Computer als
digitale
geluidsstudio
.aves: geluid op maat
Magix tovert met muziek
assssaa»»»—
4
Multi Media
-it
iek
»PC
MP3: cd's
via Internet
10 OKTOBER 1998
door wil de raaff
i^erwijl u werkt'
oordig op zowat
were pc geen
meer: die
"tn allemaal over
[ral
pbidrwe en een
"Iwrt met boxen,
euepc-gebruikers
^jws tijdens hun
ratie of het
i van de
to's een muziek
speler stoppen
2ldeze
i; 1aminen tot
Hestaties komen,
smeer. De pc
..staat niet alleen
'maar ook
iet muziek te
zllerlei variaties:
-flei muziek te
jen van
floor de pc als
corder te
i, door hem in
lis een
\ige digitale
udio, waar
Igrammeerde of
ziek kan
fmaakt, en
efiuziek zelfs
"kan worden
lelclips.
Een vorm van muziek maken die ongetwijfeld de meeste
creativiteit vereist en waar het echt aankomt op zelf spe
len is Midi. Daarbij kan de pc simpel als een meerspo-
renrecorder gebruikt worden, met de mogelijkheden van
een professionele geluidsstudio. De ingespeelde muziek
wordt opgeslagen als een midi-bestand.
Er zijn talloze keyboards te koop
die door muziekprogramma's
kunnen worden aangestuurd.
Midi is een afkorting van Musi
cal Instrument Digital Interface,
een standaard die jaren geleden
door de fabrikanten van elek
tronische muziekinstrumenten
is afgesproken om synthesizers
en andere apparaten zoals dr
umcomputers op elkaar aan te
kunnen sluiten. Die bevatten
geheugenbanken met digitaal
opgenomen geluiden, die bij
het spelen hoorbaar worden ge
maakt.
General Midi (GM) is de stan
daard zoals die overal ter wereld
wordt gehanteerd. Door die
standaard klinkt een in de VS
opgenomen stuk muziek in
principe nog precies hetzelfde
I als het in Nederland wordt afge-
speeld. En aan een in de VS op-
I genomen liedje is vrij gemakke-
üjk te komen, ook weer via In
ternet. Als je in een zoekmachi
ne slechts het woord midi opge
eft wordt je overspoeld met sites
waar midi-bestanden in alle
soorten en maten te vinden
ebruikers ken-
4 het misschien
Wave-bestan-
leine geluidjes
:en van een
het afsluiten
irlei andere
ii die op de
itgevoerd wor-
die 'wav-jes'.
door Mi-
Ble andere
jmet hun
tegeleverd.
jen persoon-
'jee wil geven
'indaardin-
sranderen onder
^luiden in het
^scherm. Maar
Bstandjes opne-
janWindows-ac-
'jn is ook redelijk
De computer
'bij als een sim-
ecorder/speler.
'ordtbij de geluids-
"lameprogramma
I, en anders is altijd nog
icorder van Windows
ibruiken. Je neemt een
in audio-cd op, of je
tert wat in de microfoon
geluidskaart aansluit, of
[o, cassettespeler of zelfs
jne-ingang van de ge-
Verder komt het op crea-
jmatuur van Geluidsre-
iet in het opvoeren cq
volume en snelheid, het
echo en eventueel het
fspelen. Met een uitge-
'arepakket zijn vaak nog
'erkingen en effecten
'at de meest prachtige
iden kunnen ontstaan,
is aan een pc-handeling
len gekoppeld,
leel aan: afhankelijk van
de opnamekwaliteit en -
duur kosten wave-bestan
den wij veel schijfruimte.
Doorgaans zijn er bij de
uitgebreidere 'wave-re
corders' verscheidene op
namekwaliteiten mogelijk
en in mono en stereo.
Muziek in cd-kwaliteit
vereist een samplesnel
heid van 44.1 kHz met 16-
bit resolutie, maar kost'
10 MB per minuut. Voor
spraak kan worden terug
gevallen op 22.050 kHz of
11.025 kHz met8-bit
resolutie. Maar een beetje
wav-bestand, een stuk
muziek of zo, kan afhan
kelijk van de opname-in
stellingen dan al Snel
enkele megabytes
beslaan.
Knippen en plak
ken
Je kunt ook toveren
met waves. -Er zijn spe
ciale programma's in de
handel, die je in staat stel
len bijgeleverde of zelfge
maakte waves (samples)
op een tijdbalk achter en
naast elkaar te plakken.
Die bijgeleverde samples
bevatten ieder een piep
klein stukje muziek. Zo kun
je door die afgepaste stukjes
drum, bas, allerlei soorten begelei
ding, solo's, zang en rap creatief
aan elkaar te plakken de prachtig
ste stukken muziek uit de speakers
laten knallen.
