Cultuur Kunst
'Dit is een party en een opera'
Jouw liefde was met
een bloemenzee bemeten
Schone
Schijn
Haal de Spaanse poppen maar binnen!
Krachtige
soberheid
Wie speelt er nu in
Palacta op de bruiloft?
rERDAG 31 OKTOBER 1998
11
Gerslnvin in Blue: spektakel ter ere van grote componist in Stadsgehoorzaal
ilieleden Willem en Rietje Bey wachten bij de St. Willibrorduskerk op de aanvang van de kerkdienst van
i Servaes-Bey. f0ro paul van w&l
OLC VAN VOORPAGINA
oecumenische uitvaartdienst van Mary Ser-
i-Beij had een sober verloop, met een oude-
loor dat gregoriaanse liederen zong. In de
mochten de fotografen van de landelijke en
le pers niet fotograferen. Mary's wens moest
den geëerbiedigd. Van degene die het toch
3* gde foto's te nemen zou de camera in beslag
jjfij den genomen. Eén van haar trouwste fahs las
een gebroken stem een gedicht yoor. Mary
™«hen een ding geleerd: dat homo's en zwarten
ܧj|en een boeket vormen. 'Jouw liefde was met
bloemenzee te bemeten. Lieve Mary, lieve
der, we zullen jou nooit vergeten',
i het afscheidslied van Marianne Weber,
bij Willibrord Frequin het even te kwaad
l en wat tranen moest wegpinken, werd de
onder grote belangstelling naar het kerkhof
len. Nog even mochten de fans en belang-
nden Mary een laatste groet brengen, nog
I mochten ze een diepe buiging maken voor
kist. Daarna namen familieleden en beken-
B in besloten kring afscheid van de zangeres.
Bibrord Frequin, die de zangeres in haar
(te dagen heeft bezocht, ging mee naar het
Mary een goede reis in te fluisteren. Geen
hard boiled journalist deze keer, maar iemand
met eerbied en respect voor een goede vriendin.
..We hebben haar de laatste jaren allemaal eigen
lijk veel te veel alleen gelaten.''
Burgemeester Goekoop, weggedoken in zijn
onafscheidelijke rode das. vermande zich in het
grimmige oktoberweer. Ia. de belangstelling van
de artiestenwereld viel hem ook een beetje tegen
„Ze zijn er wel, hoor", zei cultuurwethouder
Alexander Pechtold, „maar ze vallen zonder tna-
ke-up niet echt op."
De begrafenis van de Zangeres zonder Naam.
Een begrafenis zonder make-up, zonder pancake.
Een begrafenis voor en door het volk. Een begra
fenis zoals Mary die gewild zou hebben.
De eigenaar van café De Luifel, een etablisse
ment tegenover de Heilige Willibrorduskerk. keek
ernstig, maar niet echt verdrietig. „Marv was heel
erg op zichzelf. Ze bemoeide zich niet veel met
de mensen van het dorp Eens per jaar organi
seerde een ondernemer hier een feest voor haar
verjaardag. Maar dat was voor de publiciteit. Ik
heb haar vroeger meegemaakt, toen ze een café
in Geleen had en optrad met een accordeonist en
een drummer. Dat was een mooie tijd. Al die be
langstelling nu ineens. Die mensen komen alleen
maar nieuwsgieren, zoals ik het altijd noem."
Van New York tot Londen,
van Barcelona tot San Sal
vador, overal ter wereld
zijn er dit jaar concerten en
uitvoeringen ter ere van de
honderdste geboortedag
van George Gershwin.
'Rhapsody in Blue', 'Porgy
and Bess', An American in
Paris', de muziek van de
meester zélf. Maar in Ne
derland wordt de centen
nial van Gershwin op een
andere manier gevierd.
Componist Chiel Meijering
en librettist bodewijk de
Boer creëerden als eerbe
toon de 'semi-scenische'
opera 'Gershwin in Blue'.
AMSTERDAM - ANNET VAN AARSEN
Het is een bijzonder project.
Gershwin zoals hij geklonken
zou hebben als hij ouder was
geworden dan 38 jaar. ,,'Gers-
win in Blue' heeft de Gershwin-
sound maar dan met rock-ach-
tige invloedenzegt Meijering.
De Boer: „En de verhaallijn
heeft de vorm van een krake
ling.
