'Je wint niet zonder trainen'
'Hoe onvriendelijker, hoe aantrekkelijker' bctic,h'van
Cultuur&Kunst
Transparant spel in
tuinkamer van de Burcht
Loltrappen
met De Ploeg
Drie unieke
orgelavonden
Boru
J y J naschilderen
striptekening
1AANDAG 2 NOVEMBER 1998
Frans Halsmuseum gratis tot 19 jaar
haarlem Jongeren tot en met 18 jaar kunnen vanaf januari gra
tis naar het Frans Halsmuseum en De Hallen in Haarlem. De ge
meente schaft de toegangsprijs voor die groep af. Het besluit
maakt deel uit van een pakket maatregelen om klantgerichter te
werken en een breed publiek te trekken. Het Frans Hals is het
eerste grote kunstmuseum in ons land waar de jeugd zonder te
betalen naar binnen kan. Ook komt er een aantal toegangsvrije
dagen zoals een open museumweekeinde, open monumenten
dagen en de week voor kerst. De tarieven voor volwassenen en
groepen gaan wel wat in prijs omhoog. Haarlem laat de korting
voor mensen boven de 65 ongemoeid.
Willem Nijholt maakt regiedebuut
middelburg» Willem Nijholt debuteert als toneelregisseur met
het stuk 'Schaken met Diponegoro' van Hella Haasse, dat het
Zeeuwse Gezelschap van de Zee ter gelegenheid van de tachtig
ste verjaardag van de schrijfster afstofte. Het familiedrama, dat
zich halverwege de vorige eeuw afspeelt op de Veluwe, handelt
over de eerste confrontatie tussen de Nederlandse burgerij en de
Indische waarden en onafhankelijksstrijd. De voorstelling gaat
24 november in première in het Haagse Diligentia. Zaterdag 28
i november is het stuk te zien in de Leidse Schouwburg.
Toneelpublieksprijs uit de gevarenzone
Hilversum» De Toneel Publieksprijs blijft bestaan. De prijs van
1 100.000 gulden, die namens het publiek wordt uitgereikt aan het
beste Nederlandstalige stuk van het seizoen, kwam in de geva-
1 renzone doordat sponsor Gouden Gids het na vier jaar voor ge-
zien hield. De Vereniging van Schouwburg- en Concertgebouw
Directies (VSCD), de Vereniging van Theater- en televisie Produ
centen (VTP) en de AVRO nemen de bekostiging en organisatie
1 samen over. De overhandiging van de enige toneelprijs waarbij
"het publiek jureert - op speciale stemavonden in 95 schouwbur
gen - gebeurt voortaan tijdens een feestelijk Toneelgala, teza-
men met de uitreiking van de toneelvakjuryprijzen, zoals de
1 Louis en Theo d'Or.
MUZIEK
RECENSIE »LIDY VAN DER SPEK
poneert: Beethovensonates in Burcht Klas-
lek. met Saskia Vlersen, viool en Niek van
Josterum, piano. Gehoord 1/11, de
Burcht, Leiden.
-let ruikt nog naar nat cement
in nieuwigheid, we zitten nog
lip straatstenen, maar over een
-ileine maand is hier een para
dijsje voor kamermuziek. De
jlieuwe tuinkamer van de
-lurcht, uitkijkend op een ro-
tnantisch, 'tuinarchitectonisch
'erantwoordstadsbinnenhof.
i Maar voor Saskia Viersen
-viool) en Niek van Oosterum
.piano) is het intussen een wei-
tiig behelpen wat betreft de
'oorlopige akoestiek, zonder
len greintje nagalm. In de
"ireutzer Sonate, waar de
'onken van afspatten is dat niet
p'n belemmering. Maar voor
de Vioolsonate in G (1812) met
iet zeer omvangrijke vierde
jeel is het moeizamer de span-
tingsboog op scherp te houden.
