Begeleiding bij zelfmoord Toename huidkanker MAANDAG 16 NOVEMBER 1998 Man en vrouw 1 De Verenigde Staten en Ne derland zijn tegenpolen. De VS is een mannelijke cultuur, Nederland een vrouwelijke. De VS is een maatschappij van prestatie, Nederland van relatie. In Amerika zijn asser tiviteit, wedijver en materieel succes de overheersende waarden. In Nederland staan bescheidenheid, kwaliteit van leven en steun aan zwakken voorop. Dit stelt prof.dr. Geert Hofstede, emeritus hoogle raar Vergelijkende Cultuur studies van de Universiteit Maastricht, tijdens eer in Utrecht. Hofstede h kennis van dertig jaari zoek verwerkt in een r met 53 landen, aflopei masculien (mannelijk) feminien (vrouwelijk), is het allermannelijksti gevolgd door Oostenri Venezuela. Een paar pj lager staan de Verenig ten. Op de 51e plaats s Nederland. Slechts No gen en Zweden zijn no weiijker. Man en vrouw 2 In de ranglijst is geen enkel verband te ontdekken met welvaart. Een mannelijk land als Oostenrijk is prestatiege richt, maar het welvaartsni veau in supervrouwelijke oor den als Nederland en Scan dinavië, ligt hoger. ,,Een femi nien land wordt rijk op een feminiene manier", zegt Van Hofstede. Er zijn meer ver schillen. In een gezin in een feminiene cultuur is de vrouw onafhankelijker van de man dan in een masculiene cul tuur. De band tussen ouders en adolescent is beter, de man doet meer boodschap pen. In een vrouwelijke cul tuur is de gemiddelde leerling de norm en is falen geen Jongeren en drugs schande. In een mann samenleving is de best dent de norm en is fait ramp. Hoe wordt eenj schappij mannelijk of' welijk? Hofstede weetl niet. Wel is het volgent nuttig te weten of een: leving masculien of fet is. Met die kennis kan: communicatie tusseni sen uit tegengestelde c worden voorkomen. N mers duidelijk waaron sertieve Amerikaan Ne ders 'watjes' vindt, en1 om Nederlanders Ame nen beschouwen als q scheppers: het is gewo aard van het beestje. Dag van de verslaving De komende tientallen jaren zullen steeds meer mensen huidkanker krijgen. Het be treft dan vooral basaalcelcar- cinoom, een vorm van kanker die wordt veroorzaakt door UVA, een van de vormen van ultraviolet licht. Met name zonnebanken geven bijna uit sluitend UVA-straling. Tot voor kort werd alleen UVB als schadelijk beschouwd. Ger- truud Krekels, dermatoloog in opleiding in het AZM in Maastricht, stelt in haar re cent verschenen proefschrift, dat het niet erg verstandig is de zonnebank te gebruiken. Ook blootstelling aan natuur lijke zonnestraling moet ei genlijk zo veel mogelijk wor den vermeden. Volgens Krekels moet het 'ge zondheidsimage' van een bruine huid op de helling. Zelfs bij een mentaliteitsom slag zal tot 2030 het aantal ge vallen van huidkanker toene men. Want het duurt twintig tot dertig jaar voor deze vorm van kanker zich manifesteert. Juist de afgelopen jaren zijn de mensen vaker, langer en intensiever gaan zonnen. De zonnebank is zo'n jaar of vijf tien in zwang. Voor het onderzoek van Kre kels werd vrijwilligers ge vraagd gedurende enige tijd in Scheveningen op het strand te gaan liggen; een an dere groep testte een aantal zonnebanken. In de onbe schermde huid blijkt na an derhalf uur al het eiwit p53 actief te worden, dat van na ture probeert cellen die DNA- schade hebben opgelopen op non-actief te stellen of te re pareren. In die korte tijd was dus al schade aangericht. „In de loop van de jaren sta pel je vervolgens schade op schade en op een gegeven moment lukt repareren niet meer helemaal. Sommige be schadigde cellen blijven le ven. Een deel daarvan wordt uiteindelijk wel verdrongen door gezonde cellen, maar er blijven ook cellen over die zich met hun beschadigde DNA vlot kunnen voortplan ten. Dan heb je het begin van kanker", legt Krekels uit. Zij legt de nadruk op de scha delijkheid van UV-straling voorkinderen. „Kinderen kunnen beter aangekleed in de zon." Krekels