Keiko s kostbare kans
ZATERDAG 12 SEPTEMBER 1998
Keiko kijkt nog eens goed naar de bezoekers in het Oregon Coast Aquarium in New
port op zijn laatste werkdag, afgelopen dinsdag. foto ap
Een grote kraan hees Keiko woensdag in een waterdichte container. De
reis, eerst per vrachtwagen naar het vliegveld, kan beginnen, foto ap
rde container wordt de populaire zwaardwalvis in Newport een Amerikaans
•17-vliegtuig binnengebracht voor deel twee van de reis. foto ap
erd donderdag na een vlucht van negen uur verwelkomd door honderden
sten en nieuwsgierigen op het eiland Heimaey bij IJsland. De orka is terug op
waar hij in 1979 als twee-jarige baby werd gevangen. foto reuters
De orka werd in 1979 gevangen bij IJsland en in 1982 overgéracht naar Marineland in Niagara Falls, in Canada. Daar werd hij getraind voor orka- en dolfijnenshows. Wegens ruimtegebrek werd
het dier in 1985 verkocht aan eer) Mexicaans aquarium. In 193 speelde hij in de bioscoopfilm Free Willy - en kwam zijn veel te kleine onderkomen in Mexico-Stad in de publiciteit. Driejaar later
nam een dierentuin in Newport, Oregon, hem op met het uibindelijke doel hem vrij te laten. Een stichting zamelde tien miljoen dollar in om Keiko vakkundig en verantwoord te begeleiden. Die
klus is bijna geklaard. foto reuters
Weinig hoop op overlevenvoor 'volmaakt verknipte' orka
In een van de Free Willy-
films die Hollywood
wijdde aan de orka Keiko,
maakte het reusachtige
zoogdier, aangemoedigd
doorzijn vriendje Jesse,
zelfde sprong naar de
vrijheid. Alsof het leven
vol kunstjes in een
zeepretpark zomaar
ingeruild kan worden
voor een hereniging met
de familie orka in volle
zee. Deze week is het vijf
ton zware troeteldier naar
zijn laatste bestemming
gebracht: een afgezette
fjord bij de
Westmannereilanden
nabij IJsland.
Deskundigen zetten grote
vraagtekens bij de
overlevingskansen van
Keiko. ,-,Een buitengewoon
stompzinnige affaire. Het
is een Hollywood-idee dat
eenzame, volmaakt
verkn ipt geraakte dieren
weer een rol als kuddedier
kunnen spelen.
Het bassin, een soort reuzeikooi ter grootte van een voetbalveld, waar Keiko de komende n
praktijkstage loopt, op wegnaar echte vrijheid.
door JOHN OOMKES
De orka Keiko moet worden klaarge
stoomd voor een bepaald niet rusti
ge oude dag in dezelfde Noordelijke
Atlantische Oceaan waar hij als tweejarig dier in
1979 werd gevangen genomen. De praktijkstage
die het dier de komende maanden wacht, vormt
de een na laatste fase in een in aanleg sprookjes
achtige, maar in werkelijkheid afschuwelijke saga.
Ben Amerikaanse stichting die zich in 1996 het
lot van Keiko aantrok, wist 24 miljoen gulden bij
een te brengen teneinde een zelfde soort happy
end te creëren als Hollywood had voorzien. Hen
eerste stage in een zeedierentuin nabij Portland,
Oregon, was in twee opzichten succesvol. Keiko
sterkte er aan en vormde een ware kasmagneet.
Astrid van Ginneken, die betrokken is bij het
internationale orka-onderzoek, is verbonden aan
de Erasmus Universiteit in Rotterdam en gespe
cialiseerd op het terrein van de medische infor
matica. Zij kent Keiko en maakte mee hoe het
dier bij Portland angstige momenten doormaakte
toen een kudde orka's op volle zee op de afgeslo
ten kooi afkwam en via sonargeluiden duidelijk
maakte dat ze Keiko rauw lustten.
Dr. Chris Smeenk, verbonden aan Naturalis in
Leiden, geniet bekendheid als een van Europa's
meest vooraanstaande potvisspecialisten. I lij rea
geert nog afwijzender op hel mediaspektakel in
IJsland. „Praat me er niet van", zegt Smeenk,
„Het is een buitengewoon stompzinnige affaire.
Als ze er al in slagen Keiko te laten wennen aan
een leven in zee, dan is er geen enkele garantie
dat het dier een confrontatie met soortgenoten
zal overleven. Orka's zijn moordlustige dieren; ze
rijten hem aan stukken. Keiko is een psychisch
wrak. Een orka van negentien jaar, de feeftijd van
een volwassen mannetje, maar met het gedrag
van een kind; bovendien volledig gefixeerd op
mensen."
Behalve Keiko leven er wereldwijd nog een
twintigtal dieren in gevangenschap. Ze vormen
het trieste bewijs van een doodlopend beleid van
bedrijven als het Amerikaanse Seaworld, dat ooit
zocht naar groter spektakel dan dolfijnen en zee
honden kunnen leveren. Smeenk: „Ze kunnen
dieren als Keiko beter laten inslapen. Het is een
Hollywood-idee dat eenzame, volmaakt verknipt
geraakte dieren weer een rol als kuddedier kun
nen spelen."
Volgens Smeenk kunnen de bedragen die mol
het redden van een dier gemoeid zijn, beter wor
den besteed aan andere, wel bedreigde dolfijn
soorten. „De natuurbeschermers staan erom te
schreeuwen."
Keiko wordt neergelaten in een groot drijvend bassin in de Klettsvik-fjord, waar
hij negentien jaar geleden werd geboren. De fjord is op de Westman-eilanden
ten zuiden van IJsland. foto epa
Bijna vrij. Als zijn trainers erin slagen Keiko op vis te laten jagei en overlevingsme
thoden bij te brengen, kan hij volgend jaar de volle zee in zwrymen waaruit hij oo
'Free Winy' doet zijn allerlaatste show voor camera's ep publiek. Keiko heeft zijn kostbare vrijheid terug.
