Cultuur Kunst
fCBK door op ingeslagen weg'
'Deze boot vouwt zich als het ware open'
Orgelspel van hoge kwaliteit
Belgische walging over
decadent Nederlands stuk
Van Manen
ontvangt
dansprijs
in Schotland
DONDERDAG 3 SEPTEMBER 1998
iPTI
i directeur Connie van Driel na vijf roerige jaren:
J-Jjj Hrecteur Connie van Driel blikt na vijf jaar Centrum
Co (eeldende Kunst (CBK) vooruit. Ze zegt: „Als dit instituut
^50 ewild is, dan kan het niet anders of de gemeente weet
rat ze met beeldende kunst wil. Ik ga ervan uit dat dit in-
3so Htuut een kans en de tijd krijgt. Als de politiek iets an-
5:00 Iers wil, hoor ik dat wel. Zo niet, dan gaat het CBK door
|;|o |p de ingeslagen weg."
IIDEN WIM KOEVOET
7.50
5 00 jan Driels vooruitblik lijkt ver-
310 acht veel op een beginselver-
3!90 faring. Maar dat is niet zo
j-oo reemd. Voor het CBK waren de
2Ï20ffste vijf stormachtige jaren
130 pi zijn bestaan vooral een
700 ivestie van overleven. De di-
4^60 »cteur is dan ook wat voorzich-
g met vergezichten. Van Driel,
1I20 ingetreden in 1995, is al de
Co veede vrouw aan het roer van
®oo pt CBK. Haar voorganger
7*00 aagde er niet in het CBK in het
2,00 jjreiste tempo 'op de kaart te
Ho ftten'-
o,30 Van Driel: „Na de aanloop-
roblemen moest ik terug naar
en tegelijkertijd ombuigen. In
e periode stootte het CBK
eliswaar het beheer over de
'aag af maar kreeg het er nieu-
e taken bij op het gebied van
eliertoewijzing en kunst in
jenbare ruimte. Het budget en
•t aantal medewerkers bleven
hetzelfde peil."
Onaangenaam getroffen werd
Van Driel door de openlijk geui
te twijfel over de noodzaak van
het CBK. Alle hens moest aan
dek om het bestaansrecht te
verdedigen. „De frequentie
waarin het voortbestaan ter dis
cussie werd gesteld was wel
heel erg hoog. Het ene moment
werd het CBK tot basisvoorzie
ning uitgeroepen, een half jaar
later gingen er stemmen op om
de geldkraan dicht te draaien.
Dat zie ik met de bibliotheek,
ook een basisvoorziening, nog
niet gebeuren."
Wat Van Driel met haar 'be
ginselverklaring' wil zeggen is
dan ook dat ze haar energie de
komende jaren niet langer wil
besteden aan de vraag of er in
Leiden een CBK moet zijn maar
dat ze zich volledig wil richten
op 'de inhoud'. „Wat wil de ge
meente met beeldende kunst en
welke rol kan het centrum ver
vullen?".
Een van haar vurige wensen
Een hoogtepunt in het CBK-bestaan: de Leidse Waag 'onder water* tij
dens de manifestatie 'De Hollandse Tuin' (1994).
FOTO PR/MARC DE HAAN
is dat het CBK kunstenaarsini
tiatieven, 'die helaas nog dun
zijn gezaaid', concreet kan on
dersteunen. „In de huidige situ
atie kan ik een kunstenaar wel
adviseren maar voor financiële
zaken moet ik toch naar het
stadhuis doorverwijzen. Het
CBK zou voor dergelijke initia
tieven een budget moeten be
heren, al moet worden voorko
men dat kunstenaars afhanke
lijk worden van het CBK."
Vergeleken met de vele mil
joenen guldens die de afgelo
pen jaren in Stadsgehoorzaal,
Schouwburg en Muziekhuis zijn
gestoken, komt het CBK er be
kaaid vanaf. Zelf wil Van Driel
daar niet over klagen. Ze leidt er
evenmin uit af dat de gemeente
meer op heeft met podiumkun
sten dan met beeldende kunst.
„Veel van dat geld is gaan zitten
in achterstallig onderhoud, in
infrastructuur. Op wat er op de
podia gebeurt, heeft dat nauwe
lijks invloed. Net zo goed als
antwoord moet komen op de
vraag wat deze stad met beel
dende kunst wil, is het nog altijd
wachten op een visie op de po
diumkunsten."
Bij de oprichting van het Cen
trum Beeldende Kunst (CBK),
vandaag op de kop af vijf jaar
geleden, waren de verwachtin
gen, hoog gespannen. „Toren
hoog", corrigeert Van Driel.
„Dat is altijd zo met nieuwe in
stituten: tussen de ambities
enerzijds en de beschikbare
mensen en middelen anderzijds
ontstaat al snel een spannings
veld."
