'Baan' zonder salaris maar met trouwverbri
'Bijbel noemt vaker armoede dan hemel en hel
Kerk Samenleving
Tientallen reacties op
u t de Leidsch DagbladAllC III li VliN
DINSDAG 15 SEPTEMBER 1998
Processies mogen weer in Cuba
havana Het bezoek van de paus heeft de Cubaanse rooms-ka-
tholieken meer vrijheden gegeven. Voor het eerst is het mogelijk
om op grote schaal publieke religieuze manifestaties te houden.
In het oude deel van de hoofdstad Havana namen vele duizen
den gelovigen deel aan de 'Caridad del Cobre'-processie.
FOTO CP
'Synode moet boek Kuitert afwijzen'
den haag De synode der Gereformeerde Kerken in Nederland
moet het onaanvaardbaar uitspreken over het nieuwste boek
van de emeritus-hoogleraar dr. H.M. Kuitert. Daarin wordt de
belijdenis dat Jezus Gods Zoon is, ter discussie gesteld. „We la
ten ons dat fundament niet afnemen", aldus het Confessioneel
Gereformeerd Beraad in een reactie op Jezus: nalatenschap van
het christendom. De tweenaturenleer, dat Jezus een goddelijke
en een menselijke natuur had, noemt Kuitert een 'dwaalspoor'.
Jezus was een jood en een jood kan zichzelf niet Zoon van god
noemen, aldus Kuitert. De vier evangeliën suggereren nergens
dat Jezus God-op-aarde was. Ook is volgens de gereformeerde
theoloog het 'ondenkbaar' dat Jezus zich zo gevoeld heeft. Dit
boek doet op zeer radikale wijze tekort aan het getuigenis van
het Nieuwe Testament, aldus het CGB, dat is opgericht om het
confessioneel karakter van de Gereformeerde Kerken te bewa
ren. De evangelisten en apostelen waren joden-christenen die
als eersten de belijdenis formuleerden dat Jezus de Zoon van
God is. Dat is heel wat meer dan dat Jezus slechts de heenwij
zing naar God zou zijn. Het 'ontwerp' van Jezus, dat Kuitert in
zijn boek schildert, plaatst de Gereformeerde Kerken buiten het
belijden van de christelijke oecumene, aldus het CGB. De syno
de dient in deze zaak haar verantwoordelijkheid te nemen.
'Christendom vergat de schepping'
den haag Door de mens als Gods kroon van de schepping te
zien, heeft het christendom de schepping zelf verwaarloosd. De
aarde staat nu alleen maar ten dienste van het welzijn van de
mensheid. Deze theologie, waarin de mens centraal staat, heeft
de consumptiedwang en een materialistische afgoderij bevor
derd. Dit stelde dr. Konrad Raiser, secretaris-generaal van de
Wereldraad van Kerken, gisteren in Den Haag op een symposi
um over het boek God and the Goods van Bas de Gaay Fort-
mann en Berma Klein Goldewijk. Daarin proberen ze, op basis
van Vaticaanse en oecumenische teksten, een christelijk ant
woord te geven op de globalisering. Tot dusver stonden de ker
ken hiertegenover 'verlamd'. De auteurs wijzen op de drievoudi
ge crisis: de toenemende tegenstelling tussen rijk en arm, de ver
woesting van het milieu en de sociale desintegratie.
Pleidooi voor onafhankelijk Irian Jaya
jakarta/oegstgeest De Indonesische Gemeenschap van Kerken
PG1 heeft bij president Habibie gepleit voor een onafhankelijk
Irian Jaya. De bevolking van Irian Jaya wil niet langer de 26e pro
vincie van Indonesië zijn, heeft dr. Phil Errari van de PGI vrijdag
tot Habibie gezegd. Een verslag van de ontmoeting bereikte de
Hervormde raad voor de zending gisteren. Errari was lid van
PGI-delegatie, die vorige maand Irian Jaya bezocht om daar de
schendingen van de mensenrechten te onderzoeken en er te
spreken met getuigen daarvan. In het ruim een uur durend.ge-
sprek had hij de president op de hoogte gesteld van de bevin
dingen van de delegatie, aldus A. Hoekema-Norel van het Azië-
secretariaat van de raad voor de zending. President Habibie
heeft toegezegd dat er op zo kort mogelijke termijn een dialoog
op gang moet komen om de problemen op Irian op te lossen.
BEROEPINGSWERK
NEDERLANDSE HERVORMDE
KERK
Aangenomen: naar Vlagtwedde.-
F.J. van Harten, kandidaat uit
Steenwijk.