haalt het voorbeeld van Australië aan, waar kinderen al gewend zijn aan het principe 'no hat no play': als je geen hoedje op hebt, mag je niet buiten spe len. Te veel vertrouwen op 'een donkere huidskleur' is ook niet verstandig. „In Kenia letten moeders er ook op dat kinderen iets op het hoofd dragen." Huidkanker ontstaat vaak in het gezicht of aan de oren, met een min of meer vermin kende operatie als enige the rapie. „Stel je eens voor, een vrouw van 28 die je moet ver tellen dat er een stuk van haar neus af moet." Gertruud Kre kels wordt in Maastricht ook opgeleid tot dermatologisch chirurg, waarbij ze zich be kwaamt in een speciale tech niek van de Amerikaanse chi rurg Mohs. Bij een operatie wordt direct vastgesteld of al le kankercellen zijn verwij derd. Het verwijderde materi aal wordt meteen onder de microscoop beoordeeld. „Je voorkomt ermee dat je men sen onnodig te veel ver minkt." Justitie in Haarlem zal met belangstelling kennis nemen van het boek 'De geur van abrikozenbloesem ontstegen' van Jan Hi- larius. Dat zegt persofficier van justitie C. Hemmes-Boender. „Stichting De Einder, die hulp bij zelfdoding verleent, is bij ons bekend. De stichting balanceert op het randje van het strafrecht. Aanzetten tot zelfdoding kan leiden tot een gevangenisstraf van ten hoogste drie jaar, en lezing van het boek zou derhalve tot vervolging kunnen leiden. De activitei ten van de stichting betitelt Hemmes- Boender als 'iets heel anders dan euthana sie'. „Bij euthanasie is er sprake van toet sing aan zorgvuldigheidscriteria; zo moet een arts verzoeken tot euthanasie altijd voorleggen aan een collega-arts." Bij De Einder ontbreekt het volgens haar aan zo'n zorgvuldige toetsing, ook omdat niet-artsen de mensen begeleiden. Voor zover Hemmes-Boender bekend, zijn er bij justitie nooit klachten over de stichting binnengekomen. Stafmedewerker/psychologe Martine Cor- nelissen van de Nederlandse Vereniging voor Vrijwillige Euthanasie (90.000 leden) is eveneens zeer benieuwd naar het boek van Hilarius. Zij vraagt zich af hoe zorg vuldig begeleiders van De Einder te werk gaan. „Want als je hulp verleent bij zelfdo ding zijn er tal van medische en juridische valkuilen." Het is daarom volgens haar noodzakelijk dat zulke 'suicide counselors' goed geschoold zijn. TOM POES Tom Poes en het Monster Trotteldrom Kruiswoord-min-een Niet het gevraagde «oord invullen, maar een «oord dat bestaat uit de let ters van het gevraagde woord in dezelfde volgorde min 1 letter. (B.v. Omschrijving "dierenverblijf". Antwoord zou zijn "stal", maar ingevuld moet worden "sta"of "tal". Welke van die twee het moet worden, moet blijken uit de kruisende woorden.) HORIZONTAAL: 1. Vogel; 5. taaie lekkernij; 7. ontkennend; 8. steenafval; 9. vrouw van Zeus; 11. kolenwagen; 14. kinbaardje; 16. beroep; 17. ontvangstbewijs; 18. goedje; 19. deel v.e. etmaal; 20. drink gerei; 22. muziekinstallatie; 25. kasteel; 27. klimwerktuig; 29. geestelijke; 30. terrein; 31. deel v.e. trap. De meeste jongeren willen van alles uitproberen. Een si garetje of een stickie, bier drinken, of gokken aan een fruitautomaat. Hoe moet je daar als ouder op reageren? En wat doet de school? Het Trimbos-instituut heeft over deze problematiek een brochure uitgebracht met in formatie. Uitgangspunt is de boodschap: blijf met uw kind praten, ga niet overdre waarschuwen en schri van experimenteerged is ook een lespakket vt scholen ontwikkeld, a; past aan verschillende typen. Lespakket en oi brochure zijn op te vrs tel. 030-297 1100. Hel pakket kost 60 gulden, derbrochure is 85 cent Zaterdag 21 november is uit geroepen tot Nationale dag van de Verslaving. Bij de Alco hol Infolijn is een speciale Rem op afweer Enzymen die afrekenen met schadelijke stoffen in ons li chaam worden geremd door bijvoorbeeld sigarettenrook, uitlaatgassen en kerrie. Dat ontdekte Marlou van Iersel, die afgelopen vrijdag is gepro