en snel over het water !ü!name werkge'!genheid.
'Telefoneren moet goedkoper'
Slippertje
Betaalbare zonne-energie
in Zuid-Afrikaanse huizen
ASEAN wil pakket extra
maatregelen tegen crisis
Economie
Even de boel de boel laten
Shell en Eskom werken samen in project
Shell wil de komende twee
drie jaar, samen met de Zuid-
Afrikaanse nationale elektrici
teitsleverancier Eskom, 50.000
woningen in Zuid-Afrika voor
zien van zonne-energie. De wo
ningen, die weinig kans maken
ooit op het elektriciteitsnet aan
gesloten te worden, krijgen een
zonnepaneel, een accu en een
beveiligings- en meterunit.
Shell en Eskom hebben voor
het project een nieuw samen
werkingverband opgezet. Het
zogenaamde 'solar home
system' is ontwikkeld door Shell
Solar, in samenwerking met het
Zuid-Afrikaanse bedrijf Conlog.
In Zuid-Afrika beschikte in 1990
slechts 32 procent van de onge
veer 8,6 miljoen woningen over
elektriciteit.
Volgens Shell gaat het nieuwe
systeem de gebruikers, naast
een eenmalig bedrag van 55
gulden voor installatie, onge
veer vijftien gulden per maand
kosten. Dat zou ongeveer gelijk
zijn aan het bedrag dat nu nog
gemiddeld aan kaarsen en pe
troleum wordt uitgegeven. Ge
bruikers gaan vooraf betalen via
een magneetkaart.
De ministers van handel van de
Associatie van Zuidoost-Aziati
sche Landen (ASEAN) hebben
een pakket 'vergaande maatre
gelen' voorgesteld om het ver
trouwen in de economie te her
stellen. Ze zeiden dat het ophef
fen van belemmeringen voor
handel en investeringen, waar
over woensdag een akkoord
werd bereikt, op zich niet vol
doende is.
Sinds het uitbreken van de fi
nanciële crisis in Oost-Azie in
juli 1997, zijn de buitenlandse
investeringen in de negen
ASEAN-landen met 33,6 pro
cent afgenomen. De nieuwe
maatregelen moeten de buiten
landse investeerders weer ver
trouwen in de regio geven, zei
de Filipijnse minister van han
del Jose Pardo.
ECONOMIEWIJZER
Zou het kunnen zijn dat een
slippertje een economische
crisis veroorzaakt? Het is een
idiote gedachte. Maar als vol
gens de theorie van de chaos
een flapperende vlinder in
Beijing een orkaan in de VS
kan veroorzaken, dan moet
een seksueel uitje van de
Amerikaanse president zeker
ook een economische storm
teweeg kunnen brengen.
De tekenen wijzen erop. Het
Internationaal Monetair
Fonds heeft hard geld nodig
van de VS om de financiële
crisis te bezweren
maar Clinton
kreeg dit niet voor
elkaar bij zijn
Congres dat hem
zo graag wil afzet
ten vanwege zijn
affaire met Le
winsky. En omdat
hij geen geld voor
het IMF kon op
hoesten, wilden
de andere leiders
niet naar zijn anti
crisis plan luiste
ren. En dus glijdt
de wereldecono
mie langzaam
maar zeker af naar
een algehele cri
sis. En dat vanwe
ge een slippertje! Belachelijk
toch?
We moeten een tijd terug
gaan om zulke dreigende
donkere wolken aan de hori
zon te zien als nu. In oktober
1987 kelderden de beurskoer
sen ook maar toen was het
verder windstil. De schulden
crisis van het begin van de
tachtiger jaren, toen tal van
landen veel te hoge schulden
bleken te hebben, was bezwo
ren. Bij gebrek aan betere ver
klaringen wezen sommige
analisten op de borstkanker
van Reagan's vrouw als mo
gelijke oorzaak...
