p
'We zijn allemaal familie van de natuur'
J
'Het is hier
rustig, en toch
midden in de stad
u
u
ZATERDAG 31 OKTOBER 1998
Nieuw boek van Irene van Lippe-Biesterfeld
W e zit op hel puntje van
f Jhaar stoei. Ze ts als
een kind zo blij met
L nieuwe boek. En met die
[ding moet het ook worden
teen Met verwondering. On-
kngen. „We zijn zo afstande-
[ten opzichte van de natuur
paarmee ook van onze eigen
hur. Als je weet dat de aarde
[leeft en voelt, verandert je le-
Icompleet." Irene van Lippe-
kerfeid (59) maakte een ver-
op haar boek Dialoog mei de
Lur. waarvan er inmiddels
foo zijn verkocht. Met haar
kwste boek Samen, de natuur
familie hoopt ze, met de me-
luteurs, nog meer mensen te
iken. Want het boek heeft
moois' te vertellen,
de tuinkamer van haar Me
rest- landhuis met uitzicht op
oude linde, beuk en kastanje
natuur dichtbij. „Bomen
I ontzettend veel liefde-
i" Ze kan ze voelen. Ze ge-
haar boodschappen. „Het
tl misschien idioot, behalve
t je er voor open stelt. Je
it het aan planten als je op
gaat Maar ook als er een
i of aardig iemand binnen
it reageren planten."
ommunicatie gebeurt niet al-
via woorden. „Het is soms
gevoel, een weten. Een
kdschap kun je ook in symbo-
jk aangereikt krijgen." Bijna
•j1' int sehuldigend: „Ik sta niet
?n in deze ervaringen, er is
|IV( iddels al veel over geschre-
Maar persoonlijk heb ik het
enschappelijk bewijs ook niet
ig. Ik voel het en beleef het
Ie mens is vervreemd van de
uur. „Mensen sporten buiten,
wandelen, zonnen,
mmen en zoeken rust. Maar
is nog geen communicatie,
feit dat mensen zeggen: we
n de natuur in, geeft aan dat
r gescheiden van leven. Bo-
i. planten, dieren, ze zijn
niet meer dan decor. Wie
openstelt voor alle leven, de
uigen en het gevoel ruimte
tft. kan de verbinding weer
m, gaan. Als jongeren dit op
Tool zouden leren, verandert
leven. We zouden meer be-
eiden zijn en het milieu min-
vervuilen in het besef dat we
geen baas zijn over de natuur,
maar deelgenoot."
Het nieuwe boek is minder
persoonlijk dan het vorige Het
bevat voornamelijk ontboeze
mingen van haar cursisten en
andere schrijvers, een serie ont
moetingen en dialogen met de
natuur Afgewisseld met begelei
dende teksten en praktische oe-
tenmgcn van bw Ga bpB
een boom staan met je rug.
Neem rustig de tijd. Ga daarna
met je buik er tegenaan staan en
voel het verschil. Wat voel je?'
Natuurwezens
Het boek kan met verwondering
worden gelezen. De auteurs ver
halen van hun eerste ontmoetin
gen met dieren, bomen, water,
zon. Ze praten en voelen en ver
bazen zich. Iemand communi
ceert met muizen. Anderen zien
kabouters en feeén. „Ik voel zul
ke natuurwezens ook. weet waar
de mens ze wil zien. Wij vullen
het beeld zelf in. Dus dan kun je
inderdaad een kabouter zien met
een rode puntmuts en een baard,
terwijl een ander alleen een
schim waarneemt." Haar hand
tekent een kronkel in de lucht.
Ook met dieren kan de mens
communiceren. In huis heeft Ire
ne afgelopen zomer de muggen
vermanend toegesproken, vertelt
ze lachend. Ze slaat hen niet
meer dood, onder voorwaarde
dat zij haar niet meer zullen ste
ken. „Ik heb zelf net een cursus
gevolgd in dierencommunicatie.
Dat gaat via telepathie. Dieren
vangen de gedachten op van
mensen met wie ze samenleven.
