'De ergste foto's
liggen nog thuis'
i o - d a a gse Niet meer op jacht in het holst van de nacht
-F
Binnenland
'Srebrenica
is ook zo'n
déja vu'
finale van
Voordee
C31 OKTOBER 1998
tS_
je aangeklaagd door time-sharers
1rDe Enschedese advocaat J. de Jong van Lier zal na-
'<"'m grote groep Nederlandse gedupeerden van timeshare-
w jen de Spaanse staat aanklagen. Inzet van de groep, die
'g if eel uit honderd mensen bestaat, is terugvordering van
:4en schade. Maandag zullen de slachtoffers in een uit-
ti s[van het TROS-televisieprogramma Radar de Procesver-
Timeshare-gedupeerden oprichten. De meeste pijn
gleden in de Spaanse kustgebieden, de Balearen en de
:he Eilanden Enkele tienduizenden Nederlanders heb-
;en 20- tot 30.000 gulden het recht verwonen geduren-
rwee weken per jaar een luxe appartement te bezetten.
Nederlanders ontevreden zijn. is niet duidelijk, maar
Aerial klachten over malafide praktijken neemt hand over
e. De zaak kwam vorige week in een stroomversnelling
TROS een oproep plaatste. Het regende aanmeldingen.
Fer Fontijn doorbreekt de code van zwijgen niet foto 's politionele acties
naar ruziet over grondruil
U De gemeente Alkmaar gaat het Rijk vragen actie te on-
jen tegen de buurgemeenten Bergen, Egmond en
l Alkmaar heeft te weinig ruimte om duizenden benodig-
ingen te bouwen en wil daarvoor in totaal 26 hectare
uilen met Bergen en Egmond. Die lieten deze week we-
rvoor niets te voelen, omdat de noodzaak niet is aange-
m Ukmaar wil graag woningen bouwen aan de westkant
Itad en daarvoor zijn kleine grenscorrecties nodig. „Be-
g is ons daar een doorn in het oog", schrijven de drie ge-
p in een brief aan Alkmaar. Ze willen eerst vaststellen
Woningbehoefte is en pas daarna over locaties nadenken.
f|houder Urka beticht van meineed
fM» Een 42-jarige man. volgens justitie de 'boekhouder'
ove^sbaron Etiënne Urka. zal vervolgd worden wegens het
confan meineed. Procureur-generaal P. Brilman meent dat
Isteren heeft gelogen voor het Amsterdamse gerechts-
agii hij getuigde tijdens het hoger beroep van de strafzaak
3 t^ka en vier medeverdachten Brilman maakte zijn voor-
:enbaar na afloop van de zitting. Ter zitting zelf had de
generaal het hof gevraagd om proces-verbaal van
op te maken. Het hof weigerde dit, maar liet wel blijken
•rtuigd' te zijn van het waarheidsgehalte van 's mans ge
rklaring. Daardoor had Brilman het eigenlijke meineed-
liet meer nodig.
tindslieden Paars-1 onderscheiden
Cï De ministers en staatssecretarissen van het eerste ka-
pk die niet zijn teruggekeerd in het tweede kabinet-Kok,
igisteravond een koninklijke onderscheiding gekregen,
ministers werden benoemd tot Officier in de Orde van
[Nassau, met uitzondering van Van Mierlo. Hij is al sinds
immandeur in de Orde van Oranje-Nassau en werd vori-
j bovendien benoemd tot minister van Staat. De oud-
tcretarissen kregen de versierselen opgesteld die horen
pnoeming tot Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, met
lering van Terpstra. Zij is sinds 1968 Ridder in de Orde
Inje-Nassau en is sinds 1989 Ridder in de Orde van de
indse Leeuw.
n herhaling Oosterscheldekering'
I Met de huidige kennis zou geen Oosterscheldekering
Igelegd, maar zou gekozen zijn voor verhoging van dij-
Üe toekomst moet beter worden nagedacht over soortge-
frjecten. Dit zei ir. A. Hoekstra, hoofd waterhuishouding
irkeringen van rijkswaterstaat Zeeland, gisteren in Yerse-
ikstra sprak tijdens de viering van het eeuwfeest van Vis-
üiniging Yerseke over het thema 'Oosterschelde. de inves-
aard?' De keuze voor dijkverhogingen zou volgens hem
en veel geld hebben bespaard, maar ook de natuur en
milieu, meent hij. Grootste probleem in de Oosterschel-
anleg van de kering, is het enorme zandtekort. Jaarlijks
ïen daardoor zeventig voetbalvelden aan platen en slik-
i ien voetbalvelden aan schor.
