Tweede raketlancering Noord-Korea verwacht 'Ik neem maar een wodka. Wat kan ik anders nog doen?' Taalstrijd dreigt Agusta-proces i te ontregelen Buitenland Lebed voorspelt chaos Kardinale fout of pure broederliefde ""W DERDAG 3 SEPTEMBER 1998 trengere antiterreurwetten Ierland B fast Groot-Brittannië en Ierland hebben hun wetgeving te- "ln het terrorisme aanzienlijk verscherpt. Een ruime meerder- jid van het Britse Lagerhuis en de Ierse Tweede Kamer, de til, gingen vanochtend vroeg tijdens extra zittingen akkoord ;t de nieuwe maatregelen. Met de aanscherping van de wetge- ig reageren de politici op de bomaanslag midden augustus in it Noord-Ierse stadje Omagh. Het Lagerhuis stemde na een enlang debat met 391 tegen 17 stemmen in met de voorstellen In de regering-Blair om onder meer eigendommen van leden terroristische groepen te confisqueren. Verder kunnen :htbanken voortaan gemakkelijker aanwijzingen of verklarin- jn van politieofficieren gebruiken als bewijs dat een verdachte is van een terreurgroep. De nieuwe wet geldt ook voor activi- Iten van radicale moslims. Het Ierse parlement ging er zonder imming onder meer mee akkoord dat de justitie het als een ïwijzing voor crimineel gedrag mag beschouwen, als een ver- Ichte weigert te antwoorden op de vraag of hij lid is van een ïtroristische groep. Vandaag bespreken het Britse Hogerhuis en Ierse Senaat de voorstellen. De Amerikaanse president Clin- is vanmorgen voor een bezoek van een halve dag in Noord- hand aangekomen. Hij gaat onder andere naar Omagh. Jrote demonstratie in Myanmar gon» In de Myanmarese hoofdstad Yangon (Rangoon) heb- }n gisteren ongeveer 4.000 studenten gedemonstreerd tegen }t militaire regime. Volgens waarnemers gaat het om de groot- e betoging voor meer democratie sinds de protesten van stu- snten eind 1996. Volgens diplomaten begon de samenscholing u r»or jongeren die hun woede uitten over het verloop van de j uamens de afgelopen twee weken. Het gaat om de eerste afslui- u rnde tests in bijna twee jaar. Ruim een week geleden hielden 4denten van twee universiteiten hun eerste protest sinds een r. Ze eisten het aftreden van de militaire regering en deelden ^mfletten uit van de oppositionele Nationale Liga voor Demo- ^tie van Aung San Suu Kyi. ïabila tegen vredesgesprekken De Congolese president Laurent Kabila heeft gisteren Qjjje hoop op verzoening en op een vreedzame oplossing van het inflict in zijn land de grond ingeboord. Op de topconferentie jfi)n de niet-gebonden landen, in de Zuid-Afrikaanse stad Dur- H0|n, eiste de Congolese leider de 'onmiddellijke en onvoorwaar- lijke' terugtrekking van de Ugandese en Rwandese troepen uit l( In land. Kabila beschuldigde de twee landen opnieuw van mili- ■jerjre steun aan de rebellen. Hij vroeg de conferentie Rwanda en i: ganda als 'agressors' te veroordelen. Uganda en Rwanda ont- |nnen dat ze troepen in het oosten van het voormalige Zaïre te jbben. Ze beweren pas militair op te treden als de burgeroor- hun nationale veiligheid bedreigt. jjbstakel proces Lockerbie-verdachten iden Een nieuwe hinderpaal is opgedoken voor een straf- ices in Nederland tegen de twee verdachten in de Lockerbie- jak. De advocaat van de mannen zei gisteren dat zij een even- jrdjele straf in Libië zouden moeten uitzitten. De Verenigde Sta- erp en Groot-Brittannië stelden vorige maand voor de twee Libi- 'sdhe verdachten in de Lockerbie-zaak in ons land volgens Schots ldecht en voor Schotse rechters terecht te laten staan. De Ameri- 9' 'anse Senaat stemde hier dinsdag mee in en riep de regering in ipoli op de twee verdachten aan Nederland uit te leveren, /ds worden veroordeeld zouden de verdachten hun straffen vol- ardjns het plan uitzitten in Groot-Brittannië. Maar