Dat spanningsveld verklaart
echter niet de discussie die de
PvdA in de periode voor de ge
meenteraadsverkiezingen aan
zwengelde. Niet de ambities of
het budget waren de inzet van
de discussie, maar het be
staansrecht van de relatief jonge
instelling. Het geld voor het
CBK, zo'n 7.5 ton, wilde de
PvdA liever voor de amateur
kunst gebruiken. Die storm is
inmiddels geluwd. Maar het
CBK wordt sinds de uitbreiding
van De Lakenhal van de baan is
wel genoemd als 'partner' voor
het stedelijk museum. Als de
budgetten en organisatie van
CBK en Lakenhal ineen worden
geschoven, zo wordt gerede
neerd, kunnen de twee instel
lingen een grotere vuist maken.
Van Driel heeft weinig trek
om via de krant te laten weten
hoe zij denkt over de omstreden
scheiding die ontstaat als muse
um en CBK in elkaar opgaan:
tentoonstellingen van heden
daagse kunst bij het CBK aan de
Hooglandse Kerkgracht, oude
kunst in De Lakenhal aan de
Oude Singel. „De discussie over
samenwerken moet nog begin
nen. Vooralsnog ga ik uit van
een CBK zoals dat nu bestaat. Ik
ga verder op de ingeslagen weg,
gebaseerd op het bedrijfsplan
dat ik heb geschreven."
Dat de vijf voorbije jaren las
tig zijn geweest wil volgens Van
Driel nog niet zeggen dat het
verloren jaren zijn. Het CBK,
vindt ze, heeft het al ver ge
schopt. Zo is er sinds 1993 spra
ke van een inkomstenstijging
met 55 procent. De verkoop van
kunstwerken is toegenomen
met 33 procent. En over het be
zoekcijfer, dat met ruim 80 pro
cent is gestegen, heeft Van Driel
ook niet klagen. „De cijfers wij
ken in gunstige zin af van de
landelijke trend want die komt
neer op gelijkblijven of dalen."
AAM:
idolfTenzer en
errette Vermue
:eftijd
en 39 jaar
EROEP
erkzaam in de
'zondheidszorg
OORT WONING:
oonboot
Het gaat ons om de
plek. Die is uniek.
Vlak bij de binnen
stad en toch zo rus
tig, buiten. We noe
men dit terras dan
ook ons
uiteninterieur'. We zitten hier
zomers altijd.
jk, dat we op een woonboot
onen, heeft met ons 'verleden'
maken. We hebben allebei
dens onze studie de kans ge-
'egen om op een boot te wo-
Jpn. Historische bedrijfsvaartui-
~Jn waren dat. En op een gege-
in,976fn moment konden we een
i.i48öonboot kopen en een stukje
^Ijaond hier langs de spoorlijn
29.wren. Dat hebben we gedaan,
toen er kinderen kwamen,
de boot te klein. We moes-
3!595li opnieuw kiezen: öf een huis
°rj9ifPen' een groter6 boot.
2 798|aar we vonden nergens zo'n
o,5jek als hier. Dus hebben we
J^jestemming gevraagd om een
25.2rds op het water' op die plek
i6,ói leggen en dat mocht. In feite
324reze b°ot vergelijkbaar met
o!ooo(n vrijstaand huis.
o.275|g boot die we hebben laten
135 6fuwen vouwt zich het ware
jWK./fen- Je hebt de rechte bak,
>ctievffiar de woonkamer is en ver-
antcrélgens dat gedeelte met die
te.v pdieping erop. Daar krijg je
)t open effect. Dat komt ook
Dor de ramen.
i de kinderkamers sta je als het
are half onder het waterop-
"ge ^rvlak. Dat komt omdat de bak
iep ligt. Dat was nodig, omdat
lw i een etage bovenop is ge-
)0 jiuwd. Anders zou hij te hoog
>o Drden. We hebben dus ver
Of je nu in een woonwagen woont of in een Wassenaarse villa, of je van een rijk gedecoreerde woonkamer houdt,
of van een interieur dat strak staat van het design, wie thuis blijft wil het naar z'n zin hebben. Ingesponnen in z'n
eigen coconnetje. In het ene kun je niet meer lopen van de spulletjes, in het andere heb je een paar rolschaatsen
nodig om van de ene naar de andere kant te gaan. Hoe, waar en waarom? Vandaag de laatste aflevering.
van buiten uitziet is van invloed
op de binnenkant en andersom.
Aan de kant waar we leven,
waar dus het terras is, is het een
open boot. Aan de andere kant,
waar we niet (buiten) leven is
hij dicht.
Er is hier aan alle kanten licht.