Voorbeelden van dergelijke pro
gramma's zijn Dance Machine en
Rave en HipHop/R&B EJay van R
&P Electronic Media alsmede Mu
sic Maker van het Duitse software
huis Magix dat in de vernieuwde
versie V2000 op de Nederlandse
markt verschijnt. Van dezelfde ma
ker is ook Live Act V2000, waarmee
je real-time wavebestanden kunt
mixen en beluisteren. Bijkomende
gimmick bij de programma's van
Magix is dat je het samengestelde
stuk muziek kunt voorzien van vi
deobeelden, eveneens bijgeleverd.
Zo kun je dus je eigen muziek met
videoclip maken.
zijn. Download-tijd is beperkt,
want midi-bestanden zijn
slechts klein.
Dat is te danken aan de essentie
van midi: de geluiden zelf wor
den niet opgeslagen en pas in
het eindstadium (bij het afspe
len) geproduceerd. Het opgesla
gen bestand bestaat slechts uit
simpele gegevens, die nauwe
lijks schijfruimte kosten. Welke
toon is aangeslagen, op welk
moment, met welke kracht, hoe
lang is hij vastgehouden, en
welk geluid moet eraan gehan
gen worden, met of zonder
echo of andere effecten, om
maar een paar voorbeelden te
noemen.
16 kanalen
Standaard zijn er zestien midi-
kanalen beschikbaar. Op elk
daarvan kan een muziekpartij
van een ander instrument (in
stereo) worden ingespeeld, zo
dat er uiteindelijk een hele band
of een compleet orkest uit de
speakers komt. En op elke in
strumentklank kunnen nog
eens verschillende bewerkingen
worden losgelaten, zoals echo,
galm, chorus, pan (links-rechts
in stereo).
Er is volgens de GM-norm keus
uit 127 verschillende instru
menten, en afhankelijk van de
beschikbare apparatuur komen
daar nog tientallen variaties bij,
zoals bij de GS-norm van Rol
and en de XG-norm van Ya
maha, twee bekende digitale-
muziekspecialisten. In de Ya
maha-versie zijn er theoretisch
zelfs 1,5 miljoen klankvariaties
mogelijk binnen honderden mi-
di-kanalen.
Hoe zorg je nu voor een midi-
opname. Om te beginnen heb
je natuurlijk een midi-instru-
ment nodig, zoals een synthesi
zer. Deze wordt met een specia
le kabel (met een DIN-stekker)
aangesloten op een midi-inter-
face, een insteekkaart die de
verbinding vormt met de pc. De
eerste die ooit het levenslicht
zag werd kreeg van fabrikant
Roland de naam MPU401 mee.
Dit is meteen de standaard voor
midi-interfaces geworden.
Wanneer de geluidskaart over
over een poort beschikt om een
joystick aan te kunnen sluiten is
een midi-interface niet nodig,
mits deze poort MPU40I-com
patible of UART-compatible is.
Dan is slechts een speciale ver
loopkabel nodig om een of
meerdere midi-instrumenten
op de pc aan te sluiten.
In een dergelijke opstelling
wordt gebruik gemaakt van de
geluidenbank van de aangeslo
ten synthesizer, maar dat hoeft
niet altijd. De wat duurdere ge
luidskaarten zijn vaak uitgerust
met een 'wavetable', een inge
bouwde synthesizerchip, of ei
genlijk een combinatie van syn
thesizergeluid en digitaal vast
gelegde instrumentsamples in
een ROM-geheugen. Wie dat
aan boord heeft kan volstaan
met een 'uitgekleed' keyboard,
alleen de toetsen met een midi-
aansluiting dus.
Cubase
Wat rest aan benodigdheden is
de juiste software om van de
computer een professionele di
gitale geluidsstudio te maken.
Daar zijn legio programma's
voor in de handel, zoals Cubase,
Cakewalk, Encore, Finale en
Magix Music Studio. Een deel
van deze programma's staat al
leen het inspelen van muziek
toe, bij anderen (meestal de re
centere versies) is ook opname
van audio-sporen in de vorm
van wave-bestanden mogelijk.
Meezingen of rappen dus...
Binnen deze programma's is
het mogelijk muziek in te spe
len, fouten handmatig te corri
geren, tempofouten te corrige
ren, en de ingespeelde noten als
bladmuziek te voorschijn te to
veren. Soms kan een program
ma een begeleiding creëren,
zoals Band in Box. Een andere
manier van creatief compone
ren wordt mogelijk gemaakt
door het programma Autoscore,
dat in staat is zelfs ingezongen
liedjes om te zetten naar blad
muziek cq midisporen. De prij
zen variëren uiteraard met de
mogelijkheden, van enkele tot
vele honderden guldens.