hun advocaat dat er meer discussie nodig is over de voorstellen. ■4 erste vonnis Rwanda-tribunaal isha» Het VN-Tribunaal voor Rwanda heeft in zijn eerste uit- aak de Rwandese oud-burgemeester Jean Paul Akayesu iuldig bevonden aan volkerenmoord en misdrijven tegen de inselijkheid. Drie rechters van het hof in de Tanzaniaanse ld Arusha deden de uitspraak na een proces van ruim ander- d<lf jaar. De Hutu Akayesu was tijdens de massale moordpartij- o i in 1994 burgemeester van de plaats Taba in Centraal- amvanda. In deze plaats kwamen ruim 2.000 rivaliserende Tutsi's 90ider vaak vreselijke omstandigheden om het leven. Akayesu 99(ichtte later naar het toenmalige Zaïre. In december 1995 pakte Zambiaanse politie hem op. Hij heeft steeds volgehouden dat I onschuldig is. jprvië biedt Kosovo culturele autonomie [grado Servië is bereid de Albanezen in Kosovo culturele au- 3 ïomie te geven. Maar van een volledige zelfstandigheid voor -jS ze provincie kan geen sprake zijn, aldus de Servische rege- gsvertegenwoordiger Nikolic. Servië staat Kosovo volgens hun 'nooit en aan niemand' af. Hij riep de Albanezen, die 90 pebcent van de bevolking in Kosovo vormen, op tot een dialoog. Joegoslavische president Milosevic had dinsdag de Kosova- - al een niet nader door hem omschreven 'passende mate van fbestuur' toegezegd. De initiatieven uit Belgrado hebben niets randerd aan het strijdtoneel in de provincie. Zo schoten in de t urt van Prizren Servische politietroepen vijftien strijders van s t Kosovo Bevrijdingsleger (UCK) dood. Een gelijk aantal werd vangen genomen. Twee politieagenten raakten bij de vuurge vechten ernstig gewond. Russen reageren gelaten op economische crisis moskou hans hoogenduk CORRESPONDENT „Er zijn vreselijk veel paddestoelen en daarom wordt het een rampjaar. Net als in 1941, toen de nazi's ons land binnenvielen, en in 1968, toen de communisten een einde maakten aan de Praagse Lente." De oude baboesjka Ljoedmila zegt het berustend. Haar man Igor haalt zijn schouders op: „Het is weer net als vroeger. De koel kast is leeg. Het wordt dus een winter van aardappels, kool en brood." Het zijn de drie producten waarvan de Russische regering traditioneel de prijzen laag houdt. Ljoedmila en Igor hebben, anders dan veel andere Russen, geen oude sok met wat dollars. Ze moeten rondkomen van een pensioen van driehonderd gulden. Igor heeft er, ondanks zijn hartkwaal, een baantje als nachtwaker bij. Ljoed mila scharrelt de markten af en tikt zo nu en dan voor een paar kopeken wat gekneusd fruit en bruine bananen op de kop. Hun dochter, die schoonmaakt bij twee westerse families en in dollars wordt betaald, springt bij voor zover dat mogelijk is. „Maar wij zitten ook aan de grond. Mijn man en zoon zijn werkloos." En dan met een lach: „Zo is nu eenmaal ons leven. We zitten alle maal op de elektrische stoel en we wachten op de klap, zoals altijd." De meeste Russen ondergaan de crisis bijna fatalistisch. Maar hoe lang blijft dit volk nog lijden zonder in verzet te komen? De populistische generaal Aleksander Lebed gaf daarop enige tijd geleden het antwoord: „Misschien gaat een vrouw de straat op met haar kind dat sterft van de honger. En misschien ontploft dan spontaan de menigte. Misschien ook niet. Bij een van de bankfilialen waar de Moskovieten zich twee weken lang lie ten afschepen met een handvol roebels van hun eigen rekeningen, is de stem ming nu omgeslagen. Wapperend met lijsten handtekeningen eisen boze bur gers hun geld op. „Doen ze niet open, dan bestormen we de bank", roept een keurig geklede grijze dame. Maar de deuren blijven dicht. Er achter staan gewapende bewakers. De klanten drui pen af. Veel wapens ook 's morgens om negen uur bij de Ramstor, Ruslands