)at heeft overigens ook te ma
len met Viersen en Van Ooste-
ums volledig transparante spel,
ionder één calorietje vettigheid
ipgediend. Hun samenspel is
jerfect met een eensgezinde,
leer uitgesproken visie. Alle dia
logen zijn fris en verfijnd, zon
der franje. Maar dit kunstwerk
is bij tijd en wijlen statisch, het
ademt niet een bepaalde rich
ting uit. Daarom wil zon adagio
espressivo maar niet uitdruk
kingsvol worden.
De Kreutzer Sonate (1803) is
aanvankelijk geschreven voor
George Bridgetower, later in
1805 pas gespeeld door Beetho-
vens vriend Rodolphe Kreutzer.
In dit emotionele werk verglij
den de voortdurend^, voorko
mende contrasten geheel orga
nisch, van fel agressief naar me
ditatief verstild. Van Oosterum
schrijdt het andante in met kal
me toch nadrukkelijke passen.
De variaties op het thema tinte
len in schertsende flarden van
melodieën, na elkaar en tegen
elkaar. Het coloriet blijft hoogo-
plaaiend, nog steeds helder en
licht. Presto ketst in fel aange
zette accenten; de piano met
een minimum aan pedaalge-
bruik, twinkelt. Dit duo doseert
geraffineerd ritardandi en a
tempi (geleidelijke vertragingen
en herstelde tempi). Met de fel
bewogen concertante Kreutzer
Sonate is geen betere afsluiting
denkbaar van de tien vioolsona
tes van Ludwig van Beethoven,
het vat vol tegenstrijdigheden.
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
Voorstelling 'Vinger in de pap" door De
Ploeg Regie: Koos Terpstra Gezien
31/10, schouwburg Leiden
Kneuterigheid a la de jaren vijf
tig spreekt nog altijd tot de ver
beelding. In een sfeer van klein
burgerlijk, bekrompen keurig
heid zitten in de openingsscène
drie voorbeeldige knaapjes sa
men met pa en ma aan de ont
bijttafel. Zo'n lieflijk tafereel
moet lollig bedoeld zijn, en zo
wordt het ook direct opgevat.
Want bij een samenwerking van
cabaretgroep NUHR met Titus
Tiel Groenestege, Han Römer
en Genio de Groot verwacht je
niet anders.
Joep van Deudekom, Peter
Heerschop en Viggo Waas, de
drie leden van Niet Uit Het
Raam, spelen de rol van de
zoontjes. Römer is pap.
Groenestege is 'map' - een ver
bastering tussen mam en pap
vanwege de travestierol. Het
lieflijke openingstafereel ver
toont al snel barsten, wanneer
blijkt dat de buurman annex
huisbaas de huur in natura ont
vangt. Buurman is homo en
ontvangt regelmatig een van de
zoontjes op zijn kamer.
Het is een klein verhaallijntje
in dit kluchtige toneelstuk dat
eigenlijk geen samenhangend
verhaal kent. De grap schuilt nu
juist in de ogenschijnlijke sa
menhang tussen de circa vijf
tien, min of meer losstaande
scenetjes. Er zijn voorbereidin
gen voor de vijfentwintigjarige
bruiloft, er is een lied met tallo
ze rijmwoorden op 'zonnetje',
er is een rit op de Duitse Auto
bahn, er wordt gespeeld met het
decor dat uit louter deuren be
staat, er is een verjaardagsfeest
je waarbij de zoon berekent of
hij waar (lees: cadeaus) voor
zijn geld (lees: traktatie) heeft
gekregen.
Heel herkenbaar daarbij zijn
de geestige kronkelredenerin
gen en de confronterende
machtsspelletjes waarop caba
retgroep NUHR patent lijkt te
hebben. Groenestege teert op
zijn ervaring als maker van to
neelachtig cabaret ten tijde van
de Frisse Jongens en de stevig in
zijn schoenen staande Römer
kan bogen op de nodige blijspe
lervaring. De Groot is goed voor
nog een extra portie hilariteit.