De politionele acties, waarmee Nederland een uiterste
poging deed om Indië te behouden, vormen nog steeds
een beladen en deels verborgen deel van onze vaderland
se geschiedenis. Honderdduizend van 'onze jongens' wa
ren er bij betrokken. Fer Fontijn was één van hen. De fo
to's die hij als dienstpichtige maakte, worden nu voor het
eerst tentoongesteld.
HOORN MAAIKE OPPIER
Zijn foto's van het brandende
dorp Kapetakan op West-Java
hebben de Nederlandse media
nooit gehaald. De Legervoor-
lichting hield er destijds niet
van om beelden van wraakac
ties door 'onze jongens' naar
buiten te brengen. Nu nog zul
len veel mensen boos worden
om die foto van 23 september
1947, denkt de maker, Fer Fon
tijn (72). Niet eens zozeer om
wat er op te zien is en de ernst
ervan, maar 'omdat ik voor
sommigen de code doorbreek'.
De code van zwijgen over de
waarheid van de politionele ac
ties in Nederlands-Indië, nu
meer dan vijftig jaar geleden.
Fontijn heeft de beelden zelf
ook altijd voor zich gehouden.
„Dat is hetzelfde als zwijgen",
zegt hij nu. Zijn broer had er al
eerder bij hem op aangedron
gen de foto's, die hij als dienst
plichtige heeft gemaakt, naar
buiten te brengen. Hij maakte
de foto's met zijn eigen camera
of met die van de afdeling voor
lichting van Defensie, waarvoor
hij toen werkte. De Legervoor-
lichting selecteerde ze zorgvul
dig als 'niet-publicabel'. Enkele
van de foto's hangen tot 22 no
vember in het Westfries Muse
um in Hoom.
Fer Fontijn maakt een kwetsba
re indruk. Wat de expositie
losmaakt bij hem zelf en ande
ren is harder aangekomen dan
hij had verwacht. Fontijn voelt
zichzelf daarmee model staan
voor heel veel mannen die des
tijds als twintigers naar Indië
gingen. Dat je er bent geweest,
maar er niet meer over praat.
Zelfs niet met elkaar. Maar hoe
ouder je wordt, is de ervaring
van Fontijn. hoe meer 'het' in je
gaat zitten. Dat wat je daar hebt
gezien en misschien gedaan
,,Het klinkt gek. maar er is niets
bijzonders gebeurd. Er is ge
beurd wat er in elke oorlog ge-
beurt".
Hij kan I
voorstellen. ..Ik ben ook
aardige opa. Die heeft toch niet
zulke dingen gedaan? Jawel, wij
moesten dat doen. Weet je wat
het erge is? Het ging om niets
We moesten aardig zijn voor die
mensen die onder de Japanners
hadden geleden. Dat was de in
tentie waarmee we gingen.
Maar het werd een echte oor
log".
Vietnahi
„Ik wil geen hetze veroorzaken.
Als je vergelijkt met de Vietna-
moorlog, was deze oorlog mil
der. Hoe gek dat ook klinkt. Ik
hoop alleen dat door de/e expo
sitie twee of drie mensen naar
voren komen die de waarheid
vertellen. Waarom ik dat zelf
niet kan? Nog niet. De ergste fo
to's heb ik nog thuis. Aan de
ene kant kruipt de behoefte om
te vertellen steeds hoger, maar
het lef ontbreekt. Ik loop het ri
sico dat ik mensen ga beschadi
gen en kwetsen, dat wil ik niet".
„Het gevoel daar te zijn geweest
is nooit weggeweest. Maar nu ik
ouder word, gaat het meer plek
innnemen. Dat ik er nu mee
naar buiten kom, heeft niets
met schuldgevoel te maken. Wij
dragen geen schuld, vind ik. Als
er schuldigen zijn. dan zijn het
de mensen die destijds hebben
gezorgd dat wij daar kwamen.
Srebrenica is een goed voor
beeld. Ook zo'n déjè vu. Ik vind
het heel ernstig dat die jongens
daarop worden ppaki Weet
zo'n situatie waarvan je je niet
kan voorstallen hoe hef daai op
dat moment was".
„Ik verwacht een hele hoop ne-
gróeve kritiek van de |ongens
van destijds. Maar de generatie
sterft uit. Ik dat hl hal II Ml "I
nooit meer. Je ziet wat Poncke
Princen. die destijds de andere
kam bmt aÉona teweeg
brengt als hij een visum voor
Nederland aanvraagt. Dan staat
de halve club op z'n achterste
benen. Dan denk ik. hoe is het
bij die mensen van binnen? Ze
hebben wel zijn vrouw ver
moord. Ik ben geen voorvechter
van Princen. maar wel een sym
pathisant Dan ben je meteen
een vuile deserteur. Maar Prin
cen heeft wel het lef gehad om
over te stappen. Ik heb zelf ook
verscheidene keren gedacht: dit
deugt niet. De totale onzinnig
heid van die oorlog.