Nee, vergelijkbaar is eerder de
situatie in het begin van de
zeventigerjaren toen de Ame
rikaanse president (ja, hij
weer) het internationale fi
nanciële systeem opblies door
de dollar los te koppelen van
het goud en de koers van de
greenback de vrije loop liet.
Kort daarop volgde de oliecri
sis toen de olielanden de olie
prijzen flink opdreven.
De geïndustrialiseerde wereld
kwam terecht in een spiraal
van steeds hogere inflatie en
werkloosheid. Stagflatie
noemde we die dodelijke
combinatie toen. Maar dat is
al weer een kwart eeuw gele
den. Mijn studenten waren
toen nog niet eens geboren.
Ze weten dan ook niet beter
dan dat de economie alleen
maar beter kan worden. Aan
die droom zou wel eens een
einde kunnen komen.
In de hoop de crisis te bezwe
ren zijn alle financiële en eco
nomische bazen van de we
reld deze week bijeen geweest
in Washington voor de jaar
vergadering van het Interna
tionaal Monetair Fonds. De
hele wereld kijkt uit naar wat
het Fonds gaat doen om de
crisis te bezweren. Maar het
gaat niet goed met dat Fonds
juist nu haar ingrijpen zo
hard nodig is.
Het Internationaal Monetair
Fonds is aan het eind van de
Tweede Wereldoorlog in het
leven geroepen om als bank
van alle centrale banken te
fungeren. Het zou een flink
fonds moeten zijn met heel
veel geld om landen in tijde
lijke financiële nood bij te
staan.
Een lange tijd is het goed ge
gaan. De ontkoppeling van de
dollar in 1971 stelde het IMF
voor grote problemen en
eventjes leek haar rol uitge
speeld, maar het Fonds her
stelde zich en werd een be
langrijke kracht in de liberali
sering van de
wereldecono
mie. Het is nu
een bastion van
economen die
voortdurend
over de aardbol
uitzwermen op
missies om het
evangelie van
het kapitalisme
te prediken.
Hun overtui
gingskracht is
groot want als
landen hun
boodschap niet
slikken lopen ze
grote hoeveelhe
den geld mis.
Maar de crisis
doet twijfelen aan hun bood
schap van liberalisering van
het kapitaalverkeer, flexibili
sering van de arbeidsmarkt
en bezuinigingen op de over
heidsbegroting. De formule
van het IMF lijkt haar tover
kracht verloren te hebben.
Vorige week haalde mijn ge
renommeerde collega Jeffrey
Sachs in The Economist ver
nietigend uit naar het IMF.
Terecht wees hij op de eng-fi-
nanciële aanpak van het IMF.
Volgens hem richt de IMF
met haar strenge financiële
voorwaarden veel schade aan,
en dan vooral in de armere
landen.
In plaats van rijke aandeel
houders van noodlijdende
banken te helpen, zouden de
kredieten eerder gericht moe
ten zijn op verbetering van de
infrastructuur, gezondheids
zorg en onderwijs in de arme
re landen. Daar huist immers
nog steeds 85 percent van de
wereldbevolking. De hele we
reld heeft baat bij een grotere
welvaart in Afrika en Zuid-
Azië.
Ook klaagt Sachs het IMF aan
voor het afdwingen van een
overhaaste liberalisering van
de Japanse bancaire sector.
Teveel Japanse banken maak
ten van hun nieuwe vrijheid
gebruik door teveel risico te
nemen. Jonge honden op
zoek naar snelle winsten kre
gen alle ruimte. De discipline
die voorheen de banken in
bedwang hield, was geheel
zoek. Hij wil meer controle en
regulating van het korte kapi
taalverkeer, ook wel het flits-
kapitaal genoemd.
George Soros, de grootste
speculant van allemaal, on
derstreept deze visie van
Sachs. Ook hij acht snel en
krachtig ingrijpen geboden.
Maar het IMF, dat bastion
van de vrije markt, durft niet
en kan het wellicht ook niet.