Gezamenlijk brengen zij een
heleboel flauwekul die steeds
net niet ontspoort. 'Vinger in de
pap' is dus puur loltrappen. Het
is een gelegenheidsproductie
waar de spelers zelf zichtbaar
genoegen aan beleven. En ge
lukkig beschikken ze ook over
de gave om de lol op de zaal te
laten overslaan. Dat is leuk voor
een keertje, maar laat het maar
wel eenmalig blijven.
BZN met 170 man op concertpodium
BZN heeft weer wat. Na
tuurlijk is er, zoals elk na
jaar, opnieuw een cd met
het gouden geluid uit Vo-
lendam. Geheid een suc
ces, want alleen de naam
van de naamlozen is door
gaans al goed voor ver
kooprecords. Maar deze
keer kleden ze de presenta
tie wel heel uitgebreid aan.
De Band Zonder Naam
gaat met 170 man het con
certpodium op voor vier
'symfonische avonden'. De
110 stemmen van het
plaatselijke operakoor gal
men mee en er is een or
kest van zestig man gecon
tracteerd. En toch vindt
zanger Jan Keizer het weer
spannend. ,,Het publiek zal
toch wel komen?"
ROTTERDAM JAN VRIEND
De aanpak rond die vier concer
ten is groot. Ahoy' in Rotterdam
is afgehuurd, de Jaarbeurs in
Utrecht, de Arhemse Rijnhal en
het Beursgebouw in Eindhoven.
Uit alle hoeken van muzikaal
Nederland zijn orkestleden ge
contracteerd. En dan nog al die
operazangers van achter de
Dijk, die getooid met hun kle
derdracht met bussen vol ko
men zingen. Alleen al technisch
is er sprake van een hoogstand
je, vertelt zanger Jan Keizer.
„Want ze krijgen allemaal een
eigen hoofdmicrofoon. Vooral
met die hullen van de dames
wordt dat nog een hele toe
stand."
Het concertpubliek krijgt de
vertrouwde BZN-hits te horen
(uiteraard in een symfonische
jas), en ook spelen de Volen-
dammers repertoire van hun cd
'A symfonie night', die in 1996
goed was voor dubbel platina.
Het andere aan deze cd was dat
er geen eigen BZN-composities
op stonden, maar oud bekend
wereldrepertoire als Lily Marie
ne en het lied Mama, dat klonk
uit de keel van BZN-bescher-
meling Jantje Smit. Ook bij on
langs verschenen cd, 'A sym
phonic night II' deed BZN weer
een greep uit de evergreens. De
luisteraar herkent bekend werk
uit de opera 'II trovatore', het
liedje 'Que sera' en het duet uit
de parelvissers: allemaal liedjes
die ze ook bij de komende con
certen zullen brengen.
BZN bestaat nu 32 jaar. Ze
waren goed voor bijna dertig
gouden en platina platen, een
in het zweet bij Sterrenslag en
neemt jaarlijks met zijn band
een televisiespecial op om hun
nieuwste cd voor de feestdagen
richting de toonbank te begelei
den. En toch gleed hij nooit
echt mee op het Aalsmeerse
glitterpad. Jan Keizer bleef ge
woon Jan Keizer. BZN bleef ge
woon BZN.
„Zie je mij al in programma's
als Klasgenoten of In de Hoofd
rol Ze hebben me wel ge
vraagd, hoor. Maar voor dat
soort dingen moet je toch an
ders in mekaar zitten dan ik.
Want welke oude bekende van
mij moet er dan door die ver
rassingsdeur komen? Al mijn
oude vrienden wonen gewoon
bij me in de buurt, hier op Vo-
lendam. En een tante in Canada
heb ik ook niet."
