Vrouwen vragen andere aanpak
Alternatief bewegen bij Parkinson
Kiem ziekten vroeg gelegd
Roken en zien
'Dottercentmm is het beste'
Gezondheid
Dodelijk syndroom ontrafeld
MAANDAG 7 SEPTEMBER 1998
Voor bepaalde ziekten wordt de
kiem vaak al heel vroeg gelegd.
Hartziekten, beroertes en sui
kerziekten hebben dikwijls hun
oorzaak in de vroegste ontwik
keling van een kind. Dit stelde
de Britse arts S. Barker tijdens
een internationaal congres in
Amsterdam. Volgens Barker kan
ondervoeding van het nog on
geboren kind uiteindelijk leiden
tot problemen met de bloed
druk, een slechte cholesterol-
huishouding en een niet goed
functionerend afweersysteem.
Bij minder gunstige condities is
er geen kans om die gezond
heid 'in te halen'.
Barker, werkzaam in een zie
kenhuis in Southampton, ver
wees naar onderzoek, waaruit
blijkt dat baby's met een laag
geboortegewicht of kinderen
die mager en klein zijn, een gro
tere kans hebben op hart- en
vaatziekten. Verbetering van de
omstandigheden in de kinder
tijd zou op middelbare leeftijd
deze ziekten kunnen voorko-
Onderzoekers van het Acade
misch Medisch Centrum (AMC)
in Amsterdam hebben de oor
zaak van het syndroom van
Smith-Lemli-Opitz ontdekt. De
afwijking veroorzaakt jaarlijks
bij een op de veertigduizend
baby's ernstige aandoeningen
aan het gezicht, de hersenen en
de organen. In de meeste geval
len verloopt de ziekte dodelijk.
Ook het Radboudziekenhuis in
Nijmegen en het Wilhelmina-
ziekenhuis in Utrecht werkten
aan het onderzoek mee.
Het syndroom van Smith-Lem-
li-Opitz (SLO) ontstaat door een
genetisch defect aan een en
zym, waardoor de aanmaak van
Het roken van sigaretten blijkt
nu ook slecht te zijn voor de
ogen. Volgens Israëlische we
tenschappers kan het zelfs
blindheid veroorzaken. Drie on
derzoekers. verbonden aan de
Goldschleger Instituut van het
Sheban Medisch Centrum in
Tel Aviv, stelden vast dat rokers
een grotere kans lopen op een
aantal oogziekten, dan mensen
die niet roken. Het gaat vooral
om verslechtering van het ge
zichtsvermogen bij ouderen en
om staar. Rokers lopen' volgens
de onderzoekers twee tot drie
keer zo veel kans op oogaan
doeningen als niet-rokers. Vol
gens de onderzoekers krijgen
zwangere vrouwen die roken
vaker kinderen die scheel kij
ken.
Mensen met een actuut hart
infarct kunnen het beste wor
den behandeld in een dotter
centrum. Dat stelt de cardio
loog A. van 't Hof in een pro
motie-onderzoek. Patiënten
met een groot of klein hartin
farct hebben meer baat bij een
dotterbehandeling dan bij een
behandeling met een stolsel
oplossend middel.
Mensen met een acuut hartin
farct kunnen op twee manie
ren worden behandeld. Met
behulp van medicijnen (een
stolseloplossend middel) of via
een operaite waarbij de afge
sloten kransslagader wordt
omgeleid. Uit onderzoeken
blijkt dat de laatste methode
zowel voor mensen met een
groot als klein hartinfarct het
beste werkt. Desondanks
wordt slechts een op de twin
tig patiënten op deze manier
behandeld. De meeste patiën
ten komen in ziekenhuizen te
recht waar geen dottermoge
lijkheden zijn. Volgens Van 't
Hof zijn in Nederland de af
standen tussen ziekenhuis en
dottercentrum echter zo klein,
dat het verantwoord is om pa
tiënten met een acuut hartin
farct naar een centrum over te
brengen.
