men hem onder het spanlaken had gesleurd na eerdere marathons. „Tja", sprak Scheurleer, „hebben ze eerst de heer Wallis de Vries uit de schouwburg weten weg te treiteren en dan krijg je dit." 's Avonds, in de Leidse Schouwburg, wist hij LAK-theaterdirecteur Roland Helmer nog een blos naar de kaken te jagen met de opmerking: „Ja, ja, u denkt: ik hoor bij de organisatie, ik mag te laat binnenkomen!" Schuldbewust keek Hel mer naar de ouvreuse, die streng, maar bekoorlijk als een kariatide, de wacht hield. De nieuwe di recteur Bart van Mossel heeft de wind er kenne lijk goed onder. De vijfde Leidse VSB-Theatermarathon 1998 was wederom een groot succes. Plaats van ver trek: het LAK-theater. Daar werden de deelne mers ingedeeld in de groepen blauw, geel, rood of groen en voorzien van petjes, broodjes en een mandarijn. Daar konden zij kennismaken met hun gidsen. In ons geval: twee studenten van de MUZIEK RECENSIE LIDY VAN DER SPEK Orgelfeestweek: Monteverdis Mariaves- pers, door Ensemble Tragicomedia o.l.v Stephen Stubbs, m.m.v. Liuwe Tamminga, orgel en het koperensemble Concerto Palatino. Gehoord 14/11, Pieterskerk, Lei- Het zilverschittercndc Van Ha gerbeerorgel is weer in zijn ou de glorie teruggebracht, in de toestand van 1643, de tijd van Jan Pieterszoon Sweelinck en Frescobaldi. Firma Verschueren uit Heythuysen (Belgie) heeft deze vier jaar durende klus ge klaard, voorbereid en begeleid door Jan van Biezen (musico loog), Koos van der Linde (orgelbouwer) en Hans van Nieuwkoop. Er is naarstig gere construeerd, hersteld, terugge bracht, verwijderd, behouden en vernieuwd. En zaterdagmid dag was het dan zover, de over dracht van het gerestaureerde monument. Ingewijd door nie mand minder dan Leo van Doe selaar die, hoe kan het ook an ders, Sweelinck speelt 'onder een linde groen'. Met deze compromisloze res tauratie (lagere toonhoogte, als mede de zogeheten midden toonstemming) is er toch een compromis gesloten: de aan koop van het typisch Engelse Thomas Hill-orgel uit 1883, ge schikt voor werken van compo nisten van né de Gouden Eeuw. Maar in deze feestweek gaat het in de eerste plaats om het in strument van de gebroeders Galtus en Germer van Hager- beer. Het is ook niet voor niets dat op deze eerste feestavond is gekozen voor de Mariavespers (uit 1610) van Monteverdi, ge lardeerd met een fiks aantal or gelwerken van tijd- en landge noten als Frescobaldi, Luzza- schi en Gabrieli. Al heel lang is het de gewoonte om tussen de diverse vespers iets geheel an ders te laten klinken, korte kleu rige entr'actes, mét of zonder toneel. Je kunt je afvragen waarom niet een paar orgelwerken voor af zijn geplaatst met enkele be scheiden intermezzi. Zó is de duur van de Mariavespers zeker discutabel. Maar zelfs deze lengte kan niet afdoen aan het meesterschap van Monteverdis verzamelcompositie, noch aan Tragicomedias performance. In één woord schitterend wordt er op deze gala-avond gezongen door een tiental zangers. De koorklank is een mengeling van Engelse, zuivere ingetogenheid en Italiaanse warmbloedige ex pressie. Ze inspireren en be dwelmen elkaar. Eén stemsoort springt eruit, zo doordringend, heftig bewo gen en kleurrijk als hij is: de countertenor van Robin Blaze, bloedstollend mooi in Psalm 147 'Lauda Jerusalem'. Zijn klankkleur is in totaal contrast, zonder enige wanklank overi gens, met de volle zinderend warme tenor Rufus Müller. De changementen zijn steeds func tioneel: om echo-effecten te versterken, elkaar toe te roepen, om vier stemsoorten van twee kanten te laten komen, om klei ne secties naar voren te halen, om de luisteraar te betrekken, 't Is prachtig uitgebalanceerde, uiterst verzorgde zangkunst met een grote K. Het kleine uitgelezen ensem ble van strijkers en tokkelaars (o.a. gamba, lirone, chitrone, vedels) en blazers (schuiftrom petten en zinken) wordt aange voerd door de uit Amerika af komstige Stephen Stubbs, te vens bespeler van de