Vrouw
„Mijn zoon zei bij de opening
van deze expositie: rot dat wij
van een museumdirecteur moe
ten horen dat je daar hebt geze
ten. ik heb van mijn kinderen
nooit gehoord dat ze op school
iets over de politionele acties
hebben geleerd. Die naam al
leen al. Dat het niet eerder naar
buiten is gekomen? Er was geen
vraag naar. Je schreef ook de
ergste narigheid niet naar huis.
ipvang hier was ei ook niet |e
werd van de boot met een bus
naar huis gebracht en daar hing
de vlag uit. Daarna probeerde je
zo snel mogelijk aan werk te ko
men".
„Ik heb er eigenlijk al moeite
mee dit aan een vrouw te vertel
len. Die kunnen dat niet invoe
len. Dit is een inannengebeu
ren h denk dei als vrouwen dit
werk hadden gedaan, ze er wel
over zouden praten. Wij ver
stoppen ons Je raakt het niet
kwijt. Nee, het wordt alleen
maar erger
Na die drieënhalf jaar van des
tijds is Fontijn nooit meer te
ruggeweest in Indonesië. „Nee.
Nooit. Doe ik ook niet, denk ik.
Laat het andere maar als herin-
nering"
Een geboeide Indonesiër wordt op 21 juli in Medan, op Sumatra, verhoord door Nederlandse militairen Deze
foto behoort niet tot de collectie van Fer Fontijn. maar komt uit het Algemeen Rijksarchief In Den Haag. Hij
werd voor het eerst gepubliceerd In 1997. toro aha
Jan Venema neemt afscheid van Nationale Park De Hoge Veluwe
10 I 20 I 30 I 40%
Aan Iedere stap die jacht
opzichter Jan Venema de
afgelopen 36 jaar In het
Nationale Park De Hoge
Veluwe heeft gezet kleeft
een herinnering. Zijn ge
weren moet hij deze week
inleveren, Venema gaat in
de vut. „Vroeger kon je
met een eend of een ko
nijn aan je koppel door
het dorp lopen. Nu wordt
je meteen voor vuile
moordenaar uitgemaakt."
Venema kijkt terug op een
carrière in het groen.
OTTERIO CHARLES HASSELMAN
De avond van Tweede Kerstdag
1962 begon het licht te sneeu
wen. Het was de opmaat voor
een strenge winter, waarin Rei-
nier Paping de Elfstedentocht
won. Het was tevens de winter
dat jan Venema begon als
jachtopzichter van net Nationa
le Park De Hoge Veluwe. In
maart, toen de dooi intrad, zag
hij pas dat zijn 5600 hectare
metende werkgebied groen was.
Inmiddels is Venema meer dan
vertrouwd met de steeds wisse
lende jaargetijden.
De kJeurenwaaier van de herfst
trekt traditiegetrouw veel be
zoek naar de Veluwe. Zeker in
de herfstvakantie is het druk.
Venema laveert zijn dienstcom-
bi ontspannen tussen de fiet
sers. We zijn op weg naar de sa
vanne - ac htige st u i fzand gron -
den bij het standbeeld van de
Zuid-Afrikaanse generaal Chris
tiaan de Wet.
Natte takken zwiepen met een
klap tegen de voorruit. Buntgras
schraapt over de bodemplaat
Spelend met stuur, gas en rem
omzeilt de 57-jarige jachtop
zichter onverstoorbaar de vele
verraderlijke kuilen en bulten in
Scheidend jachtopziener Jan Venema van De Hoge Veluwe speurt met zijn kijker In het natuurgebied naar wild.
het bospad. Iedere keer als zijn
bergschoen het rempedaal be
roert. licht bij een schakelaartje
op het dashboard een rood
lampie op. Het heeft te maken
met de uitschakelbare remlich
ten. Een aanpassing om 's
nachts stropers ongezien te na
deren.
„Die kerels zijn vcnekte slim. Je
moet ze op heterdaad betrap
pen. Want als wij opdraven, is
net geweer als sneeuw voor de
zon verdwenen. Dat donderen
ze weg of het verdwijnt «pm
in een buis in de grond
In het Generaal De Wet-bos
gaat de auto aan de kant. Met
de zon op zijn gezicht geniet
Venema van het Afrikaans aan
doende panorama. Een zacht
glooiende vlakte, waarin grote
solitaire dennen met voile, stati
ge kronen staan. Een landschap
geschilderd met de motorzaag.