P
U
Z
z
E
L
R
D
E
c
R
E
S
s
E
N
D
O
K
E
P
P
S
H
1
L
L
1
N
G
A
R
D
R
A
O
L
E
L
V
R
1
A
E
G
N
l
E
E
H
L
M
E
J
Z
H
N
O
1
E
E
T
A
P
1
1
R
T
1
S
N
H
E
K
R
S
W
1
O
E
L
T
T
E
R
R
E
K
W
u
O
H
E
N
E
R
D
T
V
E
U
A
s
G
P
A
P
K
'A
U
O
R
A
D
D
p
S
1
O
T
K
S
O
O
L
E
O
A
L
R
O
L
E
A
1
H
B
G
O
T
E
L
L
E
J
1
P
U
L
K
D
N
E
S
N
P
T
V
R
T
H
1
N
E
N
A
A
N
1
E
N
A
E
C
U
A
O
N
A
T
U
R
1
B
R
N
H
T
K
A
H
D
L
A
A
N
D
P
A
C
D
1
E
S
E
L
M
O
T
O
R
R
S
aanloop
hiphop
schuilhouden
bariet
huisarts
shilling
blauwwier
liguster
speling
chemie
naaldhak
tango
decressendo
natuur
tankboot
dieplader
overall
toneelspel
dieselmotor
pretpakket
uitje
doodsoorzaak
ranch
unster
ether
reeel
verpakken
hinder
riant
OPGAVE
OPLOSSING
WOORDZOEKER
In deze mengelmoes van letters
zijn al de genoemde woorden
verstopt. Ze zijn te lezen van
links naar rechts, van rechts
naar links, van boven naar bene
den, of omgekeerd of schuin.
Sommige letters worden dubbel
gebruikt. Streep alle woorden
door. De resterende letters vor
men dan regel voor regel van bo
ven naar beneden nog een
woord.
CITAAT
Kriek, parool, pover, piston,
kwaad, figuur, kamer, bonbon,
schat, moraal, diner, sigaar,
braam, simpel. Het citaat is van
Métastase.- 'Alles is gewoonte bij
de mens, zelfs de deugd'.
cholesterol vrijwel wordt ge
blokkeerd. Nu de oorzaak van
het syndroom bekend is, kun
nen mensen bij wie de aandoe
ning in de familie voorkomt de
risico's voor hun nageslacht la
ten onderzoeken.
Een van de enzymen in de ge-
nenstructuur, die verantwoor
delijk is voor de vorming van
cholesterol, is bij SLO-baby's
niet of nauwelijks aanwezig. Het
merendeel van deze kinderen
wordt geboren met geestelijke
en lichamelijke handicaps. Vaak
hebben deze baby's zes tenen
of zes vingers. Alleen bij mildere
vormen van het syndroom is er
kans op overleving.
Een speciale campagne van de overheid moet iedereen ervan overtuigen, dat vrouwen nu eenmaal andere problemen hebben op gezondheidsge
bied dan mannen. Daarbij gaat het niet alleen om lichamelijke verschillen. Ook opvoeding en rolpatronen spelen een rol. archieffoto
Vrouwen zijn anders dan mannen. Het
wordt tijd dat artsen, verzekeraars en bo
bo's in de gezondheidszorg daarmee reke
ning houden. De vooroordelen in spreekka
mer en politiek moeten verdwijnen. „We
moeten niet meer in de spreekkamer wor
den uitgelachen omdat we vrouwen zijn",
zei schrijfster Renate Dorrestein bij de start
van een speciale landelijke campagne, op
gezet door het ministerie van volksgezond
heid.
De campagne moet iedereen ervan overtui
gen dat vrouwen nu eenmaal andere pro
blemen en vragen hebben op gezondheids
gebied dan mannen. Daarbij gaat het niet
alleen om lichamelijke verschillen. Ook op
voeding en rolpatronen spelen een rol.
De statistieken laten tal van verschillen zien
tussen de beide seksen. Vrouwen gaan va
ker naar de huisarts dan mannen. Er zijn
meer vrouwen dan mannen verslaafd aan
medicijnen, terwijl dat bij alcoholverslaving
duidelijk omgekeerd is. Verder hebben twee
maal zoveel vrouwen als mannen last van
depressie.
Dorrestein, die jaren aan de vermoeid
heidsziekte ME heeft geleden, wees ook op
vooroordelen ten aanzien van vrouwen.
„Klachten worden bij vrouwen vaker als
psychisch afgedaan dan bij mannen. Toen
ik ziek werd, zeiden artsen tegen mij: 'Heb
je niet te veel boeken gelezen de laatste tijd?
en 'Heb je wel een man in je leven? Zouden
artsen zoiets ook tegen mannen hebben ge
zegd?"