Die gedachten zijn als plaatjes:
'ik vind je lief of 'we gaan wan
delen'. Een hond kan in deze zin
dichter bij je staan dan je part
ner. Een dier kan gedachten le
zen, je partner meestal niet." le
dereen kan volgens Irene met
dieren communiceren. „Je moet
je wel eerst met de aarde verbin
den en goed met jezelf verbon
den zijn. Het is moeilijk te be
schrijven. Je kunt het leren. Je
kunt afspraken maken met mui
zen, met honden of mieren die in
je koelkast komen." Een stralen
de lach. „Leuk, hè?"
Irene Is, zegt ze, goed met
Bomen, planten, dierenwe ervaren ze vaak al niet meer dan decor. Wie alle zintuigen openstelt en het gevoel de ruimte geeft ziet een
andere natuur, zegt prinses Irene van Lippe-Biesterfeld. Deze urek verschijnt het boek 'Samen, de natuur als familie' waarvan zij tie
samensteller en inspirator is.Voor mij is deelgenoot zijn van de natuur geen vlucht, het is een leirnshoiuling.
haarzelf. Het heeft heel wat
zweet en tranen gekost, maar dal
heeft zo moeten zijn. „Niets in
hu lawn is totaal ladaran Um
zijn eigen wieg. Heb ik ook ge
daan. Om allerlei lessen te leren.
iiiu bma i«' dieper bi) janü en
de essentie van het leven
Toen ze begin jaren '90 over
werkt raakte en naar Zwitserland
ging, maakte ze voor het eerst
echt kennis met de natuur. „Het
was zo n shock om het leven te
ervaren en te ontdekken dat de
natuur niet oordeelt. Het is zo
bevrijdend als je je openstelt
voor die liefde Dan komt ook
naar buiten dat je bang bent. dat
je je minderwaardig voelt.
Wat voor Irene een openbaring
was. noemen critici een vlucht
van een ongelukkig, teleurgesteld
mens dat aan de werkelijkheid
probeert te ontsnappen omdat
ze die niet onder ogen wil zien.
Zoals er ook mensen zijn die
meer van hun nooit tegenspre
kende hond of kat houden dan
van mensen. Schouderophalend:
„Heel veel mensen zijn niet echt
gezien. Er is nooit echt naar hen
geluisterd. We praten wel veel,
maar er zijn weinig mensen die
kunnen luisteren Men is al heel
snel met zijn eigen verhaal he/ig
Triest, maar zo werkt het wel in
onze. Voor mij is deelgenoot zijn
van de natuur geen vlucht, het is
een levenshouding.
Ze beschreef haar 'proces' uit
gebreid in haar eerste boek Dia
loog met de natuur, dat drie jaar
geleden verscheen. De reacties
liepen sterk uiteen. Irene kreeg
talloze brieven van mensen die
steun vonden in haar hork Hri
meest gehoorde commentaar
was: ik ben niet meer alleen, ik
heb weer zin om te leven."
Cynische reacties waren er
ook. Ze kwamen niet onver
wacht. ,,Als je een gekwetst mens
bent. reageer je vaak cynisch."
De kritiek raakt haar niet. Ze
Of we het wel of niet eens zi|n
met elkaar is eigenlijk niet aan de
orde We waarderen elkaar in on
ze verschillen
Ze heeft hel boek geschreven
als Irene van Lippe-Biesterfeld,
niet als prinses van Oranje I en
mens is niet meer dan een atulei
Bomen zijn net zo helangri|k als
ik. We hebben allemaal een taak
op deze aarde Een kwestie van
samenspel. Door alleen mijn va
ders naam te gebruiken, maak ik
een statement Natuurlijk wor
den mijn boeken wel meer gele
zen omdat ik een bekende Ne
derlander l>en. Maar ik heb mijn
l>oek gepubliceerd ondunks dat
ik van Oranje ben. Ik wil geen
voorbeeldfunctie vervullen en
toch heb ik het boek geschreven
Ik heb geen missie en toch heb ik
het geschreven. Het is zo heerlijk
om iets moois te delen
Mijn weg
Het zoeken naar verbinding met
de natuur is geen levenswerk,
zegt Irene, maar een levenshou
ding „Niet mijn (aak. maar inijn
weg. Een (aak klinkt zo zwaar
Zr heeft zich ten doel gesteld tal
van projecten te steunen „die het
idee van een dialoog in de na
tuur in praktijk brengen
Zr heelt daarvoor de Uppr-
Biesterield Inundation Opge-
richt. Alle opbrengsten van de
verkooj) van haar boek gaan naar
die stichting. „We hebben net
even een andere benadering dn
de Dierenbescherming, het We
reld Natuur Fonds of .teenpracc
en alle andere (antastisrhe orga
nisaties Wij willen een stem gr
ven aan dat wat geen stern heeft
Als er ergens plannen zijn om
een boom te kappen, dan com
municeren wij niet die boom en
vragen hoe hij er bij staat I en
wetenschapper vragen we dan
onze bevindingen te i lui ken
Zr doet huur werk met overga
ve. In de Jaren '80 was ze jxilliiek
De stadse drukte pakt je meteen bij de Morspoort.