De noordenwind heeft de lucht
schoon geblazen. Een helder
blauwe lucht met strakke sta
pelwolken. .Alsof er een gordijn
is opengeschoven." zegt Vene
ma.
De geestelijk reinigende wer
king van een verblijf in het
groen is voor Venema een van
zelfsprekendheid. .Als ik pro
blemen heb. praat ik daar met
de vrouw over Maar ik zal ook
altijd het veld opzoeken. In de
natuur vind ik antwoord op 95
procent van de vragen
Hij loopt soppend over woeke
rend tankmos naar een slurf rul
zand tussen twee percelen bos
Het is cm .m die plekjes waar
wild graag komt. Hij knielt bij
het spoor van een ree in het
maagdelijke zand „Ik zie het
wild Tang niet altijd, maar ik
speur het. Dat is mijn vak het
speuren naar wild. Het schot is
het riuftmil i hu mm had veel
aan vooraf."
Het stilleven van de reehoefles
in het zand raakt een snaar bij
Venema „Dit is zo puur. daar
zaJ ik nooit doorheen stampen
met mijn grote Meindl-schoe-
nen Dat heeft te maken met
verwondering De verwonde
ring over de schoonheid van
zijn werkgebied is al die jaren
alleen maar gegroeid. „Mensen
zeggen wel eens |an. hoe kun je
nu verwondering hebban als je
een beest doodschiet? Die men
sen begrijpen er geen moer
I HMM
In deze zandkom heeft hij vos
jes zien ravotten. Hier heeft Ve
nema bij lichte maan on var
kens gejaagd. „Die beelden zal
ik altijd blijven koesteren. De
nacht heeft voor mij een enor
ma uftstialtng II ban graag i
nachts in het veld Het Idee dat
je actief bent als iedereen op
één oor licht, spreekt mij aan. Ie
bent met avontuur bezig De
nachtelijke aanzit op het varken
leidt lang niet altijd tot resul
taat. „Somt zit je drie nachten
zonder een schot te lossen.
Soms toet je even weg Maar
uiteindelijk komt-ie wel opda
gen
De ja
I >e jacht op de Hoge Veluwe is
de afgelopen decennia eigenlijk
nauwelijks veranderd Afschot -
plannen om de wtld|M>pulatie
gezond te houden, bestonden al
toen Venema er kwam werken.
w.it ml b vmmdwd tada vrij
ze waarop tegen de jacht wordt
aangekeken „Vroeger kon je
met een eend of een konijn aan
je koppel door het dorp lopen
In een landcliikr gemeens* hap
hoorde de jacht er gewoon hij
Nu kun je dat beter uit je hoofd
laten. Ie wordt meteen voor vui
le moordenaar uitgemaakt
lil) ergert zich groen en geel aan
de beric Ingeving over de jacht
„Er wordt zoveel onzin gesc hre
vm ii ix-iiamibeedemhtti
dochtig geworden als ik over
mijn vak vertel Dat vind moei
lijk. Want ik doe niets waar ik
me voor hoef te schamen."
De anti-jachthouding komt vol
gens Venema voort uit ver
vreemding van de natuur. Hij
vreest dat d*e stedeling door za
ken als computer en Internet
steeds verder afdwaalt „Werken
straks onze zintuigen nog wel7
Kunnen we straks de seizoenen
nog wel proeven? Slaan we nog
wel open voor cle sc hcHitiheicl
van het piepen van een veld
mui- je7 u weet ir.ik i m
waar de melk vandaan komt? Of
eenrotdide hoe ui de bémIng
van mensen tot een beest dat
waterskiet of bommetjes maakt
in hu mwnbad INe mm
ding beangstigt mij."
Ronduit bizar noemt hij hel
beeld dat wordt geschapen rond
dcburlendeedelherten Ineen
weekblad werd het georgani
seerd luisteren naar het hurlen
van öt herten op Del logi Véi
we onlangs vergeleken met een
peepshow I let burigeluid riep
de associatie op van een schor
schaap dat wordt gekeeld. „Hoe
haal je het in je hoofd orn zoiets
moois als een burlend hert. zo
bel.ir helijk te maken I Lil raakt
mij diep Want het is namelijk
met zo. Wees blij dat er nog
mensen zijn die willen genieten
sail li fraai oetgeliiul -lal heel
diep van binnen uit het dier
komfl