Dat klinkt merkwaardig. Maar
het principe achter de 'krake
ling' is aan de hand van het ver
haal snel uitgelegd. De eerste
akte behandelt op een biogra-
fisch-theatrale manier het korte
maar uiterst succesvolle leven
van de componist (vertolkt door
Romain Bischofï) en zijn dra
matische dood in 1937 In de
tweede akte reist Gershwin als
'geest' door Europa, in gezel
schap van Arnold Schönberg,
die andere onsterfelijke compo
nist. Hij gaat op zoek naar de
ontwikkelingen in de na-oorlog-
se kunst en populaire muziek.
Als hij besluit een nieuwe opera
te maken, komt hij erachter dat
hij al de protagonist is in een
opera over zijn eigen leven, ge
componeerd door een jonge
collega. Zo kan de geest
Gershwin in de slotaria eindelijk
definitief de geest geven.
Ia. we mogen alvast een frag
ment horen, boven op zolder bij
Lodewijk de Boer De eerste
iderboyAlexander Pechtold.
iens onschuldige Miner-
ise blos we gevoeglijk mo-
afleiden dat hij is grootge-
:ht met Schubert, hockey en
drijden, is een grote fan van
ingeres zonder Naam. Des-
lagd kon de Leidse wet-
Bider van cultuur zelfs de eer-
'ee regels van 'Ach. vader-
toe drink niet meer' op-
(ten, Mary's smeekbede die
'olksmond al snel werd
(peld tot 'Acht. vaderlief.
Irink niet meer!' Maar na 'ik
g het al zo menige keer', de
ïde regel van dat befaamde
was het met de tekstvast-
van Alexander gedaan,
iedereen hield en houdt
Mary Beij. Jetteke Bolten,
ctrice van Stedelijk Museum
akenhal, incluis. Ze wil
een Zangeres zonder
m Museum. Natuurlijk,
g. graag! Haal de Spaanse
pen maar binnen, laat de
ieleinen danseresjes maar
Leiden pirouetteren, bouw
.akcnhal maar om tot een
doir!
p intellectueel die meer
ft te zeggen dat een nummer
■Mexico' niet bij hem thuis-
jrt (en ook niet in zijn ed
itie te vinden is), maar bij
aan de Costa del Sol
bossende 'stukken vlees
ogen', zoals de horde Span-
gers door een scribent
is omschreven. Sinds de
oscene, cultuurdrager pur
j Mary in de artistieke adel-
i heeft verheven, is er geen
Üectueel of schrijver meer
zijn afkeer openlijk toont,
i wel eens in zo n inne-
tcafé geweest waar haar
kiek tussen de zware-shag-
pls door op orkaansterkte
d gedraaid. Honende blik-
i vielen me ten deel. AVat
.Jje hier, jöh. oprotten! Dit is
[ons. weg met je mooie pak-
Het werd nog net niet ge-
I. maar je voelde het.
e hadden eigenlijk gelijk.
Een man verkleed als 'het wapen van Maastricht' bij de St. Willebrorduskerk in Stramproy, wilde gisteren na
mens de stad Mary Servaes eren. foto anp/iasmr iuinin
Natuurlijk is dat soort muziek
met een paar biertjes achter de
huig wel lekker. Natuurlijk voel
je dan even een licht-zeurende
kiespijn in je hart. Natuurlijk
dein je mee op Mexico. Maar de
misère waarover Mary in haar
liedjes zingt, dat gevoel van
'aardappels-groente-nog-niet-
gaar, houd-je-bek-en-vreten-
maar' ontbreekt. Voor mij en
voor vele andere kantoomekken
is het slechts amusement. Wij
hebben niet geleerd voor ar
moe. Maar ook die armoe wil
len we de armoelijders nog af
nemen. Kleine schooier met een
scheur in je broekie, let op je
zaak!
Gedicht
Burgemeester Goekoop is een
man van de wereld. Een man
van het grote gebaar. Toen hij
11.1 een svmjiosium over Pablo
Neruda in februari van dit jaar
een avondje ging boemelen met
de Chileense ambassadeur en
die hoogwaardigheidsbekleder
zich lovend uitliet over de ge
dichten op Leidens gevels,
sprak Goe enthousiast: 'Zo'n ge
dichtje regel ik even voor je. Ik
laat die jongens wel een mooi
vers voor je schilderen!' Die
'jongens' waren lan Willem
Bruins en Ben Walenkamp,
mannen van middelbare leeftijd
inmiddels, bij wie de kalende
kruin en de reumatische lach
zich al aandient, maar wei de
gangmakers achter de Stichting
Tegenbeeld.