Rammelende fietsen over de keien, onder de poort
door, de straat in. Het geknetter van pizzabrommer
tjes weerkaatst op de bogen. Kinderwagens, fietsers,
wandelaars, soms is het dringen. Want bij een plotse
regenbui biedt de poort een ideale schuilplaats. En
ook 's nachts heeft het historische gebouw z'n func
tie. Dan galmen hier de dronkaards hun droeve le
venslied. Wie weet al eeuwenlang: Morschpoort,
1669, staat er met gouden letters op het pleisterwerk.
Leven genoeg rondom de poort, maar wie of wat zit
er eigenlijk in? De deuren in hun stenen alkoven bie
den geen houvast. Geen bel, geen huisnummers,
zelfs geen brievenbus. „Nee. die komen er ook niet,
want. uh", zegt gemeentelijk beheerder R. Hekert,
„Er.... daar..., wateren dus mensen in, snapt u."
Ach, dat grootstedelijke, je ruikt het meteen. De
klinkertjes lijken doordrenkt, hier helpt geen lucht
verfrisser meer. Maar wat moet je dan. midden in de
nacht, met die volle bierblaas? Oei. wat een opluch
ting, daar in de poort is de ideale pisbak: twee deu
ren. diep weggestopt in het baksteen.
Achter een van die deuren werkt voormalig goud
smid H. Goddijn, als een monnik in zijn cel. Uit de
gasbrander op de werkbank komt een geel waak-
vlammetje. Elk geluidje uit de poort dringt hier door,
en toch hangt er een verstilde sfeer. Goddijn kijkt uit
op een boomkruin in herfsttooi. Hij wijst: „Mooi. hè,
die bladeren." Tot zover het uitzicht. Voor de andere
ramen zit zwaar traliewerk, en ze zitten zo hoog dat
je op een stoel moet staan om iets te zien. De ruimte
IS kaal. straatklinkertjes als vloerbedekking I >e zware
deur hangt direct in de stenen en de wind giert eron
der door.
„Mijn ene grootvader was barbier, de andere
schilder, en mijn vader was wagenmaker." vertelt
Goddijn. „Ik werk ook nog op de ouderwetse ma
nier." Hij maakte hier zilveren bokalen voor zijn
broer, een priester. Urenlang werken in de stadse
stilte - één geheel met de 17e eeuwse stenen. De in
strumenten op de werkbank spreken een vergeten
taal. die van 'stavelij, burijn en ciseleren'. Buiten
raast een brommer over de keien. Binnen veegt
Goddijn met een wit hazenpootje goudstof uit het
leren schort aan de werkbank „Zo'n pootje waaiert
niet uit hè. zoals een gewoon borsteltje."
De goudsmid is een doener, geen prater Niemand
uit de Morsstraat kent hem. je ziet hem bijna nooit.
Toch zou het er hier heel anders uitzien zonder deze
pnnittifiwltff Hij ImA rijDbalotoMn noepjaalp*
schrobd. Maar speciaal voor dit bezoek heeft hij wat
dagelijkse 'couleur locale' laten liggen Hij wijst op
de boodschappen die iemand god mag weten
waarom heeft achtergelaten bij de poort: een verre
gend pakje marganne. een stokbrood en een tar-
t aart je in de verpakking (roddijn ruimt het op en
gooit daarna geroutineerd een emmer water over de
kotsplek aan de andere kant.