„Bij mij draait het allemaal
om de gewone mensen. Die
moeders met hun dochters die
hard aan het werk zijn om onze
FOTO CPD/ROB VERHORST
cd te betalen. Of om naar de
concerten te komen. Zolang die
ons trouw blijven komen, ben ik
een gelukkig man. En niet om
dat we van ze eten, hoor. Je
hoeft mij niet te vertellen dat de
buitenwacht ons ziet als rijke
patsers. We hebben het finan
cieel ook wel goed gedaan,
maar ik wil nog altijd heel graag
weten hoe we worden gewaar
deerd. Zodra op vrijdag de cij
fers binnen zijn, ben ik de eer
ste om te vragen hoe de nieuwe
cd is verkocht. Dat verandert
niet na dik dertig jaar succes. En
dat moet ook niet. Want als die
spanning er niet meer is, dan is
het afgelopen."
BZN met het Volendams Ope
rakoor: Ahoy\ Rotterdam (7
november); Rijnhal, Arnhem
(27 november); Beursgebouw,
Eindhoven (19 december);
Jaarbeurs, Utrecht (23 decem
ber).
reeks onderscheidingen en
steeds volle zalen. Dan moet je
uitkijken voor gemakzucht, be
seffen de Volendammers. „Als
je al zo lang bezig bent, moet je
steeds wat nieuws zoeken om
het voor jezelf spannend te
houden", zegt Keizer. „Dus kij
ken of je ergens de kick van de
eerste keer mee kunt bereiken.
Want de volgende cd of het vol
gende concert moet steeds an
ders worden dan de vorige."
Een nieuwe kick voor de oude
BZN-kern (Jan Keizer, Jan Tuijp
en Jack Veerman) is het begelei
den van Jantje Smit. Samen ma
ken ze niet alleen nieuw BZN-
repertoire, maar ook liedjes
voor hun jonge dorpsgenoot.
„Zie het maar als tennissen. We
doen het graag, maar we willen
wel altijd blijven winnen."
„Winnen doe je niet als het
niet uit jezelf komt. Dus als ik
een paar uur niks te doen heb,
zit ik altijd op m'n gitaar te pie
len. Steeds op zoek naar een
nieuwe melodie. Zelfs als ik op
vakantie ben. Dan gaat de gitaar
in de caravan mee naar Italië.
Winnen doe je ook niet zonder
te trainen. Daarom repeteren
we ook nog veel. Het is niet
meer mijn lievelingswerk, die
dagen in zo'n hok bij elkaar zit
ten te hangen. Toch moet het,
wil je jezelf blijven vernieuwen.
Maar de optredens zijn dan
weer mijn beloning."
„Het contact met zo'n zaal is
onbetaalbaar. Daarom snap ik
een man als Toon Hermans
goed. Dat heimwee naar dat po
dium, naar die mensen die daar
in het donker op je zitten te
wachten. Dat is iets magisch. En
hoe oud is Toon? Dik in de
tachtig, toch? Nou, dan kan Jan
Keizer met zijn 49 jaar nog wel
even mee."
A dik dertig jaar zit Jan Keizer
in de showbusiness. Hij kletste
mee in tv-paneltjes, werkte zich
De Band Zonder Naam gaat met 170 man het concertpodium op.
Orgelfeestweek Pieterskerk
Zaterdag 14 november 20.30 uur
Maria Vespers van Monteverdi
Organist: Liuwe Tamminqa, Sopranen: Suzie Le Blanc, Barbara Bor
den, Hoge tenoren Robert Coupe, tenoren: Eitan Sorek, Nico van
der Meel, Bariton: Kees-Jan de koning: Bassen: Harry van der Kamp,
Job Boswinkel
Vrijdag 20 en zaterdag 21 november 20.30 uur
Semi-scenische opera van Menotti en Mis in G.
van Francis Poulenc
Concert door Leids Projectkoor o l.v. Hans Noyens m rn.v.Rotter-
damse Dans Academie en een instrumentaal ensemble, alsmede de
organist Leo van Doeselaar
Hoe reserveert u plaatsen
Kaarten kunnen worden besteld bij de volksuniversiteit K&O, Oude
Vest 45, 2312 XS Leiden, telefoon 071-5141 141 U kunt betalen
contant aan de kassa, of door een girobetaalkaart of Eurocheque
op te sturen Of via Internet vwvw.Pieterskerk.com.