Systeemeisen: geluidskaart met waveta
ble en MPU401 -compatible poort
(meestal de joystickpoort) en mldl-key-
board (of geluidskaart zonder wavetable
en een synthesizer), boxen, microfoon.
Internet staat vol muziek die
zomaar te downloaden is. Nou
ja zomaar, dat kost natuurlijk
wel een heleboel tijd. Zelfs als
het net een beetje op snelheid
is duurt het toch wel gauw een
klein uur voordat een nummer
op cd-kwaliteit is binnenge
haald.
Voor wie het lange wachten
ervoor over heeft: het tover
woord is MP3. Bestanden met
de extensie (toevoeging) MP3
zijn stukken muziek, die met
behulp van de nieuwste com
pressietechniek MPEG 1-layer
3 zijn samengeperst tot mini
male grootte en toch met cd-
audiokwaliteit. Deze files zijn
toch nog altijd enkele MB's
groot, vandaar de lange down
load-tijden. Maar wie even wil
zoeken zal veel muziek van
zijn gading op het net kunnen
vinden.
Deze bestanden zijn alleen af
te spelen met bepaalde soft
ware, die eveneens van het net
geplukt kan worden: MP3-
players zoals Winamp. Ook
zijn er programma's om je ei
gen MP3-bestanden te maken.
De site www.mp3.com staat
vol met deze software cq links
ernaartoe.
En daar komt natuurlijk een
stuk illegaliteit om de hoek.
Geen artiest of platenmaat
schappij vindt het prettig als
het kopen van hun peperdure
audio-cd's overbodig wordt
omdat de muziek van het In
ternet te halen is, zoals kortge
leden al het geval was met de
nieuwe cd van Marco Borsato.
Zeker omdat die muziek met
de juiste software om te zetten
is naar wave-bestanden, die
op hun beurt met een cd-
brander op schijf gezet kun
nen worden. Ook is er een
speciale 'walkman' in de han
del (de MPMAN), die via een
kabel aan de pc gekoppeld
wordt en de MP3-files in zijn
geheugen zet. Zonder omzet
ten mee te nemen en te be
luisteren dus. Informatie op
www.mpman.nl.
Systeemeisen: geluidskaart, boxen, In
ternet software. Desgewenst een cd-
branderof een MP3-walkman.
De naam Magix is niet voor
niets al enkele keren gevallen,
want dit Duitse softwarebedrijf
levert een scala aan producten
op muziekgebied, voor zowel de
'echte' muzikant als de wa
veknipper en -plakker.
Voor het midi-gebeuren hebben
we ons intensief gebogen over
Music Studio 3.0 deLuxe, met al
eerder opgedane kennis van
soortgelijke maar veel duurdere
programma's als Cubase en
Cakewalk in het achterhoofd.
Eigenlijk is het een combinatie
van twee programma's: de se-
quenzer ('bandrecorder') Midi-
Studio en Audio-Studio, voor
het opnemen van wavebestan
den. Een uiterst doelmatig en
effectief programma, dat dusda
nig veel mogelijkheden in zich
heeft, dat het niet op nauwelijks
onderdoet voor zijn 'grote'
broers. Het is daardoor met zijn
prijs van bijna 200 gulden wel
een bijzonder aantrekkelijk al
ternatief.
In de Midi-studio zijn 256 midi-
tracks (128 in de standaarduit
voering) op te nemen, te bewer
ken, te knippen kopiëren en
plakken. De noten
kunnen afzonderlijk worden be
werkt, inclusief een quantize-
functie. Daarmee zorg je dat te
vroeg of te laat ingespeelde no
ten toch op de juiste plaats ko
men. Er kunnen zestien audio-
sporen (acht in stereo) worden
toegevoegd, rechtstreeks op te
nemen of te vullen met wave
bestanden. Die kunnen realtime
zelf gemaakt worden (het inzin
gen van de tekst bijvoorbeeld,
waarbij het bijzonder handig is
dat de geluidssterkte van de op
name automatisch op het juiste
volume wordt gehercalculeerd),
tevoren zelf gemaakt in de au-
diostudio of van buitenaf over
genomen.
Er zit zelfs een akkoordentove
naar bij, die in zestien stijlen,
van bluegrass tot rock en van
soul tot reggae, een begeleiding
in elkaar zet op basis van het in
gegeven akkoordenschema.
Tempowisselingen binnen een
stuk zijn eenvoudig aan te bren
gen. Het mengpaneel zorgt uit
eindelijk voor een pefecte mix.
De bewegingen van de schuifre-
gelaars kunnen op een
spe
ciaal midispoor worden opge
slagen. De ingespeelde muziek
kan uiteraard als partituur wor
den weergegeven en uitgeprint.
Teksten toevoegen kan natuur
lijk ook, en niet te vergeten vi
deobeelden!!!