grootste, hypermoderne supermarkt. De poor ten blijven gesloten tot de bewapende belastingpolitie heeft gecontroleerd of de prijzen niet buitensporig zijn ver hoogd. De klanten staan rustig te wachten, slenteren langs de plotseling wegens 'technische werkzaamheden' of'inventarisatie' gesloten boetiekjes i de etalage van een gesloten levensmiddelenwinkel. Moskovieten bekij met importspullen of lopen naar Mc Donald's. De Amerikaanse eetketen is normaal gesproken een betrouwbare indicatie voor de prijsontwikkeling. De Big Mac is een paar roebel duurder ge worden, maar aangezien er op dit mo ment geen officiële wisselkoers is, weet niemand hoeveel deze snelle hap nu werkelijk kost. Het deert de Russen niet. Wie nog roe bels heeft, geeft ze nu uit. Een veerti ger, aan de koffie met een fors stuk ge bak uit een dure delicatessenzaak: „Dat is mijn nieuwe bankrekening. Twee kleurentelevisies. Net gekocht. Roebels moet je nu uitgeven. Morgen zijn ze misschien niks meer waard." Voor veel Russen zijn het de westerse kapitalisten, de joden voorop, die hun land naar de afgrond hebben gedreven. „Die grote jongens van Sony en Phi lips, die dachten dat ze veel aan ons konden verdienen, verkopen niks meer. Ze lijden zelfs verlies. En die haaien van het IMF en al die joodse speculanten kunnen ook naar hun centen fluiten", zegt een man met een verbeten trek op zijn gezicht. Toch kan het hem niet zijn ontgaan dat zijn landgenoten in de rij staan voor de te levisies, wasmachines en stereo-appa- ratuur. In de grote supermarkten beginnen de schappen leger te raken. Sommige pro ducten, zoals geïmporteerde yoghurt, kaas en vleeswaren, zijn mondjesmaat aanwezig en in enkele gevallen al vijf keer zo duur als aan het begin van de crisis, ruim twee weken geleden. De mensen in het 'gouden Moskou' zien nu met eigen ogen wat elders in het land al tijden een feit is: de winkels raken leeg. Maar er heerst geen paniek en gehamsterd wordt er niet. „Ik koop gewoon net als altijd voor een dag in. Is het op, dan is het op", zegt de jonge Marina. „Het was vandaag wel zoeken naar suiker", meldt een andere vrouw. „In vijfwinkels ben ik geweest, maar in de laatste hadden ze nog genoeg. Een kilo heb ik gekocht. Meer heb ik niet nodig." Juwelierszaken hebben het wel druk. „De mensen kopen goud en diaman ten. Ze willen waardevaste dingen heb ben", vertelt een verkoopster in een zaak aan de sjieke Tverskaja-boule- vard. De import van buitenlandse goederen is sterk teruggelopen. Uit St. Peters burg, de grootste overslagplaats, wordt gemeld dat de activiteiten in de havens vrijwel stil liggen. Schepen met levens middelen veranderen van koers of stoppen met lossen. Een Russische im porteur die een lading Nederlandse melkproducten verwachtte: „Het spul komt niet. Het geld is niet aangeko men. Ik neem maar een wodka. Wat kan ik anders nog doen?" Een Moskouse importeur begrijpt best dat zijn westerse leveranciers zeer te- FOTO REUTERS VIKTOR KOROTAYEV rughoudend zijn. „Die weten niet of ze ooit hun geld zullen zien. En wij ook niet. Als ik vandaag roebels wissel te gen een koers van pakweg twaalf voor een dollar en ik sluit een transactie, dan kan het best zijn dat de koers mor gen achttien is. Dan kan ik nog maar één ding doen: een stuk touw pakken om me op te hangen." Maar de meeste gewone Russen zien het niet zo somber. „Natuurlijk is het een puinhoop, maar dat zijn we wel gewend. Van binnen weten we dat we het wel weer zullen overleven. Maar in het westen begrijpen jullie dat niet", legt de bewaker van onze flat uit. Als om zijn woorden te onderstrepen, be gon de presentatrice van het tv-jour- naal dinsdag met de woorden: „De be langrijkste gebeurtenis van vandaag is de eerste schooldag." Alsof