En zo dreigt een slippertje uit
te lopen op een grote uitglij
der.
ARJOKLAMER
Hoogleraar economie
Erasmus Universiteit
DAC 10 OKTOBER 1998
fAC
Kruising tussen veerboot en jumbojet binnenkort geen sciencefiction meer GlflStuillbOUW ZOFgt VOOF
ïjitieblijft laag
Consumentenproducten zijn de afgelopen twaalf
j^nnauwelijks duurder geworden. In september waren de
igemiddeld 1,7 procent hoger dan precies een jaar eerder,
iet Centraal Bureau voor de Statistiek. In de eerste helft
t jaar lag de inflatie nog boven de 2 procent.
1 niet zeggen dat de prijzen in september niet gestegen
>el zaken werden juist duurder: collegegeld, groenten en
[kleding en schoeisel. Vergeleken met augustus zijn de
i in één maand tijd met maar liefst 0,8 procent gestegen,
lormaal voor deze tijd van het jaar, aldus het CBS. Na de
lingstijd in augustus hangen in september immers de
collecties tegen de volle prijs in de winkels.
I wil af van Spaanse alliantie
i/rarcelona* Ahold wil de strategische alliantie met het
ise Caprabo opheffen. Het groeistreven van die super-
jten is het Zaanse concern niet ambitieus genoeg. ,,Dat
irdere en snelle groeimogelijkheden in de weg", aldus een
:rder van Ahold. De alliantie Store 2000 met Caprabo,
jiliebedrijf in Barcelona gaf Ahold twee jaar geleden in
jvaste grond aan de voet. Nu knelt de samenwerking.
verder groeien in Spanje. Daartoe nam het onlangs de
jarktketen Dumaya over. Verder praat de grootgrutter
()fer krachtenbundeling met branchegenoot Dialco, dat
in Zuid-Spanje.
b
[sers aan het Ierse bier
[ND? Iers bier wint in Duitsland terrein. De Duitser is be-
- ide traditionele bierlokalen of bij bierfeesten steeds meer
en in Ierse pubs. Het Britse bierconcern Guinness heeft
Iels het vijfhonderdste leverantiecontract met een Duitse
jub gesloten. Daarmee huisvest Duitsland, na het Kelti-
nd zelf, de meeste Ierse Guinness-kroegen.
jopees treinvervoer groeit
DHet vervoer per trein van zowel goederen als passagiers
~t-Europa is het eerste halfjaar gestegen. Dit blijkt uit cij-
u ide Gemeenschap van Europese Spoorwegen (CER). De
iade spreekt van een gezonde groei in het internationale
entransport, dat de eerste zes maanden van dit jaar toe-
:hi et 7,2 procent tot 57,85 miljard ton. Tijdens dezelfde pe-
oi 11997 werd 54 miljard ton vervoerd. Vooral in Nederland
i it vervoer van goederen per spoor een vlucht. De CER no-
le een stijging van 18 procent. Er stapten ook 3,4 procent
3C assagiers op de treinen. Met name in Denemarken (14,5
tgroei), Frankrijk (7,9 procent) en Spanje (6,6 procent)
mensen vaker de trein.
ien op stal en overal mais
Om de gevolgen van het nieuwe Europees landbouw-
•5Ïet hoofd te kunnen bieden, rest melkveehouders één
De koeien moeten dag en nacht op stal en in alle land
naïs geplant. Dat levert het meeste op en is tevens de
ïethode om aan de milieu-eisen te voldoen. Maar dat
- ilten koste van het landschap, zo waarschuwt voorzitter
•link van de vakgroep melkveehouderij van de Friese
organisatie FLTO. Tussen de daling van de melkprijs met
Ijrocent en de beloofde inkomenstoeslag gaapt een zo
tdat de gemiddelde veehouder er jaarlijks 24.000 gulden
iruit gaat. De mestregels stimuleren de boeren om het
|fttal te houden en veel maïs op het land te verbouwen. De
yg Natuur en Milieu heeft inmiddels met afschuw gerea-
op het door Hesselink geschilderde schrikbeeld.