chitrone, een aartsluit met enorm lange hals. Het coloriet van vocalisten en instrumentalisten is voor beeldig op elkaar afgestemd Die flauw gebogen elegante zin ken, voorlopers van de cornet zou je veel meer moeten horen, zó stralend mooi en helder weerklinken ze in het Magnifi cat ('Mijn ziel maakt groot de Heer'). Alle emoties ballen in dit loflied van Maria samen. De in Bologna wonende orga nist Liuwe Tamminga, wiens entr'actes per TV camera wor den getoond, na afloop: 'Zó heeft het moeten klinken voor Monteverdi. Ik heb de registra tie minimaal gehouden om die kleine, fijnzinnige Italiaanse klank te verwezenlijken, die to endertijd bon ton was.' LONDEN CPD Het definitieve einde van de Spice Girls is weer dichterbij ge komen. Nadat de Britse mei dengroep in Milaan twee MTV Music Awards in de wacht sleepte, kondigde Sporty Spice Mel C haar solocarrière aan. Melanie Chrisholm heeft nie mand minder dan Madonna op het oog om haar op weg te hel pen en heeft inmiddels al een duet opgenomen met Bryan Adams. De vier Spice Girls me nen dat nevenactiviteiten het voortbestaan van de groep niet dwarsbomen. Zo maakte Mel B, 'Scary', samen met Missy Elliott de single 'I want you back'. De soloprojecten van de dames voeden de aanzwellende ge ruchten over het einde van de succesvolste meidengroep aller tijden. Geri Halliwell verliet de groep al. Victoria Adams (Posh) en Mel B zijn allebei in ver wachting en binnenkort niet langer in staat continue de we reld af te reizen. Toneelschool Amsterdam: Roos Drenth en Jorrit Ruijs, beiden uitgedost als blauwe engelen. De in schrijvers werden in de hal van het LAK-gebouw op prettige wijze lastig gevallen door een kenau in een loden jas, een Brabantse volksvrouw, die net van de markt terugkeerde met een mega- boodschappentas vol prei en boerenkool. Woar of niet? Waor of niet?, zo klonk haar schelle stem na elklulpraatje. In het LAK-theater moest de eerste marathon hindernis worden genomen: een voorproefje uit 'De paradox van Pergamon' van toneelgroep Ad Hoe, een stuk over het wetenschappelijke gesol met lijken. De stemming kwam er pas echt goed in toen een van de acteurs zijn pantalon uittrok en in een grote, obsceen-witte, onderbroek waar in zijn klok-en-hamerspel zich scherp aftekende, zijn betoog voortzette. In grote groepen zwermden vervolgens hon derden theaterminnaars uit over de stad, elk in zijn eigen groep. Sommige groepen hadden zelfs een eigen yell. B LA U WW Hemelsblauw telt voor twee!! In de Haarlemmerstraat trokken de met petjes uitgedoste marathonlopers veel bekijks. Het schoolreisjesgevoel maakte zich meester van enkele blauwe dames. Enig uithoudingsvermogen was wel nodig voor de stroom van theaterproducties. In de Kapelzaal wist de Marokkaanse cabaretier Najib Amhali de buiken te doen schudden met een conférence over zijn vader die zo slecht Hollands sprak. Klap stuk van zijn optreden vormde het fragment waarin de arme man huursubsidie aanvroeg bij de gemeente. 'Ieke wiel hoersoebsidie. Ja, mi neer, want die hoer is doer.' Orgelkenners beluisteren Leids Van Hagerbeerorgel Armando brengt ontroering en lachsalvo's in De Lakenhal In de mensa werd de feestvreug de aange jaagd door een kwartet dat meezin- naam was Bloody Maiy'. foto loek zuyderduin Vergde Amhali veel van de lachspieren, de ope ra 'Gershwin in Blue' in de Leidse Stadsgehoor zaal vormde daarop een nog grotere aanslag. De ze serieus bedoelde opera is van een potsierlijk heid die zijn weerga niet kent. Een bariton die Gershwin speelt en die zingt als een beer die zijn honing kwijt is, een keurig in smoking en avond toilet gestoken koor dat de Muppets naar de kroon steekt, een dirigent die op een totale kako fonie lijkt weg te fladderen. Twee dames naast ons bleven bijna in hun slappe lach. 