er geen cri sis bestaat. Top blijft zonder concrete uitslagen MOSKOU Rtr-AFP-DPA De populaire oud-generaal Le bed heeft de bezoekende Ame rikaanse president Clinton gis teren gewaarschuwd voor cata strofale ontwikkelingen in Rus land. Hij zei dat de situatie in zijn land ernstiger is dan voor de revolutie van de bolsjewie ken in 1917. Lebed, gouverneur van de Siberische regio Krasno- jarsk, wees daarbij op de aan wezigheid van voorraden kern wapens. De Russische centrale bank ziet geen kans de koers van de roebel op peil te houden. Giste ren liet ze weten dat met ingang van deze maand de bandbreed te waarbinnen de koers kan schommelen, niet meer geldt. Dat betekent dat niets de roebel meer kan weerhouden van een verdere vrije val. Clinton sloot gisteren zijn topoverleg met president Jeltsin af. De top werd overschaduwd door het politieke getouwtrek tussen Jeltsin en het Russische parlement. Jeltsin sprak tegen over journalisten niet over de politieke crisis. Volgens de lei der van de Russische commu nisten Zioeganov duwt Jeltsin Rusland een burgeroorlog in. Zijn partij, die een meerderheid vormt in het parlement, riep Tsjernomyrdin op vrijwillig af te zien van het premierschap. Japanse en Zuid-Koreaanse legers in staat van paraatheid [sel paul koopman tertureur-generaal Liekendael ld er gisteren geen doekjes dejbij de start van het Agusta- rklisaultproces. Volgens haar laan er zeer sterke vermoe- iS van corruptie tegen de H-ministers Claes en Coëme 1 "jens de toekenning van de- t (jiieorders aan de Italiaanse IsTkopterbouwer Agusta en de Use vliegtuigfabrikant Das- It in de periode 1988-1989. betoog van Liekendael n het grootste deel van de hingszitting in beslag, die ermorgen voor het Hof van lens de eerste vierentwintig is het 'monsterproces' we- fc corruptie bij de Agusta en pault-legerorders meteen in Vaarwater van de Belgische itrijd terecht gekomen. De icaat van een van de se verdachten zal van- de nietigverklaring van het 5 ies vragen, omdat de voer- van het Hof louter Frans is. Jpleidooien worden welis- ^j.jr simultaan vertaald, maar Waarborgt geen gelijke be- Ideling van Nederlandstalige "lachten, onder wie voorma- ÖAVO-baas Willy Claes, zo luidt het bezwaar. Omdat vijf van de twaalf verdachten Ne derlandstalig zijn, zou het Ne derlands een gelijkwaardige sta tus moeten krijgen. De komende dagen zal blijken of achter deze schermutselin gen een poging schuilt om het proces te vertragen dan wel te saboteren. Niet zelden gaan Belgische rechtszaken na jaren lange proceduregevechten als een nachtkaars uit, omdat de feiten inmiddels zijn verjaard. De mogelijke corruptie bij de Agusta- en Dassault-orders da teert van 1988 en 1989 en onder Belgische juristen is er geen consensus over de vraag of Claes en zijn medeverdachten voor deze feiten nog veroor deeld kunnen worden. Mogelijk zullen advocaten vandaag even eens de bevoegdheid van het Hof om het Agusta/Dassault- proces te behandelen ter dis cussie stellen. Willy Claes heeft drie jaar op zijn berechting moeten wach ten, sinds hij in het najaar van 1995 zijn functie als secretaris generaal van de NAVO vanwege de Agusta-affaire moest neer leggen. Claes heeft tot dusverre volgehouden geen steekpennin gen van de Italiaanse helikop terfabrikant te hebben aange nomen, maar de Vlaamse me- Noord-Korea treft voorbereidingen voor een tweede proeflancering van een raket. Dat blijkt uit satellietopna men van de Amerikaanse inlichtingendienst, zo hebben regeringswoordvoerders in Japan en Zuid-Korea vandaag bevestigd. „We sluiten een tweede raketlancering door Noord-Korea niet uit", zei de Japanse regeringswoord voerder Nonaka vanmorgen in Tokyo, „We kunnen niet zeggen wanneer die plaats vindt en in