alheffing bij kassa afrekenen'
v en afvalheffing op alle productpn en die direct bij de
,;óldoen. Het ministerie van VROM laat onderzoeken of
elijk is. Het Centrum voor energiebesparing en schone
logie (CE) werkt de praktische problemen uit. Volgens
leider Vroonhof kan de maatregel leiden tot tien tot twin-
ent minder afval. „Een klant direct bij aankoop laten we-
de afvalverwerking kost, werkt preventief." Vroonhof on-
Jkt nog hoe de de heffing per product moet worden vast-
De werkgelegenheid in de land
en tuinbouw zit in de lift. In
april waren 292.000 mensen
werkzaam in de agrarische sec
tor, 10.000 meer dan een jaar
geleden. Vooral in de glastuin
bouw neemt de werkgelegen
heid toe, zo blijkt uit cijfers van
het Centraal Bureau voor de
Statistiek (CBS).
De stijging van de werkgele
genheid deed zich vooral voor
Ln Noord- en Zuid-Holland en
Limburg. „Dat zijn gebieden
met veel glastuinbouw. Juist die
sector heeft de afgelopen jaren
volop geprofiteerd van de goede
economische omstandigheden.
De productie is flink aangetrok
ken en daarmee de werkgele
genheid", aldus CBS-onderzoe-
ker C. Pierik. In totaal werken er
PERSONALIA
NOBOYUKIHAYASHI (58) is
MOTOHIRO UJIHARA opge
volgd als algemeen directeur
van Fuji Photo Film in Tilburg.
Hayashi werkt al 35 jaar voor
Fuji, waarvoor hij laatstelijk al
gemeen directeur .was van de
vestiging in Fujinomiya. Ujihara
keert terug naar Japan om lid te
worden van de raad van bestuur
van het moederbedrijf Fuji Film
Corporation.
J. DE JONG is benoemd tot al
gemeen directeur van ENCI. Te
vens wordt hij lid van de raad
van bestuur. Hij was directeur
techniek en bedrijven van de
drie cementproductiebedrijven
van ENCI in Maastricht, Rotter
dam en IJmuiden. De Jong volgt
G. WESTRA op, die algemeen
directeur is geworden van de
cementactiviteit van het Belgi
sche moederbedrijf CBR in de
Benelux.
Algemeen directeur R. FRESE
van Rotterdams Dagblad ver
ruilt per 1 november zijn taak
voor de functie van stafdirec
teur Randstedelijke Media van
PCM Uitgevers (Perscombinatie
Meulenhoff). Hij wordt bij het
Rotterdams Dagblad opgevolgd
De land- en tuinbouw wordt
steeds afhankelijker van vreem
de arbeidskrachten. Het aantal
arbeidskrachten dat niet tot het
gezin behoort, bedroeg het af
gelopen jaar ruim 84.000 men
sen, 29 procent van het totaal.
Het aantal arbeidskrachten uit
het gezin nam het afgelopen
jaar met 3,7 procent af. „Dat is
voornamelijk het gevolg van de
afname van het aantal boeren
bedrijven", aldus Pierik.
De toename van het aantal
arbeidskrachten wordt weer
veroorzaakt door de steeds gro
ter wordende bedrijven, waar
meer personeel voor nodig is.
Bovendien is de glastuinbouw
een arbeidsintensievere be
drijfstak dan bijvoorbeeld de in
tensieve veehouderij.
door R. DE KONING, die nu
waarnemend directeur is. Frese
wordt bij PCM verantwoordelijk
voor het coördineren van de
groep randstedelijke bladen,
waartoe het Rotterdams Dag
blad, Het Parool/Weekmedia,
de Rijn Gouwe, de Dordte-
naar en AT5 behoren.