'An Ameri can in Paris', maar dan achterstevoren afge draaid. Zo tegen zessen, na het bezoek aan Imperium en de Stadsgehoorzaal, werd er door de deelne mers gegeten in de mensa aan de Kaiserstraat. Daar werd de feestvreugde aangejaagd door een kwartet dat meezingers als 'Haar naam was Bloody Mary', 'Zij kon het lonken niet laten' en 'Huilen is voor jou te laat' ten gehore bracht. Even veranderde de Bak in een Münchener Bier halle, waar massaal werd geslempt en gegeten. Toen het inhaken begon, hebben we maar even de verkwikkende miezerregen opgezocht. Hoogtepunt van de theatermarathon was de avond in de Leidse Schouwburg. Na het toneel stuk 'Danny en Roberta' van het gezelschap Mus, een stuk waarin twee drop-outs elkaar op ontroe rende wijze vinden, was het podium voor Loes Luca en het Veens Bruikoor. Met een swingende party werd de marathon tot een goed einde ge bracht. Hulde voor De Theaterpolitie, die geluk kig ook deze keer de gummikuppel rustig naast de dij kon laten hangen. Geen twijfel kon er over bestaan, gistermiddag in de Leidse Pieterskerk. Het gerestaureerde Van Hager beerorgel klinkt 'fantas tisch'. Kenners zeggen het, ook al was het gigantische instrument Uit de 17e eeuw volgens huisorganist Leo van Doeselaar niet in top vorm vanwege tempera tuurschommelingen in de kerk. „Het was hier en daar vals." De echte liefhebbers oordeelden daar mild over: „Dat is juist spannend!" LEIDEN CAROLINE VAN OVERBEEKE Liederen van weemoed en ver langen, liederen waarbij je hart even aanvoelt als een brand wond. Verhalen die gaan over de herinneringen die een last zijn voor het denken, die de paar originele gedachten die in ons hoofd opkomen slechts 'hele kleine danspasjes' toe staan. Sprookjes waarin een kraai zich uitgeeft voor een merel en een bakker zich laat imponeren door een bedrieger, door een would-be intellectu eel op wiens vraag of 'de riggen al gekoept zijn' hij, naïef mens, geen antwoord weet. Humor. Melancholie. Schoonheid. Ziedaar het pro gramma waarmee het veelzij dige talent Armando, voor wiehs werk onlangs in Amers foort een apart museum in het leven is geroepen, gistermid dag de bezoekers van De La kenhal tijdens de vijfde afleve ring van het Leids Museumfes tival tot groot enthousiasme wist te brengen. Armando. Wit-zijden colbert, zijden sjaaltje, zwarte broek, elegante schoenen. Toegekne pen ogen. Grijze haar in kip- penkont gekamd. Armando: beetje de penose van de kunst. Krijgt keer op keer de kluis open van de bank die Werke lijkheid heet. Haalt dingen weg op donkere plaatsen. Mooie dingen. Met zijn kwartet, bestaande uit Marieke Verheul (viool), Tim Nobel (bas) en Peter Nieuwwerf (gitaar), bracht Ar mando melodieën ten gehore die de schoonheid maar ook het onheil van het interbellum opriepen. Zachte melodieën die rakelings langs de scherpe sterren door de ether zwierven, die krakerig werden uitgezon den door Reichssender Berlin. Soms pregnant en indringend, dan weer delicaat, met zijn strijkstok nauwelijks de snaren van zijn viool beroerend, alsof het lied van heel ver moest ko men, werden ze door Armando aan de viool ontlokt. Alsof ze alleen nog maar in zijn hoofd bestonden. Het concertante gedeelte van de middag werd door de kun stenaar afgewisseld met lezing uit eigen werk. Uit 'De straat en het struikgewas', 'Voorvallen in de wildernis', 'De boksers' en zijn sprookjesboeken. Prachti ge, korte verhalen over schijn baar onbeduidende dingen, 'dingen die het vermelden nau welijks waard zijn, maar die toch steeds mijn hand probe ren te pakken.' Een passage over een vioolspelend echtpaar - 'Wir fiedeln uns in den Tod hinein'. Een juweeltje over een mus die plotseling zijn sympa thie krijgt, met wie hij meteen bevriend raakt, ook al zal hij hem misschien nooit meer zien en herkennen. Een vogeltje, waarbij hij zich aan het eind van het verhaal afvraagt: 'Zou die mus ook een avondjurk hebben?' Groot succes oogstte Arman do - ook nog eens een theater man pur sang - met. zijn 'Men senpraat'. Een verzameling ^B^^^ V. non-mededelingen, absurde U\ dialogen, opgevangen onder- jlpl weg. Samen met de gitarist las 1 ^T"" hij ze voor. 