De voorlichtingscampagne is opgezet door
de recent opgerichte Stuurgroep Vrouwen
hulpverlening van het ministerie van volks
gezondheid. Behalve Renate Dorrestein zit
ten ook andere bekende Nederlanders als
Monique van de Ven en Hans Wiegel in het
comité van aanbeveling. Met regionale bij
eenkomsten wil de organisatie de komende
maanden de sekseverschillen in de spreek
kamer verder onder de aandacht brengen.
Er is een nieuwe therapie ont
wikkeld om Parkinson-patiën-
ten beter te leren bewegen.
Meer dan gebruikelijke behan
delingen houdt deze therapie
rekening met hun mogelijkhe
den en beperkingen. De thera
pie is ontwikkeld door fysiothe
rapeut en bewegingsweten
schapper Yvo Kamsma.
Parkinson-patiënten kunnen
hun bewegingen moeilijk stu
ren, omdat het deel van de her
senen dat hun bewegingen au
tomatisch regelt niet meer goed
functioneert. Hierdoor ontstaan
niet alleen de bekende trillingen
van ledematen, maar ook pro
blemen bij veel gewone hande
lingen. Mensen hebben moeite
met lopen, opstaan of blijven
staan. Volgens Kamsma hebben
de gebruikelijke fysiotherapeu-
tische behandelingen weinig
zin. Deze richten zich op het
opnieuw aanleren van de auto
matismen, die nodig zijn om
bepaalde handelingen te ver
richten. Dat werkt niet volgens
Kamsma, omdat Parkinson-pa-
tiënten door hun hersenbescha
diging juist niet in staat zijn au
tomatismen aan te leren.
De therapie van Kamsma richt
zich dan ook op het bewust uit
voeren van bepaalde handelin
gen. Parkinson-patiënten zijn
meestal redelijk goed in staat
om eenvoudige bewegingen,
zoals het geïsoleerd buigen of
strekken van een arm uit te voe
ren. Veel dagelijkse handelingen
zijn complex van aard. Ze be
staan uit snelle, gedoseerde be
wegingen, die de patiënt niet
bewust gecontroleerd kan uit
voeren. Daarom heeft Kamsma
een paar van die handelingen
geanalyseerd en er eenvoudige
alternatieven voor bedacht. Na
enige oefening zijn patiënten in
staat om deze stapsgewijs te le
ren.
Uit een proef met 25 patiënten
bleek dat achttien van hen baat
hadden bij de nieuwe behande
ling. Een andere groep met de
zelfde bewegingsproblemen
kreeg een alternatieve behande
ling: bij hen trad geen verbete
ring op. Voor meer informatie:
Y. Kamsma, tel. 050 - 363 2081,
fax 050 - 363 3150, E-mail
y.kamsma ppsw.rug.nl
HEINZ
Oté&AL. WAAG xsz/h WDGG /at OG&AS
AGMEW GWTVAW&SW.
P>AT /cZ>/*T CO0G /vt/v/v /A/ST&U.W&
A^/y/V O/cE CS/TSTGAUAS&
TOMPOES
Heer Bommel en de Liefdadiger
Ik laat u niet in de steek, zei Tom
Poes ongeduldig. Als een brekel zijn
zin krijgt, gaat hij zichzelf tegenwer
ken, zegt Kwetal. En die kan het we
ten, want hij heeft een brekelsteen. Ik
weet nog niet precies wat dat is.
Maar dat kom ik nog wel te weten,
wanneer ik een vergrootglas heb. Je
praat wartaal, zei heer Bommel krib
big. Ik kan je niet volgen. Een heer
van mijn stand denkt zuiver en lo
gisch en alleen op die manier kan het
brekel vraagstuk worden opgelost!
Eh... Wat zei je over een brekelsteen?
Tom Poes herhaalde geduldig wat
Kwetal hem verteld had, maar heer
Ollie begreep er niet veel van. Het
lijkt mij gebrabbel, mompelde hij.
Dat mannetje is al oud en praat naar
dat het verstand heeft. Hij met zijn
denkraam! Natuurlijk is het toevallig,
dat hij ook naar het Savelbos gegaan
is. Maar wat heeft hij daar gevonden!