De zon komt altijd de kamer in.
Anders dan bij die oude, histori
sche boten heb je hier overal
licht en ruimte en échte ramen.
Ons buiteninterieur is qua vorm
het tegenovergestelde van de
boot. Daar zijn het de ronde
vormen die overheersen. Maar
ook watervormen vind je hier
terug: dat ene perk is in de vorm
van een waterdruppel gelegd.
Dat zie je alleen op de tekening.
We hebben er bijna een jaar
over gedaan om deze tuin aan
te leggen. Het was een grote
woestenij, eerst. Elk weekeinde
hebben we eraan gewerkt. Maar
het resultaat is zeer naar ons
zin. We hebben geprobeerd een
natuurlijke sfeer te creëren. De
natuur in de stad. Want je leeft
hier met de seizoenen mee, ziet
allerlei soorten vogels, bosuilen
van de Leidse Sterrewacht die
hier fourageren in het voorjaar,
trekvogels in de winter. Een
unieke plek. Als het aan ons ligt
gaan we hier
nooit meer van-
daan.
TEKST: ANNEMIEK RUYGROK
FOTO: HENK BOUWMAN
Connie van Driel: „Kunst is niet per definitie voor de eeuwigheid bedoeld."
Tevreden is Van Driel ook
over het aantal tentoonstellin
gen en projecten - 76 in vijf jaar.
„Dat zijn er 15 per jaar. Een ge
middelde dat niet is vol te hou
den. „Om de taken die we erbij
hebben gekregen en de gigan
tisch hoge werkdruk terug te
brengen programmeren we nu
minder. Wat in geen geval mag
gebeuren, is dat de kwaliteit ge
weld wordt aangedaan
Connie van Driel beschouwt
het als een verdienste van haar
instelling dat over het onder
werp 'beeldende kunst in de
openbare ruimte' nu heel an
ders gesproken wordt dan in de
periode vóór het CBK zich er
mee bemoeide. „Door de nau
we samenwerking met steden
bouw en door kunstenaars in te
schakelen als plannen nog moe
ten worden ontwikkeld, komt er
een einde aan het 'incident-
denken'. Zo van: alles staat er.
nu moet er nog een mooi
kunstwerkje bij. Kunst is meer
dan decoratie van de openbare
ruimte. Het in een vroegtijdig
stadium bij elkaar brengen van
verschillende disciplines voor
komt dat je in de stad tegen een
prullenbak of abri aanloopt
waarvan je denkt: hoe komt die
in godsnaam hier? Er is nu een
miljoen gulden beschikbaar
voor een nieuwe toepassing van
beeldende kunst in de openbare
ruimte. De eerste projecten zijn
aan uitvoering toe, bijvoorbeeld
het kassahuisje voor de rond
vaart op de Beestenmarkt."
Van Driel wil afrekenen met
het idee dat 'je alleen door een
instituut binnen te lopen, beel-
FOTO HENK BOUWMAN
dende kunst kunt zien'. In de
toekomst wil ze 'studie-op-
drachten uitschrijven voor kun
stenaars zodat ze hun verbeel
ding op een bepaald gebied
kunnen loslaten.' „Dat kunnen
ook tijdelijke projecten zijn.
Kunst is niet per definitie voor
de eeuwigheid bedoeld."
Van Driel komt op korte ter
mijn met voorstellen voor in
voering van een gedifferenti
eerd tarief voor de Kunstuitleen.
„Nu hanteren we nog één prijs
voor alles. Ik wil de abonne
mentsgelden relateren aan de
waarde van het kunstwerk. Dat
betekent niet per definitie dat
de prijzen stijgen. Er blijven ge
noeg kunstwerken die tegen een
laag tarief geleend kunnen wor
den."
door Diane Verdoodt, sopraan, Ludwig
van Gijsegem, tenor en blokfluit, Griet de
Geyter, blokfluit en Peter Thomas, orgel.
Gehoord: 2/9, Hooglandse Kerk, Leiden.
De eerste ronde 'Romantiek'
van het Leidse Orgelconcours
vindt plaats in de Hartebrug-
kerk, op het Maarschalker-
weerdorgel, bij uitstek geschikt
voor composities uit deze mu-
ziekperiode. Van de vijf kandi
daten, met opmerkelijk veel
meer capaciteiten dan de zeven
van de eerste ronde 'renaissan
ce, barok, rococo', halen drie de
voorlopige eindstreep. Lubbert
Gnodde, Jamie de Goei en Roe
land de Reuver komen zaterdag
uit in de finale en dingen mee
naar de 'geld en goed' prijzen.