Bedankt: voor Maassluis (wijkge-
meente Grote Kerk): P.F. Bouter
te Oudewater.
CHR.GEREF. KERKEN
Beroepen: te Aalsmeer: A.C. van
der Wekken te Winschoten.
VRIJE GEREFORMEERDE KERK
(Wolvega)
Aangenomen: naar Wolvega: dr.
C.P. Kleingeld, wonende te Al
phen aan den Rijn.
's-Gravenzandenaar promoveert op proefschrift over 'God en Economie'
amsterdam joke korving
Aart van den Berg bladert zoekend door zijn
proefschrift. „Als je de bijbel met iets andere ogen
leest, zie je pure economie staan", heeft hij eer
der gezegd. Dat wil hij staven met uitspraken van
de Amerikaan Jim Wallis, die hij in zijn dissertatie
heeft opgenomen.
Even later citeert hij: „Jezus praat in het Nieu
we Testament meer over rijkdom en armoede
dan over elk ander onderwerp, inclusief hel en
hemel." En: „Voor de bijbelse vertellers waren
bezit en armoede geen kleine onderwerpen. Wal
lis heeft geturfd hoe vaak dat ter sprake komt. Elk
van de tien verzen in de Evangeliën gaat daar
over. In Lucas is dat een op zeven, in Johannes
een op vijf. Alleen wordt armoede vaak spiritueel
geïnterpreteerd: de armen van geest bijvoorbeeld.
Maar dat kun je ook aards verklaren."
'God en de economie' luidt de titel van zijn
proefschrift waarop hij vandaag aan de Vrije Uni
versiteit van Amsterdam promoveert tot doctor in
de economische theologie. Van Den Berg uit 's-
Gravenzande, die tevens econoom en theaterma
ker is, bestudeerde 26 documenten over econo
mische vraagstukken die christenen en kerken
tussen 1979 en 1992 hebben laten verschijnen.
De publicaties vertegenwoordigen protestantse,
rooms-katholieke, evangelische, oecumenische
en orthodoxe stromingen en komen uit alle
windstreken van de wereld.
Van den Berg heeft kritiek op de inhoud van de
documenten. De auteurs hebben ieder een be
paald godsbeeld gekozen, maar zij verantwoor
den de keuze niet, wijst zijn onderzoek uit. Zij be
lichten in hun geschriften over economische
vraagstukken maar een bepaald stuk uit de bijbel
en verklaren niet waarom ze andere delen er niet
hebben bijgehaald, stelt hij in zijn proefschrift.
Van den Berg verduidelijkt: „Wie uitgaat van
God de Schepper redeneert dat de mens creatief
is geschapen. Door te scheppen is God dat im
mers ook geweest. De mens moet daarom mede
scheppen, de aarde ontwikkelen. Wie zo rede
neert, vindt dat het individu meer kansen moet
krijgen en komt in zijn document uit op een kapi
talistisch systeem. Er wordt niet stilgestaan bij
andere godsbeelden, zoals de God van de Ge
rechtigheid die het opneemt voor de weduwen en
wezen. Want is deze God het uitgangspunt, dan
kom je al gauw op een sociaal vangnet uit. Je
praat dan niet over een kapitalistisch maar socia
listisch systeem. Bij ieder godsbeeld hebben ze
dus een eigen redenering. Daar verbaas ik me
over. Je moet alles uit de bijbel erbij halen, anders
is de inhoud van het document oneerlijk."
De leek die het leest, zal zich laten meevoeren
op de stroom van de redenering, zegt hij. „Bij al
les denk je: 'daar zit wat in'. Eigenlijk trap je er in
omdat de schrijvers niet duidelijk zijn. Economen
en politici zien wel dat er iets niet klopt. Het ge
volg is dat zij de documenten niet serieus nemen.
'De kerken roepen maar wat', zeggen ze. In we
zen is dat ook zo. Het lijkt erop dat ze een bepaal
de vorm van economie in hun hoofd hebben en
daar argumenten bij zoeken."
Hij heeft ook positieve geluiden: „De kerken
betrekken in hun verhalen de ethiek, wat econo
men niet doen. Daarmee begeven ze zich op vre
selijk glad ijs. Logisch dat de kerken dan uitglij
den. Ze brengen in elk geval een discussie op
gang. Maar laten ze het in hemelsnaam wat beter,
aanpakken."