moveerd aan de Landbouwu niversiteit Wageningen. Van nature beschikt het menselijk lichaam over allerlei verdedi gingsmechanismen tegen schadelijke stoffen. Een daar van is het ontgiftende enzym glutathion S-transferase. Dit De schade van zonlicht is pas na tientallen jaren merkbaar. FOTO GPD MARTIN MOOIJ VERTICAAL: 2. Verbond; 3. gelaatskleur; 4. lijfwacht; 5. rivier in Afrika; 6. landbouwer; 8. kerkvorst; 10. rijstbrandewijn; 12. met ruiten; 13. hete springbron; 15. beest; 16. gemakkelijk; 19. bek; 21. soort hond; 22. bijna loodrecht; 23. heuglijke viering; 24. her steld; 26. regelmaat; 28. suikerpalm. Oplossing van zaterdag: Horizontaal: IFez; 4 erf; 7. bonne; 10. as; 12. nat: 13. go; 14. als; 15. pro; 16. mi; 17. eik: 19. af; 20. dos; 21. aap; 22. pi; 23. tin; 25. pa; 27. enk; 28. nis; 29. eg; 30. elk; 32. ge: 33. bloei; 35. pas; 36. dag. Verticaal: 2. Eb; 3. zon; 4. ent; 5. re; 6. naam; 8. nasi; 9. doof; 11. sli ding; 13. grappig; 17. Est; 18. kan; 22. peen; 24. iglo; 26. asem; 30. els; 31. ked; 33. ba; 34. ia. ,,Ik ken je slag", sprak de veldwach ter. ,,Je bent zeker een journalist, hè? Ja, ja, hier mooie praatjes houden en dan in je eigen land lelijke stukjes schrijven over ons eiland. Alleen om dat we een beetje last hebben van een monster. Zo gaat onze handel naar de maan. Maar dat nemen we niet. We zijn geen achterlijk eiland, vreemdeling. We zijn vèrgeraakt!" „Zo!" riep heer Ollie toornig uit. „Als u voorgeraakt bent, moet u uw ma nieren eens nakijken, heer Trot! Ik heb mijn leven gewaagd om u te hulp te snellen en ik duld geen ver dachtmakingen! Ik zal mij over u be klagen!" Deze fiere woorden hadden een onverwachte uitwerking. De aangesprokene liet zich op de grond vallen en barstte in een luid hulpge schrei uit. Nu verschenen er aller wegen inboorlingen uit de vluchtga- ten. Sommigen snelden toe over een heuvelrug en anderen naderden vanuit de stad. Al spoedig bevond heer Bommel zich dan ook te mid den van een groeiende menigte trot- ten, die de eens zo verlaten vlakte vulde. „Help!" riep de veldwachter met overslaande stem. „Ze willen me kwaad doen!" „Het is treurig", sprak een bejaarde trot tot zijn metgezel. „Alsof we al geen last genoeg hebben met ons monster. Nu worden we ook al belaagd door vreemdelingen." „Het is erg", gaf de ander toe. „Ze hebben Laris aangevallen. Ik zag, dat die dikke hem een duw gaf. Maar we zullen hem leren, dat zoiets niet kan in een voorgeraakt land!" Ilustraties uit de ouderbrochure over jongeren en drugs. brochure verkrijgbaar coholgebruik: 'Wat bei voor drinker'. Tel. 0901 2021. natuurlijk afweermecli wordt echter nadelig t vloed door gewone sto in de voeding of in het voorkomen. Voorbeek curcumine en cinnam de, de hoofdbestanddi kerrie en kaneel. Deze reageren met glutathic waardoor het 'uitgepu zym zijn werk niet me' doen. En in sigaretten! uitlaatgassen zit de en remmer acroleïne. In de mooiste straat van Salz burg woonde de zakenman, in een mooi huis met een even mooie tuin. In de lente snoof hij de geur op van de abrikozen- bloesem die vanuit zijn tuin op steeg. Hij hield veel van het le ven, toch wilde hij dood. Na een hart- en een herseninfarct wist de man dat hij geestelijk en li chamelijk alleen nog maar ver der zou aftakelen. Jan Hilarius heeft deze Oostenrijker begeleid met sterven. Om op een nette wijze een eind aan zijn leven te maken. Jan Hilarius uit Castricum is ac tief als 'suicide counselor' bij Stichting De Einder op hu manistische grondslag. De afge lopen drie jaar ondersteunde hij minstens 22 mensen uit het le ven stapten. Over deze ervarin gen schreef hij het boek 'De geur van abrikozenbloesem ontstegen', dat binnenkort uit komt. De titel van het boek is te dan ken aan het levensverhaal van die Oostenrijker. Hilarius: „Want de mensen die dood wil len houden zo van het leven. Dat lijkt tegenstrijdig, maar ze willen een kwalitatief hoog waardig