'Ik dacht dat dit ll|^iÜBiMBBB^^Bl nieuwbouw was'. 'Nee, hoor, dit is geen nieuwbouw" 'Ik ;r tfy dacht toch echt dat dit nieuw- bouw was.' Nee. hoor. Maar £fll maakt het Niet alle *,r- nieuwbouw is nieuwbouw Het is ondoenlijk om het ko- blBfy f&Sk S mische van dit soort Mensen- praat goed over het voetlicht te 4^. ^B^H brengen. Maar Armando slaag- ^B f^^B de daar met kompaan wel ^B uistekend in. Sommige toe- y ^B schouwers moesten huilen van V het lachen. Er daverde af en toe V Jk iB lachgolf door de zaal, dat Mj^B 1 ^^B ik vreesde voor het vernis op de ^BB|é lB zeventiende-eeuwse doeken. h-*'- ^^^BL \5a Prachtige middag. Laten we er het zwijgen B|^H doen. Dit indachtig Armando's notitie, opgetekend uit de mond van een profbokser: 'Als je je kop niet houdt, sla ik hem Armando: melodieën die de schoonheid maar ook het onheil van het in achterstevoren.' terfoellum oproepen. foto henk bouwman Van Doeselaar speelde een ge varieerd programma met wer ken van Sweelinck, Cornet, Van den Kerckhoven, Van Noordt en een anoniem stuk uit het Van Soldt-manuscript. Ook waagde hij zich aan een nieuw stuk van een 20ste eeuwse componist, Wagemans. „Mooi, maar het Orgel heeft daar eigenlijk te wei nig kracht voor", oordeelde or gelliefhebber Wim Nabers die speciaal uit Amsterdam geko men was voor het in oude luis ter herstelde Leidse stadsorgel. „Op een gegeven moment klonk het Wagemans-stuk apenvals, maar dat mag ook. Dat is juist speels", vond hij. Van Doeselaar liet in het uur tje dat hij de drie klavieren be roerde, zijn publiek horen hoe gevarieerd het geluid is dat het grote kerkorgel voortbrengt: van Prachtig uitgebalanceerde zangkunst onder het zilverschitterende Van Hagerbeerorgel. een lichtvoetig tjilpend vogeltje tot het gegalm van een lood zware misthoorn. Ook orgelspe ler en kenner Klaas Luimes uit Rotterdam genoot zichtbaar van de klanken die het instru ment voortbracht. „Dit is van internationale allure, zoiets be staat in de hele wereld niet!", zei hij na afloop. „Het is geen powerorgel zoals in de Laurenskerk in Rotterdam, maar daarom is het juist zo fraai. Die doorzichtigheid en helderheid... Fantastisch. Die hele scherpe en transparante klanken. Het is zo helder als kristal. En zo rustig; helemaal niet dreunerig en wollig zoals romantische orgels vaak klin ken. Dit is een heel speciaal or gel door zijn middentoonstem ming. Het is van wereldbelang." Luimes had wel gehoord dat niet alle 3200 pijpen even per fect klonken. „Inderdaad: de tongwerken waren niet hele maal zuiver, maar 100 procent niet-vals is zo'n orgel bijna niet te krijgen. Waar het om gaat is dat de tertsen zo rein en zuiver zijn, vooral bij het slotakkoord van Van Noordt was dat erg mooi." Luimes en Nabers waren ook te spreken over organist Van Doeselaar die een uur lang voor het publiek zichtbaar (video schermen) zeer expressief de toetsen en de pedalen van de 'synthesizer avant la lettre' be roerde. De organist ging hele maal op in de door hem voort gebrachte muziek en humde zelfs (onhoorbaar maar wel zichtbaar) mee met de eeuwen oude klanken. „Een echte kla vierleeuw", oordeelde een luis teraar. „Het is wel een showbink", reageerde Nabers op die uit bundigheid. „Maar hij speelt goed. Hij laat de muziek zwe ven." Luimes: „Hij is geen aca- foto henk bouwman demicus die alles beredeneert, maar hij bespeelt het orgel heel levendig en daarom ook boei end. Het is misschien niet hele maal zoals het hoort, maar hij maakt er wel iets moois van." Van Doeselaar was doodmoe na het concert. „Ik heb zoveel gespeeld de afgelopen dagen, ik had gewoon geen hersencellen meer. En vanwege de camera zat ik de hele tijd te denken: ik moet me gedragen: niet met oude vingers spelen enzo. Het orgel klonk minder goed dan gisteren: toen was het echt per fect. Maar ik ben toch wel tevre den."

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 29