Een steen! Terwijl ik... Daar gaat het
nu niet om, zei Tom Poes ongedul
dig. De hoofdzaak is, dat Brekel on
schadelijk gemaakt wordt. En dat kan
alleen wanneer hij zijn zin krijgt. U
moet dus vriendschap met hem slui
ten. Nu bleef heer Bommel staan en
een toornige uitdrukking verduister
de zijn gelaat. Onzin! riep hij met
overslaande stem. Hoe is het moge
lijk om vriendschap te sluiten met ie
mand als Lieven Brekel? Op dat mo
ment ritselde het in de struiken en
vanachter een woudreus trad de heer
Brekel te voorschijn. Waarom is dat
onzin? vroeg hij droevig. Wat is dat
nu toch jammer! Kunnen we dan
werkelijk geen vrienden zijn Dag en
nacht ben ik bezig om lichtpuntjes te
verspreiden. Ik bedoel het toch goed?
redactie saskiastoelii,
Libelle-enquête 1
Oprechte belangstelling voor
elkaar is de basis voor een
goede relatie. Dat vindt een
meerderheid van de achtdui
zend Libelle-lezers, die mee
werkten aan een enquête van
het damesblad. Het onder
zoek bestond uit vragen als
'heeft u de ideale partner',
'waar gaan conflicten en er
gernissen over', 'wat waren
uw verwachtingen van de re-
Libelle-enquête 2
Gebrek aan belangstelling
heeft ook invloed op het seks
leven, blijkt uit de enquête.
Een op de vijf vrouwen geeft
aan heel ontevreden te zijn
over de seks. De meeste ru
zies gaan over de opvoeding
van de kinderen of de taak
verdeling in huis. Ondanks te
vredenheid zijn er toch regel-
Vaccin nekkramp
Er is een nieuw vaccin tegen
nekkramp (meningococcen-
ziekte) ontdekt door de Vrije
Universiteit (VU) in Amster
dam. Het vaccin zou bescher
ming kunnen bieden tegen
meningococcen B, waarvoor
nog geen vaccin bestaat. Om
de werking van het vaccin te
testen, entte een onderzoek
ster volwassenen en babyaap
jes ermee in. Die blijken af-
weerstoffên aan te maken te
gen meerdere meningococ-
censtammen. Het vaccin
wordt momenteel getest bij
Wizzkids
latie', 'hoe gelukkij
'wilt u samen met
worden'. Driekwaï
zers zegt voldoend
stelling van de par
dervinden. De aan
elkaar maakt de rel"
en zorgt ervoor daj
een stootje kan. Bi
doende aandacht^
eerder conflictsitu^
matig terugkerend^
sen: te laat komen 0
partner, snurken,
drinken. Maar ookg,
willen vrijen' word
rend gedrag genoe
komst van de enqij^
de Libelle, die dezt
de winkel ligt. i
Britse zuigelingen re
landse kinderen. Jfr
worden in Nederla
800 gevallen van nig
geconstateerd. Tie
van de patiënten ojj
deze bacteriële infe i
nog eens 10 proceia
ernstige geestelijke 1
melijke afwijkingeia;
Slachtoffers zijn vck
ren van zes maancte
jaar, bij wie de natel
weer tegen nekkrai
niet goed is ontwil^
Voeding met toegevoegde onverzadigde vetzuren bevof1/
telligentie van baby's, hebben wetenschappers ontdekt1
De Rutgers Stichting heeft
een informatielijn voor man
nen met erectieproblemen
geopend. Via nummer 0900 -
1111 888 kan continu infor
matie worden opgevraagd, of
een brochure worden besteld.
Bovendien zijn tussen 09.00
uur 's ochtends en 21.00 uur
's avonds deskundige mede
werkers aanwezig voor een
persoonlijk gesprek. Sinds de
opening een week geleden is
de lijn al door honderden
mannen gebeld.
Het toevoegen van bepaalde
onverzadigde vetzuren aan
zuigelingenvoeding stimu
leert de intelligentie. Weten
schappers van de Universiteit
in het Schotse Dundee ont
dekten dat zuigelingen die de
zuren tot zich namen, beter
uit de intelligentietests kwa
men. Van vierenveertig baby's
kreeg de ene helft de eerste
vier maanden voeding mèt de
zuren en de andere helft voe
ding zonder. Na tien maan
den moesten de baby's een
test doen: het terugvinden
Erectielijn
van een verstopt st<
goed. De groep die;/'
in hun voeding har
scoorde aanmerkelg
dan de andere grota
goede verklaring hil
wetenschappers n™
maar zij vermoede
zuren de doorgifte
matie via het centiÊS
stelsel bevorderen,
fabrikant Milupa bve
rigens binnen afziet
zuigelingenvoeding
markt met de beddrt
ren.
h
l'
ai