Ook in het achtkantige koepeltje bovenop de
poort wordt gewerkt. Daar is een kantoortje van een
sportvereniging. Vanaf dat punt is de Morsstraat he
lemaal te overzien, tot aan de Haarlemmerstraat toe.
Kaarsrecht, drie en een halve boom. een aan weers
zijden een paar dozijn 'flessenopeners - de nieuwste
fietsstandaards - als schildwachten tegen het ver
Prinses Irene van Üj>pe-Biesterfeld: „Ik sta niet alleen In deze ervann-
gen, er is inmiddels al veel over geschreven. Maar persoonlijk heb Ik het
wetenschappelijk bewijs ook niet nodig. Ik voel het en beleef het zelf
vindt het oordeel van mensen vindt, U volgens Irene ook niet
over haar boek niet belangrijk, relevant. „Wij zussen zijn vier
„Waar het mij om gaal is dat sterke vrouwen De een zingt
mensen iets kunnen herkennen prachtig, de tweede doet goed
waardoor ze verder kunnen. werk bij het Rode Kruis en de an
Wat haar familie van tiaar boek der is een uitstekende koningui
Rubriek over straten, lanen, stegen, hofjes, grachten en vaarten in U'iden en omgeving.
Bewoners vertellen over de plezierige kanten van hun woonomgeving, maar ook over grote of
kleine problemen. Vandaag: de Morsstraat In loeiden.
actief in de Spaanse lariistische
beweging, in de jaren '70 stortte
zij zich in hei feminisme, in de
jaren '80 streed ze met de vre
desbeweging tegen kernwapens
El) nu. ten tijde van de New Age
beweging, weet zij zich verbon
den met de natuui rille! nor
men baai een fashion-victim
iemand die steeds weer ten prooi
valt aan de tijdgeest. ..Ik hoor
nergens hij en heb ook niet het
gerocl dat ik meega met een hc
weging. Hel getuigt van een oude
manier van denken om te stellen
dat als je iets doet. je motgen
niet iets anders kunt doen Alles
is continu in beweging, wij men
sen (Mik. Het feminisme heeft me
geleerd dal ik (Mik iemand was
Toen kwam het verzet tegen de
kernwapens I let ene vloeit voort
uit het andere. IV verbindende
factor is respect voor het leven."
Irene. gelMiren uit protestante
ouders en in 19M katholiek ge
worden vanwege haar huwelijk
met Garios Hugo de Bourbon
Parma, is nu niet kerkelijk meer
„Ik heb geen geloot, alleen erva
ringen en daar trek ik mijn con
dusies uit De liefde is zoveel
groter en wijdet dan ik in een
kerk kan vinden, liet is meer een
kosmologie In elke iel van ons
lichaam zit een lichtje. De com
municatie van het licht Is een ut
ting van hel goddelijke >od voel
ik als een Oerbron."
Ziekte
Alles in het leven heeft volgens
tiaar een lM*doeling een diejierv
zin /ells ziek worden In iioar
bock schrijft Irene dat ieder lo
vend organisme een eigen be
wustzijn heeft: „Ook een virus
Die is niet vimii niets in iemands
lichaam gekomen Het lMM*k is
op dit punt summier. SchtMirvoe-
«end geeft re een toelichting
„Het Is een volstrekt nieuw lei
rein. heel delicaat ook. Maar als
je ziek wordt, geef je een virus of
bacterie de ruimte om te gaan le
ven in je lichaam en je ziek te
maken Ziekte heeft altijd wal te
vertellen De tMMMlschaj) ih in wr
zen liefdevol, maar kan niet altijd
ZO worden ervaren." Putlénirn
kunnen volgens Irene leren met
de tMM>dstha|i om te gaan „Wal
Is de diepere zin hiervan? Wal
kan ik luten zjmLii ik dit niet no
dig heb? Als je als patiéni dmu
hein wat de iMMMischap is. kun je
met lirgrlr Kling genezen
Maar is kanker dan een liefde
volle ItoodschapIrene knikt
„De achtergrond is liefde. Ik heb
gesproken met een arts die met
kankercellen praat en zo patién
ten geneest Maar bet werkt na
tuuriijk niet altijd Sommige pa
tiénten hebben het proces var-
ziek worden matig oil) heel tt
worden met de ziel. onderrt
met. 11 zijn ek|M*rimenien waar
bij op deze manier zelfs aids|Mi
tién ten worden behandeld
Wezen op moeder aarde zijr
wr We gaan met lutur om also
ze niet meer levend is." En tod
is Irene optimistisch /e geliMif
in een nieuwe wijze van soman
leven Haai vertrouwen in eet
betere wereld is geluisccrd op he
wetrn dat mensen kuiuien ver
anderen De tim'komst word
minder befiaold tl(Mir bijeenkom
sten en vergaderingen dan d(Mi
de kracht van onze gedachten'
schrijft ir .Ik merk dat heel vee
mensen hier Ik-wusI mee liezij
zijn Ze veranderen van liaan
zoeken de stilte op. denken iu
over het leven Het contact me
de natuur i aakt
brengt een lichtje."