welke richting de raket wordt gelanceerd". tweede trap van de raket vloog over Noord-Japan en kwam in Japanse wateren in de Stille Oceaan terecht. Deze test zorg de voor grote opschudding en ongerustheid in de regio, want met deze nieuwe raket liggen nu heel Japan en grote delen van China binnen bereik van dit wapen. Noord-Korea zou che mische en nucleaire wapens tokyo «judith stalpers correspondent Afgelopen maandag voerde Noord-Korea zonder waarschu wing een proeflancering uit met een nieuw type lange-afstands- raket, de Daepodong-1. De eer ste trap viel in Russische wate ren in de Japanse Zee (tussen Noord-Korea en Japan). De hebben. In Zuid-Korea en Japan zijn de legers in staat van paraatheid gebracht. Een woordvoerder van het Japanse ministerie van defensie wilde niet zeggen op welke manier het Japanse leger zich heeft voorbereid. De mari ne zou schepen naar de Japanse Zee hebben gestuurd. Volgens het Zuid-Koreaanse persbureau Yonhap is het niet waarschijn lijk dat Noord-Korea binnen twee dagen de voorbereidingen heeft afgerond. Zaterdag wordt naar ver wachting de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-il officieel tot president van de Volksrepubliek gekozen. Deze feestelijke cere monie zouden de Noord-Ko- reaanse autoriteiten graag wil len opluisteren met een ge slaagde lancering. Maar zo'n lancering zou ook kunnen sa menvallen met de viering van het vijftigjarig bestaan van de staat, volgende week woensdag. Intussen is de situatie in Ja pan uitermate gespannen. Van morgen nam het Japanse parle ment unaniem een resolutie aan waarin de Noord-Koreaan se proeflancering werd afge keurd. Nadat maandag bleek dat de Noord-Koreaanse raket op klaarlichte dag en zonder enige waarschuwing vooraf het Japanse luchtruim was binnen gedrongen, reageerden de Ja panse autoriteiten furieus. Japan heeft voedselhulp aan de verpauperde stalinistische staat en chartervluchten tussen de twee landen stopgezet. Vaticaan in opspraak door vermeende woekeractiviteiten Willy Claes wordt belaagd door de justitie in Brussel. dia hebben die lezing de afgelo pen weken in een ware stort vloed van publicaties flink on dergraven. Ook procureur-generaal Eliane Liekendael, die gisteren de aan klacht voorlas, zei zich niet te kunnen voorstellen dat onder geschikten van Claes in 1988 nog minister van economische zaken met Agusta over 'gif ten' onderhandelden, zonder dat de verantwoordelijke be windsman daar enige weet van had. Dat Claes gespannen was, bleek uit het feit dat hij zich in de rechtszaal tot driemaal toe moest identificeren omdat hij te snel sprak en een te grote af stand van de microfoon hield. De oud-minister nam in de rechtszaal plaats tussen zijn voormalige collega Guy Cöeme (defensie) en de Brusselse advo caat Alfons Puelinckx. Die wordt ervan verdacht de ar chitect te zijn van de 'Zwitserse media bij aankomst in het paleis van FOTO Rtr YVES HERMAN route' die werd opgezet om het Agusta-smeergeld naar de Bel gische socialistische partijen door te sluizen. Claes keurde Puelinckx geen blik waardig, maar wisselde wel beleefdhe den uit met Cöeme en met zijn eigen raadsheren. Alle twaalf verdachten, onder wie oud-voorzitter van de Parti Socialiste Guy Spitaels en de Franse industrieel Serge Das sault, waren bij de opening van het proces aanwezig. Raffeelo Teti, de voormalige baas van de Agusta-helikopterfabriek, was ook gedagvaard. Maar Teti overleed vorige week zaterdag in Rome aan een hartaanval. De advocaat van Teti hekelde gisteren in bedekte termen de autoriteit van het Hof. „Teti wil de hier komen om zijn eer te verdedigen en is helaas overle den. Maar het Hof van Cassatie is niet de hoogste rechtbank. De heer Teti staat nu voor zijn hoogste rechter: God". ROME HANS GELEUNSE CORRESPONDENT De corruptiebestrijders van het Italiaanse justitiële apparaat konden gisteren een feestje bouwen. Het Vaticaan laeeg in ui terst beleefde termen lik op stuk van de centrumlinkse regering-Prodi. In een bij de Heilige Stoel afgeleverde brief stelt Prodi dat de huiszoeking bij, en het afluisteren van de telefoon van kardinaal Giordano, bisschop van Napels, zich wel degelijk ver dragen met de bepalingen van het Concor daat. Het Vaticaan had vorige week in een offi cieel protest gesuggereerd dat het justitiële optreden tegen Giordano neerkwam op schending van het verdrag dat de verhou ding tussen de Vaticaanse en de Italiaanse staat regelt. De fluwelen termen van dit protest konden niet verhullen dat de zaak- Giordano voor heilige verontwaardiging in de hoogste rangen van de kerkelijke hiërar chie had gezorgd. Bisschop Dziwisz, persoonlijk secretaris van de paus, illustreerde dót met een voor Vaticaanse begrippen ongewoon heldere verklaring. „Een kardinaal van woekeracti viteiten en afpersing beschuldigen, dat heb ben zelfs de communistische regimes van het Oostblok nooit gedaan", zei hij tegen de krant La Repubblica. En om de ernst van de schade die de ri goureuze aanpak jegens de kardinaal in de allerhoogste rangen van de kerkelijke hië rarchie had aangericht te onderstrepen, be richtte Dziwisz tevens over de gemoedstoe stand van Johannes Paulus: „De paus lijdt, hij is helemaal van streek over het gebeur de". Nu was verantwoordelijk onderzoeks rechter Russo in het Zuiditaliaanse stadje Lagonegro ook wel erg driest te werk ge gaan. In het gezelschap van verslaggevers en een fiks aantal politieagenten viel hij in de prille ochtend van zaterdag 24 augustus de Napolitaanse curie binnen om huiszoe king te verrichten. De uit zijn bed getrommelde Giordano was in alle staten, zeker toen hij vernam dat zijn telefoon al drie maanden lang was af geluisterd. Hij alarmeerde meteen een aan tal bevriende journalisten om 'deze onge oorloofde inmenging' in kerkelijke zaken bij te wonen. Naderhand beriep hij zich ook nog eens op diplomatieke onschendbaar heid, want als kardinaal beschikt hij over een Vaticaans paspoort. „Ze hebben mijn telefoon afgeluisterd, misschien wel ge sprekken met de paus op band gezet", ful mineerde hij. Russo en zijn collega's waren niet onder de indruk. Zij vertelden de pers dat de kar dinaal, vermoedelijk uit kerkelijke kas, zo'n 800.000 gulden had overgemaakt naar de bankrekening van diens broer Mario. Deze bouvvondernemer, die twee dagen voor de huiszoeking was gearresteerd, zat met een eveneens aangehouden bankdirecteur in een maffioos woekercircuit. Mario en zijn kornuiten hielpen collega-ondernemers in geldnood uit de brand. Tegen rentepercen tages van tussen de twee- en vierhonderd procent, dat wel. Volgens de kardinaal was er niets aan de hand. Hij had een aantal blanco cheques, gedekt door zijn privé-rekening, aan zijn broer gegeven omdat diens bouwbedrijf failliet dreigde te gaan. Pure broederliefde, net zoals het af en toe gunnen van renova tiekarweitjes van kerkelijke gebouwen aan de twee zoons van zijn broer. Russo en zijn parket zijn er echter van overtuigd dat het niet om broederliefde gaat, maar om een grootscheeps complot van geldwoekeraars, waarbij ook de beruchte Ndrangheta, de Calabrische maffia, zou zijn betrokken. Met de reacties van gisteren lijken Russo en de zijnen het groene licht te hebben ge kregen om deze zaak tot op de bodem uit te spitten. Of Prodi politieke rugdekking blijft geven, is de vraag. De oppositie tegen niets en niemand ontziende onafhankelijke on derzoeksrechters is hevig.

Historische Kranten, Erfgoed Leiden en Omstreken

Leidsch Dagblad | 1998 | | pagina 5