Een tijdje later bracht Goekoop
de decoratieschilder lan Willem
Bruins op de hoogte v.m zijn
gulle belofte. 'Jii hebt helemaal
mks ir beloven,ml Bndns
verontwaardigd. "Wij maken
toevallig zelf wel uit wat er op
die muren komt.'
Maar na enige glazen kwamen
de beide kemphanen tot een
vredesverdrag. Drie glazen kou
de rode wijn later wilde Bruins
toevallig toch altijd al een ge
dicht van Neruda op de muur.
Dat zat al een hele tijd in de
pijplijn. En ach. als Goekoop
dat nou zo graag wilde, waarom
niet? Bovendien zou de ge
meente de kosten van het ge
dicht voor haar rekening ne
men. Sneller was nog nooit een
subsidie geregeld. Broederlijk
zwalkte men uiteen. Auf Wiener
Schnitzel, goede vriend! Tja.
Leiden is niets voor niets een
dorp en voor een burgemeester
van het kaliber Goekoop moet
je wat over hebben.
Echt Goekoop trouwens. Niet
lang zeuren over iets. gewöon
doen. Dat het gedicht ook nog
eens kwam te staan op de blin
de muur van Hunkemöller
Lexis, die fijne zaak aan de
Breestmat, zodmü I bab
ben gedacht, was mooi meege
nomen Zo zie je maar dat ook
een s lip of the tongue zo zijn be
koring heeft.
Marianne van der Vlugt. Goe-
koops rechterhand: „Ia. ik dacht
eerst: wat moeten we hier nu
mee? Daar zitten we mooi aan
vast. Maar gelukkig Is het alle
maal goed afgelopen De am
bassadeur was erg blij.
En Goekoop dus ook. Belofte
maakt schuld. En voor je het
weet maken die jongens chili
con came van je
LODEN CEB VAN HOORf
bedrijven Die maken de dienst
uit En de kunstenaar van nu is
een beetje een clown."
IxKlewijk de Boer ..Gershwin
was een held I'oen hij vanwege
de tumor in een coma rankte,
werd vanuit het Witte Huis ge
regeld dat twee navy destroyers
op pad gingen om Je beste her
senchlmrg van het land op te
sporen. Die sierde vakantie op
zijn lacht En toen hei bericht
werd verspreid, dat Gershwin
dood was. gingen in New York
duizenden mensen huilend de
straat op."
„Zulke toestanden zouden
vandaag de dag onmogelijk
zijn", /egt Chiel Meijering lo-
drui|k da Boei Mak Hel
vreemde is. dat alle musicals uil
de jaren twintig over vijftig jaar
waarschijnlijk vergelen zijn. ter
wijl Bach nog steeds wordt ge
speeld." Maar daar is Meijering
hel weer niel mee eens „Van
Gershwin horen we over hon
derd jaar nog steeds drie sluk-
ken. Por®' aiul Bess 'An Aine
rlcan in Paris' en 'Rapsody in
Blue' An American in Paris'
vind ik zelf het beste stuk. Maar
dia R ip tod) In Blua klonk el
genli|k Dehoorlijk ordinair
Muar ondanks dal kleine
puntje van kritiek, komt er dan
toch een eerbetoon aan tie
Amerikaan Op papier heel hel
een setnJ m enlei ne opent ti
zijn. Maar Meijering en De Hoer
zien 'Gershwin in Blue' loch nel
even anders, /o komt in de
voorstelling bijvoorbeeld een
verteller voor. de Vlaming Leslie
de Gruyter. „In de klassieke
opera is dut natuurlijk hoogst
ongcbniikelijk". /egt (.odewijk
de Hoer ..Maur dil is dan ook
geen klussieke opera. Dil is een
oratorium, een ftarty en een
open
Gershwin In Blue giutl 8 no
vember in hel Theater aan de
Parade In Den Bosch In pre
mière. Op zaterdag 14 navem
her is hel te /Jen In de Siudsge
hoor/aal In Irldrn. Mei Ho-
maln IlisthofT als Gershwin,
I eslle de Gruyter uls narrator,
llie Amsterdam Saxophone
(Juurtrt en hel Nederlands Ka
merkoor. Muzikale leiding:
lurjen llempel.