Prinses Irene van Llppe-Blester
feld „Ik sta niet alleen In deze er
varingen. er Is inmiddels al veel
over geschreven Maar persoonlljl
heb ik het wetenschappelijk be
wils ook niet nodig ik voel bet en
lx I. «-f lu t /rif
Kaarsrecht drie en een halve boom. een paar dozijn 'flessenopeners'. maar de Morsstraat is 'very city'.
keer. De Morsstraat heeft sfeer. Het pleintje voor de
poon, de terravsen links en rechts, waar in elk jaar
getijde mensen zitten Wat verderop het koffiehuis
Rembrandt waar. Je koffie drinkt voor nog geen
knaak. Schuin daar tegenover dc wasserette, en daar
herken Je de ware stad aan Dé moderne ontmoe
tingsplaats voor eenzame zielen, voorzien van was
machines die bestand zijn tegen het complete leid-
se studenenbestand. Verder slentert de straat lekker,
langs etalages met alle denkbare stripfiguren, mo
deme kunst, kinderkleding of hollen wol in pastel
tinten voor twee gulden tachtig Er is een restaurant
van naam. en aan het eind de koffieshop voor de
Jongeren van nu. met een menukaart die aan geen
enkele toerist valt uit te leggen Aan het einde van de
straat een opticien. Zijn gevel heeft een lichtbak zo
grotesk dat zelfs hen bbnoe het nog weet te vinden. W
Vroeger is niet eens zo lang geleden. Bij koffiehuis
Rembrandt krijg je nog Maggi hij de soep Maar er
bliepen ook mobiele telefoons I wee jongemannen
zitten wat verveeld aan de koffie Dm dc tijd te do
den doén ze een wedstrijdje wie dc meeste deuntjes
met de mobile' kan produceren Mozart en 'ever
green bieden tegen elkaar op Verder is het er stille
tjes ..Vroeger stonden de bouwvakkers hier om zes
uur 't morgens voor de deur", vertelt eigenaar Pier
rot. Sinds de straat een paar Jaar geleden onder pro
test van de buurt afgesloten werd voor doorgaand
verkeer moet hij het van de middag hebben Maar
Pierrot kn|g je hier niet meer weg „Ik ben gek op de
straat." IIij woont cm paar huizen verderop en kent
iedereen .Je staat hier meteen in de gezelligheid, de
ongemakken neem Je voor lief."