Kosten reserveren: f 2,50, bij toezenden f 5,=
I Lezers van het Leidsch Dagblad ontvangen op vertoon van deze bon I
bij de aankoop van toegangskaarten voor het Maria Verspers of de
Opera van Menotti gratis net ruim zeventig pagina's tellende
programmaboek van de Orgelfeestweek (normaal f 10,=)
1 programmaboek per twee plaatsen
Boudewijn Büch over zijn passie voor ontoegankelijke musea KunstCIlUUr
PDEN SABINE VAN DEN BERG
Joch bij Abdelkader Benali,
joch bij Jan Wolkers spoelde de
ach tijdens het Leids Museum-
estivad zo schuimend door de
aal als bij de lezing van Boude-
rijn Büch: „Mij verbaast de op-
:omst. Ik had misschien drie
lard-core mensen verwacht."
Maar net zoals tijdens de
wee voorafgaande zondagmid-
lagen was het gisteren weer
Iringen geblazen om een stoel
e kunnen bemachtigen. Büch
lield een lyrisch relaas over zijn
iefde voor Leidse cultuurschat-
en met speciale aandacht voor
Jie van gastheer Museum Boer-
faave. „Ik ben thuis, om het
vat pathetisch te zeggen."
Büch is in zijn knollentuin als
jij vertelt over zijn passie voor
latuurwetenschap en ontoe-
jankelijke musea: „Hoe on-
Tiendelijker een museum of bi-
iliotheek, hoe aantrekkelijker.
0fo heeft mijn broertje succes
lcïiet zijn programma omdat hij
ajjingen laat zien die je eigenlijk
b^iet mag zien." En over het be-
1({in van zijn museummanie: „Ik
eb mijn museumliefde geleerd
oor afstand te bewaren en juist
{ajiet overal aan te zitten."
0. In zijn verhaal uit de bundel
Het beeld verwoord' dat ter ge-
1(£genheid van het festival ver-
iijcheen, schrijft de spreker over
irjijn fascinatie voor de micro-
hoopjes van Antoni van Leeu
wenhoek. Hoe hij als jongen
„indeloos door zo'n lensje tuur-
Cgle omdat Herman Boerhaave
Jat ooit ook had gedaan. Leven-
lig vlecht hij deze anekdote
gjoor het raamwerk van zijn
loeiend voorgedragen betoog.
Ie De schrijver haalt sappige
herinneringen op aan zijn Leid-
]Je studententijd, toen hij Ne
derlands, Duits en filosofie stu
deerde: „In de ruimte waar we
fu zijn, speelden wij in de jaren
(jestig met een bandje drie
.(lummers van de Animals. Ik
voonde in de Haarlemmer-
iJiaat en ik weet dat er serieus is
iverwogen om dit gebouw af te
Grote belangstelling voor de lezing, maar ook voor de signeersessie van Boudewijn Büch in Museum Boerhaave.
breken om plaats te maken voor
een parkeergarage." Hij kan
zich er nog over opwinden.
Gedurende de lezing gebruikt
de gastschrijver geen dia's of
objecten uit de collectie. In lou
ter woorden schetst Büch zijn
vurig verlangen naar een zorg
vuldiger omspringen met, een
koestering van, die rijkdom. Hij
vergroot om zijn standpunt dui
delijk te maken: „Elke keer als ik
langs dit museum loop, ver
wacht ik dat het is opgeheven,
dat de spullen zijn verkocht aan
een rijke Amerikaan." Hij gruwt
van 'de waan van de dag' waar
in de 'zeehondjeswaarde' onte
recht - 'want ze hebben van die
schattige snuitjes' - hoger wordt
geschat dan de 'Rembrand-
twaarde'.