THEATER
RECENSIE WUNAND ZEILSTRA
VoootHling 'UndeuMblr Hemmts' Sce
nario en regie Ping Chong en Dave
Schwab Genen 29/10. LAK the j Ier. Le>
den
Een voorstelling als 'Undesira
ble elements' zie je nog maar
weinig. Toen jaren geleden poli
tiek theater nog 'in' was. kwam
dit soort geënsceneerde voor
leesavonden vaker voor De
vormgeving speelde daarbij een
marginale rol; meestal zat men
gewoon achter een tafeltje met
het script in de hand Bij Un
desirable elements' is dat nu
iets gestileerder. De spelers zit
ten op keurige stoelen binnen
een helder gemarkeerd speel
vlak met een zwart tekstboek op
schoot. Het oogt allemaal dus
iets theatraler Maar in feite
biedt deze productie een voor
leesavond. Van een theater
voorstelling is nauwelijks spra
ke.
Zes in Nederland verblijvende
personen, met een buitenlandse
achtergrond, vertellen hun ver
haal. Ze beginnen grotendeels
fictief met gegevens uit de voor
geschiedenis van hun land.
Ling/.i.im maar /«Ter neemt tie
overtuigingskracht van deze
productie toe. wanneer de ver
halen een min of meer sterke
autobiografische lading liiken te
krijgen Een steeds terugkerend
ritmisch patroon kenmerkt de
voordracht. Iemand noemt een
jaartal in het I nge|« de oven
gen herhalen dat In koor. waar
na een korte tekst volgt die vaak
met handgeklap wordt afge
rond. Aan dat soort dubieuze
toevoegingen moet je even
wennen alvorens zicht te krij
gen op de krachtige eenvoud
van deze productie. Ter afwisse
ling mogen er voor oordeler
over iK'paalde landen worden
geventileerd, en formuleert men
als tegenwicht dierbare gevoe
lens jegens het eigen land van
herkomst. De kracht van het al
met al sobere geheel zit over
duidelijk in de persoonlijke be
trokkenheid van de spelers.
Hun ogen schitterden als diamant Koor. orkest
en solisten van Mil/lek en Sliowge/elsc li.ip
Sempre Avanti vierden gisteravond het zestigja
lig jubileum \'ol o\eiga\e /ong het ge/elst lia|>
operette, Indonesische en Amsterdamse liedjes
In het oer-Hollandse repertoire waren de zan
gers op hun gemak. En dal kon je horen. Een
soliste zong 'Ik heb rooie en witte radijs' goed
op toon en maakte contact met het publiek De
vrouwen droegen zwarte omslagdoeken en het
lictor was net als de hele avond lot in tic
puntjes verzorgd. De operette in het eerste deel
was vooral feestelijk aangekleed Veel stras hun
gelde in de damesoren en de heren hadden hun
(akst Boenen voor gelegenheid nog eens evu.i
opgepoetst. Het Indonesische repertoire vereis
te weer een andere dresst ode.
Sempre Avanti begon ooit als mandolineclub
en de /es dames die een Mt ilianns geluid uit
hun kabbelende mandolines toverden herinner
den hier nog aan. Het orkest omvat inmiddels
allerlei andere instrumenten waaronder een
piano en niet te vergeten, de smekende trekbar -
monica De vereniging trakteerde haar overvolle
aula op spekkoek en hampugnc. want gezellig
was het. Voor zowel de fans als hun artiesten
bouwde dit diamanten jubileum een feestje
rond het podium.
Er stonden geen woonwagens
op het toneel. Geen danseres
sen met kleurige rokken. Maar
ei bte imien «men mfan verte
gen woord igd in de Stadsge
hoorzaal Zigeunerorkest 'Palat-
ca' vijf violisten en een contra
bassist speelde authentieke
volksmuziek uit Hongarije en
Roemenië.