Zo denken de meeste bewrmeA erover ,Je leert
ermee te wonen", zegt N Nicolaas, telg uit een g<
slacht in verf. De familie is al 65 Jaar niet hun winkel
in de straat gevestigd HIJ woont er nu boven. „Mijn
ouders hebben er grwoond. mijn opa het is g«-
woon een brok sentiment Hi) ar cepteert een beetje
narigheid Dat hoort erbij, in zo'n levendige straal
„Na één uur valt rffe zo'n stilte, en dan begint het
weer Vrije sluitingstijden, het heeft de overlast een
uur verplaatst Maar gezellig lallende mensen, hij zit
er niet zo mee. „Het was stukken erger, toen die kof
fleshop hiernaast nog open was. dal trok een naar
puMiric Zijn vriendin werd lastig gevallen, er hin
gen groepjes rond. een soort hendes Hij heeft geen
moeite met softdrugs zoals hasjiesj, en dat zeggen
er meer in de straat Het moet alleen niet de verkeer
de types aantrekken Met het gebruik van hasj lijken
vooral de oud^en uit de buurt problemen te heb
hen Nicolaas ..Kijk. koffieshop Ie Palais gaal ge
wiMin om tien uur dicht, en dan Is hei er stil, maa
hel is dc angst hè. die under de mensen leeft,"
le Palals oogt duister, inderdaad I en bijna zwurti
ruil verbergt alles wat erachter gebeurt I en bullen
staander heeft moed riiMlig om naar binnen te gaan
Maar het is er onvrrwacht licht rn gc/elllg Okergel
muren, een vitrine met voet bal bekers, een kleine ha
mrt vru( hirnsappen. Het is druk op vrijdagmiddai
en er staat een rij tot aan de deur Driekwart van di
rij is doorsnee Jongere, blank rn frlsgrhrkl De har
kerpstrr wrrkt hard. maar nertnt zo nodig tijd voo
ceo r(M>kadvies De sfeer Is die van totale ontspan
ning de muziek golft door de ruimte, de leren tiaril
oogt zacht. Een vrouw, type maatw happrlijk werk
ster, roll em sin kir Haar zoontje sjn-eli op de filp
prrkast Misschien is hrt In-ier als Ir Palais de elala
geruit weer d(M>rzichtlg maakt, wam er valt weinig n
verbatpen
Nee dan vroeger, toen zalm de meisje* van ple
zier hij de Mnr*j»nort „Dr kazerne, en die soldaten"
zegt P de Ba.ir viui hei M.idsafchief, „die haddei
Kik ZO hun behoeften Echt veel bijzonder* is ili
Morssiroai nooit geweest in de gew hiedeiil* He
heette niet voor niets ooit de Kleiweg een modderig
pad waarin de wagens lol aan hun assen wegzakten
Omdat het Galgenveld niet vrr weg was. Iieefl di
straat (Mik nog Galgwcg geheten, maar dal vorulet
de bewoners niet zo leuk Ze wilden liever dal he
Morsstraat genoemd werd' zegt De Baar Maar Jt
kunt Je al vragen of dal Iets uitmaakt .Mors bctrkeni
moeras is dial rwiu zoveel beter dan galg?" Volgen»
De Baar bleef het na de Immjw van de MorsjMMirt een
tamelijk saaie straal Andere toegangspa alm lager i
gunstiger rn trokkrn meer mensen aan Wel kwa
mm er vanwrrgr de MorsjMMirt wat horrc agrlrgrn
heden", zeg! de archivaris
„Het is leukrr hier. de laaistr twee Jaar. er is ren
nieuwe sfeer", vind D Dedir I li) komt uit voor mal lp
Jocgnslavté m is drie jaar in Nederland I)e Mors
straat is very city voegt hij eraan Km- /Jjn galerie
straalt prrlrcir schoonheid uil De roestbruine gr a
nilo vloer, spierwtl gestuukte muren Alles in de
ruimte is door hem of zijn zoon grmaoki. schilderij
en. fragiele kojirrcn lieeldjes, sieraden lm Ie ruime
Jas van gaas staat als pronkstuk in dr etalage ..Ik
werk 16 uur per dag zegt hij, „hier achterin is mijn
atelier Af en toe schitteren zijn ogen hoven de in
gevallen wangen De straat vindt hij geweldig, (Mik
als kunstenaar. „Er lopen nu zoveel meer mensen
doorheen, ik vond het ook erg 'srlfish' om trgrn af
sluiting te zijn Nu zit de loop er weer in. Vele men
sen slenteren langs op weg naar de Haarlemmer
straat Voor hem is dat im-I.ingrijk. rn niet alleen vtkit
dr verkooji „Ik moet het leven kunnen aanraken en
ruiken", vertelt hij mei Irvrruligr gebaren „Hier
vlakbij zat Rembrandt te schilderen, het is hier rus
tig, en toth midden in dr stad Allrs i* op loojiaf-
stand ..Alleen als Ik haast heb. gefmiik ik de flets
la zo keert het leven In de Morssiraat terug tot
zijn middeleeuwse oorsprong levendig getnoeoHlJk
en gezellig De goudsmid als Inrwakrr van dr jXMiri.
de bouwvakkers mrt hun mobtrlr sjieHtJrs, dr uho
lieren in het jialeU, alles is hier op zijn jilrk