„As je veel reist om in de hele
wereld musea te laten zien,
gaan mensen je brieven schrij
ven over hun spaarpotten- en
speculaasplankenmuseum. We
hebben iets Anton Pieckerigs in
ons, allemaal. Maar als we onze
aandacht verdelen over allerlei
onzin vergeten we waar het
echt om gaat."
„Ik ben voor het democratise
ren van cultuur, maar niet van
de museumcultuur. Het muse
um is een anomalie, een con
structie die eigenlijk niet zou
kunnen bestaan. De geschiede
nis van de wetenschap is een
kunst en die wordt kapotge
maakt door te populair gedoe."
Hij kleurt maar verdoezelt
zijn mening niet, noemt Leiden
truttig en tegelijk prettig klein
schalig. Schuift een enkele ne
gatieve kanttekening even later
weer onder die roze lens. De
schrijver roemt het Rapenburg
en wil de Leidenaars behoeden
voor 'modern doen': „Want dat
kunnen ze niet." En dat stil
staan in de tijd heeft natuurlijk
iets romantisch.
Hij zag de wereld: „As ik op
FOTO LOEK ZUYDERDUIN
reis ben en vertel hoe mooi het
daar aan de andere kant van de
wereld is, dan denk ik: Man, wat
lui je nou? Leiden heeft - wij
hebben - veel meer!" „As ik
door de Hortus loop, heb ik een
verhaal. As ik hier (Boerhaave)
doorloop, heb ik een immens
verhaal."
De verteller blijft ook in de
toekomst de magie van de Lan
ge Sint Agnietenstraat opzoe
ken: „Ik begrijp ook driekwart
van de televisieprogramma's
niet en toch kijk ik. Ik kijk al
veertig jaar naar de spullen die
hier staan zonder te begrijpen.
Daarom kom ik steeds terug."
Kunstenaar Erik van Lieshout
wordt ervan beticht dat hij zon
der toestemming een plaatje
van de Amerikaanse stripteke
naar Charles Burns heeft nage
schilderd. De Amerikaanse uit
geverij Kitchen" Sink Press
spreekt van auteursrechten
schending en zou juridische
stappen tegen de Nederlandse
kunstenaar overwegen.
Het schilderij 'Zittende vrouw
leunend tegen een grafzerk'
(1998) is een van de topstukken
op de verkooptentoonstelling
die Van Lieshout tot en met 21
november heeft in de Amster
damse Galerie Fons Welters. Af
gebeeld is een meisje dat op
een kerkhof een sigaretje rookt
terwijl haar broek en slipje op
haar enkels hangen.
Vrijwel identiek is de stripte
kening in Burns' boek Black
Hole uit 1996. Alleen is die in
zwart-wit en heeft het meisje
daarop ook een tekstwolkje.
Van Lieshout, die enige be
kendheid heeft verworven met
zijn schilderijen van negers aan
het spit, blowende zwanen en
een Turk die door zijn vliegend
tapijtje zakt, geeft toe dat hij de
tekening van Bums „vrij letter
lijk heeft gebruikt. Maar ik heb
er wel een andere gezicht op ge
zet, van een 17e-eeuws portret,
en ik heb het licht veranderd."
„Ik doe precies hetzelfde als An
dy Warhol en Roy Lichtenstein:
die jatten ook van alles van
plaatjes. Meestal verander ik
meer. Mijn werken hebben
minstens zoveel authenticiteit."
Niettemin zit de tegenwoor
dig in Berlijn woonachtige kun
stenaar wel met de affaire in z'n
maag. „Het is gewoon hartstik
ke klote. Ik werk al jaren zo en
heb eigenlijk nooit stilgestaan
bij rechtenkwesties. As dat een
probleem wordt zal ik daar voor
mezelf een oplossing voor moe
ten vinden."