Naast alle drukte rond zijn promotie vraagt zijn
'Theater in Feite' veel tijd. De econoom en theo
loog maakt theater op maat voor bedt
meenten en particulieren die iets te vis
herdenken hebben. Hij werkt de ondent
die mensen hem aanreiken. Van den Be
meestal zelf alle muziek en teksten en is
nog acteur.
Zijn interesse voor theologie werd ge»
hij als econoom verbonden was aan h
schappelijk instituut van de (inmiddels ij
nen Evangelische Volks Partij (EPV). Ht
nieuw studeren en werkte in die tijd va li
reldraad van Kerken, die op dat momei
cument over een economisch vraagstul
voorbereiden was. Later hield hij zichi
van dit soort publicaties bezig. Het we
stap naar zijn proefschrift.
Dat het schrijven van zo'n documen!
euze aangelegenheid is, heeft hij ervai j
Wereldraad van Kerken. „Het is een zee:
proces, waaraan een paar jaar wordt ge i
gens in dat proces van schrijven worder.
missen gesloten. De een roep dit, de i
Men moet dan nog gaan herschrijven,!
tijd dringt, is iedereen het met de nieuv1
eens."
Fraters van Onze Lieve Vrouwe Moeder van Barmhartigheid uit Tilburg wer\>en met advertentiecampagne
„Frater zijn is een prachtig vak", zegt frater Frans van
Pinxteren stralend van blijdschap. Maar omdat er lang
niet genoeg fraters zijn, staat de komende periode in
een aantal dagbladen een opmerkelijke
personeelsadvertentie. „We zoeken mensen (m) met
een hart die het lef hebben frater te willen worden",
schrijven de Fraters van de Onze Lieve Vrouwe Moeder
van Barmhartigheid uit Tilburg daarin. En dat voor een
baan zónder salaris of promotiekansen maar mét een
trouwverbod.
tilburg wanda vervest
„We wilden aandacht voor ons
werk, aandacht voor de bewe
ging van barmhartigheid. En
dan kun je je wel op de kerkpa-
gina's van kranten presenteren,
maar wij wilden iets tegen
draads. Vandaar die personeels
advertentie", legt Van Pinxteren
uit. „Al zou het natuurlijk heel
mooi zijn als wij op deze ma
nier ook een aantal nieuwe fra
ters weten te werven. We doen
zo veel dat we handen tekort
komen." De gelofte van armoe
de, het trouwverbod en het le
ven in de broederschap lijkt in
ieder geval in materieel opzicht
niet erg rijk. „Maar het frater
zijn heeft ook zoveel mooie
kanten", betoogt Van Pinxteren.
„Wij kennen nog echte arbeids
vreugde. En het is geen somber
leven. Soms is het zelfs heel
spannend. Je gaat op ontdek
kingstocht en er overkomen je
dingen waar je van te voren
nooit over gedacht had."
Niet alleen in Nederland doen
de fraters goede werken, bij
voorbeeld voor zwervers of jon
geren, maar ook in het buiten
land zijn ze actief. Zo zijn er
'provincies' in Indonesië en Ke
nia, waar onder meer een pro
ject voor aids-weduwen en -we
zen draait. In de reeks van vier
advertenties die in evenzoveel
opeenvolgende weken zullen
verschijnen, wordt steeds een
ander project belicht.
De stap om naar buiten te
treden was voor de fraters groot.
Van Pinxteren: „Als je een tradi
tie hebt datje jezelf niet presen
teert, is het heel moeilijk nu in
eens met zo'n advertentiecam
pagne te komen. Elk woord in
de advertenties is dan ook op
een goudschaaltje gewogen.
Het moest precies goed zijn."
In de advertenties staan twee
woorden centraal: barmhartig
heid en broederschap. De broe
derschap spreekt voor zich: dat
is het verband van waaruit de
fraters opereren. Frater bete
kent ook letterlijk broeder.
Barmhartigheid is het andere
sleutelwoord. Van Pinxteren:
„Barmhartigheid is naar men
sen kijken en in je hart bewogen
worden om de nood die je ziet
en vervolgens in beweging ko
men. Niet je schouders ophalen
en denken 'Goh... wat zielig'
maar echt iets doen." Hoewel er
in het buitenland voldoende
fraters geworven kunnen wor
den, wil het in Nederland niet
erg lukken.
„Misschien orndat de nood
hier meer verborgen is", filoso
feert Van Pinxteren. Omdat er
in Nederland een tekort aan fra
ters is en een beetje verjonging
geen kwaad kan, hopen de fra
ters toch één of twee nieuwe
collega's per jaar te werven.