Slechts twee dingen vielen mij
wat tegen: het aantal effecten
dat in de Audiostudio aan de
wave-bestanden kan worden
toegevoegd is wat beperkt ten
opzichte van specifieke wave-
bewerkingsprogramma's als bij
voorbeeld Sound Forge. Daar
naast kan het voltooide project
niet worden omgevormd tot
een wavebestand, dat naar een
cd kan worden weggeschreven.
Dat wordt dus overnemen op
een bandje en daarna weer digi
taal opnemen als wave-bestand.
Los daarvan is Music Studio een
zeer compleet programma voor
een scherpe prijs.
Ook Music Maker van Magix is
een klasse apart. Dit is een pro
gramma dat werkt met vooraf
opgenomen samples van bas,
drums,
Je eigen DJ met Live Act: het real-rlme mixen van wave-geluiden tot
een waar muziekstuk, met videobeelden erbij.
„„„ande bekende Am-
raps, effecten en andere gelui
den, die op een tijdbalk aan el
kaar geplakt kunnen worden, in
zestien sporen stereo. Die klik
ken automatisch op de juiste
plaats in een raster vast om
geen haperingen in de muziek
te laten ontstaan, en elk wave
bestand is apart te bewerken op
lengte, volume en in- en outfa-
den. Wijzigingen worden real
time berekend en zijn dus
meteen te horen. Het program
ma levert meteen meer dan
1000 samples, de eerder ge
noemde wave-bestandjes, in
acht muziekstijlen: HipHop,
Acid Jazz, Rock, Electro House,
Speed Garage, Trance, Techno
en Drum'n'Bass. Duidelijk
voor de jongere 'Musicmakers'
dus. Bovendien zitten er meer
dan 600 videoclips en plaatjes
bij.
Wie daar nog niet genoeg
aan heeft kan aanvullende
cd-roms aanschaffen
(Soundpool), waarop nog
veel meer moois te vinden
is in nog veel meer muziek
stijlen. En Magix heeft daar
niet de kleinste jongens ge
strikt om de muziek te
pushen: er zijn Artist-Pools
verkrijgbaar met 1200
samples van overbekende
DJ's als Dimitri (Amster
dam, speed garage) en
Lenny D (New York,
hardcore techno).
V2000 heeft bovendien
als mogelijkheid zelf
samples te maken en te
bewerken van bijvoor
beeld je eigen stem,
een gitaar, of welk an
der medium dan ook
(cd's). Op die waves
kunnen tal van effec
ten worden losgelaten
zoals volume, galrn,
echo, achteruit spelen, in- en
uitfaden en dergelijke. Ook voor
het videogebeuren zijn tal van
effecten voorhanden. Daarnaast
kan het programma ook zelfge
maakte plaatjes in bmp-formaat
(bitmap) aan. Is het project
klaar, kan dan het via de ge
luidskaart naar een bandje wor
den overgezet of zelfs als wa
vebestand worden geëxporteerd
om er je eigen audio-cd van te
maken. En dat zonder elemen
taire muziekkennis!
Tenslotte heeft Magix nog het
programma Live Act. Ook hierin
kun je muziek en clips maken
door het aan elkaar knopen van
samples, maar dan weer anders.
Aan twee draaischijven' met in
totaal zestien knoppen (aan el
ke kant acht) kunnen geluiden
worden toegekend uit de 700
waves tellende collectie, die op
afroep gaan spelen. Dat is te be
reiken door de knoppen aan te
klikken. Terwijl de muziek
speelt kun je meer samples aan-
en uitzetten, zodat je al klik
kend tot een volledig live
gesampeld stuk muziek komt.
Door het switchen tussen beide
draaischijven kun je mixen als
de beste DJ. Het nummer is na
tuurlijk op te slaan en weer af te
spelen zodat je er ook de juiste
videobeelden bij kunt zoeken.
Het bedienen van de samples is
ook mogelijk vanuit het toet
senbord van de computer of
een aangesloten midi-keyboard.
Music Studio 3.0 en DeLuxe. Magix. Min,
systeemeisen: 486DX, 8Mb Ram, ge
luidskaart met mldl-poort, Windows
3.11/95/98. Prijs 79,95 gulden (3.0) en
199,95 gulden (DeLuxe)
Music Maker V2000. Magix. Minimum
systeemeisen: 486DX, 8MB RAM, grafi
sche kaart met resolutie 800x600, ge
luidskaart, Wlndows95/98. Prijs 99,95
gulden.
Live Act V2000. Magix. Minimum Sys
teemeisen: Pentium 133,16Mb RAM (32
aanbevolen), grafische kaart met resolutie
800x600 met 16 bits kleuren, 8-speed cd-
romspeler, 16-blts geluidskaart, Wln-
dows95/98. Prijs 99,95 gulden.