De formatie dankt zijn naam
aan het Roemeense dorp Palat -
ca. de geboortegrond van de
drie broers Codoba, een zoon
Codoba en twee dorpsgenoten
Ze gaan gekleed in ouderwetse
pakken en hebben voor de
show een hoed opgezet. Toch
heeft het iets vervreemdends als
de mannen hun instrumenten
laten spreken, of beter gezegd
schuren, strelen, janken en zin
gen. Ze horen niet op het podi
um maar onder het volk. Waar
gedronken en gegeten wordt,
(fclachen. gehuild en vooral ge
danst
Nadat het zestal wat stukken
heeft vertolkt, komt een Neder
lander uitleggen dat de groep
oorspronkelijk op bruiloften
speelt. En op begrafenissen
Daarna kermen twee violen en
de bas een afscheidslied dat ge
speeld wordt als een zoon In
dienst moet. Opgewekt Is het
niet wam het is nog maar de
vraag <>l hij terugkomt I >e sirij
kers spelen op gehoor en lm
rreviseren binnen een afgeha
end kader Zij spelen zoals zij
ademen. Ongedwongen De
bassist, niet de jongste meer.
staat op zijn instrument te za
gen alsof hij dezelfde avond nog
doormidden moet.
Spelend zoeken zij hun weg.
En dat is niet die van tie minste
weerstand. Het houdt de spun
ning in deze aardse muziek
vorm; een ocrgcluid, rauw en
teer Iegelijk Vaak hegllit een
stuk slepend, langgerekt, om uit
te monden In een vrolijke wed
strijd in hel bedenken van de
verrassendste muzikale wen
ding Toch Is daar altijd Martin
Godoba die zorgt dat tie finale
juist verloopt Ondanks al die
ongedwongenheid weten de
muzikanten exact wat ze doen.
Als het in een onbewaakt ogen
blik lijkt te gaan rammelen, is
het charmant te horen hoe 3d)
dit onderling weer 'gladstrijken'
Wel blijft aJs de oprechte klan
ken zijn weggestorven die ene
vraag hangen had dit stel Palat-
ca wel moeten verlaten, wie
speelt daar nu op de bruiloften?
Kunstcentrum
in Oegstgeest
Oegstgeest heeft er sinds giste
ren een expositieruimte hij Het
lamsttantrum bevindt /i< h in
een leegstaand winkelpand aan
de Irtalïan n la een biltlittol
van L MiinninghofT. orgnnisa
tor van diverse kunstbeurzen.
Hel kunstcentrum bestaat ove
rigen', naai djdetljt ik mag
het gebruiken tot er een nieuwe
huurder is", zegt MUnnlnghnff
Onlangs richtte MUnnlnghnff
ook een tijdelijke expositieruim
te in In tie voormalige lamin
winkel die toen anderhalve
maand leeg stond. De komende
weken exposeren zes beeldend
kunstenaars in het pand aan de
Inslaan drie keramisten en drie
schilders.
GESPREK De Amerikaanse
schrijfster Pearl Abraham
'Vreugde der wet' en haar Ne
derlandse collega Jessica Durla
t her spreken aanstaande maan
dagavond met elkaar in de Leid-
se boekhandel Kooykcr Gins
berg aan de Brrestraat 93. De
joodse Abraham is hier vanwc
ge van haar tweede roman 'Af
stand van Amerika', Durlather
Is schrijfster van de roman 'Het
geweten'. Het gesprek is in het
Engels cn duurt van 20 00-22 fJO
uur. (toegang 5 gulden)
Romain Bischoff vertolkt de rol van George Gershwin: Een échte glamourboy. in van
keer dat Gershwin sterft. No. no.
no, nu. klinkt het Nederlands
Kamerkoor, nu eens vol onge
loof, dan weer boos of intens
verdrietig. De koorleden ver
beelden de grote schare vrien
den die Gershwin in zijn korte
leven om zich heen verzamelde.
lodewijk de Boer: „Die vroe
ge dood is het enige drama van
leorB ienhwin HIJ overleed
zo plotseling, aan een hersen
tumor. Binnen een paar maan
den was het gebeurd. Maar vei
der was het één groot feest,
zonder grote persoonlijke mist*
re. Gershwin werkte hard. had
enorm succes, werd snel onge
lofelijk njk en vierde hel eóe
feest na het andere. Een échte
glamour Ixty. Hij had een grote
schare vrienden. Het was de tijd
van de Roaring Twenties. Irvin
Berlin zei ooit over Gershwin:
Utere s no drama in his life, the
re's drama in his music. Ghicl
Meijering li stiekem een beetje
jaloers oj) zijn vroeg overleden
collega. „Niet om wat hij kon.
want dat kan ik zelf (Mik Ik hen
jaloers op hem omdat hij in die
tijd leefde. In dejwintiger jaren
kon jc enorm succes hebben,
enorm gevierd zijn. Dat is nu
niet meer zo. Alles om ons heen
wordt beheerst door kartels van