Een echt sollicitatiegesprek
zal er niet worden gevoerd. Wie
belangstelling heeft, moet maar
eens een praatje komen maken
of in een project meedraaien.
De uitnodiging staat, blijkens de
eerste advertenties, alleen open
voor mannen. Van Pinxteren,
lachend: „Ik besef dat we in
overtreding zijn. Officieel zou er
'm/v' in de advertenties moeten
staan. Maar op de laatste adver
tentie, waarin we mensen vra
gen die willen helpen bij ons
werk maar niet hun hele leven
in dienst van het fraterniteit wil
len stellen, kunnen ook vrou- Deze foto wordt door de fraters gebruikt in hun
wen reageren."
ter H. van Geene zegt geen exact
stellenden te kunnen geven. „We hebbei
lefoontjes niet geturfd. De meeste mensi
gen meer informatie of willen een keer!
praten. Er was niemand bij die spontaan;
wil frater worden. Maar de roep is gehoo n
is voor ons het belangrijkste."
De congregatie, in 1844 gesticht doorn U
annes Zwijsen, telt over de hele wereld jr
veer 400 leden, van wie ruim 170 in Ned: n
In Nederland heeft de congregatie last \i
grijzing.
Een Amerikaanse frater van de Fraters van de Onze Lieve Vrouwe Moeder van Barmhartigheid uit Tilburg bij
een scholenproject voor straatkinderen.
De Fraters van Tilburg hebben tientallen tele
foontjes gekregen van mannen die misschien
frater willen worden. Die reageerden op de wer
vingscampagne van de sterk vergrijzende con
gregatie van lekenreligieuzen. In enkele dagbla
den verscheen zaterdag de' eerste advertentie in
een serie van vier.
De telefoon stond roodgloeiend bij de 'con
gregatie Onze Lieve Vrouwe, Moeder van Barm
hartigheid, zoals de fraters officieel heten. Fra-
Foto uit de archieven
Foto's in deze rubriek kunnen worden nabesteld door binnen veertien dagen na plaatsing een ingevulde bank- of
girocheque ter waarde van vijf gulden (voor een exemplaar van 13 bij 18 centimeter in zwart wit) op te sturen
naar het Leidsch Dagblad, t.a.v. Leidsch Dagblad Archieven, Postbus 54, 2300 AB Leiden of door contante be
taling aan de balie van het Leidsch Dagblad aan de Rooseveltstraat 82. U ontvang de foto binnen drie weken.
L O F 0
LEIDSCH DAGBLAD
(Opgericht 7 maart 1860)
KANTOOR
Rooseveltstraat 82 071-5356 356
Postadres: Postbus 54,
2300 AB Leiden
ABONNEESERVICE
Abonnementen 071-5128030
Geen krant ontvangen?
Bel voornabezorging:
Ma. t/m/ vr.18.00-19.30 uur en
Zaterdag 10.00-12.00 uur 071 -5128 030
DIRECTIE
B.M.Essenberg,
W.M.J. Bouterse (adjunct)
J. Kiel (adjunct)
HOOFDREDACTIE
J.G. Majoor,
T van Brussel (adjunct)
L.F Klein Schiphorst (adjunct)
W. F
REDACTIE
J. Rijsdam, chef redactie nieuwsdienst/kunst
J.Preenen chef red. Groot Leiden
A.J.B.M. Brandenburg, chef eindred. regio
F Blok, chef eindredactie algemeen
W.F Wegman, chef red. Duin en Bollenstreek
W. Spierdijk, chef sportredactie
T. Brouwer de Koning, chef Rijn- en Veenstr.
E. Straatsma, chef red. Regio Leiden
Redactie:
Hoofdredactie:
ADVERTENTIES
Maandag t/m vrijdag va
ABONNEMENTEN
bijvooruitbetaling:
per maand (acceptgiro)
per kwartaal (acceptgiro)
per half jaar (acceptgiro)
per jaar (acceptgiro)
Abonnees die ons een machtiging'
het automatisch afschrijven van hS
geld, ontvangen 1,- korting perhi
VERZENDING PER POS
per kwartaal (NL)
LEIDSCH DAGBLAD OP CASSi
Voor mensen die moeilijk lezen,'
hebben of blind zijn (of een and
hebben), is een samenvatting vanh
nieuws uit het Leidsch Dagblad opf
beschikbaar. Voorinformatie 048S
(Centrum voor Gesproken Ledum,
ONGEVALLENDIENST
Rijnland Ziekenhuis, vestiging St. Elisabeth: 24 u. per dag.