Het avondconcert is tussen al
dat georgel overdag een zeer
prettig intermezzo en wordt
verzorgd door onze Zuiderbu
ren. De sopraan Diane Ver
doodt en tenor Ludwig van Gij
segem zijn beiden niet onbe
kend in Leiden. Verdoodt straalt
in Vivaldis 'Nulla in mundo pax
sincera'uo', een motet voor so
praan, twee blokfluiten en bas-
socontinuo (orgel). Haar stem
vibreert licht en heeft een buig
zame zilveren klank. Op extro-
verte wijze, een beetje colora
tuurachtig, maar zonder over
drijving of gegalm, tuimelt Ver
doodt door kleurrijke versierin
gen en trillers, en geeft zo deze
avond een feestelijk tintje.
En anders doet Ludwig van
Gijsegem dat wel als hij vrolijk
om de ijle vibratieloze cantus
firmus melodie van de sopraan
slingert in Bachs 'Meine Seele
wartet auf den Herrn'. Hier
moet zijn expressieve stem nog
wennen aan de verraderlijke
akoestiek, flakkert de klank nog
BRUSSEL/ANTWERPEN ANP/8ELGA
De jongste voorstelling van de
Toneelgroep Amsterdam is een
aantal Belgische politici in het
verkeerde keelgat geschoten.
Leider van het Vlaams Blok, Fi-
lip Dewinter, heeft een aan
klacht ingediend bij justitie we
gens zedenschennis.
Het stuk 'Liefhebber' was za
terdag te zien in de Bourla-
schouwburg tijdens het ope
ningsfeest van Het Toneelhuis
in Antwerpen. Volgens Dewin
ter werd het publiek, waaronder
kinderen, blootgesteld aan 'le
vensechte masturbatie- en ver-
krachtingsscenes'. Er is volgens
hem sprake van een misdrijf
volgens artikel 385 van de Belgi
sche strafwet over openbare ze
denschennis.
Ook de Vlaamse liberalen
hebben grote moeite met het
stuk van de Toneelgroep Am
sterdam. Ward Beysen, VLD-
fractievoorzitter in de Antwerp
se gemeenteraad, spreekt van
'een uiting van geestelijke ar
moede en totale decadentie'.
Hij wil dat de gemeente - ook
om andere redenen - de geld
kraan dichtdraait totdat er goe
de afspraken zijn gemaakt met
Het Toneelhuis.
Een woordvoerder van de To
neelgroep Amsterdam is ver
baasd over de commotie in Bel
gië. „We hebben hetzelfde stuk
al twintig keer met groot succes
opgevoerd in België, ook in Ant
werpen", zegt een
'stomverbaasde' woordvoerder
René van der Pluijm.
Hoewel het om een contro
versieel stuk gaat dat verschil
lende reacties oproept, is de
groep niet eerder beticht van
zedenschennis. Van der Pluijm
sluit niet uit dat er in België
door affaires als rond Dutroux
'een extra gevoeligheid' is ont
staan. Maar mogelijk spelen er
ook andere zaken een rol omdat
de klacht is gericht tegen de ar
tistieke leiding van Het Toneel
huis. Die leiding heeft bewust
gekozen voor opvoering van
'Liefhebber' omdat ze daarmee
een statement wilde afgeven, al
dus de woordvoerder.
teveel. In Alessandro Grandis
'Intemerata' heeft Van Gijsegem
alles onder controle, tovert hij
met elke noot, elke syllabe.
Mystiek en overgave worden zo
aangenaam verteerbare realitei
ten.
De zanger ontpopt zich ook
nog eens als een vaardig fluitist.
Met een jong Belgisch talent
Griet de Geyter ondersteunt en
begeleidt hij het orgel en de so
praan soli. En onder het gehoor
van twee juryleden, de bekende
Nederlandse organisten Jan
Welmers en.Folkert Grondsma,
laat Peter Thomas horen wat
België te bieden heeft op orgel-
gebied en dat is van hoogwaar
dige kwaliteit. Exact, helder
spel, zonder vettigheid of over-
registratie. Vaktechnisch en
muzikaal prachtig in stijl van de
renaissance en barok, van het
De Swartorgel, én van de vaste
organist van de Hooglandse,
Joop Brons.
EOINBURGH ANP
Choreograaf Hans van Ma
nen heeft in Edinburgh de
Archangel gekregen, een
dansprijs van ballelcritici. De
prijs is een initiatief van de
Schotse krant The Herald.
Tijdens het befaamde
Edinburgh International Fes
tival werd Van Manen ook
geëerd met een retrospectief
van zijn werk. Het Neder
lands Danstheater en Het
Nationale Ballet werkten er
aan mee. Van Manen kreeg
de Archangel voor zijn gehele
oeuvre, vanwege zijn enorme
staat van dienst in de inter
nationale balletwereld en
zijn invloed op de heden
daagse dans.