leven." Hilarius begeleidde meer dan 22 mensen, maar deze groep dient in zijn ogen als voorbeeld voor de vele vragen om hulp waarmee hij dagelijks wordt ge confronteerd. De stichting heeft ook in andere provincies suicide counselors, die volgens Hilarius in totaal 'enkele tientallen men sen over de streep hebben be geleid'. Het zijn met name ouderen die om hulp vragen, zegt de 66-jari- ge Hilarius. In drie jaar tijd stuurde hij ongeveer 1500 brochures rond over 'de bege leiding van mensen met een doodswens'. Volgens Hilarius is het onnodig dat in Nederland (met volgens de statistieken 1500 zelfmoorden per jaar) mensen er op gruwelijke wijze een eind aan maken door voor een trein te springen, van het balkon af te duiken of polsen door te snijden. Zijn passie om dit werk te doen verklaart de ex-maatschappelijk Jan Hilarius: „Het is niet nodig dat mensen op gruwelijke wijze een eind aan hun leven maken. FOTO GPD JOOP BOEK werker uit de behoefte die hij voelt 'om mensen te helpen'. Hilarius: „Het is een menselijke eigenschap om het voor ande ren op te nemen, dat onder scheidt ons biologisch gezien van de dieren." Soepel formuleert Hilarius over de dilemma's van leven en dood, verantwoordelijkheid en wetgeving. „De vragen die ik krijg komen voor 97 procent van mensen tussen de vijftig en tachtig jaar. Die willen de zeker heid hebben dat ze er op een gegeven moment uit kunnen stappen. En als iemand echt dood wil, dan heeft die toch ze ker dat recht?!" Ook komen er hulpvragen van mensen met kanker of aids. Eenmaal hielp Hilarius iemand die al dertig jaar in psychiatrisch ziekenhuis Vogelenzang woonde. Hilarius geeft de hulpvragers in formatie over hun levenskansen en over de mogelijkheden om een eind aan hun leven te ma ken. Dat gaat niet zonder slag of stoot. De verantwoordelijkheid voor die daad ligt volgens de humanist strikt bij de persoon zelf. Er is in Hilarius' ogen dus geen hogere macht die over dat lot beschikt. En ook de arts, die volgens de Nederlandse wet bij euthanasie voor die hogere macht kan staan, vertegenwoor digt die hogere macht niet. „We zijn het stadium voorbij dat we zeggen: vraag het maar aan de dokter." Hilarius geeft het voorbeeld van een vrouw die hij heeft gehol pen, 'omdat ze niet meer kon breien'. Haar arts wilde geen euthanasie toepassen. „Het lijkt belachelijk dat ik zo iemand dan informatie verstrek. Maai dat is het niet. Voor die vrouw was het 'niet meer kunnen brei en' symbool voor een verder gaande aftakeling. Reden waar om ze niet meer verder wilde en is gestopt met eten en drinken. Dat afscheid heeft dertig dagen geduurd, een periode waarin ze een bijzonder goed contact met haar dochters had." Volgens de wet is iemand die aanzet tot zelfmoord strafbaar. Hilarius is het daar volstrekt mee eens en is ook niet bang voor justitie. Hij benadrukt: „Ik zet mensen nooit aan tot zelf moord. Per se niet. Mensen die er een eind aan willen maken, nemen zelf het initiatief tot con tact. Nooit zal ik iemand opbel len, ze bellen mij altijd." De leidraad die Hilarius aan reikt, bestaat eruit dat de hulp vrager zelf een plan moet ma ken voor zijn levenseinde, zelf informatie daarover inwint, zelf verantwoording neemt, zelf zijn begrafenis regelt en ook zelf zorg draagt voor zijn nalaten schap. De doodswens moet ook een langdurige zijn, zegt Hilari us. „Het kan zijn dat iemand zegt: nu wil ik dood want in de toekomst wil ik niet meer leVen. Dat is anders dan bij euthana sie, waarvoor je een of meerma len een handtekening moet zet ten onder een euthanasiever klaring. Als een 85-jarige vrouw nog wel gezond is, maar ge woon moe is en klaar met het leven, wie zijn wij dan dat we kunnen zeggen dat haar doods wens onterecht is?" HA98-JANjfiP/£, Stano -o. SCH£/0ï- EEZUTER SftVJKE "EELT EEi9JSO- CEL'LW&V RAKffvDEEEMOEDBe&s/ KERE/T. VOEL J/J VEFVEL LEKKER?

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 14