Diaconessenhuis: maandag t/m vrijdag 08,00-17.00 u. (uitgezonderd
Leids Universitair Medisch Centrum: 24 u per dag
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: geen ongevallendienst.
INLICHTINGEN BEZOEKUREN ZIEKENHUIZEN
Diaconessenhuis: tel. 071-5178178.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Elisabeth: tel. 071-5454545.
Rijnland Ziekenhuis, vestiging Rijnoord: tel. 0172-463131
Leids Universitair Medisch Centrum: tel. 071-5269111
Donderdag 15 September zaterdag 15 september
ANNO 1898
ANNO 1973
INGEZONDEN Mijnheer de Redacteur!
In Amsterdam en Den Haag heeft men zich kunnen
overtuigen wat het publiek kan, als het maar wil. De
orde werd er bijna niet verstoord, en zelfs in de
smalle Haagsche straten, waar duizenden kijk- en
wandellustigen waren, kwam men nog beter vooruit
dan bij ons op Zaterdag-avond in de Donkersteeg,
Haarlemmerstraat en vooral Hoogewoerd, als men
op een der trottoirs wil wandelen.
De oorzaak is lichtte verklaren: men was zo wijs
rechts te houden", dank vooral de vele biljetten met
groote letters.
Onwillekeurig deed zich de vraag bij mij op, waarom
maken wij Leidenaars ons het onnodig lastig; want
gij, lezeres of lezer, zult het toch wel met mij eens
zijn, dat het alles behalve aangenaam is, als ge bijv.
op Hoogewoerd om de 10 of 20 passen, het trottoir
moet verlaten of tegen den muur blijven staan tot
bijv. een kinderwagen gepasseerd is.
Hierbij komt nog, dat er helaas een soort menschen
bestaat, die er steeds op uit zijn te toonen, dat zij
voor niemand terzijde gaan.
Wanneer nu ieder, die de waarheid van deze opmer
king erkent, zich van af heden voorneemt zoveel mo
gelijk rechts te houden, vooral op drukke straten en
stegen en steeds rechts uit te wijken, zooals bijna
alle wielrijders doen, kan het niet anders of na ver
loop van eenigen tijd wordt dit gebruik algemeen.
Het kost niets, benadeelt niemand, maar maakt het
ieder gemakkelijk.
U dank zeggende voor de opname. Ud dw. Th.S.
VALKENBURG Naar aloude
traditie vallen paardenmarkten
Oranjefeesten in Valkenburgsa
men. De dag begon met de kin
deroptocht, die ieder jaar weer
een belangrijke plaats inneemt.
Daarna opende burgemeester N.
van 't Wout het feest en kregen
alle schoolkinderen een tractatie
aangeboden. Nu was het tijd
voor de spelen, o.a.: kuipjesste-
ken met wagen op rail voor da
mes en heren van 15 jaar en ou
der, mastklimmen en prijsschie
ten voor heren. Deze tweede
feestdag werd besloten met een
grote bingoavond in het Dorps
huis. Hier waren prachtige prij
zen te winnen.
SASSENHEIM Evenals Ter
Leede heeft ook de Sassenheim-
se voetbalveren igi ng T eyl i ngen
besloten de contributie te verho
gen. In verband met de stijgende
kosten (materialen) en de bouw
van de nieuwe accomodatie op
het gemeentelijk sportpark (Tey-
lingen en Ter Leede moeten bei
de ongeveer 220.000 gulden fi
nancieren van de rond zes ton
vergende nieuwbouw) werden de
contributiebedragen gebracht op
Een beeld uit de geslaagde
3,-(8-12 jaar), 3,50 (12-14),
4,50(14-16), 5,50(16-19) en
7,- (senioren) per maand. Ook
de entreegelden voor de wed
strijden van het eerste elftal gin
gen omhoog tot 1,75.
:he kinderoptocht in Valkenburg.
ZWAMMERDAM/NIEUWVEËN
Het splinternieuwe Zwam-
merdamse dorp voor geestelijk
gehandicapten, de Hooge Burch,
krijgt begin volgende week z'n
eerste bewoners. Dat zijn 108
patiënten - liever gezegd "huis
genoten" - van de Johannes
stichting in Nieuwveen. Zij vor
men de kopgroep van de bijna
600 man die de Hooge Burch
'Uiteindelijk zullen bevolken.