PROF. V. HALBERSTADT is
aangewezen als waarnemend
voorzitter van de Sociaal Econo
mische Raad (SER). Halberstadt
is sinds 1974 kroonlid van de
SER. Hij zal het voorzitterschap
waarnemen tot de komst van de
nieuwe voorman van de SER, H.
WIJFFELS, in maart 1999. Wijf
fels is opvolger van K. DE
VRIES, de nieuwe minister van
sociale zaken en werkgelegen
heid.
Bij Akzo Nobel in Sassenheim is
per 1 oktober R. VISSER be
noemd tot locatiemanager. Hij
volgde L.R. KOOL op die voor
Akzo wereldwijd de afdeling P
&0 leidt. In 1959 trad Visser in
dienst bij de toenmalige Sik-
kens-lakfabriek in Sassenheim.
Hij vervulde diverse leidingge
vende functies en b.ijf ook
hoofd van de facilitaire dienst.
Consumentenbond wil dat KPN abonnementsprijs verlaagt
De toezichthouder voor telecommunicatie Opta moet
KPN een maximumtarief opleggen, waarin het hele tele
foonpakket (aansluiting, abonnement en gesprekskos
ten) wordt opgenomen. Dat vindt de Consumentenbond.
Op die manier wordt het telefoonbedrijf gedwongen de
prijs van abonnementen te verlagen en kunnen nieuwko
mers beter concurreren.
De Consumentenbond vindt
het niet juist dat KPN veel winst
maakt op telefonie. De over
winst moet worden aangepakt,
zodat de tarieven omlaag kun
nen. De Opta heeft zich begin
vorige maand ook al in dergelij
ke zin uitgelaten en toen gezegd
dat de belkosten 25 tot dertig
procent omlaag kunnen.
De Opta en de Consumenten
bond vinden bellen te duur.
„Hoge rendementen betekenen
altijd hogere tarieven. Daarom
vinden wij het terecht dat Opta
KPN daarop eenmalig kritisch
aanpakt", zegt beleidsmede
werkster E. Aberson van de
Consumentenbond
De Consumentenbond is het
niet in alle opzichten eens met
de uitspraak van de toezicht
houder. Zo laat de Opta het
abonnementsgeld ongemoeid,
terwijl de bond op dat gebied
wel lagere prijzen wil. Ook het
Opta-oordeel om de ISDN-
abonnementen om te kunnen
Internetten te verhogen, valt bij
de consumentenclub verkeerd.
De Consumentenbond pleitte
eerder voor directe invoering
van een systeem waarbij de ta
rieven geleidelijker dalen, maar
is nu van mening veranderd.
Opta wil zo'n prijsplafondsys-
teem halverwege volgend jaar
invoeren. Dat vinden de consu
menten nu vroeg genoeg als tot
die tijd maar een maximumta
rief geldt voor abonnementen,
gesprekskosten en aansluitkos
ten samen.
De concurrerende telefoon
bedrijven zijn het niet eens met
Opta's aanpak van de winstop
slag van KPN. In een werkgroep
van werkgeversorganisatie
VNO-NCW hebben zij zich sa
men met KPN gebogen over het
oordeel. Gepleit wordt voor het
geleidelijk verlagen van de tele
foontarieven.
KPN voelt zich gesteund door
de reactie van de Consumen
tenbond. „Een systeem met
maximumprijzen is hetzelfde
als een prijsplafondsysteem. Wij
hebben al jaren gezegd dat het
beter is om de rendementen
van het héle telefoonpakket te
berekenen en niet van alle dien
sten apart", aldus een woord
voerster van het telecomcon-
cern.
De Opta was niet bereikbaar
voor commentaar.
iliaanse haven
man worden de
losgegooid van
iristische krui
den een veer
s' een jumbojet.
3 lats worden de
ii te vleugels uit-
de motoren ge-
5 verheft het 110
rede en bijna
;e gevaarte zich
leters boven de
he Zee. Aan
levinden zich
ionenauto's en
•agiers. Reistijd
!t Griekse Pi-
draagt circa 3,5
"en snelheid van
neter per uur.
fiction a la
'irds? Niet in de
het Haagse ad-
'i iu Willems
Wildenberg. Het
coördineert in
van de Itali-
scheepsbouwer
ne een ambi-
topees project,
aar wordt proef
a met een model
op vier) van de
ydaer. Als het
j beloften waar-
nnen zijn grote
men vier tot vijf
vaart zijn.
|us is het ideale
iddel op zeetra-
n vijf- tot acht-
j kilometer, om
en reistijd be-
ln opzichte van
J le veerboten,
krijgt het water
1 TGV. De lan
de Middelland-
'candinavië en
isische archipel
afzetgebie-
bij uitstek ge-
'jn voor het
de Seabus is
Bangkok Een dakloze Thai knapt een uiltje in een speelwerktuig in Bangkok. De economische omstandigheden waaronder de Thais leven zijn de
afgelopen maanden dramatisch verslechterd. De regering in Thailand heeft deze week de verwachting uitgesproken dat als gevolg van de econo
mische crisis het aantal werklozen in het Aziatische land verder zal toenemen. Alleen dit jaar al hebben twee miljoen Thais hun baan verloren.
Het ontwerp van de Seabus. Het wordt een samenwerkingsproject van Intermarine, specialist op het gebied van bo
ten met een grote kunststof romp, Cap Gemini (automatisering), het Nationaal Lucht- en Ruimtevaart Laboratorium
(NLR) en het certificerings-instituut Germanischer Lloyd samen. foto gpd
lems: „Een
klein proef-
schip zal uit-
gelijk krijgt".
geen vliegtuig. Daar
vliegt het volgens de de
finities niet hoog genoeg
voor", verduidelijkt di
recteur ir. Wilbert Wil
lems van het adviesbu
reau. Trouwens, via drie
poten houdt het schip
contact met het water.
Mooi meegenomen is
dat een exemplaar van
de Seabus naar alle
waarschijnlijkheid een
stuk minder kost dan
een Jumbo 747.
De eerste technische
resultaten van het pro
ject zijn deze week in
Amsterdam op een
Navo-congres voor we
tenschappers bekend ge
maakt. Ook in defensie
kringen hebben de plan
nen voor 's werelds eer
ste echte kruising tussen
boot en vliegtuig inmid
dels belangstelling ge
wekt.
Wie slechts enkele me
ters boven de grond of
water vliegt, merkt dat
het toestel op een kussen
van samengedrukte
lucht zweeft. Dank zij
dat kussen hoef je min
der brandstof te versto
ken om in de lucht te
blijven.
Bij zogenoemde
grondeffectvliegtuigen
(die met grote snelheid
enkele meters boven het
water zweven) wordt al
jaren gebruik gemaakt
van die wetenschap. Een
hovercraft zweeft ook
vlak boven het water,
maar maakt gebruik van
een luchtkussen dat door
het voertuig zelf wordt
opgewekt. Bij een hover
craft gaat dit gepaard
met veel herrie en weinig
comfort voor de passa
giers.
Beide voertuigen heb
ben bovendien één groot
nadeel; door hun hoge
snelheid zijn ze niet
wendbaar genoeg op
drukbevaren scheep
vaartroutes. Een paar
'pootjes' in het water
zouden daar verbetering
in kunnen brengen. „Het
voordeel van ons toestel
is, dat je én de lage weer
stand van lucht mee
hebt, plus beide gunstige
eigenschappen van wa
ter, namelijk goede aan
drijving en controle.
Sommige wetenschap
pers beweren dat een ge
slaagde combinatie van
die drie eigenschappen
onmogelijk is en vinden
dat we een keuze moe
ten maken. Het kleine
proefschip zal wel uitwij
zen wie gelijk krijgt",
zegt Willems.
